장음표시 사용
241쪽
Theorica. De calido innato, &huna. prim. 2O9
sibi similem agglutinando conuertant. Vnde sintvi incrementum secundum omnem circumseri pilonem aduenit: quod citra nutritionem fieri nulla ratiotie potcst. Vertim ex alimentatio iaceo alium primogenio siluitem nunquam generari,sed deteriorem semper succresceret & quod semel exsiccatvin est nunquam reliuinescere,tuentur plurim, Quae vulgatior est tum Philosophorum, tum Medicorum sententia. Aliis enim inquiunt, si posset aliquando melius humidum restaurari quam estet antea:vitam etiam in multa saecula prorogare liceret;cum ex sola successiva insiti nobis luimidi exsceatione,ad senium mortemque ducamur. Aut saltem possent lenes . ad iuuentam ea industriareuncari. Qyae,vanitatis oc inanis conceptus plena esse , quisque suspicabitur. Praeterea cum perpetennem corporis nutiicatum;&alimentum in aliti substantiam conuertatur, εe ipsum
quod altum eli ab alimento quadantenus repatiaturmecessum est idipsum quod a prineipio est altum a primordiali illa constitutione de temperatura decessisse. Quod postmodum nusquam poterit sibi appositi qualecumque alimentum,in substantiam secund4m primigeniam illam naturam , sed pro praesentu tantum statu sibi similem conuertere. Vettim ut quid de linc qu*stione sentiendum Videatur aecurate exprimamus: prineipiδ quasdam hypothcses praemittamus, mox rem rotam per conclusiones definiamus Q irare aduertendum est primo.duplicem concipiendum esse nostri corporis statum,quorum prior sit primae formationis quando scilicet facultas formatrix nostri figmenti stamina ex semine& sanguine materno citra vllius alimentariae substantiae accessionem miro artifieio ner,aut recens neuit. Posterior verb, totam reliquam durationem ab absoluta formatione ad interitum usque complectatur. Cuius polleti ris status tria praeterea sunt tempora: incrementi, per quod plus alimenti in corporis substantiam conuertitur,quam caloris opera dissoluatur: consistentiae,cuius vigor tantum reparat, quantum deperit:& decrement idn quo plus nostrae subitantiae dissipatur,quam resarciatur. sccundd notandum est,colporum nostrorum,substantiam tam ex semine Ac materno sanguine acceptam,quam ex alimentis reparatam; si metaphysich consideretur de ve mera substantia est, non posse unam alii meliorem aut deteriorem dici: sed parem esse vitiusque rationem, suisque accidentibus utramque aequaliter siti stare. Si vero medice eonsideretur, scilicet quatenus totum illud sensibile significat quod ex particulari hac aut illa crasi materialis elementorum substistitiae eonstans,dc tau primarum qualitatum temperamento donatum, nostri corporis molem , & facultatum animae organa constituit :. quamdam meliorem,aut deteriorem dici posse. Siquidem cum non quaecumque ignis acris,& teriae mixtio ad humani corporis fabricam se utilis:sed praedictorum corporum proportionatus quidam concursus requiratur : praeterea eorumdem hane crasim illa meliorem aut deteriorem esse,& in quibusque organis hanc apti 4s aut ineptius alii , Dimae subseruire accidit. Vnde huic molliores de imbecilliores illi duriores &robustiore, sunt tendines i huic tenuior atque ad spirituum receptionem aptior, illi crassior est cerebri substantia i hule densior , illi ratior est a prima consormatione cutis. Quae his etiam aduenire notantur , qui sint ab eisdem patentibus
geniti,&vno partu nati: ne tota ea diuersitas,in variam intensionem ministri taloris inaequaliter temperati reseratur. Ita in latitudine humani temperamenti, potest haec substantia, alia. meliorem aut deteriorem primarum quali latum temperiem obtinere: quod una, facultatibus animae melisis aut deterius altera famuletur
Aduertendum est tertio, eamdem corporis substantiam Loe posteriore mogo consaehatini i vel
meliorem vel deletiorem esse bifariam. Seu videlicet ut ad vitae longiorem durationem aptior est, aut ineptior i seu ut ad naturae dc animae operationes edendas, magis est aut minas accommodata.
gibus suppositis,sit prima concludo. In primo posterioris stati1s tempore posse humidam in
nobis substantiam ex materno sanguine, lache,aliIsque alimentis generari, quae quocumque modo ea sit melior quam in primo statu accepimus. Qupa facit E admittent min4s protervi, si aduerterint paternos affectus a principalium membrorum intemperie otios i tunc non tranare iure haereditatio in prolem, quando mater in contrarium sit affecta aut benE temperata. Eo enim casu, non solum materni seminis cum paterno permixtio, huius diserasias emendat: sed praeterea ma ternus sanguis qui in foetus alimentum per integros nouem menses impenditur . quod reliquum est intemperiti ab spetinate paterno acceptae, in integrum corrigit. praeterea frequenti experientia comprobatum est,infantes ex calidioribus de siccioribus parentibus genitos, aut aliter quomodocumque
praue temperatost conductitiae nutricis lacte benh temperato altos, nativa temperie in meliorem transire:quae ad producendam vitam,animaeque operationes obeundas,praecedente distrasia multo sit aptior.
Vlterius autem progressus,dico secundo: quamdiu inerethimus,substantia quet in nobis per nutritionem d. augmentum acquiritur,adnaturae animaeque ope tiones edendas, melior est 3 ac commodatior,ea qua in priore nostrae sormationis statu constabamus. Mollior enim illa, nec satis
242쪽
adhuc grmata textura: ad nixum,naturalibus animalibusque motibus necessarium, est imbecillior. Calor vero eiusdem, a nimio humore retustis: ad coquendum multo est infirmior, quam dei ceps a superfluo humore liber. Atque ut pateat naturales etiam facultates prima aetate & vitae principio esse imbecilliotes cum de animalibus,id sit quibusque notum in ad principem naturae facultatem mentis aciem conuertamus. Ea enim principio, tum sanguinem l cuius substantia, membris est maximε familiaris in conficere potesti mox lac,sanguini maximit analogum: alia vero coquere commodὶ nequit, ne quidem cremores M iura carnium. Quae deinceps in adultioribus, earnes ipsas,ae solidiora in membrorum substantiam facillimὶ conuertit. Ad quae collimans Galenus,noti pueritiam, sed adolescentiam aetatum temperatissimam esse censuit: ut commodiore loco do- culmus. Praeterea dico tertiδ non solum humidum per nutritionem aequisitum, priori aequivalere, viri sique reciproca actione aequatis, & ad uniformem totius membri substantiam reductis sed praeterea aliquando quod in nobis est humidum,quodque post acquiritur,in coditionem omnino meliorem transire. Cuius assertionis prima pars,explicatione magis indiget quam probatione. Non enim asiserentes humidum quod per nutritionem acquisitum est, priori aequivalere, utrisque reciproca a tione aequatis, intendimus id quod membris ex alimentis accedit, ad eamdem temperiem deduci quam id quod nutritur vel a principio nostrae formationis vel proximὶ antequam nutriretur habuit. SEd tantum volumus,alimentum quod partibus per nutritionem apponitur seu id iunioribus inobis, seu senioribus accidat sic alterari,ut in substantiam partibus nutritis similem conuertaturi de vieissim in partes quae eo aluntur sic rogere,ut illarum temperie quadantenus euariata; ambo ex mutua sed dilpari actione.ad aequalitatem substantiae,3c temperiei paritatem, sub uniformis membri conditione tandem perducantur. Quod omni alterationi eorum quae intra sphaeram mutuae a tiuitatis sunt posita, commune est ut alibi: dum de reactione egimus, ' satis superque probatum
Postet ibi verδ conelusionis pars, sic probatur. Primum quod cum naturalis corporum intemperies,causarum salubrium usu ex Galeno, - immutari queat in melius: euidentissimum est, humidum quod in nobis est quodque post acquiritur, in conditionem omnino meliorem aliquando transire. Praeterea plurimae aequales totius corporis acquisititiae intenrries quae singulas nostri corporis partes occupant, medicamentis de ratione victsis emendari pomant; ut hectio primi de secundi gradusicachexi Mec similes r quare potest & corpus redire in melius. Demum qui diuturnis morbis laccessiti deterius sunt aliti,& praeternaturalem totius corporis habitum contraxerunt:mox conualescentes de euthymis cibis usi,in multd meliorem statum restituuntur. Verum ut vulgari sententiae,qua ex parte licet, assentiamur: dico quarib rex consueta naturae lege,humidum ad vitae durationem producendam aptissimum, illud est quod in primo nostrae se thationis statu acquiriture quo nullum unquam deinceps potest,ad hoe accommodatius generari. Atque ea est communis opinio: quam recth expressit Dandinus,cum in ordine ad vitae durationem inquit, ' nullo unquam tempore posse melius humidum restaurari, quam esset antea: i md neque aequὶ bonum, sed deterius semper. Non enim potest deinceps quodquam aliud ex alimentis ge. nerari,quod in ventriculo,hepate,& venis tam affabrὶ elaboretur,tamque solerter excoquatur: atque illud seminale humidum, in varicoso pyramidati corpore, testibus de parastatibus elaboratum fuit, atque excoctum. Quod uti temperiem, & totius substantiae modum nostrae naturae eonu nientissimum,diuturniore praeparatione, id maiore arte aequisiuit: ita difficilius multd qu1m h midum aliud quodcumque conditionem naturae M vitae aduersam subit. Tardius enim exsiccatur. propter quas dotes,ad producendam vitam quae calidi, M humidi temperatura perseuerante s ueturὶ aptissimum euasit. Demum vero ad totius huius quaestionis absolutam explicationem: Dico ι ex naturalibus primcipiis,& sine miraculo; corpus cuius solidae omnes paries sensim aruerunt , ω iam ad decrementissatum peruenit: posse aliquando rehumescere, M ad meliorem constitutionem statui consisten tiae respondentem, quasi retrogrediendo reuerti. Id tamen nullum medicis auxiliis aut consequu tum, aut consequuturum. Sed veritas huius assertionis, quam plurimi cachinno magis quam rati ne expugnabunt:& exemplis,& rationibus,confirmanda est. Et ne ad fabulas nutricum Bacchi quae senectam in morem anguium deposuisse finguntur; aut Iasonis, seu Asonis potius a Medea recocti recurramus: historias ab authoribus non contemnendi nominis acceptas proferemus. Valeseu, do
Tarantia, illustris sua aetate Medicus, sibi relatum scribit in quo Iun Monasterio in loco qui dicitur Monuerus f Deltio Monuedrum lest, & Regili Valentini oppidum esse ait, cui olim. Saguntus nomen erati fuisse Priorissam quae ubi ad extremam senectam peruenisset: floribus men struis renouatis,renatis dentibus,denigrata coma, cutis rugis adaequatis,pannosis,& pendulis mam
243쪽
mis adinstri virgunculae sotoriantibus 1 toto corporis habitu in iuuenculam fit trisformata. To quemada, duas non dissimiles relate historias. Quarum prima est Tarentini i qui circiter annum illigesimum supra millesimum: c quingentesimum,cum iam centenarius esset,cute, unguibosque -- inouatis,ad tantam iuuentam rediit sue a suis conciuibus non agnosceretur. Altera est Hispani in
castellae oppido Riorat qui, Thalasiarca Doni Fradique centenarius comprobatus . viὰ quinquagenarios apparebat i quod ab aliquot annis,miositis senectutis exuuiis, quasi ad virilitatem esset re. reogressus. Ae maiorem multis admirationem meretur,quod idem ex Dinando Lupo Regi, Lusit hue historiographo, variis Lusitanorum,& Hispanorum qui in Indias otientales naulgauerant, testi mbesis confiimatum reserti anno et 1 Nugno de Acugna Indiatum Ptorege, in Bengala inuentum
fuisse smem quemdam annos tercent di quadraginta natum:qui iam decrepitum marcotem qua ter attigisset, toties reuirentem iuuentam degustarati εc tunc sine rugis, minimὶ canus inter caereta se septingentarum uxorum connubia expertum referebat quarum pars,apud illum interierat, pars,tepudio Retat a familia ablegata. Qnde ne morosus quispiam ineredulus fabulosa censeat, de anilia deliramenta esse eausetur: talia, naturae legibus minimε aliena esse demonstremus: Nulli non manifestum est, ipso um etiam Capu- linum senum corpora rea nutriri; licet minus qu- ut ad id quod deperit resatetendum sussiciat. Atque id quidem,praesertim quod alimentatis succus siectora iam membra. de minimε petula dissicilias pertiadati coris etiam natiui imbecillitate ad id occurrente. Quδd si probate valeamus ι -- num cor ora posse cuiusbiam naturalis agentis vrita immutati; hi tum remissis eorum calori incre-
mentum addaturi tum accidentalitet sic tehumescant de laxent ut, ut assumptum alimentum dein-eeps possit liberius per membra diffandi, de partes vadeqoaque suaui iste perfundere t confectum probatumque videbitur, eadem persectilis ali posse de teibuetii atque inde in potiorem statum hostiles, e quasi ad iuuentam retrogredL Posse velis ea senum eorpora sitieernium iam Hetiam olentia, ex se praedictam alterationem pati rex eo compestum est, quod omnis primarum qualitatum culeumque subiecto impressa temperatura, ex se mssit in aliam atque aliam temperium verti i si escis vis oecii ixtdgentisi Nilur enim est quo repugnet, de frigida plus minusue tali cete posse, cratidinue testigetari,fle sicca humescere, humidique exsiccari. Sic terra omnium elementorum siecissima, in aquam ratideri humectata transit, Adama, gemmarum durissimi, , , ignibusque inuictus fi vera sorant veteres , hircino sanguine mollesciti Crea partium omnium hostri e poris selidissima, ec saeua veneris hie in tumorem abscedunt, de ab aerium ichorum defluxu eariem eontrahunt. Quinimo
apostasiae illi cara resὶ Daemone Sagis imp ess. humore, insitoque calore destituti s ut a Clariss- mi, Medici de Chirurgisn istum Ampli his Senaisis piras plositis aetentibus apparuit I humorem de calorem naturae conueni eutem reassumunt. Nihil ergo vetat i decrepitotum corpora s eundulis omnes sui partes,posse aliquando de calidiora de molliora simul evadete. Agens autem tantae energiae,& tam efficacis metamorphosirus authesmon aliud a nobis astruitur, quam ciebam de sidera. A quoium influxu penitissima quaeque peruadente, eam aliquando tanta, εο tam repentina intima humectatione capiamur ivt coniugali elementatiae eompaginis humido eli-tiuato insimis putredo binis excitetur quae uniuerim corpus in pestilentem tabem resoluat, de soli. das ipsas partes attingens hecticam pestilentem inferati Cur non poterunt eadem quantumuis ratis :seu Ioue, se venere,cum Sole de Luna se mutub amich aspicientibus, de cum fellet aliqua stella in huius aut alterius horoscopo constituta, fortunatὶ simul concutientibus 1 seu sub quacumque alia fausta mass eonMutatione t tam suavem nobis iam exsiccatis humectationem, talEmque pororum laxitatem.& aaloris fomentum conciliare; ut solidiora quaeque membra inde oceurrens alimentum liberiti admittant, idem perfectias eonficiant, atque inde totus simul returvat habitus. ω qui praeficeitate emarcuerat vigor renovetur. Ne vet. a rei discultate oecassone accepta, vulgaribus ingentis subblandiens quispiam : haec subtilili quam vetita illarenta submurmuret. Advertam vetitatia studiosi de ingenui viti ructum illum vitatum horti Eden ex plurimorum sententia, vi naturali co pota ad senium inclinantia ita reparare potuise.ut ab interitu vendicarentur: noli alimentum tau-λm segmen db quod illi eum caueris commune erat , sed caliduni etiam 1 initti te uendo, humidum tonando. Quae si peculiari illius fructus naturae eoneessa foete in alidebit quisquam absutdumeensere, erest eviratum omnium naturalium scaturistisex, sΡςiali aliquὲndo induxuldi psithiopesari posse, qubd variis sistoriis citra miraeuli speciem iam pluries lactum Ghitit. Quod lieEt Kaelvia sim aliqua nido Gneipiamus: medicam tamen industi iam, id homDam issequi posse,ldeb eoia inuri quM nullus unquam id praesti isse intur. Non sbphista evius Galanus meminit, qui eam librum edidisses quem de admirabili inscripserat. 8e th quo prostebatur semodum scire quo quis posset senium effugeret omnibus tamen stit risei, qudd ad octuastesimum annum perueniens stari siccatus, ut verus Hippoetati iaciei typiis videretur. Non celebris ille
Theorica. De calido innato, & humi prim. .a II
245쪽
cederemus vi plurimis Patribus visum et L ' Seu etiam a iis coiitratium sentientibus assentiamur Ihoc semper constabit, ve I spem omnem remedit q od pro lauendo aut renouando vigore iuuentae creatum fuerat,in integrum hominibus ademptam esse; vel saltem mysterium fiuctus vitae, te t nouationem iuuentae, medicam omnCm humanamque industriam superare.
d mora: in quo inodo bominem ab interno principio mori contingat. CApur XIII. CVM initio docuerimus vitam primo M principaliter dici animae informationem , seeundis
vero informantis animae in corp rc operationem: ex Opposirorum lege consequens est , mortem primatio si nificare animae a corpore reparationcm per informandi desitionem , secundariducto operum omnium animae in corpore cellationem. Priore sensu, Plato.' mors nihil est aliud in quit,quam animae,& corporis a se inu:cem diiublutio Potheriore vero, Galenus v nihil aliud mor; et ait, nisi omnimoda naturae prostratio. Frequentitist menex Aristotele, Pergameno nostro, d mors definiti solet caloris cicii pomis calidi τῶ ) extinctio aut marcor. Quod priuationem causaliter potius quim formalicet dc finiendam censeant & priuationis vitae caulas omnes, ad hanc unam red cx possie cxistiment. Licet Enim mini inε oporteat innatum nobis calidum uniuersim ex ingui, ut mors sequatur: sed omnino tunc Animalia mori contingat quando vel partium unitati, vel organorum conformationi tantus defcctu, aduenit,vel ita partium solidarum tempera metum euertitur: ut propter aliqv d horum anima ini orpore operari non amplius possit. Nihilominus tamen quia singula illa Sc solutae unitatis Ec conlatinationis vitia,non anth omnimodam actionum lcessationem inferunt quam si in ut tot iu coIporis tempe tamento tantum vitium sit illatum, ut non caeteratum solum facultatum , sed vegctandi etiam energia in integrum deperdatur. Hoc autem non prius adueniat, quam Cor quatenus veluti fons est Calidi influentis,' quod actualis timperamenti singulatum partium fomentum est ). iis c atu : omnia demum ira, ad calidi naturae operibus necessarii, vitium,extinctionum scilicor aut marcorem terminantur. Ex Cuius defcctii cum omnium vegetantis animae operationum Cessati , atque inde mors necessarid consequaturi cum ratione causalis definitio mortis per calidi ext nctionem assignata videtur. Omnium tamen opti-mE Conimbricenses unica descriptioire quae ess ntialem Sc causalem definitionem complectitur, mortis rationem explicasse indicantur: cum ai t. mortem esse discessum animae a corpore, ob defectum innati caloris. Qui ex Aristotcle, si extinctus desectum patiatur, violentae mortis est causa : si vero marcescens dc cedit mortem naturalem infert. Naturalem inquam i non quidem nostrae naturae conuenientem, ab caque intentam : sed ut recte Hugo Senensis explicuit, quae aciationem naturalium principiorum mere naturaliter agentium consequatur. Extinguitur autem innatum calidiim vcl a contrario frigido seu ambiente, seu assumpto in sti pore calorem cxp llente: vel a quocumque calidum i fluens affatim exoluente; ut per magna vulnera febrium ardores,& mmodicana laetitiam a uenit: . et a di luente ca idum membris infixum uti fi per excellentem putredinem solidas patres quomod aeumque attingentem: vel demdm ab alterutrum suffocante: seu par prohibitam trai spirationem, seu per subitam Ac vehementem ea lidi influentis ad intima reuocationem. I dem vero marcescit, per lentam humidi solidarum partium consumptionem Be exsiccationem. Atque huius quidem consumptio,illius autem inde consequens marcor: naturalis interit sis,dc ab interno pr. ncipio nascentis sunt causa. Per humidi veto consumptionem,non illius lolum radicalis Ec primigeni j d perditionem . subaudire oportet; q.:od in integrum absumi posse vita adhuc perseuerante docuimus: sed illius om nis humidi tum primordialis tum alimentalis,quod cum substantiae partium solidarum fit portio, eas intra limites eius temperaturae coii seruat,quae ad qualemcumque alimenti per membra digestionem eiusque conuersionem in aliti su distantiam cst necessaria Quo ab ipso generationis primordio perenne exoluto,corpus sensim t xsiccatur. Illud autem inutum nobis thumidum . lichi ab ambiente ex parte dissipetum maximE tamen a calid , sibi consociato non autem a calore sibi inhaerente,continuo absumitur. Calidum enim per uniuersum corpus diffusum, clim in reliquam molem suas vires iugiter explicet: semper aliquid illius attenuando NI exoluendo ; corpus uniuei sum lente exsiccat. Neque verb eam exsiccationem emendat,perpetua illa roridi alimenti per membra effusio: ex qua Se reparatur quod deperit,ic corpori inclementum etiam additur aliquando. Quamuis enim humor qu,continuo mambris affunditur,vim calidi praeexistem humidum exoluentis remoretur: qubd id in humido recen accedete alterando ex parte occupatum in praeexistentem,m item remissius agat. Non tamen ea alimentaris humidi affusi , siccitatem, ab innato calido corpori semel inductam,corrigit. Quoniam quod lain semel exdeeatium est, idipsum est, quod innato cali
246쪽
i 14 Artis Medicae pars prior.
do eoagente assu sum humidum sibi assimilat: quod quamuis ab euicti humidi reactione, aliquan
tutum relirimescat.Nincem tamen quod apponitur, minus re humescit, quam iam esset exsiccatum atqtie ed minus, quod calidum par illud iplum assim lationis tempus, di in membrum quod alitur,& in alimentum quod conuertitur continuo agendo, iam introdu, siccitatis emendationem im .pediat Sicque corpus sensim magis ac magis exsiccari pergit : quod exsiccatio quae exolutionem a calido procuratam seqttitur, alimentari j rotas affusioncm semper praecidat. Cimi ei lim alimen tum non nisi attractum per membra diffundatur: attractio autem , appetitum exolutam s bitantiam reparandi consequatur: necessum est, cxolutionem propriae substantiae membrorum atques ideo corumdem ex liccationem , praecedere alimenti attractionem, & re humescendi spem. Quaestolente progressa exsiccatio,ed tandem peruenit: ut membra sicciora rcddita, alimentum parcius admittant: cuius defectu tabescit demum Memoritur animal. Ab ea autem exsiccatione,speciatim annatum nobis c lidum ideb marcorem contrahit: non se tum qu bd vitali humido permixtum. ad huius exolutionem ipsum exoluatur. Sed praeterea qubdcxxin ad lamentum caloris,& calidi influentis generationem, Oporteat cor perennc moueri: id autem quo magis exsiccatur eo difficil1us moueatur quo segnius agitur eo imbecillius calorem nobis inlitum foueat: quo semel hoc ipsum siccius euaserit, eo magis calorem nobis innatum remitti, Mealidum ipsum marcescere necessum sit Demum infixo nobis Calido inde marcor adi enit: quod clim id sit primarium vegetantis ait imae instrumentum, dum agit in alimentum quod conficit, ab eodem etiam communi reactionis lege repatiatur. A continuata vero illa prcpriarum virium refractione ,sie paulatim infirmatur. vi tandem inutile reddatur instrum nium. Quoniam ver5 & hoc ipsum, humidi a calido exolutionem sequitur .adqMam resarciendam alimentis indigemus concludamus rotam moriendi necessitatem nobis ab in te ino princet pio impcndentem. ex uno fonte nasci quod corpus hoc nostrum ex Contrari s componatur. quae se mutua actione corrumpentia,corpus tandem ad dissolutionem perducunt Cum en iniex calido humi. o, frigido & sicco componamur quae amissis formis & retulis qualitatibiis natiuam adlluc contrarietatim post mixtionem retinent: quia id contrariis insitum csivi in sc vicissim agant eadem se mutuo oppugnare nata, diu consociata pcrse uerare ncque nt. Quoniam ut apud Aristotelem est, Τ quando activum & patibile sunt simul: qvita semper unum agit , alterum parituri fieri non potest quin fiat mutatio QNre recte Diuus Thomas ri ortem id c O homini naturai cm isse ait, quod corpus eius sit ex contrariis compositum, ad quod cx neces litate corrupe bilitas tequitur. Perperam autem Montanus ' innatam nobis moriendi nec si talem, an materiae primae appetitum ad nouam formam & in finitam vim tacuitatum refert. Siquidim appetitus ille materiae . ad cxpulsionem animae informantis nihil operatur. Ea enim ex Aristotele 'nihil aliud appetit, quam veconstituatur in actu i quod quia semel insormara coi sequitur, iam expleto eo appa uti conqui. s.cit. S:c vas vacui impatiens, ubi semel acre aut quouis alio corpo re planum cstr lic Et sit in p tentia continendi quodcumque eius capacitati proportionatum in illud infunderetur, nihil tamen praeterea expetit neque ut ad vitandum vacuum , ita ad cisundcndum id quod cot lini t , per se disrumpitur. Facultates vero quamuis sint finitae virtutis, quod non possint actum D finitum producere: quia tamen i mrrortisti animae insunt, cuius sunt instrumenta operandi i si quae in corpore illarum sunt organa non aliunde dcficerent, illae ex se tandiu Operarcntur quan diu duraret anima, neque vra itide homini dissolutio unquam accideret. Ita finitae coelorum facilitat ex nullam iulis imponunt pereundi necessitat Lm : neque finita vis intellictus, facit an mam csic mortalem. Caeterum ut nihil ad hanc disputationem peltinens, discutiendum restet : illi d iandim quod paulo ante protulimus curiosius examinemus: humidum scilicet quod in r obis c si, non exoliti a calore sibi inhaerente. QMod non solum vulgari Medicorum loquendi modo ad uel satur di sed a principum etiam Philosophorum doctrina recedere viditur. At is ore les enim ' ex quorumdam interpretatione: calorem naturalem inquit, cui pra maria coqDendi vis inest, materi zmin qua est consumere. Nihilominus tamen placere non porcst ea icqvendi ratio cuius praecisus conccptus aratione dissentit. Quis enim ille est qui rem cogitans , asi Dei et qualitat cm ullam quan umuis achivam,& opera tricem, in proprium & sibi naturale subi ctum, ac max me illud d st tuendo agere. Etenim cum accidentia omnia in vi subiecti operemur e qui modo inpio ptium subiectum agent, nisi subiecto vim suam in se conuertente. At nihil agit in seipsum. Quod licet per accidens
tunc aliquando adueniati cum eiusdem variae sunt partes , qt. araim atra in alteram agente, per accidcns totum corrumpitur: eamdem tamen numero partem & indivisam in se, ait accidens aliis
quod in proprium subiectum seu per se seu per accidcns ς gere, i ullus es qui cciri is et C viri enim caloris per accidens fit exsiccare: quis est Peripateticorum , qui aeram pro se sin Iarim calidum esse affirmans: dicat eumdem per accidens a proptio calOI et Asccati . uti, Ilatcria Lbi Vnquis m
247쪽
Theorica. De calido innato, hum. prim. 2IS
ignem summε calidum, proprio calore quidquam pati. d si ubi seeunddin naturam sum-mὸ intensus est ealor, summeque activus, nihil in materiam quam informae agi et quomodo remissior, subiecto eui insidet iraturalis, eidem erit inimicusMinfestus. Non igitur calor est , qui humidum cui inhaetet absumit: sed calidum, humido consociatum. Id enim heterogeneis eiusdem mixti partibus variε temperatis coneessum est,in se mutuo agere, ερ se reciproca actione cor--npere. Quod ad Aristotelem autem nobis obiectum pertinet: licet sic illum nonnulli interpretes reddant, alij tamen textum Graecum , propius insequuti , natiuum calidum , t gunt , primum concoctiuum , consumit materiam in qua est i cdm habeatur in Graeco, --θεροι - , τὸ πρωτον , αναλι ι την ἄλην ὲν ὁ ἔτι,. Quanta vero praedicta. rum locutionum sit varietast ex his abundἐ patet ι quae iam anth docuimus. Quare eam anima cuius adhaefio in nobis vita est, ad varias functiones in corpore exeleendas multiplici g nere instrumentorum via, sibi inuicem aduersantibus etiam indiguerit; Ac maxime calido ad operandum humido verb ad patiendum aptissimo: quoniam illud, hoc perrainh attenuando. idem semper exolvit i 3e ab huius exolutione, illud ipsum sensim maleessit: eo demdmex naturali consecutione res perueni : ut altero exolut altero marcescente,corpus,inutile anima insitumentum euadauti indei eiusdema corpore separatio sequatur, de mors.
248쪽
NIM A M. alitontim omnium quae bomini ut viventi tribuuntur', este radieale priri cipium, ex his quae superioribus libris explicata sunt, omnibus constare arbitror. Quae elim sic operetur in corpore, ut in principe quoque organo quasi in regia eminens unda caeteris membris ea quae cuique ad proprias functiones chmplendas necessaria sunt manifesto quodam inauxu imparetatur. Necesium est illam, vel per irradiatidhem quamdam ae- commodatae qualitatis; vel per effusionem conuenientis alicuiu, substantiae, quod opus est inevere. Quoniam vero illa qualitaι,quae veluti per irradlationem a primariis organis effundi dicitur . inexplieabilis est: ερ qui eam viam tentarunt,nec aliis, nec sibi satisfecisse comperiuntur : potior Medicorum pars,& rationibus,& variis artis eXperimentis innixa, tenuem quamdam substrintiam spirituosam a principibus membris in reliqua diffundi asseruit. Quae seu una si omnibus subsesulens organis,seu sua unicuique principi membro in famulatum tributa dicatur i spiritus solet appellari. Qui elim vel idem sit eum innato calido, vel proxime ad illius naturam accedat, alterum est facultatum instrumentum. Quare ubi de calidi innati substantia & proprietatibus egimus, nostri itistituti methodus expostulat ut de spirituum natura, differentiis ι generatione & usu, hoe loecidisseramus: & rei veritatem plurimorum figmentis obscuratam, quantum licebit suo nitori t
abid id sit, qMd spiritat in nobis appellatu ri
nuante Aristotele, h primδ ventus significetur tum aer : tertio respiratio,quartis eorpus quod prae tenuitate visum &tactum effugit,ac tandem de omni substantia a materiae compositione Iibera dicatur. Particulatim tamen Medici, per spiritus in plutati, tenuem eam substantiam signisificant, animantibus communem,qua primariae facultates velut instrumento usae, vel proximis strugulae operantur,vel suam vim in membrat principe cuiusque organo dissita egundunti Custique huius sorti varia in nobis esse dicantur a variis: quaecumque talis sunt conditionis ut sua tenuitata promptissimh , celerrimeque in naturae de ficultatum animae obsequium moueantur ι solent ab Hippocrate τἀ-- τα σώματ id est corpora impetum facientia appellarii QPorum naturam maximὶ ignorasse comperiuntur Heraclitus, Anaxagoras .ic Stoieorum illi qui apud plutarchum, i spiritus huiusmodi animam esse dioebant. Ad quotum sententiam inclinare videtur Aristoteles, cum corpus quidem inquit,ex foemina esse.animam vero ex mater anima enim addit substantia corporis uicuius ests Ferneliu1 existimauit spiritur, edelestem quamdam es substantiam nostro immixtam eorpori,
i quae animae sit & corporis vinculum. Alexandrinus vero animam ait, ex coelo illabi sidereo .itiat tu vestitam i in corpore autem elementarium alium inesse spiritum, quotum duorum interuentu anima corpori alligetur, Ficinus demum, spiritus animae currus appellauit. verum quantum a vero deuient priores illi, facilὲ quisque intelliget, qui animam rationalem, veram hominis niam informantem esse admittens, neque adsistentem quampiam etaintelIigentiam , nec eommunem mentem cum Averrhoe fingens t sciet formam cuiusque corporis, nullius glutinis aut vi culi interuentu, sed seipsa immediate materiae dispositae de conformato corpori uniri. QuM si spiritales substantiae, nullam talem eum materia societatem habere posse dicantur, id de completis spiritalibi is entibus intelligendum est: quae ne vinculo quidem ullo intςrueniente cum materia potant alligari,& cum illa unum facere. Sed spiritalis ea substantia quae licht I materia in fieri de conseruari mini m. dependens, non tamen completa, sed a rerum omnium Creatore in formam
249쪽
corporis destinata vi spiritalia materialibus in homine rerum omnium creatarum quasi otiro me hemispheria spiritalium M mat etialium terminante,coniungantur et sola potuit ex Creatoris praeordinatione untii corpori,M nullius intermedis glutinis concursu. ut forma informatae matellae copulari. Neque opoliet ad corpus aliquod tenuissimum confugere, quod medium sit inter spiritalem animam-ciassius noe humanitatis figmentum. Cum quantacumque sit materiae quantae tenuitas, nullum habeat cum sunstantia spiritali Commercium t quoniam illa ex se, ab omni materia secretionem dicit. Alexandrinus praetet ea, in eorum errolem incidit , qui animas omnes a principio simul creatas existimantes,easdem per varias generationes in corpora ilia bicensuerunt: cuin tamen singulae infundendo creentur, 3c creando infundantur. Ficinus Platonicos sequutus, multa metaphori. Eassumpta seripsit: M spiritus animae currus appellauit quod illi imperia influxu. que principum facultatum,ptout cuiusque naturae de conditioni competiti. primariis earum sedibus me et is membli, impertiantur ad ab his cognita illis reserant dc enuncient Quare spiritus, de quibus Lle agimus i nee ani tria sunt, nec animae vinculum i sed tenuis quaedam substantia ad facultatu m famulatum in nobis destinata. Quarum naturam ut commodE explieen us a me quaerendum est, num unus sit in nobis spiritus qtii omnibus facultatibus anseruiat:an vero plures quoi u singuli a singulis prine pinus mem. bris in eae tela illis laseruientia instuant- ω si plures fias re oporteat, quae ut inuusque natura d
statvbeei sint in nobis hiritus.
C A p v et II. VT in eaeteris plerisque , ita in hae quaestione, non una est seriptorum sententia. Argenterius
' enim, unicum esse in nobis spiritum ait. qua prout vitali facultati, animali,aut natu tali interuit 1 vit. lis .animalis, aut nati talis appelletur. Quod his rationibus conuincere Conatur. Ac primum quod spiritus. sit idem cum ii, nato calido : quod cdm unum si e dc spilitum unam esse oporteat. Secundo actionibus nostri corporis variis, un a mair, debet ui instri: m. nium; quod eas inuicem alicuius interuentii fiam vim communicate necessam sit, plura vel δ instrumenta se mutuo impedirent. Quare cum spititus fit facultatum in i cum eorum: is etiam unus et t. Qui, ut docuit Aristoteles, ' in morem quatumdam attisicialium ias tu mentorum quae ad plura vi ilia iunt, in rebus a natura, institutis varium exhibet usum Tcri δ τt unum est totius ali nentum, ita unum erit operantis animae insitamentum t quod ex communis alimenti m ma generetur. Ac tandem ut spiritus membris insitias unus est, inquit: ita Ac iii fluentem v Dum esse oportet, qui insitum tueatur, oc augeat. Comta vc. o
plerique omnes, cum Galeno, multiplicem esse in nobis spiritum p positemur. Qui tamen in assignandis spirituum dissetentiis euariant. Is enim fixum quemdam membris ingenitum alicubi insinuare idetur . qui alibi. instuentem animalem unum , dc vitalem alium ascgnati dubitans an te itius ab illis druersus reperiat ut, qui sit facultatis naturalis minister:quem si admittere liceat,eumdem in hepate Sc venis contine. i oportere assirmat. Recent serum pars maxima, spirituum alios animales, alios vitale , atque alitis asserit csse naturales. Sed naturalem aliqui, eum tantum esse profitentur . ' q ii seminali tuo stantiae perfusus, prolificam vim sontinere dieitur. Nonnulli vel δ quemdam ab hepate inquentem concipiunt , qui speciatim vim a recole in caetera membra diffundar. At ah, non alium natii talem norunt, quam quibusque membris infixum e quem etiam Stoici εατι ει, seu habitualem appellarunt, ut ab authore introductionis F into isagogica Galeni annotatur. In qua vara E sentientium diuersitate existimamus spirituum eam esse in nobis dissetentiam , ut alij sint fixi. alij influentes . Fixos quos & naturales appellare cuique est liberum, non alios agnoscimus,quam spirituosam ea risubstantiam quibusque membris insitam , quam innatum
calidum fixum libro praecedenti appellauimus Quae . quomodo in singulis corpo is partibus princeps sit animae facultatum instrumentiam, ibidem fuit explicatum. influentes duo tum genetum faeimus: vitalem ὁe animalem. O ms necissam δ admittendos esse sequentia demonsttant. v talem qu dem,tum repentini illi in luxus. qui ad calo, is diΕ sionem in singula membra fioni. Tum s biti illi motus, qui in variis animi pathemati bos,& foras intro 6c intio foras, multiplici reciprocatione fieri aduertuntur. Animalem etiam esse admittendum Conuincunt primo expeditum illud mea, biorum
ad motum obsequium. Tum illa totius per E i istanc ea cum quacumque patie dolente sim-
Necnon externarum 8e internarum sensationum subordinatio. qiuarum actus se quam celerrim δconsequunt ut . Ac dem lim , manifestus ille celόique itans cui sus , ab oculo in oculum factus:
250쪽
qui uno clauso,alterius vueam plus solito distendens eiusdem pupillam euidenter dilatati Non per
atterias effusus, ut placuit A rgenterio: quum arteriarum ad utrumque eulum pert ngentium c bncursus,inde quam longissim E distat:opticorum autem unio quae per hyasmum fit oculos penhad tingit. A nimalem vero alium esse a vitali probat ventriculorum in corde & cerebro disparitas. Qui cum in corde, ad calidi influentis M. vitalis generationem eflicti concedantur i in cerebro non iaalios fines,cum plexu illo choroide,& foraminibus ad nares perutis efformati intelliguntur ι quὶm ut ex arretiosi sanguinis vapore,& aere sursum in pirato , spiritus animales generentur. Praeterea longe expeditior est motus, tenuiorque si ibstantia spirituum facultati anim ii inseruientiunt, quam vitali famulantium: ita ut amborum eamdem esse naturam, nullus possit,re excussa assit mare. Tandem, Galenus expertum se profitetur, ligatis arteriis carotidibus, per diem integrum animal motu M sensu integro perdurasse. Qua te cdm ita spirituum vitalium transcursus ad cerebrum interciperetur,oportebat alterius conditionis spiritus a cerebro influere, qui ad motum de sensum animalis inseruirent. Spiritus autem ille naturalis semini complantatus . qoi non homini iam genito, sed semini inest &perfect. i embri, conformatione, insensiliter dissipat ut i non est his spiritibus de quibus hic tractamus annumerandus.
Demum nullum naturalem spiritum influentem debere admitti ex eo probamus. primlim quδd cum spiritus influente, in eum finem geniti esse intellipantur,ut id singulis membris subministrent quod a principe primariae facultatis organo ad operandum transfundi oportet: nihil autem ab hepate in caeteras nostri corporis partes euandi necessum sit, pr ter alimentum, quod veluti ex communi fonte per multiplices rivos in singula membra derivandum est : nullius spirit sis ope, ad hoc
natura indigeat. Nihil quidem ab hepate praeter alimentum,in caueras partes debere transmitti, id indicat: quod qtiibusque membris insitum sit, proprii temperamenti vi appositum alimentum conuenienti alteratione sibi assimilare&in suam substantiam conuertere, atque ideo se nutrire de at re . Vnde Galenu, natural fi vim omni aetati familiarem,& vegetationis authorem singulis membris insitam esse docuit, cui etiam assentitur Avicenna. , Ad alimenti vel 5 distributionεm nullus praeter ea spirituum ab hepate influxus requiritur,quot si ope illud in partes alendas impellatur : chiris vis membrorum attractrix, fle venarum facultas expultrix, ad id exequendum abundε sinet adiri Nec demum fixos membri rum spiritu ab influente ad operandum excitari oportet. Illi enim cum
reliqua membrorum substantia, alimentari succo praesente, citra aliam omnem excitationem,in cae terarum rerum naturalium morem, ve ut in obiectam materiam agunt quantum possunt. Praeterea ad spirituum generationem 3c conuersionem crassioris materiae in tenuiorem substantiam icon ueniens locus&tinuum quaedam excavatio requiritur: ut illi sua amplitudine, quod coctione attenuandum de rarefaciendum est, debith contineant. Sed in ictore nulli sum ventriculi, nec manifestae cauitates vllae, quales in cerebro & corde efformatas esset docet anatome&αυτο ν α Neque
obstat Clarissimum Laurentium respondere spiritu in naturalem rapa λώδε, de caliginosum. ad tu gacem partium singularum calorem excitar dum inseruitet qui nullos requirat sinus ubi genera, tur,qubd paucus sentim, neque ut, lis,multus Ic affatim in reliquum corpus transfundatur. ytenim qualiscumque ille esse dicatur, perperam ideo introducitur, quod nul us illius sit usus. Ad calorem unim par ii m actu non potentia membris viventibus inexistentem fouendum, aut vi L quitur excitandum mon alto spiritu est opus, quὶm vitali : qui pet arterias in singula membra in praedictum usum diffunditur. Qua itu luscumque autem ille foret qui in hepate generaretur: cum ex attenuato sati guine,& ills permixto aere fieri admittatur: ut sanguinis ea fieret attenuatio , ut quocum acre permisceretur, sinu aliquo esset opus,in quo excoctus spiritus, inde in membra derivaretur. At tintum abest talem aliquem in iecore sinum aduerti r quin potius & venam portam, in capillares ramos intra hepatis sinum divaricati:&cauam, per eiusdem gibbum in tenuissimas ta dices dispergi conspicimus:quo illae quidem,chylum in paren chyma pi r minima effundant: hae vero, sanguinem a propria lecoris substantia abundε elaboratum,ad minima usque exsugant,dc in communem caudicem trant serant.
Tandem vero, ut quae asserta sunt, ab omni controuersia liberentur Argenterii rationibus primcipio capitis allatis, satisfaciendum est. Quare ad primam dicimus libro praecedenti a nobis fuisse explicatum, spiritum quidem a corde influentem, idem esse cum innato calido influente ista ut calidum innatum multiplex esse diximus. ita spiritus vatio 1 esse assirmamus Qui multipliaci calido innato sic respondent,ut alii sine fixi. alii influentes. Verum spiritus influentes, pili res esse asserimus quorum qui a corde influit apud Galenum & nosab innato calido influente nihil differta quo tamen plurimum distat qui a cerebro transfunditur & animalis appellatur. Ad secundam respondeo actiones nostri corporis diuersas, eas tamen quae sub uno primario genere continentur, communis instrumenti opera perfici , ut libro de statibus probatum est: ahas Mo