장음표시 사용
291쪽
quὁd neutram,altera sibi contraria, se magis mani stantem possideant, sic quae tepida sunt, tacalida frigida vulgδ negamus, sed tepida appellamus. Cum enim singula ex operatione secundumi sensus aestimemus,& actio sit praedominantis,in praedictis contrariarum qualitatum concursibus,
i neutra manifeste operante, sed utraque aequaliter agente,neutram participari asserimus; simul tamen utriusque aequalitatem insinuamus. Neutra Vero secundi, & tertis modi, quis tam est conru-
macis de pervicacis ingenii, qui non fateatur talia dicimon quod tertiam aliquam qualitatem a sanitate de morbo differentem participent;sed quod vel secundum quid salubria sint, de secunt limquid insalubria vel quaedam habeant membra sana, alia insalubria, aut aegra: vel quod per diuersas
anni constitutiones, aut aetates, modo sana sint, modo aegra.
Tandem quod ad difficultatem quarto dc postremo loco propositam spectat: dicimus ita Galenum omnes humani corporis constitutiones quae ex sanitatis dc morbi participatione consistunt, in praedicta salii brium, insalubrium dc neutrorum corporum enumeratione recensuisse : ut nullius possibilis:quae alicuius momenti dicatur,sit oblitus. Sed praeterea nullum praedictae diuisionis membrum agnos ei mus,quod non sit ab alio diuersum. Atque corum omnium talem esse ordinem censemus. Ut saluberrima omnium constitutio sit salubris simpliciter semper. Quoniam qui sic valent, ab ortu Sc per omnes aetates optima possibili sauitate fruuntur. A qua primo deficit salubris simpliciter: per quam, ab ortu bonam quidem consequuti sanitatem , aliquantulum tamen a perfectissima illa sanitatis integritate deflectunt. Ab eadem verh recedit adhuc pluscul im, salubrisi ut multum: quam a natiuitate consequuti, lic Et mini md constantem possideant: nunquam tament cum ea inconstantia, ad eum statum deducuntur,qui ab optima constitutione valde admodum dea ficiat. Quibus rursus inferior est salubris ut nunc: ex eo quod minimE nativa, sed per aetatem dc congruentem victus rationem acquisita : eo ipso praeterea temporc quo possidetur, non ad summum botritatis, sed ad eam commoderationem peruenerit, quae tali indiuiduo est 'propria. Huic succedit neutra ut nunc primi modi. Quam sequitur neutra ut multum. Eique instat, neutra simpliciter eiusdem primi modi: quae ab ortu talis, per aetates in meliorem habitum potcst conuerti. In medio exquisit E constituitur acu trasi inpliciter semper primi modi: quae a natiuitate per omnes aetates persevcrans, inter saluberrimam de insaluberrimam plane est media. A qua ad insalubritatem pruno declinat, neutra tertii modi, quae per varias aetates modo est salubris ut nunc, inodo vel 5 insalubris ut nunc. Inconstantia enim mali, potior est vel leuissimi eiusdem constantia. Ea vero deterior est neutra ut nune primae differentiae secundi modi neutrorum: in qua secundum alteram contrarietatum, una aliqua pars princeps vel officialis cum insensibili actionum laesione est distemperata, secundum alteram vero est temperata. Talis enim minima est alicunde eminentis insalubritatis participatio. Mox sequitur neutra eiusdem ordinis, de differentiae ut multum Deinde neutra ut nunc secundae differentiae eiusdem modi: in qua, idem aliquod membrum probe temperatum cum sit, male tamen conlat-matum est. Quod leuius adhuc habebit si contra affectum sit: hoc est . bene quidem sit conformatum, math autem temperatum. Nam intemperies caeteris paribus, ut plurimum facilius arte corrigitur, quam mala conformatio.
Postmodum inter caeteras diuersarum eiusdem modi differentiarum species illae sensim sunt deteriores, quae peiorem in aliquo membro insalubritatem possident. Primo quidem ut nunc , tum ut multum, deinceps vero simpliciter:ac tandem quae simpliciter semper eas sibi connatas habent. Atque eo deletiores sunt singulae,quis membra insalubria principaliora sunt. Neutris autem omnibus deterior cst,constitutio insalubris ut multum: quae variationem dc inconstantiam aliquam in melius vergentem admittcns: nunquam tamen ad mediam constitutionem peruenit. Qua peior adhuc, insalubris simpliciter. Quoniam ea nobis connata est, Sc ab ortu, seu a principiis generati nis accepta. Qua rursum deterior insalubris ut nunc. Quoniam sic constituti actu aegrotant , de sensibilem actionum laesionem patiuntur. Cum tamen insalubres simpliciter de ut multum , habeant actiones insensibiliter tantum laesas omnium deterrima dc pellima constitutio , cst insalubris simpliciter semper. In qua ab ortu tantum totius est vitium per aetates pcrseuerans, quod ab alicuius officialis, vel principis membri, intemperie vel mala conformatione aut utroque praeternaturali affectu prodit. ut sic affecti perenni aegritudiit e teneantur. Quarum posteriorum duarum constitutionum, peniὶ infinitae praeterea sunt differentiae, aliae aliis deteriores: ut innumerae sunt morborum species,quarum aliae aliis mira varietate mitiores sunt, aut grauiores. Hanc vero a a nobis traditam multiplicium constitutionum seriem, ad veritatem, oc Galeni mentem magis 'iaccedere, qua in quae a Rhoderico a Uciga proponitur: ' facile cuique ingeniolo patebit, qui Zc rerum naturam,ic Galeni textum in arte pariis diligenter expendet.
Verum quo praedictae diuersarum constitutionum differentiae facilius a tyron ibiis distingua
292쪽
Theorica. De sanitate,& Opt. Corp. habitu. 249
expedit ut quibusdam signis illas ab inuicem discernere doceamus. Quae licεt Galenus deso mi as. istratiex his quae secundum essentiae rationem ipsis insunt . tum ab his quae ex necessitate assequvn.tur,utque ex operationibus tandem,& accidentibus.
Tamen videtut ea quae secundum essentiae rationem singulis insunt,scilicet temperamentum , de partium consormationem, cum fiat ipsa quaesita constituti non posse seipsis praebete argumenta suael dignotionis: sed aliis indigere,quibus tanquam signis detegantur. t Quare siqgulatum constitutionum dignoscendarum,ea nubi commodior via esse videtur, quae asenfibilibus cuiusque constitutionis esicctibus,tanquam a notioribus,nos ad ipsius temperamenti, Minito latentis viscerum conformationis, tanquam rei minus notae cognitionem ducit. Effectus autem cuiusuis constitutionis in gener sunt facultatum singularum parta um operationes, exeuntium quorumcumque conditio,& leusibilium qualitatum modus. Hinc enim facit et signa eruemus, quae nobis quamcuinque constitutionem manifestent. Salubriter ergo aliquem conititutum esse cognoscemus,si integras actiones omnes ediderit: si nihil a viis,quae expiligandis excrementis dicantur,ratius,aut parcius, aut frequentilis. vel alitet affectum excernat . quam sanis couuenire,ex superioribus,re iis quae libro de temperamentis, & de humoribus recensuimus colligi potest. Ae demum. si talem habuerit totius cutis,ac pilorum colorem . M in mollitie mediocritatem, talem expiret a corpore odorem, qualem sano conuenire, dum de temperamentis ageremus,abunde fuit explicatum. Nam guttatiles qualitates, cutem lingendo , aut
aliter experiti, Medico dc liberali homine indignum est. Neque sonos hic plurimum curamus: qui in constitutionibus a salubritate potius deficientibus, qubm in salubribus, 'a flatuum intra nos motu, vel eotumdem expulsione producti,exauditintur. Quae omnia si ab ortu , de per singulas aetates talia
apparia etint,ve quatenus per neeeffariam aetatum mutationem cuiusque earum conjicio patitur, optima esse iudicentur, constitutionis salubris simpliciter sempererunt notae. Si vero b summa illa perfectione singula aliquantulum defecerint: ita ut actiones iquarum intensio & remissio faciliotest eognitu, quam leuigula mutatio caeteris adueniens miolis sint quIm priorum robustae. de a nati. uitate tales extitelint, constitutionem salubrem simpliciter indicabunt, uti si eaedem actiones iam apertE nec robustae sint. nec imbecilles: atque ab ortu tales appariterint,constitutionem salubrem ut multum demonstcabunt. Quoniam veto.qui a natiuitate a piloribus constitutionibus defieiunt, ad quemcumque bonitatis gladum,artis medicae industria aut beneficio mutationis quae pei aetates aduenit,euehantur: ita a prioribus ab edunt,ut cum pro nunc tantum , ea sanitata non optima, sed quae sibi fit commoda M propria fruantur:operationum quidem prauenti integritate,& conuenienti excrementorum modo, praesentem sanitatem indieant,qualitatibus tamen sensibilibus in cute de pi. Iis apparentibus, p aecedentem dc natiuam Constitutionem praesenti quadantenus deteriorem,& cum euidenti excessu vel recessu a iustitiali temperatissimo statu recedentem manifestant. Neutrae constitutiooes primi modi pro particulati suae speciei ratione. His signis deteguntur quaenea sanitatem, nee aegritudinem significant. M inter utramque affectionem nutare videntur. Quando scilicet actiones quidem nec laetae sciat, neque ita integrae vi satisfaeiunt: excrementa vero, vel plura colliguntur,vel alia qualitate affecta quam sano conuenianti nondum tamen tale peccatum contraxerunt, quod insalubritatem alicuiuI visceris insinuer. Ac demum sensibiles qualitates ita sunt mutatae ut in medio optimae de deterrimae dispositionis consistant.
Neuttae constitutiones tecundi modi,mixta insalubtitatis de salubritatis signa promiseoE pros runt pro singolis praedicti modi disserentiisιac differentiarum speciebus. Etenim si sola inaequalitas
sit in altera primarum qualitatum contrarie te, signa prodibunt: in operationibus, exciementis, de qualitatibus mutatis,siceitatis verbi gratia per excessum insalubris. At contra in eisdem notae apparebunt commensurati ad iustitiam caloris. Si vero inaequalitas talis sit, ut primae quidem qualitates sint ad iustitiam contemperatae, membra aute quidpiam princeps aut ossiciale, peccatum aliquod in conformatione:contraxerit, aut contra : exactionum hinc indόue pendentium integritate veI non satis sensibili laesione,neonon a permurationis excrementorum modo;utriusque dispositionis Concursus detegetur. Quὁd si tertio membrum quidem aliquod aut plura insalubria sint;alia vero salubriai
singulorum affectiones ex propriarum actionum conditione, cnon ab excrementorum in illis D. nitorum aut per eadem transeuntium quantitate.qualitate,& excernendi modosas demum ex D
litatibus quae alicui sensuum a singulis obijci possunt,facillimὶ deplehendentur. Neutrae tandem constitutionis tot ij modi θgna sunt euidentissima: quae iam quidem sciiblita
tem praesenteni; alias vero aegritudinem indicabunt.
Constitutioinsalubris ut multum ijs signis innotescet, quae perseuerantem insensibilem aliquam laesionem significantia.eam tamen inconstantiam referunt,ex qua illa deterior aliquando, ali s m lIior aliquantδ apparet. Quare infirmae quidem sunt horum actiones,merementa copiosiora, bc qua llitates
293쪽
litates mutatae,conceptae diserasiae respondent. Sed per temporis interualla,fingulatae sic euariant, ut mox alaeluantulum mitiora,mox vero quadantenus deteriora se repra sentent. Insalubris simpliciter,suae insalubritatis&Iaesionis nondum sensui planε manifesta figna, iam ab ipsa natiuitate explicat. In salubris ut nunc,omnium facillimh detegitur. in qua praetentis N inconsuetae aegritudinis signa evidenter apparent: quae prout mitior aut deterior est, mitiora etiam 5c d teriora esseri symptomata. Inlalubris tandem constitutio simplieiter semper,ab ortu ipso signa profert sensibilis eius latrionis,
l q* i. qu pumque membri principis aut ossicialis pessima temperatura s ut loquitur ipse Gai
nus, vel a deterrima quavis partium organicarum incommensuratione eum aliquali vitae perseuerantia nasci potest. In his enim non solum infirmae sunt actiones, sed aliquae principum aut ossieta. Iium euidenter vel imminutae, vel etiam deprauatae aduertuntur. Excrementa pro genere Iaesionisi eum illud vatium sit multiplex εe indefinitum quantitate, qualitate, vel excretionis modo pem l cant. Et qualitates demum mutatae gritudinis a generationis principiis acceptae pro cuiusque con-l ditione significationem plabent. Utque hae connatae aegritudines, vel leuiores sunt,uel grauiores: ita
signa suae magnitudini respondentia exhibent. Atque haea de sanitate, dc multiplici possibilium eo stitutionum vatietate ali I.
294쪽
M VLTIPLlCIS HUMANORUM CORPORUM
CONSTITUTIONIS DIVISIO : IN QUA ILLE ΡER APPO SlTOS
numeros notatur ordo, quo singulae sensim ab optima salubrium constitutione deficiendo, ad actualem aegrotationem magis accedunt.
i. Simpliciters Quae secundum omnes sui paries,le per omnes aetates,optime sunt semper. Itemperata,& debitε commensurat . Quae ab ipso traturae ortu, bonam habent temperatulam in simplicibus.& in illi quae ex his componuntur sunt commensurata , euariare tamen per aetates PossuL.t. 3. Vt mul- Que ab optima constitutione non valdὴ admodum deficiunt. detum. defectus quotlis inesse dicitur, solam remissio te sanitate signifieat. l r Quae qualiacunqtie sint a natura . tamen pro nane & in praetentit . ut nunc. lana lunt, atque ideo re bene temperata, ac debite coarinens mala thaon Optime tamen,ted ut sibi commodum abunde est. V Quae in simplicibus membris omnibus, vel aliquibus ae saltem
prinopibus.tam malam habent ab ortu temperaturam, te in initiu- 1 . Simpliciis. mentariis omnibus aut aliquibus praesertim principibus malam com-lter semper. meniurationem per omnes aetates perseuerantem i ut imbecillia maxime sint,ci facillime ab intalubribus causis offendantur, nondumi ameti actu aess olent. 1 . Simplici.
a s. simplici- s inae consimilibus partibu ,saltem aliquibus malam 'δ Insalubri, babent temperaturam vel in instiumentariis incommenturationem li ' in Quae non ita distemperata-incommensurata sunt, ut quae sim-l, Vci. t aa. Vt mul-J plicitet lemper inlatabria dicuntur ream tamen habeat sibi eonna li tum. tam dilatastam, leuincommentur tione Witium ut deterius habeant ll kquam quae in medio sum taluberrimi & insaluberrimi corporis. t. 11. Vt nunc. Quae acta aegrotant,quo tempore insalubria ella dicuntur, qualia 4 eumque a natiuitate ea elle contingat. 7. Simpliciter. Seu a natiuitate. Et haec ambo, in
salubrem participent: led in medio salubrium & inla.. Simplicitet semper. natiuitate. Et h:
Seu a na- γ.nteitiuitate, de per omnem aeta- insalubria. tem similitet set seuerando. Imedio latu- l 6. Ut multum. Seu quae licet in rubdio consistant, brium & inla- tamen aliquas mutationes admittunt,vel per aetates, lubitum con- vel per anni tempora. Iuxta Rehor. a. & 3. seci. 3.stituantur. At. lque id. Vel. t 3 . Ut nune. Seu quae eo temtore In medio sunti constituta, inim alias melius aut deteritis sint L aifccta.
Quod in una eademque parte utranque dis- eam inaequabilitatem partici-xπl positionem sa-ipent, ut in altera contrarietatu, α, Ag lubrem stili- ad iustitiam snt temperata, Initra aleet de insalu- xltera vero distempeIE .
leipent. Quod eoncursu sint temperata , inf' Diciter seper. tiliatiam fieti l eoniarmatione autem sint vi- α . J is. Simpli-
l praedietarum inaequalitatum , t glunam aut altriam sint nacta. I α. . Nulum habeant eonstantem dispositionem e sed vel per d:uersia aetates, vel pet disserentes anni tempestates, aliquado salubria sunt, aliti ivi lubria. visi sol. 1 I.
296쪽
Deque morborum iudiciis in uniuersum.
OSται ΑΜ ea ecorporeis tamani naturam quae ad sanitariis optivitque ear oris babit raturnem addiscend faciunt, prioribus tra tibvssumus persequuti: υι ea qua ad integram obiecti artis me aecumtiomm assequendam pertinent absin iuamas, reliquum est πιι δε assiaribus praeter naturam humano corpora contingentibus, morbo atque bis quaadmorbumspectantscilicet pertractemur. qua enim ratione contraria sub eodem genere continemur .pari midetur ad nam crea de cientia. pertinere,is miroque contrariorum agere. Salua ut altenui sibi inuicem aduersantium natura quantum licet expbeata, eius ad euius agnitionem principes ter tendimur natura melius perfectusque cognostatur. Nam ut communi merbo duitur,tontraria iuxta seposita,necnon Grsimia explicata, magis elucescunt. Maxime mero amed eumspectas de morbo agere:quod cum is praeter naturam homini adueniat,mrborumque vitio ex Gono, ' iactar er eorrumpatur animal, in illii dignoscenas, tollentaque, Medici indosia praesertim expectaturi montam vero circa ea quae nobis ignota si ni a Nisic ore Nersari non possumus, opera pretium est omnino latriam trofitentem morbi naturam,causar,afectusique tam in genere quainins eis ante regnoui siquaim re dividualium natilia e consequi post speret. Sed bsi forsam minas rem videbimur morbum, morti ea fari, θ tomatat, re mage r praeter naturam citra disierimen appellarer cuin F ebus, ν ea praeter naturam tantum esse admittat, qua tametsi ex praescripto natura nosse nullam tam u uaίκ' Nim inferunt: ea Nero,contra Naturam aeri, qua non modo natura limites excedunt edini si 'rim inferunt, sequemui ιν functioner manifeste interturbam. Vnum paulo Fbtilior est illa Femelis rerum seu af umpraeter nat--,ab his qua contra naturabunt,di tinctio: σωaemum vulgarique rationi loquendi aduersa. duae enim a Graeis παμφυσιν appellatur ea a Graecorum interpretibus, Y Latinis scriptoribus ιndiscriminatim, in praeter naturam in contra naturam esse Heuutur. Hinc Hippocrates ' ex communi interpretum menter ea praeter naturam vocat, j qua infibra μηδεν quae Wbemensertaba etiam cum laesione actionum existunt. Ita via Latinos authores, raser morer,praeter mentem,praeterstem,et similiat, eo signi'atu esseruntur, ut non quasi aliter aut ultra Acantu ed contra plane mancientur. De bis ergo quae naturae nostratam escienter quam formal te aut esse e infe sunt,et ιn quibur dignossendar. aduertendis, emrandisque maxime occupari Medi eum oportet tractatumiue quidpiam nobis ad artis eoae einentum desit is agema rvt hae quidem tractatu eorum naturam,disserentiar, causas,et modum dem discemnendi generatis perquiraminuis singulti autem byeciatim comoriaι tractari posse in pnam tensiamus
297쪽
jasa Artis indicae pars prior. De natura, & ditarentijs affectuum praeternat Uram.
A-Galeno praeter naturam hominum corpora assicere intelliguntur, quae vel actionesi id a naturali corporis constitutione manantes laedunt,Vel quae illa a quibus actiones laedun- -causant,veI laesio tandem ipsi,& quae lesionem consequuntur. Citra quae,cum nihil ex-l cogitati posset,quod nostris corporibus praeter naturam accidere dicatur: rectE Medici omnes affectus praeter naturam,tribus generibus comprehenderunt. Quod enim actionem laedit morbus apia pellaxur id vero a quo morbus vel actu producitur. vel saltem l ut monet Galenus, produci'. Δ'' - potest, causa morbi vocatur : at laesio ipsa quam morbus induxerit,&quidquid laesionem sequitur M. ε ρ. . uno symptomatis nomine lut luculenter a Galeno' est explicatum significatur. Quae tria cum ια Galenum sequuti . affectus praeter naturam appellamus: non eodem modo singula corpus assice te censemus t sed causam essicienter, morbum formaliter, dc symptoma effectiuE : id est tanquaml actio aut opus praeter naturam in nobis affectum, cumque non reperiatur alia a quibus nos subi alia ratione assici possimus: sequitur tria haec: morbum, morbi causam, & sImpioina r esse rerum praeter naturam summa genera. De quibus hoc libro sic agere proponimus, ut singulorum naturam formalemque rationcm,dc differentias, quam exactissime licebit perquiramus. Verum quia inter haec nobis quodammodo notior morbus est, ad quem rei qua respectum dicunt, de morbi nomen caeterorum denominationem aut nominis notitiam ingreditur: ut singula recta methodo explicentur, a naturae morbi perquisitione auspicabimur.
ΤΑ u et A est in morbi definitione assignanda aut horum varietas, ut penὴ singuli morbum pro
arbitrio definiant: quorum sententias,diuersasque definitiones afferre cum inutile foret,quid hac in parte sentiendum videatur inquiramus. Quoὸ ut commodius assequamur Galenum' imitati a communibus& vulgo probatis Conceptibus ordiamur oportet. Communis autem omnium consensus est,cum aegrotare morboque teneri, qui praeter naturam. vel toti speciei conuenientem, vel sibi propriam, actionum totius corporis aut partis alicuius sensibilem offensam patitur. Imo de quia plurimi sic a natura sunt temperati aut conformati, ut euidenter absint ab ea operationum perfectione quae a perfectissima constitutione speciei humanae conuenienti ederentur, nec tamen aegrotare dicuntur: eos vero morbo laborare communis omnium sensus existimat, qui praeter natiuae suae constitutionis modum in totius aut partis talem laesionem inciderunt, a qua sensibilis a tionum insolita noxa sequatur. Qui morbi conceptus ita vulgaris est , ut non Medici solum ita de morbo sentiant: sed iuris etiam antecessores similem morbi notitiam efforment. Sabinus enim Sc iVlpianus in I. labeo 'morbum definiunt habitum cuiusque corporis contra naturam . qui usum eius ad id facit deteriorem, cuius causa natura nobis eius corporis sanitatem dedit. Clim autem sic affectis,praeter consuetum haec tria tantum accidant ue actionis laesio; praua torius corporis aut membri alicuius in temperamento,conformationeve constitutio:aut quod prauam illam constitutionem induxit: necessum est aliquod horum morbum esse dicamus. At deprauatae constitutionisessicientem causam nullus est qui morbum appelleticum intelligat de moram sub sole, & saxum a quo caluaria contunditur,praecedentem quidem dc naturalem constitutionem immutare: non tamen morbum esse,sed potius affectus inde consequentes de praedictorum effectus, morbos esse videri. Praeterea cum non solum male operantes,sed etiam qui ad benὶ operandum in his quae secundum naturam sunt inepti reperiuntur, aegrotare dicuntur: quetur demum instrumentorum i
298쪽
Theorica. De morbo, & morborum causi S. 2 SI
potius:quibus operamur vitium,quam operationis ipsius laesionem, morbum esse ι praesertim cum ad illud solum consilia curationis dirigantur Ex quibus iam satis patere arbitror, Ic quale fit primum uniuersalissimumque morbi genus,& quod proprium eiusdem subiectum esse dicamus. Morbum enim accidens esse ex eo constat quod qui malae etiam conformationis esse dicuntur, nobis iam in esse constitutis adueniane: ex Aphrodisaeo 4 autem id uniuscuiusque rei accidens sit.quod non est de substantia eius 1 ac ex Porphyrio, hoc ipsum nometi his debeatur,quae seotium per se sine aliquo subiecto esse non possunt, cuius ordinis morbumi esse nemo ell qui inficietur. Vetum autem inhaesitonis morbi subiectiam, nullum aliud est, quam eor pus aut membrum vivens. EI enim cum praua totius aut partis conititutio quae laesionis operationupioxima est quamuis instiumentalis causa , illi subiecto insit quod facultatum a quibus operationesi prodeum imine diatuna organum est, atque etiam subiectum facultatum autem tale organum se hie .l ctumque inhaetionis .non aliud sit quam corpus aut membrum vivens: te hoe solum morbi subiectum
esse necessum est. Nam id ipsum quod proximi & immediati effectivi principi, actionum integrarumi subiectu est,oportet etiam lubiectu esse elui quod actionu laesarum proxima & immediata est causa.
Per eam voto prauam conllitationem non respectivum quidpiam intelligi desiduamus: sed vi sus bprobatum fuit a Valesio, g uliquid abiblutu i , quod seu corpus uniuersum, seu mea rum quodcumque deprauat. Morbum autem quid absolutum dicimus; quod is fle actionem laedat. Si remedio tum auxilio emendetui: quae relativis enitivis minime competum; hsed absolutis, quae sola agrae &pati notum. Quod si morbus ametria εc disproportio qilaedam esse communiter dieatur, Sc ab Aristotele, ex contraiiorum natura ad aliquid referatur: non tamen in amettia morbi ratio consistit; sed in eo ente absoluto, quod est ametriae fundamentum. Vt intemperies calida quae morbus est, duo habet ;calorem ad talem gradum euentum, ut actiones facultatum nobis secundum naturam insitarum cor.
rumpat:& mutatam proportionem ad frigus sibi sociatum, ad quod cum in naturali statu proportio- nein duplam seruaret iam ad sesquialteram transiit,aut ad illud nullam ratione obseruat. Inter quae, i cum neque illa proportio, actionum lecundum naturam edendarum formaliter sit author,neque su sequuta a metita ut tales actiones corrumpat; sed absolutum illud in quo huiusmodi symmettia aut ametria fundaturr ratio formalis morbi . cuius est actiones laedere, non in huiusmodi relatione, sed in absoluto quod est praedictae relationis Kndamentum eonsistet. Nonnulli nos in grauius incommodum deducere existimantes, inserunt rationem morbi in priuatione sitam esse: cum seu emetria dicatur de symmetriae priuatio, seu id quod actiones nostras Iaediti eo saltem nomine cum maluna quidpiam fit. mali autem ratio, ut docuit D. Thomas . in priuatione: l consistat,motbus ipse ptiuatio erit. Sed solui facile potest hic nodus. Morbus malum estn obis phy-l sch seu efficientermon in se & metaphysich seu formaliter, quod ad priuationis rationem requiritur. Et quamuis eius ratio aliquando per priuationem explicetur: non ea tamen in mera priuatione dispositionis naturae conuenientis consiliit: sed in positiva inconueniente illa dispositione,quae introducta,causa est laesionis actionis. Est ergo morbus de genere accidentium, cuius ratio cum in relatione minimἡ consistat, sub quo alio accidentis genere collocetur explicandum. Sed id constare arbitror. Neque enim ad aliud genus referri quam ad qualitatem potest: quae contrarietatis capax, actionis Sc passionis est susceptiva. Qui praeterea ad primam qualitatis speciem pertinet: ad quam Aristoteles ipse, moibum M sanitatem spectare docuit. lQuod ut accuratius examinemus proximum morbi genus designandum est fle eius astruenda de- ffinitio: quam nolim ab alio requirere, quam a Galeno bonorum omnium in Medicina aut patente,aut
fideli doctore. Apud quem licet nulli bi integra morbi definitio expressa legatur: ex variis tamen eius locis in quibus prout tractationis occasio persuasit quae ad morbi essentiam exprimendam faciunt indicauit, ' talem colligere morbi definitionem possumus ut dicamus morbum esse affectum praeter lnaturam primo,per se, de sensibiliter actionem laedentem. Quam definitionem Avicennas. prox iste limitatur. In qua ut nihil redundam, nihilque mancum repetiti doceamus, fingulae illius partes sunt explicandae. Astectum Latine diei mus, ut morbi proximum genus exprimamus. Galenus vocem τοῦ παθου vsur pati, vox ut ille docet, , cu apud antiquos quamcuque passionemve est in fieri significare C dein ceps a iunio tibus coepit dici de eo affectu qui iam in facto esse concipitur M praeter naturam est non tamen tam aegrE mobilis quam habitu . Quare sub posteriore hoc significatu idem & .QM erit de διαθισις, quae ex eodem Galeno xab illo propriE sumpto solo motu differt: ita ut quandiu motio in
fluxu est, τε πάθοs. Se passo dicatui; cum verὁ alteratio in passo remanet. dc ia impressa est, δαὁtinc seu assectus de assectio appellatur. Cu utriusq; getis significatu vocem etiam καταστασεοι couenire idem Calenus ' docuit. Quare cum affectum dicimus. permanens quidpiam intelligere, de iam factii m
299쪽
sis M. ..... motuque acquisitum; non autem ut morus est,auc in fluxuriae non constitutioiaem, dc dispositionem
v cum eodem Galeno dixisse censeamur. o L,b. t. d. Neque praeter rationem dispositio appellatur,quidquid contra moliatur vir quidem celebris sed se. - uel tot Galenomastix Argentei ius: ν sub eo tamen signa ficatu sub quo Αiistoteles' dixit dispositionem piori ... esse ordinem habentis partes, aut secundum locum. a M se Cunduar potetiam, aut secunditae formam. ι . . Plout scilicet vel partes quantitatiuae sunt, quae in ordine ad locum tam secundum situm, quam se. . . . . iis.... cundum magnitudinem Sc numerum considerantur: vel sunt partes secundum formam, externam se ilicet, At figuram, quae ex vario ordine inter se diuersas constituunt formas aut figuras ; vel tandem partes secundu potentia dicuntur variaeqxtalitates in materia in existentes, per quas ad benE vel mathl agendum,patiendum,aut resistendum ea de ordinatur. In quarum omnium de singularum partiti mordinatione dispositio consideratur: uniuersaliore tam c coceptu,qua in praedicamentis capite de qua-
L. iis, litate. Ad quem unicum locum attenden, Fuschius sal, dasseruu Galenum in dispositionis signi fi ea tu ab Aristotele dissentire. Uerum iure dubitatur, num huiusmodi dispo filio de allata definitione circumsetipta. sit noua quaedam entitas re di itincta a super auctis qualitatibus atque ad intemperiem deductis:ab aucta aut imminuta quantitate partium de numero;euariata forma , figura, aut situ: vel; continuitate soluta. Ad quam quaestionem respondemus dispositione huiusmodi nullam esse nouaml entitatem te a praedictis distinctam. Asserimus tamen ,esse modum quemdam praedictis superueniens te m. de formaliter tantum ab illis differentem: cuius formalis ratio, uniuersali suo conceptu id comis, plectatur, quod praedictis omnibus constitutionibus ad noeendum animali, commune est. Cui qua sitatis nomen damus, quia cum ex Aristotele, qualitas ea sita qua aliqui dicantur esse quales, At a morbo morbidus, atque ab aegritudine, aeger denominetur: aegritudine in ipsam de moibum, dispositionemque illam quam pro genere in morbi definitione ponimus qualitatem iure appellamus. Nam de idem in Metaphysicis. qualitatem in duo genera distinguens, ad affectiones eorum quae moueniat La. s ea . tur qua ratione mouentur, refert ea Omnia quibus ea quae moue ut bene aut inal E agunt aut patiun
i tui. Cuius ordinis morbum de dispositionem praenotatam esse, nullus est qui negauerit. Eam tamen mi non disserte a superaucto calore de similibus, ideo dicimus: qudd cu distinctae ros distinctis actionibus
producantur,assignari no possit particularis aliqua actio perqitam dispositio illa praeter naturam quae superauctum calorem sequitur producatur; quae distincta sit ab altera per quam calor ille ad tantum incrementum peruenit:atque ita in reli tuis. Praeterea si distincta esset qualitas, ea vel in instanti vel in tempore produeeretur. Non in instanti: quia eum repugnantia introducitur. Non in tempore quia successive: At si successive ad illam esset per se motus. quod tamen fuse impugnatum est ab At illo tele ' Quare cum entia non sint multiplicanda sine necessitate: rationi consonum est dis amus talem dis
politionem praeter naturam a praedesignatis entibus reminime distingui. Formalem tamen distin iis, ii octionem admittere,ex eo certum est: quod singulae Illae entitates praeter naturam constitutae, in ea comum ratione formali a parte rei dc ante omnem mentis operationem conueniant, qua intelliguntur
disponere animal ad praυε suas operationes exercendas. Quod dc ad distinctione sol malem est satis, de ad illi assignandum pioprium genus. re licet primae motborum differentiae, ut sunt simplicitaeentia, ad diuersas categorias referantur. quae nullum habent uni uoeum commune sibi genust tamen sub ratione entis me dichidest sub ea eommuni ratione formali nocetis, uni generi uni uoco subsunt, quod in categoria qualitatis modo explicato reponitur. Neque mirum ea quae formaliter tantum in. ter se distingunt ut diuersi praedicamentis adscribi. Sic enim figura, formaliter tantum d quantitate sic aut aliter terminata differens sub qualitate reponitur. Motus item, qualitas permotum aequisita. actio. de passio quae in eius productione interueniunt: cum re idem sint, nquatuor tamen categorias dispensantur Neque maiore vli distinctione opus est quam formali, ad praedicationes recipio quas assi malivas aut negativas unius de alio vetificandas: ut collat in omnibus propositionibus in quibus superiora de inferioribus praedicantur. Morborum autem primas differentias coceptas sub pura no tione entis realis ab omni alia formali ratione modo abstrahente, ad diuersas pertinere categoriaseeitum est: clam intemperies nihil aliud sit,quam qualitas iusto intensior, sub specie patibilis qualitatis contenta i morbus in magnitudine, ver non differar,ab ipsa quantitate plus debito aucta vel imminuta. qui in numero dicitur, non distinguatur realiter,seu ut loquuntur alij realitate maiori, a parte ipsa de nouo genita aut ablata; quae non nisi ad categoriam substantiae reuocatur .sguta aut forma vi tiata, ad quantitatem re vela pertinent.eu ipsae a quantitate sic aut sic terminata, re non differant: si ius vitiatus,in te idem sit,cum membro a naturali aut conueniente loco, in aliam sibi non naturalem aut minim E conuenientem moto:ae tandem solutio continuitatis, in rei veritate non sit diuersa, la portionibus eiusdem membri ab inuicem diu et sis aut diuisis. Quorum tamen singulis , sub ratione ex preis iam antea modi illis citra noui entis realis accessionem aduenientis consideratis; morbi defini- tionem conuenire, his cxplicatis quae illam complent, euidenter constabit.
300쪽
Etat ergo morbi haec desistitio, ve dicatur affectus seu dispositio praeternaturam , primo, perie, ocsensibilitet actionem laedens. Affectus aut dispositio.vt diximus genus est: reliqua differentiae vicem subeunt. M primam dieitur praeter naturam, ut a sanitate distinguatur. Etenim cum corpus ostium quatenus sanum est,aegium et neutru in .quodammodo afficiatur: id quidem quod sanum est, secundu natura; quod vero aegrum est, praeter natura assicitur. Ubi per praeter natura non quod ab optimo statu ac natura perfectissimo totius speciei indiuiduo conuenienti re die intelligimus: sed quod praeter naturalem constitutionem unicuique naturae&aetati propi iam seu a natiuitate, seu succedente aetate conuenit, significamus. Atque ideo naturalia vitia seu a principiis generationis contracta. morbos appellare non consuevimux, ut docet Valesius in artem paruam quod praeter talis indiuidui namtam minime aeciderint, sed illi sint con naturalia. Unde nee iniuria lurisconsulti, T morbum: a vitio discernantes, morbum..emporalem corporis imbecillitatem dicunt;vitium autem pei petuum impedimentum appellant. Qui si forsan diuturniores affecius qui lent E progressi oc longi temporis decursu firmati aegro ad interitum comitantur, vel in cunis et rore nutricum Contractos, Vellent amor riun catalogo expungere; cogeremur ab illo tum sententia deficere : quoniam hi omnes cum aduent iiij sint,6c praeter naturam cuiqua indiuiduo propriam geniti, non debet illis morborum denominatio denegari. Etenim cui definitio omni ex parte conuenit, eidem definitum couenire necessum est. Et antequam posteriori huic decreto assentitemur , potitis inducetem ut in eorum inclinare sententiam qui quoscumque affectus praeter naturam,non solum cuique propriam M ab exordio conformationis impressam i sed etiam communem Ac pluribus speciei indiuiduis lic Et non persectius temperatis familiarem: si illis reliqua in definitionibus posita conueniant,nulla temporalis imbecillitatis aut perpetui impedimenti habita ratione, morbos appellant. Verum priori sententiae prout explicata est adhaerentes,huiusmodi vitia a prinei pio concepta, cum nequa salubrem constitutionem deceant, neque ad insalubrem ut nune pertineant,quam solam eum Galeno morbum appellamus: pro varia suae ditione.vel ad aliquam neutrarum, vel ad quampiam reliquarum insalubrium reserimus ivt ex his eo nitare potest quae libro de sanitate de optimo corporis habitu' diximus. Quoniam veth multa reperiuntur monente Galeno quae quamuis praeter naturam sint, non tamen morbi esse dicuntur; ut plet hora,cacochymia, laua actio, vel mutatus ab aestu Cutis colori. Oportet id ipsum quod praNee naturam est actionem laedat, ut morbi denominationem mereatur. Siquidem ut Galenus ' ait,quoad illaesaei actiones omnes seruantur, etiam si millies corpus sit alteratum muta 'tumque.nullus tamen eortim affectuum adhuc morbus est: quod enim curationem desiderat, aliud planε non est quam affectus qui vitiae actionem. Quae conditio morbi definitioni apposita, ympromata a ratione morbi excludit. Eius autem defectu euidens est inutilem esse Argenterii definitionem 4 qua inquit morbuesse constitutioi e praeter natura: via duet sus Olympiodotu pare huic definitione assignante agens Galenus primo methodi. docuit. Qui enim per aestus eaniculae denigra tu se et si constitutionem praetπ naturam patiaturi non tamen a contracta illa nigredine aegrotare dicetur. Sed quaeritui hoc loco per quam definitionis particulam eausae morbi fieae a motbi definitione ex . cludantur .cum eas Galenos a flectibus annumeret: f praeter naturam esse scribat, & actionem laedete concidat r communis sententia est,ex eo causam morbificam amo ibo distingui, quod is ut ait G lenus, ' non ex accidenti, sed pii md & per se actionem laedat. unde idem, proprium morbi est, inquit actioni incommodare,sympto maris hunc sequi causae praecedere. Et supra Olympiodorum arguens qui pathos seu morbum dicebat esse eonversionem corporis a naturali habitu in eum qu praeternaturam est permanens et ut moibum a causis in 'bifieis distingueret, ad ij ci etiam oporteie seribit, aliquam ab eo laedi a tionem. Vnde aut hortabit de oculis Galeno ascripti, morbum sine medio, causam verb medio aliquo actionem laedete profitetur. Quem sequitur Avicenna. Haliabbas, de eommuniter elassi eorum scriptorum reliqui. Vetum cum ex eodem Pergameno. contingat e tionem confectionemque cibotum vitiari,ciera vllum ventriculi affectum , suamque illa laesio causam agnoseat . nec morbus vllas illam inserat:eam non aliunde quam a causa morbifica proxime pro i dite Meetam esL Cui obiectioni ut respodeant aliqui, videntur assit mare talem assumptorum inconcoctionem aut deprauationem non esse actionem laesam: quod eum actio denominationem assumaestis agene si ea citra omne agentis vitium producta intelligatur,eamdem laesam diei non posse existimenta Attamen si aduertamus actionem, a passione, de termino motus te no distingui, sed formaliter tantum fur post plerosque alios euidenter probatom est a Saarea in Metaphysica J' eonstare arbitror, toties eoctioni vitium aduenire. atque ideo laesamino actionem, quoties ventriculus a termino ad quem assumpta ut secundum naturam solet perducete rentabat deerrauetit,atque ideo alia quam in tenderetur sequuta sit actio. Quare ut hi impii exorum controuersiarum nodi soluantur, aduertenda est primδ actione semper laedi eum vel effectus qui secundum natui a ab ea expectatur non producitur, vel imperfectus plodit,