장음표시 사용
251쪽
vero quae a diuersi gradus facultatibus enaamni, per diuersa instrumenta commodius absolui. Neque illa,in exequendis suis functionibus, se vel minimum perturbare i ciam sinsula suos habeant canales Ze ductus,per quos lia singulas corporis partes derivantur. Praeterea id in quo facultates communicare oportet,non est instrumenti unitas: sed principalis agentis identitas,& pat finis. Illae 'enim mutuas sibi operas praestando,ad viuentis tuitionem miro consensu conspirant. Neque nobis aduersatur Aristoteles,cum quo fatemur, singulas spiritus differentias. multiplicem vium viventibus praestar in modum artificialium instrumentorum: sed praeterea ut Faber non solo malleo & incude utitur, sic natura pluribus etiam instrumentis via, singula in varios vias conuertit. A d tertiam licet unum sit alimentum, quod multiplicem alterationem subiens, ad varias partes alendas est viilet non tamen licet inde inferre , unum spiritum posse sussicere tam differentibus usibus quibus animales vitalesque spiritus satisfaciunt. 'Ad quartam demum dico spiritum membris infixum genere quidem unum eme,sed ad singularum partium differentiam maxim. cuariati ivli praecedetiti libro ' fuit explicatum. Quod licEt unum omnino esse concedetemus , quod ab
unius etiam rationis influente foueretur: non tamen spiritus,tam a cervbro, quam a corde per di,
uereos ductus influetes,& in usus admodu differetes destinatos,inter se minime differre sequeretur l. s.
plurimi quidem,spiritus calore m in nobis fouentes, imam esse existimarent quemadmodum praecedenti libro antiolauimus ; ali; vero eosdem primum animae instrumentum dixerint, ut se quenter apud Galenum legimus Quos praetcrca recentiores nonnulli, ammae. neu tatumque vectores esse profitemur ; atque eosdem animatos existimarunt. Qtiam sementiam Scaliger ' his argumentis consimat. spiritus inquit,stant animae corpus mouentis instrumentum, atque idco meia; - s.
dium inter mouens & motum. Scd inter animam informantem,& corpus informatum;nihil potestem medium quod non sit informatum,ic animatum. Quare spiritus sunt animati. Plaeterea embra ab spiritibus mouenturi sed principium quod membra viventia mouet, eisdcm interm m cst. 3c quod internum est alicui eiusdLm est p .rs. Quapropter spiritus patres esse membrorsi viventium, simulque animatos esse sequetur. Vertim placere nobis non potest holum sententia: qui naturamussisque spirituum minii intellexisse videmur. Etenim quis diuis imp opriε, & lath aliquando ea omnia partes alicuius esse dicantur, quae ad eius conseruationem aut perationem iuuandam faciunt: tamen proprie partes illae appellantur,quae toti cohaerentes communi forma insol mantur de integrantes appellantur. Sic Fernelius cum plurima habeat humanum corpus,contineatque. sine quibus neque diu neque conuenienter conteruari potest mon omnibus tamen ex aequo partis adipellatio attribui potest. Pars cnim,est corpus toti cohaerens,communIque vita coniunctum, de ad με. L. illius iunctionem usamve comparatum. spiritus a. tem, seu a cerebro, scu a corde in corpus reliquiam influentes,nulli cohaerentes membro, semper vagi, perpetuo mobiles , perennique emuum Subluti,dc continuata generatione reparati: nec partes nostri corporis censeri possi int, nec animati. Lic Et enim magna sit membrorum diuersitas,omnia tamen sibi inuicem cohaerent,& singula
sui situs firmitatem obseitiant. ipsaque triplicis substantiae in singulis permixtio, constans est. Et di Glutio quae illis aduenit ex mutuo inter illas conflictu emergit:non autem ex perenni effusione tanquam praeternuentis substantia: nascitur. Quat uti nec riuum , proximo fonte derivatum, defundum aliquem praeterfluentem fundi partem appellamus. Nec ventum per apertam domum disi currente dotalis partem esse dicimus;lta neque spiritus per corpus vagantes, corporis partes appellare licebit. Scaliger his non mouetur,& quod spiritus per corpus discurrant, non sufficere ait, ut partis nomen illis denegetur: cum sanguis in venis inquit,sit pars brachii viventis. Sed fallitur: non enim alendi membri alimentum,eiusdem est pars. Neque id quod mox in alterius substatim est conuertendum eiusdem est portio clim nondum conuertum est. Ac demum ut eiusdem Scali-geti argumenta nobis aduersantia soluamus. Ad prioris quidem maiorem dicimus ; spiritus, non esse proxima instrumenta per quae minia animalis membra moueat: sed facultatem singulis mem-hris insitam,proximε illa mouere : neque enim spiritus,ut leno placere videtur,' tuos mouent, nerui musculos,ac demum musculi ipsa membra. e La
Quin potius iacultas membris insita;sibi communicato appetitus imperio, per syiritus qui a cere-
252쪽
bro in singula membra per neruos influunt, musculos voluntario motui exercendo deputatos mo ε uet,& per hos membra,vt infra fusius explicabimus. Cum Interim spiritus, membrorum motum, inec principali Mee instrumentali essicientia attingant : sed tantum delatores sint conditionis. si uel qua partes moueri non contingit. Praeterea minorem sub praecisis illis vocibus eonceptam falsamesie asserimus: quod facultas,quae animae operantis nullo negante est instrumentiam,ta media si hinter animam ω membrum animatum,minimὶ tamen animetur; sed organo animato inhaereat. Ad secundum,negamus mebra ab spiritibus moueri ,ed ue Vt diximus esse tantum delatores imperii iprincipium autem quod primo membra ViventiamDuci,concedimus esse intrinsecum illis , atque id esse animam, quae omnium lanctionum &facultatum viventis est radix.
Qiiod ad secundam vero huius capitis partem spectae,neotericorum plurimi, eum GHenci 4 Di ritus presertimque animales Iucidos esse tuentur. Q d cum nulla fit spirituum animalium di uersitas,& qui ad oculos feruntur innatum habeant lumen: caerems etiam lucidos esse oporteati Minorem probant,quia non solam feles noctu videnr,eorumque oculi lucent: sed praeterea homi anes varii in tenebris mox ubi expergiscuntur,circumstanti lumine quod cum visuali spiritu eminadiint , illustrata, contuentur. Vt de Tiberio scripsit Plinius, de quibusdam aliis Galetiui, &disseipso resere Cardanus. 3 Diuus item Augustinus authore Ficino, si quempiam aerias intueretur, eum quasi ad solis splendorem vultum demittere cogebat: uti de Mario apud Plutarchum i notatatum aduertimus. Adde pressum de confricatum oculum emittere fulgorem ut experientia proba tur, SI apud Aristotelem habetur. Tandem Ioannes Letaud eruditus pharmacopola qui Saloni petreae commoratui, mihi testatus est se ante aliquot annos per alterum mensem singulis noctibus talem passum esse assectum, veab hora pene undecima ad priniam post mediam noctem aut circiter,citius aliquando alias tardius lumen ex propriis oculis inunderet,a quo totum Cubiculum ita illaminaretur,ut ipse quaecumquel in cubicu lo continerentur libere posset intueri. Quo casu principio perterritus, cum praeeeps adi lectum confugeret α se totum sub stragulis occultaret: non solum ibi eodem lumine proprium lcorpus M lintea illustrata aduertebat; led aliquando libros secum etiam includem, illos legebat. Atque id tum euidentius de in longius tempus patiebatur, cum in latus finistrum lienem eo ri
mendo decumberet,minus vero quando in dextrum.
Quibus non obstantibus licet spiritus praesertimque animales tenuissimos esse profiteamur eos dem tamen lucidos esse negamus. Quod ut facilius intelligatur. Sciendum est lucem sic a lumine distingui ex opticorum doctrina & Aponensi ut lux quidem, quae a Graecis appellatur,sit ea qualitas quae in Corpore opaco & visum terminante est actu, it lud lueidum reddens,atque eidem vim alia a se illuminandi tribuens. Lumen vero cui apud Grael cos et α' vi nomen est, sit consimilis naturae qualitas, quatenus non quidem lucido corpori adia haeret sed a lucido derivata in perspicuum M diaphanum corpus propagatur. Quod si a Levi & polito opaco aliquo corpore reflectatur splendor nuncupatur. Ita lucere intelliguntur astra, ignis hie noster, dc alia quae lumen ex se emandunt: Vt piscium quorumdam Capita, uamae, ει spinae, eicin delae, pureia quaedam ligna,M similia, ut apud Aristotelem legimus, Cardanum ' atque alios. II lumitrari autem dicuntur aether,aer,aqua.vitrum dc similia. Ac demum splendent gemmae, reum marmorque politum. Quo suppofito; eum spiritus non sint opaci, sed ita diaphani de tantae tenui talis ut visum terminare non possint: nulla est ratio quae illos lucidos censendos esse nobis per suadeat. Quare Aquilonium demiror qui ctim propositione trigesima prima libri primi opticorum nihil lucidum esse tuettur, quod non sit opacum, dicatque lucidum &coloratum cum opaeo re ciprocari; dixerit tamen propositione undecima eiusdem libri, spiri us animales, quorum nulla concipi opaeitas potest,lucidos esse. Sed neque eosdem luminosos dicere possumus, quia oportearet illos in ea cerebri parte generari,quae cum foret lucida,in spiritus lumen essundereti At nullam possumus talem subst uitiam assignare, seu ad cerebri medullam Conuertamur,seu ad membrana,
aut quidquam aliud intra caluariam conclusum. Praeterea Cum natura nihil frustra operetur, ita
tum illud spiritibus lumen nulli esset usui.quod neque auditui, olfactui, gustui, vel tactili , nequis mouendis partibus inseruiret. Quδd si internorum Knsuum species de phantasmata illustrari di
cantur id per metaphoram dictum censendum est. Cum neque ab intelle tir materiale lumen em nare neque in phantasia aut eius elicitis actibus de expressis imaginibusrecipi posse concipiatur.Sed urget allata ratio multis experimentis comprobans spiritus oculo famulantes lucidos aut saltem luminosos esse. Ad quam dicimus etsi spiritus animales inter se naturi minime differant,sed uni eiusdemque rationis,a communi fonte tum per cerebri substantiam tum in sensiteria omnia dis fundantur:posse tamen illos eum diaphani sint in particulari aliquo organo densari, de fieri luminosos lumine ab aliquo corpore lucido in illos derivato.
253쪽
Namque lichi spititus animales neque lucidi sint nec lumitiosi in proprio fonte, ut plobatum est. Tamen nillil impeda, eosdem in sensiteriorum aliquo luminosos reddi :ciam illos ad talis sensus usum huiusmodi cssic oporteat. Quare fateor spiritus visuales in ocillo luminosos esse atque eos plus aut minus luminis liabere in diuersis: pro cuiusque calidiore cerebri temperatura, & tunicarum oculi densitate. Quod quae in principio allata sunt satis comprobant: & idipsum assertum ab . Aristotele legimus, ' saepiusque a Galeno' affirmatum, a Thoma de Garbo , ' Casserioque comprobatum. Sed lumen illud ab oculo accipiunt , quem intra se lucidum esse censeo; Sc particulari experimento confirmauit Clarissimus Fabricius ab Aqua pendente. . Seu humor ipse crystallinus lucem illam habeat ut videtur placere Pergameno, quod minus probatur, cum organum cuiusque
sensus nulla proprii obiecti differetrita informatum esse oporteat ut ad omnes illius varietates per. cipiendas sit accommodatum. Seu quod magis placet, vueae tunicae superficies concacla,susco, e T. ruleo & viridi colore miro ornatu variegata, luceat : quemadmodum versicolores aliquot piscium squamas,8c cicindelas,pari fer E modo variegatas,noctu lucere experimur. Ipsumque etiam nigrum sceptae succum lucere apud Stagiriram legimus.' Neque lenius ille multicolor humor qui intimaevueae tunicae superficiei adhaeret, lucis incapax a quoquam existimabituri qui praeterea quae relata sunt, sequentia ex Plinio ' excepta aduerterit. Concharum e genere dactyli sunt, inquit, ab humanorum unguium sinititudine appellati his natura in tenchris fulgore clarere quanto magis humorem habeant is cere in ore mari dentium,lucere in manibus, atque etiam in solo ac veste, decidentibus guttis: ve procul dubid pateat succi illam naturam esse , quam miremur in corpore. Hoc autem oculi lumen Cantuarensis, ' naturali sui radiositate, ut loquitur. vi sui conferte cum ratione assit mauit. Vti enim species non possunt a rebus Coloratis effundi,nisi interueniat lumen:ita eaedem probabiliter, nequeunt in organo visivae facultatis,uti neque in polito corpore imprimi; quin illud quodammodo illuminetur. Quod ex eo verum esse experimur ; quod clim parua pruna in tene-hticoso loco posita ad tantam dii intiam posse apparere in specillo ad quantam illa potest tantillum Iuminis effundere: a loco tamen distantiore in quo nequit. In speculo repraesentari, discernia dirae ab intuente possit:quod species ad maiorem distantiam propagata quam effundi lumen possit, in speculo quidem nullatenus illuminato repraesentari nequeat, oculo tamen lumen innatum habente imprimatur.
Vetum ut quae a nobis asseruntur vera esse euidentius constet: his quae ob ijci in contrarium possunt respodeamus. Ac primum probare conantur aliqui nullo lumine ad speciei receptionem opus esse ex eo quὁd cum species per medium non illuminatum diffundatur eandem in organo non illuminato similiter recipi posse sequatur. Ad quod respondemus, magnam esse disparitatem. In organo enim Ee in speculo sic recipi debet ut queat viderit per medium autem eam effundi sufficit, non viderit utque ad speciei effusionem medii sufficiti ita quo vilioni causandae inseria uiat eamdem illuminari est opus. Secundo Auerthoi, y nullum in oculis innatum esse lumen. probanti r tum quod lucidus non possit videre lucem,tum quod noctu videret ac demum quod ipsum eius lumen videretur : Respondeo remissum admodum esse huiusmodi lumen, quod non impediat oeulum alἰud videte suo intensius. Illud vero non sufficere ad videndum nomi dicimus,qubd non possit obiecta illuminare. ut species sui effundant in oculum: praeterquam in his quorum intensu est lumen ut in selibus,Tiberio Cardano, Leraudo M aliis. Atque horum etiam lumen se extra dis fundens .videri admittimus : ve de Diuo AuguItino,di Mario relatum fuit. Atque id praesertim, si angustos radios contractum intendaturivei solibus aduenit. Qui cum oualem suam pupillam m hilem habeant: dum eam contrahunt, eorumdem oculi ardentius fulgent. d vero Leraudo Pharmacopolae accidit,particulari exercitatione inquiti,& explicari meretur.
ex quibus in quomodo spiritus generentura
TR zs spirituum differentias eonstituimus: fixum unum,&duos inquentes vitalem scilicet, idcanti lem. Fixi naturam Ac generationis modum apertes satis praecedenti libro explicuimus quando calidi innati fixi naturam dc generationis modum expressimus. Duo enim haec nihil ab inuicem disserum:sed unu atque idem duplici ea denominatione significatur. Vitalis immediath ex sapguine de aere kt. Quod licti plurimis diligentissimis tam Philosophisiara. tamquam Meiacis ut ait Galenus, ' minimE placeat: a quibus totus aer qui respirando admittitur , foras etiam remitti dis ituriti cor non aeri xsabstantiam exposcere, sed frigiditatem solummodol iiqua recreatui desiderare. Imb Pergamenus ipse dum asserit aerem inspiratum nobis magis
254쪽
adhuc grinata textura: ad nixum,naturalibus,animalibusque motibus necessarium, est imbecillior. Calor vero eiusdem, i nimio humore retusus: ad coquendum multis est infirmior, quam dei ceps a superstuo humore liber. Atque ut pateat naturales etiam facultates prima aetate 3c vitae principio esse imbecilliores leum de animalibus id sit quibusque notuml ad principem naturae facul- ratem mentis aciem conuertamus. Ea enim principio, tum sanguinem l cuius substantia,membris est maximE miliaris in conficere potest i mox lae,sanguini maximὸ analogum: alia vero coquere commodὸ nequit, ne quidem cremores M iura carnium. Quae deinceps in adultioribus , earnes ipsas,ac solidiora, in membrorum substantiam facillimὶ conuertit. Ad quae collimans Galenus,non pueritiam, sed adolescentiam aetatum temperatissimam esse censuit: ut commodiore loco docuimus.
praeterea,di eo teti id non solum humidum per nutritionem aequisitum,priori adiguiualere, utrinque reciproca alitone aequatis, & ad uniformem totius membri substantiam reductis sed praeterea aliquando quod in nobis est humidum, quodque post acquiritu in coditionem omino meliorem transire. Cuids assertionis prima pars,explicatione magis indiget quam probatione. Non enim asiserentes humidum quod per nutritionem acquisitum est,priori aequivalere, utrisque reciproca a tione aequatis intendimus id quod membris ex alimentis accedit, ad eamdem temperiem deduci quam id quod nutritur vel a principio nostrae formationis vel proximὶ antequam nutriretur habuit. SEd tantum volumus,alimentum quod partibus per nutritionem apponitur seu id iunioribus nobis, seu senioribus accidat sic alterari,ut in substantiam partibus nutritis similem conuertatur rde vicissith in partes quae eo aluntur sic reagere,ut illarum temperie quadantenus euariata; ambo ex mutua sed dispari actione, ad aequalitatem substantiae,& temperiei paritatem, sub uniformis membri conditione tandem perducantur. od omni alterationi eorum quae intra sphaeram mutuae a tiuitatis sunt posita, commune est ut alibit dum de reactione egimus, ' satis supεrque probatum supponimus. Posterior vea conclusionis parx,sic probatur. Primum quod cum naturalis corporum intem- . peries,Causarum salubrium via,ex Galeno, ε immutari queat in meliust euidentissimum est, humidum quod in nobis est quodque post acquiritur, in conditionem omnino meliorem aliquando litansire. Praeterea plurimae aequales totius corporis acquis titiae intemeries quae singulas nostri corporis partes occupant, medicamentis & ratione viasis emendari possunt; ut hectita primi de s cundi gradus,cachexi de smiles t quare potest de corpus redire in melius. Demum qui diuturnix morbis Iaccessiti deterius sunt aliti,& praeternaturalem totius corporis habitum contraxerunt:mox conualescentes & euthymis cibis usi, in multo meliorem statum restituuntur. Verum ut vulgari sententiae,qua ex parte licet, assentiamur: dico ortor ex consueta naturae lege,humidum ad vitae durationem producendam aptissimum, illud est quod in primo nostrae formationis statu acquirituri quo nullum unquam deinceps potest,ad hoe accommodatius generari. Atque ea est communis opinio: quam rectε expressi Dandinus,cum in ordine ad vitae durationem linquit,' nullo unquam tempore posse melius humidum restaurari, quis esset antea: i md neque 'saequὶ bonum, sed deterius semper. Non enim potest deinceps quodquam aliud ex alimentis v. nerari,quod in ventriculo,hepate, de venis tam affabrE elaboretur,tamque solerter excoquatur: a que illud seminale humidum, in varicoso pyramidati corpore, testibus ac parastatibus elaboratum fuit, atque excoctum. Quod uti temperiem, de totius substantiae modum nostrae naturae conuenientissimum,diuturniore praeparatione, dc maiore arte aequisiuit: ita dissicilius multo quὶm humidum aliud quodcumque conditionem naturae de vitae aduersam subit. Tardius enim exsecatur. Propter quas dotes,ad producendam vitam quae calidi, dc humidi temperatura perseuerante smuetur) aptissimum euasit. Demum vero ad totius huius quaestionis absolutam explicationem: Dico; ex naturalibus primcipiis,dc sine miraculo; corpus cuius solidae omnes paries sensim aruerunt , de iam ad decrementi statum peruenit posse aliquando reliumescere, Ec ad meliorem constitutionem statui consisten tiae respotident et , quasi retrogrediendo reuerti. Id tamen nullum inedicis auxiliis aut consequu tum, aut consequuturum. Sed veritas huius assertionis, quam plurimi cachinno niagis quam ratio ne expugnabunt:& exemplis,& rationibus,confirmanda est. Et ne ad sabulas nutricum Bacchi quae senectam in morem anguium deposuisse finguntur; aut Iasonis, seu Asionis potius a Medea recocti recurramus: historias ab authoribus non contemnendi nominis acceptas proferemus. Valestu, do
Tarantia, illustris sua aetate Medicus, sibi relatum scribit et in quodam Monasterio in loco qui dicitur Monuerus f Deirio Monuedrum legit, y Ze Regni Valentini oppidum esse ait, cui olim. Saguntus nomen erat J iuisse Pilotissam quae ubi ad extremam senectam peruenisset: foribus meri
struis renouatis, renatis dentibus, denigrata coma,cutis rugis adaequatis, pannosis,& pendulis mam.
255쪽
Theorica. De calido innato, &humi prim. et Ii
mis adinstar virgunculae sororiantibus ι toto corporis habitu in iuuenculam fit transformata. Toc
qiismada, duas non dissimiles misit historias. Quarum ptima est Tarentini i qui et teiret annum i itrigesimum supra millesimum .de quingentesimum cum iam centenarius esset,cure,unguibosque I - ι
nouati ad tantam iuuentam rediiis ei suis conciuibus non agno etetur. Alieta est Hispani in Castellae oppido Morat qui, Thalasiarea Dona Fradique centenatius comprobatus, vile quinqua, genarius 1ppatebat i quod ab aliquot annis,depositis senectutis exuuiis, quasi ad virilitatem esset re-etovessus. At maiorem multo admirationem meretur,quod idem ex Fet nando Lupo Regis Lusitaniat historiographo, variis Lusitanorum,de Hispanorum qui in Indias orientales nauigauerant, testi. intimis connimatum reseri, anno 1 1 36. Nugno de Acugna Indiatum Protege,in Bengata inuentum fuisse senet, quemdam innos tercentos de quadraginta natum;qui iam deerepitum marcorem qua
tet attigistit, toties reuirentem iuuentam degustarat: dc tunc sine tuos. minimὸ canus, inter caetera se septingentarum uxorum connubia expertum reserebat: quarum pars, apud illam interierat, pars,tepudio laetat a familia ablegata. Qna ne morosus quispiam ineredulus fabulataeenseat, de anilia deliramenta esse causetur: talia. nirutae legibus minimh aliena esse demonstremus: Nulli non manisestum est, ipsorum etiam capularium senum corpora veto nutriri; licti minus qciam ut ad id quod depetit recitetendum sussiciati Atque id quidem, praesertim quod alimentaris succus sicciora iam membra. de minimὶ peruia dissicili sis pervadat: e oris etiam natiui imbecillitate ad id occurrente. Quδd si pres,are valeamus, in
num corpora posse cuiuspiatis naturalis agentis vi ita immutari. ut tum remita eotum calori incidi, mentum addatur, tum accidentaliter sic rehumestant de laxentur, ut assumptum alimentum dein-eem possie liberi sis per membra diffundi, c partes undequaque seaci rore perfundere t consectum probatsimque videbitur, eadem perseetius ali posse δι refovetii atque inde in potiorem statum testitu 'equis adiuuentu retrogredi Posse vetδ ea senum corpora sitieernium iam etiam olentia, in se praedictam alter tionem pati rex eo competium est, quδd omnis primarum qualitarum culeumque subiecto impressa temperatura, ex se milit in aliam atque aliam tempellem uerti i si essicax vis oeciittat agentis. Nihil enim est quo repugnet, fle sigida plus miniisve ealescete posse, calid vetemurari, Se sicea humestere, humid.que exsiccare sic tetra omnium elementorum siccissima, in aquam tanderi humectata transit. Adamas gemmarum durissimus , ignibusque imi ictus si vera setant velates hircino sanguine mollesciti ossa partium omnium nostri eorporis selidissima, ac saeua veneris his in tremorem abistant, Sc ab aerium ichorum defluxu cariem eorumhunt. Quinimo
apostasiae illi earacteres a Daemone Sagis impressi. humore, insit6que eatore destituti s vi , Clarissimi, Medicis, de Chirurgis nobiscum Amplissimi Senat si, prMeripto satisfaeientibus apparuit I humorem & ealorem etiamne conuenientem reassumunt. Nihil ergo vetat; deerepit tum corpora 1 indutis omnes sui partes posse aliquando be calidiora At molliora simul euadere. Agens antem tantae Gregiae,& tam eAeacis metamorphoseos authoi. non aliud δ nobis astruItur, quam eduum ae sidera. A quotum influxu penitissima quaeque peruadente, cam aliquando tanta, octam repentina intima humestatione capiamiare ut coniugali elementariae eompaginis humido eli- ruato insignis putredo b is excitetur quae uniuersum empus in pestilentem tabem resoluat, de soli. as ipsi, paries attingens hecti eam pestilemem inferae. Cur non poterunt eadem quantumuis ras δοῦ seu Ioue M venere,cum sole de Luna se mutu8 amic aspicientibus, de eum selici aliqua stella in hu.lus aut alterius horostopo constituta, fortu tὲ simul concurrentibus , seu sub quacumque alia fausta magis consigurationet eam suavem nobis iam exsiccatis humectationem, isEmque potorum laxitatem,& galotis fomentum conciliare; ut solidiora quaeque membia inde oceuirens alimentum Iiberii,s admittant, idem persectilis eonficiant, atque inde totus simul returvat habitus, dc qui praeficcitate emarcuerat vigor renoura . Ne veris a rei dissicultate oecasione accepta , vulgaribus ingeniis subblandiem quispiam: haec subtilitis,quam vetita inuenta Qbmurmuret. Adueitant veritatis studiosi ερ ingenui viti seuetiim illum vitarum horti Eden ex plurimorum lamentia, vi naturali co pota ad senturn inclinantia ita reparare potvisie,ut ab interitu vendieatrarer: noli xlimentum tau-ihm suggerendb.quod illi eum Aretis commune erat , sed calidum etiam innatiuis recti uendo, humidum teparando. Quae si peculiati illius fiuctus naturae eoneta, saetiti in aόdebit quisquam absurdum reasere. e os multatum omnium naturalium soluti hes, speciali aliqudndo influxu
idipsiαδ tetri posse, quod variis historiis citra miraculi speciem iam pluries linum eonstat. --hreEt frae vir ω aliquando Eoncipiamus: medicam tamen industriam, id unoeoam assequi posse,ldeb eoisiecti nuri Odd nullus unquam id pinstitisse legatur. Nou sophisti euius Galenus me nit, qui Elim librum Midisser quem de admirabili a vaese inscripsitat. de in quo profitebatur semodum scire quo quis posset senium einugerer omnibus tampn fuit ristit , quda ad octuagesimum annuidi geniens iram S tatus, ut vetus Hippoetati eae mi pilii lderetur. Non celebris ille
256쪽
magus Paracelsus qui libro de restauratione, professus ens primum auri, hoc est primum eius liquorem qui nondum in metallum concreuit: non solum hominem, verilm M omnes pecudes,se Ms, herbas,& arbores renouare. Et primum ens antimonij, sulphuris, gemmarum, vitrioluic melissae eas in corpus hominis vires lia re t humores in eo radicales omnes renovet: εο qui libro de tribus primis essent iis m scribens tincturam regenerare, Δί efficere ut senium iuuenescat: neque ad prouectam aetatem peruenit, neque ad iuuentam rediit. Non illi dementati, sagacis improbitatis cultores,qui sub spe repuerascendi . propria corpora infidε fidis Chirurgis dissecanda committe tes;ea cum male feriatis quibusdam thalmacis miscenda dederunt, de calore fimi regeneranda,aut noua arte corrumpenda destinarunt. Non caeteri Chymici, cum suo lapide Philosophico, de summa Medicina i cui tantum tribuit Robertus Vallensis, ut videatur velle, nos etiam inde posse immortalitatem eoiisequii quam Gebet' restauratricem Ac reformatricem dixit, tam metallorum imis persectorum quam animalium aegrorum M. infirmorum ita quam Villonouanus e de sene iuuenem facere , omnemquε tollere aegritudinem iactat. Praeterquam enim omnes huius generis ciniflones a tetris metallorum vaporibus quos continuo penὶ inspirant offensi;immature aut senen Cunt,aut pereunt: praeterea in quaerendo illo suo magni magisterh puluere, dc miraculorum penu elixi te . oleum & operam perdentes a vana spe,ad inanitem ducuntur. Neque adhuc compertum est,uel Regem Insulae Zellam i quam Taprobanam censet Ortelius vςl Calecuti celebris Indi rum emporii incolas,usu magnetis iuuentam prorogasse: uti creditum illis fuisse Garcia, ab horto retulit. Nec demum constat,quem tuam pitulis policitatoris illius Alexi, Pedemontani principio suorum secretorum descripti ,adolescentiae restitutum.
Verum si ne hoc quidem lassiciat,ut quod a nemine fact*m est adhue , , nullo desneeps setiposse conuineamus: ex eo tamen dicti veritatem coniicimus 1, quod illud neque alimentis , neque medicamentis absolui posse persuademur. Non alimentis; quod cum in aliti substantiam conia uertantur,non possint evicta tantam mutationem victori substantiae imprimere, ut eius substantiae modum iamdudum aequisitum conuertant in contrarium. Ac maxime cum prae siccitate partium solidarum alimenta minus possint intima membrorum peruadere Sed ne medicamentis quidem id quemquam assequi posse speramus: quod cum illa ut ad cupitum finem perueniant, suavi ealore, dc laxante humictati ne plurimum valere oporteat: vel anth sua emolliente vi ventriculi robur
exoluerent, quam caeteras partes ad quaesitam Iemperaturam adducerent: vel eorumdem vix, ex crementorum in senibus passim superabundantium occursu,tam importuuE retundere ur, ut numquam opportune administrarentur.
Omnino vero fabulosum est, quod ex Theopompo&AEliano refert Rhodi ginus , in tertis eratra hunc nostium orbem siti Meropum z-- duo flumina circumlucre,unum voluptatis, tristitiis ac moeroris alterum:quibus adnascantur arbores proceriores platanos magnitudine aequatites, quae tales proferant fructus,ut qui pomo voluptariarum arborum vescantur,omni moerore deposito anteactas quoque aetates denuo repetant, dc senecti primum exuti vigorem induant ι p&que quos dam velut gradus,effecti iuuene mox ad pueriles annos transeant, ac demum infantiliter commotiantur. Eiusdem ordinis esse iudicantur miracula illa fontiu in Bonica & Lucata: quorum aquam
potam, Deltio ex Cardano,& Chiria,inquit, ' senium cum iuuenta commutare. Et fictilia demum est illa Strigis Medeae succotum commixtio apud Ovidium.
Ac ne q uisquam sua industria speraret aliquando, se, remediis aut multa arte compositis, aut 1
temperatissimis regionibus conquisitis,a senecta ad iuuentam posse retrogressi, aut fluentis aetatis cursum sistere. Deus κ ne sotth Adam,aut eius Usteri,mitterent manum suam sumerent de Iuno vitae; ac comedentes,in aeternum aut diuturnius quam par esset viverent: eollocauit ante paradi- lsum voluptatis Cherubin . de flammeum gladium atque versatilem , ad custodiendam viam ligni' vitae Seu ex Diuo Bernardo, y ut a ligno vitae incisio pariter de incensio,quibus nihil carni tetri bis 'Itus,manum prohiberent corporalem. Seu ut habet Aloisius Lippo nanus, ' paradisum firmissimὶ muniendo quo facultatem ac spem omnibus hominibus adimeret fideliciter de perpetuo vivendi, de mortem euadendi in hoc saeculo.
Ac licEt quae de horto Eden de fructu vitae scripta sunt, mysticὶ potius quam historia dicta eoru
257쪽
cederemus.ut plurimis Patribus visu inelh.' Seu citam aliis ν coiit ratium sentientibus aflentiamur: hoc semper constabit, vel spem omnem remedii ci od pro sotiendo aut renouando vigore iuuentae creatum fuerat, in integrum liominibus ademptam esse; vel saltem ni sterium fructus vitae, & te- nouationem iuuentali medicam omnem humanamque industriam superare.
Quid mori: st quo gori bominem ab intervo principio mori contingat.
CV M initio docuerimus vitam primo & principaliter dici animae informationem , seeundo
vero informantis animae in corpore operationem: ex Oppositorum lege consequens est, mortem primariis significare animae a corpore separationem per informandi desitionem , secundario vero operum omnium animα in corpore cessationem. Priore sensu, Plato.' mors nihil est aliud in quit,quam animae,55 corporis a se in cem di sibi utio Pollem Ore vero, Galenus nihil aliud mors et ait, nisi omnimoda naturae plostratio. Fr quentiost menex Aristotele, & Pergameno nostro, i mors definiri solet ea loris cieu potius calidi et . θερμου in cxtinctio,aut marcor. Quod priuationem cati saliter poti is quam formaliter dc fini cndam censeant oc priuationis vitae causas omnes, ad hanc unam re dcci posse ι xiltiment. Licet enim minimε oporteat innatum nobis calidum uniuersim extingui, ut mors sequatur: sed omnino tunc animalia mori contingat quando vel partium unitati, vel organorum conformationi tantus d cfectu, aduenit, vel ira partium solidarum tempera metum euertitur: ut propter aliqv d horum a iiDa mi orpore operari non amplius possit. Nihilon inustamen quia singula illa de solutae unitatis Sc Confortitationis vitia,non anth omnimodam actionum cessationem inferunt quam simul tot iu corporis temperamento tantum vitium sit illatum, ut non caeterarum solum facultatum , sed vegctandi etiam cnergia in integrum deperdatur. Hoc autem non prius adueniat , quam cor i quatenus veluti fons et calidi influentis,' quod actualis thmpe tamenti singularum partium fomentum ei l .iis c a tui : omnia demum ira, ad calidi naturae operibui necessarit, vitium,extinctionem sciti cc t aut marcotem terminantur. Ex cuius defcctu cum omnium vegetantis animae operationum Cessat ira, atque inde mors necessarid consequatur: cum ratione caiisalis definitio mortis per calidi ext nctionem assignata videtur. omnium tamen opti m E Con imbricenses unica descriptione quae ess ntialem&causal cm definitionem complectitur, mortis rationem explicasse indicantur :ciam aiulit. mortem esse discessum animae a corpore, obidefectum innati caloris. Qu i ex Aristore te, si extinctiis desectum patiatur, violentae mortis est eausa : si verb marcescens desecer l, mort cm naturalem infert. Naturalem inquam i non quidem nothrae naturae conuenientem, ab eaque intentam i sed ut recte Hugo Senens s explicuit quae a
tionem naturalium principiorum mere naturaliter agentium consequatur.
Extinguitur aurem innatum calidi m. vel a contrario frigido seu ambiente, seu assumpto in sei pote ea lorem exp llente: vel a quocumque Calidum i fluens affatim exoluente; ut per magna vulnera febrium ardores,de m modicam laetitiam a fluent truci a dissoluente ca idum membris infixum uti fi per excellentem putredinem solidas parte, quo modicumque attingentem: vel demdm ab alte trum suffocantet seu par pr ,hibitam traiit pirationem, seu per subitam& vehementem cali di influentis ad intima revocationem. idem vero marcescit, per lentam humidi solidarum partium consumptionem 5e exsiccationem. Atque huius quidem consumptio, illius autem inde consequens marcor: naturalis interitiis, Mab interno principio nascentis sunt causa. Per humidi vero consumptionem, non illius lollim radicalis 3c primigenii d perditionem . si ib- audire oportet; q od in intcgrum absumi posse vita adhuc perseuerante docuimus: sed illius om nis humidi tum primordialis tum alimentalis, quod cum substantiae partium solidarum sit portio, eas intra limites eius temperaturae conseruat,quae ad quale incumque ali metui per membra digestionem eiusque conuersionem in aliti suti stantiam est necessaria Quo ab ipso generationis primordio perenne exoluto corpus sensim exsiccatur. Illud autem inlitum nobis humidum . licEt ab ambiente ex parte dissipetum maximh tamen a calid , sibi consociato, non autem 1 calore sibi inhaerente, continuo absumitur. Calidum enim per uniuersum corpus diffusum, cium in reliquam molem suas vires iugiter explicet : semper aliquid illius attenuando. 5 exoluendo ; corpus unita ersum lente exsiccat. Neque verb eam ex liceaticinem emendat, perpetua illa roridi alimenti per membra effusio:ex qua de reparatur quod deperit,& Corpora incrementum etiam additur aliquando. Qua misuis enim humor qu continuo mambris assunditur,vim calidi praeexistens humidum exoluentis remoretur quδd id in humido recen, accedete alterando ex parte occupatum,in praeexistentem, mollem remissius agat. Non tamen ea alimentaris humidi affusi ,.siccitatem, ab innato calido corpori semel inductam,corrigit. Quoniam quod iam semel ex decatum est,id ipsum est, quod innato cali-
258쪽
Theorica. De calido innato, &hum .prim. ZIS
ignem summhcalidum, Aptoptio calore quidquam pati. Q d si ubi secunddin naturam sum-mε intensus est calor, summeque activus, nihil in materiam quam informat agit: quomodo remissior, subiecto cui insidet naturalis, eidem erit inimicus de infestuti Non igitur ealot est , qui humidum eui inhaeret absumi ei sed calidum, humido consociatum. Id enim heterogeneis eiusdem mixti partibus varib temperatis concessiam est,in se mutuo agere, de se reciproca actione corrumpere. Quod ad Aristotelem autem nobis obiectum pertinet: licet sic illum nonnulli interpretes reddant , alii tamen textum Graecum , propius insequuti , natiuum calidum , legunt , primum concoctiuum , consumit materiam in qua est e cdm habeatur in Graeco, το θερα , τὸ π - πεωμον, ἀναλιιοει τὸν tam M - is. Quanta vero praedicta rum locutionum sit varietast ex bis abunde patet , quae iam anth docuimus. Quare cdm anima cuius adhaesio in nobis vita est, ad varias functiones In corpore exercitidas multipliei gcnere instrumentotum via, sibi inuicem aduersantibus etiam indiguerit 1 Ac maxim lcalido ad operandum humido verδ ad patiendum aptissimo: quoniam illud, hoc peremε attenuando, idem semper exolvit, de ab huius exolutione, illud ipsum sensim mareessit: eo demtim ex naturali consecutione res perveoit: ut altero exolut altero marcescente,corpus,inutile animat insuumeatum euadatita inta eiusdema corpore separatio sequatur,4c mora.
259쪽
N1M L M, alitontim omnium quae bomini ut videnti tribuuntur, esse ragicile νtinacipium,ex his quae superioribus libris explicata sunt, omnibus constare arbitror. Quae clim sic operetur in corpore, ut in principe quoque organo quasi in regia Nirinens,inta caeteris membris ea quae cuique ad proprias functiones complendas neeessaria sunt man fetio quodam inssuxu impartiatur. Necestim est illam, vel per Irradiati em quamdam ae- commodatae qualitatis; vel per essusionem conuenientis alicuius substantiae, quod opus est inguere. Quoniam vero illa qualitas,quae veluti per irradlationem a prinaariis organis effundi dicitur . inexplieabilis est :& qui eam viam tentarunt,nec aliis, nec sibi satisfecisse competiuntur : potior Medicorum pars,& rationibus,& variis artis experimentis innixat tenuem quamdam substantiam spiti tuosam a principibus membris in reliqua diffundi afferiait. Quae seu una sit omnibus subser utens organis,seu sua unicuique principi membro in famulatum eributa dicatur i spiritus solet apta pellari. Qui cum vel idem sit cum innato calido, vel proxime ad illius naturam accedat, alterum est facultatum instrumentum. Quare ubi de calidi innati substantia & proprietatibu, egimus, nostri itistituti methodus expostulat ut de spirituum natura, differentiis; generatione & usu; hoe loco differamus: de rei vetitatem plurimorum figmentis obscuratam, quantum licebit suo nitori to
aeuid id sit, quod spiritar in nobis appetaturi
CAPYT I. OV A M v t s aequivocum sit spiritus nomen, atque ea voce aut hore Diuo et soma, . se liis-nuante Aristotele, ii primδ ventus significetur: tum aer: tertio respiratio,quartis corpus quod prae tenuitate visum&ralium effugit,ac tandem 4e omni substalitia a materiae compositione libera dicatur. Particulatim tameti Medici, per spiritus in plurali, tenuem eam substantiasti significant, animantibus communem, qua primariae facultates velut instrumento usae, vel proximὲ si gulae operantur,vel suam vim in membra 1 principe cuiusque organo dissita e fiduhei Cumque huius sortis varia in nobis esse dicantur a variis: quaecumque talis sunt conditionis ut sestenuitare promptissimε , celerrimeque in naturae de facultatum animae obsequium moueantur ι solent ab Hippocrate ' τα 'ροντα σαωατ id est corpora impetum facientia appellarii Morum naturam maximEignorasse comperiuntlit Heraclitus, Anaxagoras.oc Stoi eorum illi qui apud Plutarchum, - spiritus huiusmodi antinam esse dicebant. Ad quorum sententiam inclinare videtur Aristoteles, cum corpus quidem inquit,ex foemina esse, imam verb ex mater anima enim addit substantia
Fernelius f existimauit spirituj, eoelestem quamdam esse substantiam nostro immixtam eorpori,
quae animae sit de corporis vinculum. Alexandrinus vero animam ait, ex coelo illabi sideteo spiritu vestitam r in corpore autem elementarium alium inesse spiritum, quorum duorum interuentu anima corpori alligetur, Ficinus demum, spititus animae currus appellauit. Verum quantum a vero deuient priores illi, facilEquisque intelliget , qui animam rationalem,veram hominis formam informantem esse admittens, neque adsistentem quampiam etaintelligentiam , nec communem mentem cum Averrhoe fingens r sciet sormam cuiusque corporis, nullius glutinis aut vinis culi interuentu, sed seipsa immediate materiae dispositae de conformato corpori uniri. Qubd si spiritales substantiae, nullam talem cum materia societatem habere posse dieantur, id de completis spiritalibiis entibus intelligendum est: quae ne vinculo quidem ullo intςrueniente cum materia potant alligari,de cum illa unum facere. sed spiritalis ea substantia quae lichi a materia in fiati de conseruari minimὲ dependens, non tamen completa, sed a rerum omnium Creatore in formam
260쪽
corporis destinata,vi spiritalia materialibus in homine rerum omnium creatarum quasi orizonte hemisphetia spiritalium& materialium terminante coniungantur: sola potuit ex Creatoris praeordinatione v nui corpori & nullius intermedii glutinis concursu, ut forma. informatae materiae copulari. Neque oportet ad corpus aliquod tenuissimum confugere, quod medium sit inter spit italem animam te classius noe humanitatis figmentum. Cum quantacumque sit materiae quantae tenuitas, nullum habeat eum substantia spiritali commercium t quoniam illa ex se, ab omni materia secretionem dicit. Alexandrinus praeterea, a eotum errorem incidit , qui animas omnes a principio simul creatas existimantes,easdem per varias generationes in Corpora illabi censuerunt: cum iamcn singulae infundendo creentur, 3c creando infundantur. Ficinus Platonicos seq autus. multa metaphorti hassumpta scripsi titi spiritus animae currus appellauit quod illi imperia influxu. que principum famitatum prout cuiusque naturae 3c conditioni competit . primariis earum sedibus cae et is me inbii, impertiantur-ab his cognita illis referant ic enuncient. Quare spiritus, de quibus hic agimus inre anima sunt, nec animae vinculum i sed tenuis quaedam substantia ad facultatum famulatum in nobi destinata. Qu 3rum naturam ut commodE explieeri us a me quaerendum est, num unus sit in nobis spiritusqoi o .nnibus facultatibus inseruiat: an vero plures quoi u singilli a singulis prinei pibus mem. bris in eaetera illis ius utentia influant α oc si plutes sta uere oporteat, quae ut cuiusque natuta d
C A p v et II. VT in eaeteris pletisque, ita in bac quaestione, non una est fetiptorum sententia. Argenterius
enim, vas cum esse in nobis spiritum ait c qui prout vitali facultati, animali,aut naeuiali inieruit , vitalis .animalis aut natiIralis appelletur. Quod his rationibus conuincere conatur. Ac ptim limquod spiritus sit idem cum ii, nato calido : quod cum unum fit,& spiritum unum esse oporteat. Se .cundo actionibus nostri corporis variis, un:unair, debet ui in striam . nium; quod eas inuicem alicuius interuentu fiam vim communicare necessam si , plura vel δ instrumenta se mutuo impedirent. Quare elim spiritus fit facultatum instrumentum iis etiam unus et r. Qui, ut docuit Aristoteles in morem quarumdam artificialium instrumentorum quae ad plura vi ilia sunt. in rebus a natura, institutis varium exhibet usum Tcro δ νt vnom est totius ali nemum, ita unum erit operantis animae inlitumentum t quod ex eommunis alimenti massa generetur. Ac tandem ut spiritus membris insiliis unus est,inquit rata Ac iii flueniem v Dum esse oportet, qui insitum tueatur, dc augeat. Contra vc. δplerique omnes, cum Galeno, multiplicem esse iii nobis spiritum p postentur.
Qui tamen in assignandis spirituum d s tentiis euariant. Is enim ' fixum quemdam membris ingenitum alicubi insinuare videtur: qui alibi. insuentem animalem unum, & vitalem alium aD signati dubitans an te itius ab iliis dioerius reperiat ut qui sit facultatis natura is ministo;quem si admittere liceat,eumdem in hepat e dc venis contineti oportere assirmat. Recentis sum pars maxima, spirituum alios animales. alios vitale , atque alibς asserit esse nato tales. Sed naturalem aliqui, eum tantum profitentur. qui seminali lcio stantiae perfusus, prolificam vim sontinere dicitur. Non. nulli velis L quemdam ab hepate inst hientem concipiunt , qui speciatim vim a iecore in caetera ITHmbia diffundat. At alis non alium natiiralem notum, quam quibusque membris infixum e quem etiam Stoici εατιον, seu habitualem appellarunt, ut ab authore introductionis Vinio isagogica Galeni annotatur. in qua variὶ sentientium diuersitate existimamus spirituu in eam esse in nobis differentiam , ut alijsint fixi, alij influentes . Fixos,qsos dc naturales appellare cuique est liberum, non alios agnoscimus,quam spirituos meam substantiam quibusque membrM insitam , quam innatum calidum fixum libro praecedenti appellauim v, Quae . quomodo in singulis corpo is partibus princeps sit animae facultarum instrumentiam, ibidem filii explicatum . influentes, duorum generum facimus. vitalem & animalem. O icis neci s Dd admittendos esse sequentia de mons iant. v. talem qu dem,tum repentini illi in luxus qui ad calo, i disp. sionem in singula membra fiunt. Tum stibili illi motus, qui in variis animi pathemat btis,Ac foras intro Ac intib foras, multiplici reciprocati citie fieri aduertuntur. Ani etialem etiam esse admittendum conuincunt primo expeditum illud mecribtorum
ad motum obsequium. Tum illa totius peti h i istam ea cum quacumque patis dolente sympathia. Necnon externarum At internarum sensationum subordinatio . quatum actus se quam relerrim hconsequuntur. Ac dem lim , manifestus ille cel Eique traul cuisus , ab oculo in oculum factus: