장음표시 사용
311쪽
cuntur. Plurimi non vulgaris eruditionis existimarunt, cum Hippocrate ex Galeno, nullos pri tis illius genetis morbos dari: sed Medicorum Vulgus solere, aegritudines quarum causas ignorant ad daemones referre,qui ex pacto cum sagis contracto ad illarum arbitrium pro conditione collati symboli varie varios crucient. Verum et si ignara pseudo medicorum cohors saeph deludatur 1 ceriatum tamen est, tales aliquando morbos Deo permittente induci. Quod multorum authoritate Mexemplis probarunt. Posseu inus,' Martinus Deirio, dc Codronchius. 7 Cum enim ex fide cet- tum sit,& probabili rationum coniectura probetur in rerum natura cacodaemones inueniti hominibus infensos, quos ethnica etiam antiquitas malos genios appellauit: hi autem possint vel Ioco mouendo, vel loco mota reprimendo, vel activa passi uis applicando. mira, 3c quae humanum captum excedat praestate: necnon seu spiritus esse dicatur,seu tenuissimis corporibus donati fingantur. possint intima corporum peruadere; nulli mirum videatur, si eosdem, morbos aliquando inferre posse
Maxim E cum tales aliquando appareant qui nec inuadendi modo,nec periodorum errore, nec nocendi forma affectus a tot taculis obseruatos imitentur. Qui praeterea nulli remediorum physicorum generi cedant,& vel expertissimos Medicos terreunt: exorcismis autem aut piorum virorum precibus omen dentur. Cuius generis morbo D. Amedaeu Serenissimi Sabaudiae Ducis fratrem naturalem, Illustiissimum Cardinalem Lotharingum, Se Illustrissimae Bauariae Ducissam his annis laborasse notauit Matthaeus Christianissimi Regis Historiographus. ' Et nos proh- dolor in hac ei uitate Reuerendos Patres Capucinos,Moniales Diuae Clarae,& Virgines societatis Ditiae Visulae lab aliquot annis consimilibus casibus scelerati illius Gausti di de sociatuin lagatum divexatas ob
Quinth a motu morborum qui proprie est fluxus seu transitio a principio ad iudicationem: primum quidam sunt celeres, alij tardi. Celeres illi sunt,qui sui incremeti symptomata celeriter produnt,& citis sua tempora pertranseunt: seu qu bd materia ex se celeriter moueatur, in quo niaxi-mὸ celeritatem morborum constituunt Medici: seu quod pars affecta non possit diu materiae peccantis noxam ipsiusque affectus vim perferre, quin vel prompte se ab illo extricet, vel ab eodem opprimatur. Celeres autem, acutos etiam Medici appellare consuetierunt. Nam apud Hippocra tem x Galenum de eodem dicuntur a. id est acutum & ταχυ' id est celer: uti a Foesio plurimis authoritatibus confirmatur.' Vnde Galenus, acuti etiam morbi dicuntur,ait,quicumque propria tempora usque in finem velociter pertranseunt. Et ' acutissimos eos ab Hippocrate appellati iniquit qui pauco tempore decernunt, nec non alias M aliquos acu ros agnoscit . qui prorsus sine peri- leuio sint. Ita Aurelianus, acutam vel celerem passionem dici scribit, quod in utramque partems oerus feratur. Proprie tamen acuti sub magis contracta significatione, a celeribus sic apud Gale- lnum sex Archigene distinguntur: ut illi tantum dicantur qui cum velocitate sunt periculosi, 3c ut habet Hippocrates 1 quorum vi plerumque homines intereunt Febres enim diariae ut inquit idem Pergamenus, paruae simul sunt ac breues Ac periculis vacuae a nemine vel idiota, vel Medico, mor-l bi acuti vocabuntur. Atque his Galenus nullam opponi refert peculiarem differentiam quae pro-l prium sortita sit nomen. Neque refert apud Hippocratem scribi, aduertendum esse quisnam morborum acutus sit 8c exitialis . aut quisnam acutas &salutaris. Praeterquam enim sub priore illo lel magis amplo significatu acuti vox eo loco assumitum praeterea Galenus in commentario de his quae ad finem libri ruere scripta, huius tractationis finem non ab Hippocrate edita sed ab alio quopiam insertam fuisse opinatur. Tardi eontra appellantur, illi qui lenth per augmentum increscunt; de quorum materia a qua excitantur lente ad coctionem progreditur. Inter acutos author libri qui apud Galenum introductio 3c Medicus inscribitur, ' numerat phrenitim, causum, synanchen, pleuritim, peripneumoniam,cardiacum affi ctum, morbum regium qualem scilicet primo ordine descriptum legimus apud Hippocratem libro de internis affectionibus choleram, voluulum, coli-l cum dolorem .apoplex iam,tetanum,opisthotonum,dc em prosthotonum. At ne qui 't Iam putet breuem de celerem,longum dc tardum inter se conuenire motandum est breuem 6c longum ut in fra dieemus a quantitate temporis quod in cuiusque fluxu Zc duratione absumitur denominari: eelerem vero M tardum, a qualitate sui motus nomen accipere. Atque ita differunt inter se. ut cum fieri nequeat eumdem morbum breuem simul esse Ac longum,acutum Et tardum: tamen idem posset de breuis esse de tardus,ut catoche dc secundum quid lethargu , ac similes; qui cum parii durent, Ienth mouentur. Vt contra accidit eumdem morbum secundum quid celeriter moueri, uti ex dicendis intelligetur; dc in longu lepus produci: cuiusmodi sunt qui acuti per decidentia appellatur. Acutorum enim non unum genus est, sed multiplex r ut ex Hippocrate colligit de euidenter' explicat Galenus. 'Nam alius exacte peracutus appellatur, qui quartum diem non praetergredi-lturi quales sunt malignissimae illae febres quae ' quarto die interimunt, Zc tetani quibus l
312쪽
qui corripiuntur, e in q tuor diebus pereunt, si verδ hos effugerint sani fiunt. Alius si inpliei
ter peracutus nuncupatur, qui ad septimum usque diem extenditur. Quidam exacte acutus est,tiqui ad usque dei imum quartum diem prorogatur. ' Alius non exacth acutus dicitur, qui ad vigesimum usque diem durae vel ad vigesimum septimum aliquando prorogatur, quos cum Hippocrates acutissimis morbis annumerat vidctur superlativum pro positivo assumpsisset nollequel aliud quam huiusmodi morbos verE acutis annumerandos. Qui ut scribit Galenus, ' liche decimum quartum diem a primae M sensibili inuasione superent principio quasi submersi M lente moti, mox secundo vel tertio quaternario acutiem & vchementiam assumunt: ad decimum septimum vel vigesimum iudicati,decimo quarto suae acuti ei terminantur. Alius tandem acutus ex delapsu seu per decidentiam appellatur, seu ex conuersione, ut loquitur Galenus: ν qui intra quadragesimum diem plurimum solui consueuit, alius sexagesimum diem consequitur. In quorum numero mirum etiam lipyriam recenseri ab Hippocrate. ' qui illam intra quadraginta dies produci aduertit. Qui vero hol excedunt terminos omnes tardi sunt aut saltem ex Hippocrate ' diuturni. His autem multo breuiorcs aliqui plerumque tardi sunt: prout anth docuimus. Sed antequam alid vertamur disquirendnm hoc loco est; an morbus qui proprie acutus appellatur, semper sit cum febre continua coniunctus In qua controuersia dirimenda, primarii Medici
plurimum inter sedissentiunt. Hippocrates ' enim sunt autem morbi acuti, inquit, quos prisci nominatim perstrinxerunt: pleuritis, peripneumonia, phrenitis, lethargus, causus Ec quicumque alii hos consequuntur morbi, quorum febres pro rius continuae in teificiunt. Tum alias,' sunt autem aeutissimi,inquit maximi gratiissimi morbi, ac prae caeteris omnibus laethales, in continua febre Galenus praetcrea, acutus morbus, ait iuxta Hippocratem, cum febre continua aduenit. Qui etiam ' febres ab acutis morbis inseparabiles csse affirmat. Est in peracutis omnibus, n cessarium est, inquit, febres vel iis nochos esse, vel continuu quidem , sed quae per tertium diem exacerbantur. Contra idem Galenus o febres ait, ut plurimum in morbis acutis continuas csse. Tum acutorum morborum quosdam cum sebre esse scribit, alios nullam habere sibi sociatam febrem. Atque inter hos numerat morbum comitialem, a poplex iam, Conuulsionem, tetanum, dc choleram morbum. Ex quibus quando comitialrm dc a poplex iam diuturnos vocati respondent nonnulli eum respicere ad intemperiem cerebri, in qua est fomes recursus, quae diuturna est. Qui principum Medicorum textus sibi ut videtur aduersantes, plurimorum ingenia ita distraxerunt; ut hi uni. alii alteri sententiae faueant. Nos autem prius quam quid sentiendum videatur exprimamus motandum monemus primo in morbis vel durationem attendi, de qua infra , vel qualitatem motus. Prius pendet ab accidentis illius quod morbum appellavinius, longa aut breui in subiecto adhaesione. Posterius verba materia quae morbum excitat : quae prout nata est ratione propriae substantiae ac peculiarium qualitatum, vel celeriter vel lent aduersus naturam agere, aut a natura domari & reprimi, celeris at i tardi morborum motus est causa. Cumque ex priore capite, morbus aut breuis aut longus seu diuturnus esse dicatur: alterutra denominatio cuicumque morborum generi tribui potest, Mutriusque ratio a salubri oc periculoso abstrali it. Celer verbaut tardus tantum de materiali morbo dici potest; cἰ m tamen sub utriusque nomenclatura,& salubres x periculosi inueniantur. Sccundo aduertendum est, apud Galenum morbos acutos vel proprie vel impropriE dici. Improprid acuti dicuntur, vel qui simpliciter sunt celeres ut supra indicauimus: vel qui cum tardi sint ex parte motus materiei tamen pro dignitate partis affectae,& actioni, laesae praestantia, periculosi simul sunt 8c breues. Ac breues quidem ; quod illos aut prompth superari,aut naturam prae vehementia laesionis opprimi necessum sit. Propith veto acuti dicuntur, qui ut antea docuimus, simul εc celeres sunt Zc periculosi. Non enim placet quod Valesius scribit, ut acutorum nomen morbis comperat, sufficere eos esse breues, magnos in essentia proprii,& graues. Nam ad morborum acutiem non tam breuitas inhaesionis quam motus cleritas requiritu divi indicatum habemus a Galeno. Quibus praemissis, dicimus morbos acutos impropriὸ dictos tam celeres salubres, quam periculosos breues Se tardos squi frequentius prioribus, acuta appellantur posse esse sine febre 'eos verbqui propriε acuti sunt iuxta Hippocratem dc Galenum' sibi continuam febrem semper coniunctam habere asseueramus Quod aperth explicatum a Galeno ' legimus, cum inquit: verum ipsi pio positum est in praenotio, libus de his qui propriE acuti nominantur facere sermonem, sunt autem tales qui omnino cum febribus conti nuis fiunt velut ipse in libro acutorum ostendit sic scribens. Sunt itaque hi acuti,quales v teres nominarunt pleuritim, M peripneumoniam,& phrenitim. 8c causum, sue febrem aestuantem: M alij quicumque his consimiles,quorum febres omninδ sunt continuae.
313쪽
Nequaquam igitur conuulitones huius morborum generis sunt. At que id quidem . quoniam cum celeres materiae motus, materiae calidae M tenuis est bilis aut saltem sanguinis vitium sequantur ; periculum autem in morbis quos tales humores excitarint , nascatur ν vel ex vehementia inflammationis, vel ex putredine in maioribus vasis concepta, & ab utroque castifcbris continua inducatur: continuam febrem omni celeri bc periculoso affectui, atque ideo proprie acuto coniungi necessum est. Pro varia item ratione motus, morborum quidam continui esse dicuntur,alij intermittentes. Illi quoad integre desierint,amigere non cessant Hi vero per interualla sunt molesti r de periodici ctiam appellantur. Quorum praeterea aliqui sunt ordinati, alij inordinati. Priores illi dicuntur qui statis temporibus, de per certas periodos exacerbantur & reilertuntur, ut constantes quotidianae,ezrtianae quartanae, dc similes periodici non errones assectus: quorum paroxismi stato, dic dc pari hora redeunt. Posteriores seu inordinati vocamur, qui erratich dc per incertas periodos m uentu r. Quales sunt erraticae febres, epilepsiae, vati, capitis Zc articulorum dolores, ac consimiles morbi. Sexto ex eo quδd morbi veI totum corpus. vel determinatam aliquam partem occupent. in uniuersales de particulares distinguntur. Vniuersales dicti, quod per eos uniuersum corpus praeter naturam affectum sit. Cuius generis sunt febres,elephantialis, leucophlegmatia seu anassarca. de his pares. Particulares nuncupantur, qui peculiaria membra infestant. Quorum nonnulli a parte laesa nomen accipἰunt, ut pleuriti si alis ab aliquo principe symptomate, Vt vertigo; quidam ab utroque, ut cephal .lgia aliqui a causa. ut calculus: alii veris altuu de sibi denominationem vendicant. Particularium autem iterum, quidam sunt interni,qui partes in imo latentes prehendunt, Sc ratione potius aut coniecturis quam sensa deteguntur : alij externi, qui externas corporis partes assiciunt, Msensu ipso dignoscuntur. lSeptimo ex co quod morbi plures aut pauciores simul invadant, nascitur distinctio morborum in populares ded spersos. Populares,qui communes vulgares,dc epidemici aut pandcmil etiam appellantur ab AEginetat 'hi sunt qui unius speciei passim grassantes multos codem tempore adoriuntur.
Dispersi, seu sporades, de sporadiei ut docet Galenus vocantur, illi qui diuersae speciei sparsim
hos illo De prehendunt. aegros discrepanter fatigantes. Qui praeterea ab authore definitionu medicara Galeno ascriptarum fusanei nominantur,de omni tempore ac loco fieri dicuntur. Popularium autem abs regionis alicuius aut particularis ciuitatis incolas aut potiorem eorum partem ac si cognati essent nullo non tempore familiariter infestant:qui en demit, regionales , dc ve maculi nunc up ntur. Alii per aliquod tempus regionem aut ciuitatem aliquam pluresvε pervadunt: qui nomen generis r inentes epide mici aut epidem ii simpliciter nominatitur, praesertim si minlis perniciosi extiterint. Quod si perniciosi admodum fuerint,& simul hoc habeant, quod multos perimant . ex Galeno speciatim pestilentes appellantur, aut pestis etiam nomen accipiunt. Octauo ex eo quod morbi sint permanentes , aut non: alii apud Galenum ' dicuntur esse in fieri: alii in facto esse. Hi si de genere sint intemperierum quae ad aequalitatem peruenerunt habituales, hectici. dc confirmati vocantur. Qui non amplius ab efficiente causa dependone in conseruati, sed ea sublata adhuc perseuerant. Illi et si aliquid sui productum habeant , quod impressum parti aegrae , eius actionem laedit quatenus in actu est; quia tamen per successionem quamdam partium introducuntur, Ac praesentiam requirunt efficientis , donec mutatio in integram absoluatur, in fieri esse feruntur. Nono ex eo quis d morborum aliqui frequenter, alii raro appareant : solent morbi in frequentes , raros, Ac nouos distingui. Priores dari nullus controuertit : ' de postremis quaestio est andentur. Primi saepe incidunt in manus medicas : secundi, rarenter apparent : tertii post multa saecula adueniunt, cum antea non fuerint visi. Vel sim an aliqui sint huiusmodi controue sum est. Diogenianus apud Plutarchum, Et Langius, ' nullos morbos nouos apparere profitentur 1 sed eos qui per priora foecula viguerint aliquando reuerti Plinius vero, ' de Philo apud Plutarchum, vini olitos aliqtiando morbos neque antea visos emergere probant. Quorum sententiam recen tiorum plurimi sequuntur Fracastorius lanardus, Braita uolus, Mercurialis, Fallopius, s Saxonia , de alii non pauci. Atque inter morbas nouos, non iniuria lues venerea recensetur: quae non ante tempora Caroli octaui Galliarum regis in Europa apparuerat. Noua est plica illa Sarmatica , quae Poloniam de vicinas prouincias in stat : cuius ante plueos annos nec Medici neque Hystorici meminerandi Vcimi ularis etiam ille mor bus de quo Henricus a Bra apud Forest uin meminit, V vestphalis de Geldris familiari,
314쪽
Theorica. De morbo, morborum causis. 269
nouitatem prae se fert. Habet de nouum aliquid Scorbutus nautas Baianos ab aliquot annis excrucians. Nec mirum eth hac aetate , licet nullae simplicium morborum nouae species excogit iri valent, compositorum tamen quasi monti rotas de prodigiosos concursus apparere: quoniam cupediarum veneris ac gulae innovata irritamenta, dc coelestium schematum nouae facies ocinconlueti influxus;riouas etiam aegritudinum species producere facillime possunt. Decimo quod per diuersa anni tempora, hi, ut alii morbi Congruentius, vel quomodocumque aliter excitentur: morborum quidam verni, alii aestiui, nonnulli autumnales. aliqui liveniales esseda cuntur. In quibus referendis Hippocrates maiorem partem libri tertij aphorismoruin insumpsit: taliumque libro etiam lectando aphorismorum meminit. Undecimb.ex eo qLiod affectus singuli propriis temporibus inter se distinguantur binae emergunt morborum differetitiae. Vel enim tempus inspicimus quod per integram cuiusque morbi durationem absumitur. Unde morborum alia breues alii longi dc diuturni esse dicuntur. Breues &χιον ι hi sunt qui ultra paucum tempus finiuntur, loligi vero diuturni, dc πολυχρον ei illis oppositi Ex Galeno dicuntur qui diu dc in longum tempus durant. Vel ex peculiaribus temporibus dura-ltionis cuiusque morbi solent morbi vel incipientes,increscentes consistentes, vel declinantes dea nominari. Morborum enim ac maxime febrium ex Galeno, quatuor sunt tempora seu quatuori partes totius eorum durationis:principium augmentum,status seu vigor, & declinatio. Quae cumve plurimum sensibiliter dilhinguantur de singula suam habeant latitudinem, alias tamen eodem authore, ' ratione tantum discernuntur. At ne his repugnare idem existimetur,cum crisim inquit, vel in statu, vel paulo ante ipsum fieri;atque ideo voluisse morbos qui per crisim finiuntur nullam habcre declinationem. Sciendum est Galcnum eo loco per crisim fignificare uniuersum eum naturae motum qui coctioni materiae morbi sicae suceedens, declinationem comprehendit. Cum enim natura in statu aut paulo ante materiae per pepasmum iam cuictae secretionem moliatur , eiusque excretionem sub fitiem status aggrediatur,eamdem per declinationem continuat&absoluit. Prin- icipium autem morborum apud Galenum t trifariam dicitur. Vel enim principium a primo ipso insultu qui planὸ latitudine caret denominatur. Male principium obscurum est aliquando: alias sne idiotam quidem latere potest Vel principium in morbis de lensibili quadam portione durati in is eorumdem dicitur. Atque id bifaria in Thessalus namque referente Caleno, morborum principia priore triduo circumscribi somniabat. Verum clim ridiculum plane sit ex eodem aequale principium assignare morbo qui intra septimum diem finiatur & illi qui per annum duret. Re- et ius ad principum Medicorum mentem principium,tum reliqua etiam morborum tempora ex duplici capite distinguimus. Scilicet, vel ex Vario morbi Hmptomatumque progressu, vel ex diuersonaturae medicatricis operationum successu. Ex primo quiὸcm capite, principium dieitur non indiuisibile sensibilis laesionis initium: sed ea sensibilis morbi inchoatio quae ad sensibile usque symptomatum incrementum varie perdurat. Ex altero verδ capite principium illud totum tempus appellatur iter quod natura infestanti morbi causae excretricis praesertim facultatis enixu opponitur: de nondum coctionem euidenter aggreditur. modin plurimis morbis, penhad summum usque symptomatum vigorem prorogatur. Ad quarum priorem distributionem temporum morbi, resis Piciens Hippocrates, circa initia inquit,& fines.omnia imbecilliora. Galenus verδ ad posteriorem temporum morbi designandorum rationem l& qua praesertim eorum morborum tempora distin-lguimus qui per cli sim aut aliter in salubritatem desinunt collimans, ' principium morbi totum illud tempus esse asserit in quo morbas crudus est. QuJ praeterea' nisi manifestum inquit appareae indicium coctionis totum illud tempus intermedium est principium morbi. Ita augmentum quod& ii crementum, ascensus a Galeno nominatur I ex primo capite ea est durationis morbi pars, in qua symptomata accrescunt,& peiora redduntur, ' ex secundo vero capite, ea est durationis morbi portio in qua natura aggressae dc perseuerantis coctionis signa. euidenter prodit. ' lStatus seu vigor id morbi tempus appellatur, in quo symptomata sibi similia perseueranti aequalemque magnitudinem x morem seruant, summam vim pro morbi natura de conditione Consequuta. Vel secundo nuncupatur id tempus, in quo natura materiam morbi causam ad pe- .pasmum deductam secernit,&secretam demum sensibiliter, aut insensibiliter excernere incipit. Declinatio tandem,& postrema durationis morbi pars. in qua magnitudo θmptomatum immi inuitur,malignitas mitigatur, de mitiora evadunt omnia: vel per quam demum natura excretionem persequitur, motSo ad integram solutionem vergente, eamdem perficit. Notandum ver b 'est morborum tempora vel esse uniuersalia, quae integram morbi durationem partiuntur vel esse particularia quae in singulis paroxismis adnotantur. Quae eadem ratione distinguimus atque uniuersalia discernenda docuimus. I
315쪽
t Duodecimti morborum aliqui habere typum,ali, typo carere dicuntur. Quod intermittentium est propriummulli enim affectus proprie continui typum habent. Imo inter intermittentes, qui
circuitus habent inordinatos,typo carent. Prae caeteris autem omnibus affectibus febres typos habere dicuntur. Est vero typus,ut ab authore definitionum medicinalium scribitur , intentionum remissionumque ordine succedens reditio. Quorum apud Galenum alij sunt primi, alii secundi. Primi appellantur qui accessionem seu annotationem paruam idest breilem habent , remissionem verb longam:quales sunt tertiani,de quartani. Secundi illi dicuntur, quorum longa est accesso, at parua breuisve remisso: iasmodi sunt quotidianus de semitertianus exicnsus. Rursus typorumalis sunt persistentes a Graecis εττωτει nuncupati, qui eisdem horis accedunt dc remittunt. ali3 m biles M κινουμενοι, bc qui diuersis semper horis accedunt 8c rcinittunt. Quorum qui prius quam antea inchoant bc finiuntur,anticipantes δί προληπτικόι dicuntur: qui vero tardant de pollerius venientes nuncupantur. Tertio typorum alii sina plices alij compositi. Simplices sunt,qui unius speciei intensionem unamqtie remistionem faciunt: compositi autem, qui ex pluribus eiusdem aut diuersae speciei accessionibus de remissionibus constant Sed in his non
est euriosius immorandiam: minus enim oportet ex Galeno, accest tomim circuitus ac similes pro
portiones in febribus aduertere: sed multo magis ipsius fibris idaeam, atque ex hac ipsas dignoscei re febres,non aliter quam homines ex propria forma cognoscuntiar. QSs agnoscere qui didicere. ipsis inutilis est ea omnis de typis contemplatio:de melisis forsan dixerimus, addit Galenus, quod futilis ea uniuersa sit. Decimo tertio a multiplici morborum causa, alij frigidi, alij calidi, humidi, aut sicci esse dicuntur. Vcl alij sanguinei, alis biliosi,pituitosi,aut melancholici nuncupamur.
Tandem a vario morborum exitu,quidam salubres,nonnulli periculosi. arii lethales seu exitiales appellantur. Salubres nominantur qui incolumitatem pollicentur. Periculosi, quorum cum dubius de incertus sit exitus,res aegri in pcriculo versari indicant;a quibus mors aeque timenda, ac salus speranda videatur. Exitiales,qui semper aut magna ex parte ititerim ut aut ex quibus in indiuiduo cerrum impendet exitium. Huc refertur distinctio morboriam in eos qui pe r crisim soluuntur,& alios qui minime finiuntur per crisim hi sunt immateriales omnes;& ex materialibusqui non aeuti,sensim desinunt. Illi vero materiales omnes acuti qui per sensibilem excretionem promptὶ cessant. De quibus Galenus libro tertio de crisibus. ' Postremo huc reducuiuiir morbi qui recidiuam faciunt,&qui in integra cessant. Est autem recidiua,morbi iam soluti dc utcumque terminati,
ad morbum specie eumdem relapsus,
CAPur IIII. EORVM quae sunt, quatuor omnino esse causarum genera statutum est a Philosophis di efficientem scilicet, finem, materiam Sc formam. Ad quas reliquae omnes causarum disterentiae artificiose reducuntur,quidquid contra videatur Argentcrio, 'quod examinare physicorum est. Quare Ne morborum totidem causas esse necessarium iudicamus Quorum forma non alia est,quam propria cuiusque emitas,& peculiaris cuiusque nocendi ratio. Materia vero proprie,ipsum subiectum est parsque ast echa,tali cnritate quae morbus est informata. Accidentium enim nulla datur materia ex qua,sed in qua tantum. Medici tamen materiam morbi impropriE etiam appellane humorem,ichorem,aut flatum,M alia pleraque, non tamen omnia quae
cum corporis partes non sint,intra nos tamen contenta,morbum excitant aut fouent. Finem morbi per se nullum habenti quoniam ea quidem quae secundiim naturam stint,promer finem aliquem operantur:sed qua praeternaturam,nullum sibi proponunt finem. Si tamen opus Se finem eonfun-ldere velimus,quatenus illud actionem finit S terminat: laesionem actionis, morbi fine esse dicemus Verum prae caeteris omnibus Causis efficiet emi liqui rimiis, quae ab Aristotele, ' unde principium mutationis primum aut quietis appellatur: seu ut Suareχ interpretatur, principium per se a quo . primo est aut sit mutatio. Atque essicientem idco maxime imiestigamus , quam praesertim nosi oportere docuit Galenus, - quod in his aduertendis aut tollendis Medicum maximE occupari opori reat Essicientium autem causarum varia sunt genera, multiplices denominationes. Ac primum' quidem,' quaedam sunt continentes aliae antecedentes,nonnullae etiam procat articae appellantur. In quibus cxplicandis,3c ab inuicem distinguendis etsi varius sit aliquando Galenus: sic tamen solent singularum rationes ab eodem caeterisque Medicis frequentius exprimi. Pro tarticae, quae
. euidentes extrinsecus aduenientes,atque initiatrices a Galeno dicuntur, nec non cliam externae :
316쪽
s ab Avicenna primitiuae nuncupantur ι'' alias a G.ileni interprete praeincipientes, praegrcssaeque appellantur, ab antiquis vero etiam occasiones seu πρόφασις vocabamur. Omnes illae este intclliguntur,quae vel se totis,vel saltem obiective corpori ab extra adueniunt. vel ex Galeno, quae manifeste dc euidenter accidunt. Tales csse dicuntur res non natura lusi praeter modum cuiusque naturae conuenientem occurrentes, medica omnia auxilia,praeser rationem praescripta venena tam assumpta,quam admota, dc quae Vulnerantia, contundentia, similiaque occurrunt. Antecedentes Scquae a Galeno, in i plo animali existere dc intra ipsum animalis corpus contincti di-euntur,atque ideo internae vocantur,' a Celso ' vero occultae nuncupantur. Eae sunt e quae corporibus nostiis a naturae suae modo egressis intro adueniunt,3c morbos non natura solum sed tempore etiam praecedunt. Tales sunt plet hora,cac hymia,cruditates, Ac qilicumque peculiaris humor ab una in aliam partem praeter natur m fluens. Quae etiam ab Avicenna mediatae esse dicuntur. Con. tinentium causarum denominationem, Stoicorum esse inuentum scribit Galenus. Qui cum tenuein substantiam aut spiritum quemdam imaginarentur, rerum formas cum in ateria vincientem eumdem essentiam singularum continere dicebant. Vnde Herophilei hoc nomen detorserunt ad eas causas significandas, quae tanta aluo ita te cum effectis coniunguiuur , ut nullo casu dissociari possint: sed his politis ponantur effectus, sublatis vero eisdem tollantur dc illi. In quo si suificatii frequenter Galenus continentis causae nomen usiirpat: talemque semper esse necessariam improbat. Alias veris continentium causarum genus primum & Praecipuum vocat: eamque denomm . tionem exinde desumptam ait, quod quae continens causa appellatur offectuum essentiam contineat. sitque gcnerationis causa. Non tamen ut inrerpretatur Erastus tractatu posteriore de morbo.
rum causa continente ex authore lib. de hystoria philosophica inter spuria G1leni qubd scilicet ita rei essentiam contineat, ut rem quam continet nunquam deserat. Sed quδd proxima sit, se im-nrediath attingat productionem effectus: ut apparet ex primo de symptomatum causis, ubi continentem, contentivam vel proximam appcllat: Sc libro secundo methodi, ' coctionis causam continentem vocat, eam ipsam quam veram de immedia tam diceremus. Ad cuius mentem sub hoe posteriore significatu, Avicennas, coniunctam seu continentem appellat essicientem sine medio effectum producentem. Qui cum eas appcllat corporales ex quibus dispositiones adueniunt corporales aduentu primo, scilicet sine me/ior non intelligatur pcr corporales dixi sic res aliquas cor 'porales sed intra corpus conccptas;vt clarius explicatum ab Halyasbater legitur. Sed est nb aliquq morborum causa continens. A plurimis negat om legimus: a non paucis etiam concessum a alterii. mus. Ad decisionem autem huius controuersiae, sciendum est primo, res quae sunt clia duorum generum. Vel enim semel productae se ipsas in esse independenter a generante tuentur: ut figura duro corpori impressa, dc permanens omnis qualitas. Vel sic suum csse a producente accipiunt, ut ab eodem conseruari expostulent atque hoc agere cessante, illae etiam desinant esse : cuiusmodi est lumen species intentionales,3c quae habent suu esse in fieri. Secundo meminisse oportet, causa continente ut adnotauimus bifariam dici. Vel enim per continente proxima intelligimus Et immediatam: vel eam a qua ita dependet effectus, ut ea praesente ponatur, absente veto tollatian Quibus suppositis, dicimus,cum rerum omnium in natura existe litium necessum sit dari causam ali quam proximam de immediatam quae proxime illarum cssicientiam attingat: Sc morbos om nes qui necessarib aliquam causam habent sui ortus authorem, talem aliquam causam habere, quam continentem ex priore significatu liceat appellare. Qualem autem imaginabantiit Herophil ei de posterioris significatus semper requiri absurdum csse profitemiur. In tempori es enim ab externis calisis impressae,ea etiam causa a qua emanarui tabsente durant . Sc vulnera ac Contusiones, serro viil ne ante laxoquo contundente sublatis perseuerant. Non inficiamur ramen eos morbos qui ut Galenus ' loquitur in generatione ipsa essentiam habent,quales sunt obstitistio, compressio. de tenso;& qui ab eodem' adhuc seri dicuntur, cuiusmodi sunt intemperies omnes inaequales incipientcs, praesertim cum materia; febres item ex putredine ori ae , dc similes: causam habere praesentem aqua quasi contiuuato fluxu producantur, M in est e conseruentur quam vulgo iuxta prius significatum eontinentem vocant. Caeterum in hoc triplici Caularum genere, nullus existimet aliquam necessario subordinationem requiti. Licet enim internae dc antecedentes ab externis seu primit Luis pleriamque excitentur,dc continentes immediatae, ab antecedentibus de mediatis ut plurimum oriantur: frequenter tamen externae solae proxime ad nocendum concurrunt;aliquando vero mill tiplex est,& varius causarum complexus, Ec saepe morbus qui a procat articis est excitatus , idem postmodum ab antecedentibus plerumque fouctur. Praeterea aduertendum est ea quae nobis obueniunt, dc morbos excitare nata sunt a Galeno viribus capitibu&comprehensa, quae offeriintiir,qirae fiunt, te quae extrinsecus incidunt; non semper morbos inferre. Sed tum solum ut ex eodem colligitur ' cum causa occurrens ad offende dum em-
317쪽
ἡ ψ--- appro imatur,pςr id tempus pC quod illi irceat ab unch agere, de demum pati ei ad noxam excipiendam sit dispositum. - Proot enim patientis dispositio in diuersis euatiat, ae eidit
inter plurimos qui ab una eademque causa aificiuntur, non omnes in morbum incidere: & ex aegro. M'. tantibus multos disparitet affligi dispoiicionis varieras, vel ex eo pendet quod patientis tempe-μ, ε ... tatura symbola sit aut disymbola cum vi agentis:&ambo in qualitatibus seu acti uis . leu passi uis, sibit inuicein aut respondeant,ant ad uellentur. ita feruidus sol,natui a calidos facalius laeuit quὶm figidos: Δ qui humidiotes sunt, promptius multo putredinem concipiunt quam qua siccipies. velut ad- ..., nostum est a Galeno 'disparitas illa aptitudinis ad patiendum ex eo nascitur, quod unus alio robu-
.. . . stior fit aut imbecillior. Robur autem ex proba temperie, ac commoda parvium conformatione nasi. e. z citur. ν rura becillitas ex contrariis. Sic imbecillκ patres seu vi Gilenus explicat, intemperantio res facillime fluxiones accipiunt. Item qui facish pei spirant,de rato sunt corporis habitu, facit: sis abi externis rauli , difficili tus ab internis offenduntur;contrarij vero contra. Per accidens tamea aliquan do aduenit id quod i moecillius est minus offendi, bc magi, quod robustius est. Ita ab ictu aut casu molliora atque imbecilliora infantium ossa, quod per lienti cedant non rumpuntur aliquando cum quae duriora sunt, pari ictu tum pi contingat. Vci tandem ea patiendi Dcilitas aut difficultas nascitur, lx G l. eiων. ς ex acuto aut obroso ciri usque sensu. Qui enim facili sunt ἐκ aeuto sensu praediti, & prompti di lduntur. & promptius offenduntur: at quibus difficilis est εc obtusus, tardius de leuius assiciuntur. ι- . 1. l Secunao inter effcctrices causa ,alvae per se, aliae per accidens operantur. Causa per se ea appellatur,a cuius potentia activa sibi secundum naturam inexistente directe pendet effectus, secundiim illud proprium esse quod habet in quantum effectus est. Ut quod calidum est, est causa per se caloris in alio producti. Causa per accidens bifariam dieitur. scilicet, vel quod per aecidens habeat in septincipium talis effectu, productitium: ut aqua calida per accidens est causa ealotis, quod clim ex se
frigida sit, aliunde calorem acceperit.
vel quδd talem producat effictum,qui cum ab operantis actu proximε emanare non possit, ta-lmen consequitur ad eiusdem effectum per se,eidemque ut inquit, Galenus coniungit ut de accidit. Sie gelida, cuius frigus proxime calorem p o ducere nequit, per accidens calefacit: quia cutem con stipando qui est effectus per se stas aris,calidum spiri ιum ex his lantem reprimit, unde internus calor
Temo pro diuersa causarum essicientium vi de effoeia, Medici quasdam earum appellant generantes. alias augentes, nonnullas conseruantes: Generantes dicuntur illae quae sua vehementia naturalem humani corporis habitum peruertentes, morbum inducunt. Augentes nuncupantur illae quae morbo iam genico incrementum addunt. Conseruantes verδ,Conservatrices, & fautrices eas vocamus; quae cum sint eiusdem geueris cum prioribus, infirmiores quidem sunt quam par sit ad excitan. dum aut augendum affectum,ad laesi onem autem iam inductam continuandam abunde sunt emeaces. ut aci is & erodentis humo is fluxio in tibiam,vicus in ea excitat : quod vel acrioris . vel copio si oris excrementi iij succi de cubitus auget: mitior autem ac parsior humor influens, ram gentium fouet,& ne ad ei uicem dueatur impedit. Ultimo causarum morbos generantium,alia est principalis,alia adiuuans. alia sine qua non . Pran.
cipalis ea dicitur, a qua effectus principaliter emanat. ut Aquilonia tonstitutio in excitanda distillatione a capite, per humorum cerebri expressionem. A diuuans ea appellatur quae sola elim nihil agat. ltamen principali eoniuncts est auxilio ad agendum: ut in assumpto casu, viarum laxitas. Causa. seu lconditio sine qua non ,ea nuncupatur,quae necessaria quidem est ad pioductionem effectus. per se au- item nihil ad actionem inquit . euiusmodi in proposito exemplo est humorum copia. Tales etiam lsunt, propinquitas agentis ad passum. ablatio impedimenti, locus, tempus, & alia quae ad agendum
in essiciente requiruntur: cdm interim effective non concurrant, Ac productionem effectus minim Eeontingant. Quas omnes causarum varietates ad morborum generationem concurrentes, accurat adnotare oportet et ut iris ratiocinatione inuentis,quibus ito ut par est ad exactam morbi curationem
in singulis affectibus obsistamus.
318쪽
2 e primarum disserentiarum moHorum causis.
C A p v T V. CV M intemperies omnis in nobis praeter naturam excitata , alterationem aliquam sequatur lnostrae naturae aduersam : ea omnia ingensum causarum morbosae intemperiei referemus, quae lapta fuerint corpus a naturali temperie in quomodolιbet contrariam alterando deducere. Calorem quidem immodicum calidamve intemperiem in nobis excitantia , quinque a Galeno ' referuntur, quaeuibus capitibus complectemur. Quorum primum,est corporis calidioris virtualis seu physica aut materiaIis seu mathematiCa externa applicatio, calidi alimenti,medicamenti.aut deleterij pharmaci assumptim&succi ex illo geniti diuturnior retentio. Secundum, est immodicus tam corporis quam animi motus. Tertium veris .consueta spirituum aut calidarum essumationum impedita tran. spiratio. Seu ea a cutis constipatione,seu ab intermissa per otium exercitatione proueniat. Quo refertur,tum inde,tum aliunde, nita nos genita putredo. Frigidam intemperiem inducunt, primum refrigerantia omnia, tam admota quam assumpta,aut intus coaceruata. Secundo nimium tam intensile quam manifestum emuuium leu vacuatio eorum quae in nobis calorem fovent: quales sunt spiritus , dc sanguis. Tertid eorumdem impedita libera transfusio a mineris in caeteras partes. Seu tale impedimentum procuretur 1 ciborum copia vasa opprimente, seu a succorum abandantia Constipante, seu a vinculo seu a crassamento quodam quod spiritus ipsi ex otio eontraxerint. Quas frigidae intemperiei causas aliter recensuimiis, quam 1 Ga. leno referantur : quod is extinctionis caloris potius, quam morbosae perfrigerationis causas explicuerit. Non autem idem est calorem extinguiueti eousque imminui, ut sensibilem actionum laesionem
Siceam intemperiem inserunr,tum quae occurrunt nos ambientia r ut aer Melorum influxibus vel immixtis exhalationibus alteratus, & thermales aquae nonnullae : cum nobis admota exsiccantia medicamenta , assumptaque alimenta dc pharmaca : eum quae insirum nobis humidum per se aut per accidens depopulando absumunt; ut inedia vigiliae.curae,ω Vehementior exercitatio. Humectant tamen importun h. austrinus de pluuiosus diu perseverans aer, natatio in aqua dulei, humidiorum ciborum 6e potuum humectatilium frequentatus vias,animi tranquilitas seu ut Galeni interpres loquitur securitas, Sc vita Otiosa laboieque vacans. rum singula cum per se occurrunt& sola:telatas simplices intemperies inducunt a sin vetis alterantia huiusmodi ita ad inuicem copulata conueniant,ut complexas & compositas vires acquirant, Compositas etiam intemperies in nobis generant. Sine materia quidem, cum solitariam qualitatem impresserinζ : cum materia veto, quando nos materiali aliqua substantia simul imbuerint, non aliter ac supra ' fuit explicatum. AEqualitatis intemperierum eausa, vel est partium solidarum ad alterantis vim admittendam ae qualis aptitudor vel ea agentis in alterando perseuerantia, quae singularum partium heterogenearum resistetiam supetauerit. Ε .luales autem intemperies semel introductae,ideo indolentes sunt:quia
vi Galenus idocet ei lea alterationem L scilicet factam J nullus est sensus,& in his quae iam ad petia
sectionem sunt alterata nullus dolor. In his enim qui aequali intemperie laborant, non amplius parti- iaulae ad inuicem agunt dc patiuntur, cum omnes aequaliter sint affectae. lInaequalitas autem intemperaturae, vel ex eo proficiscitur quὁd pars post partem afficiatur, atque ita totum inaequaliter alteretur. Vela dispari partium alteratarum resistentia I ut succorum exemplo lexplieat Galenus. vel tandem ex diuersorum contrariorum vε alterantium concutia; ut in epia la Κte aduenire idem docet. Huiusmodi vero intemperies dolorificae sunt, tum quia suum habent esse in fieri tum quia ut ille ipse inquit τ proxime accedunt ut unitatem soluant. Quod non de me- ldiocri primarum qualitatum excessu intelligendum est, neque de ea quae sensim irrepit alterationer sed de immodico & repentino q talitatis alterantis calorisque maxime ac frigoris incutia. Calor enim unitatem ideo soluit,quod rarefaciendo Mattenuando,partes ab inuicem segreget ad diuellat: fligus vero contrahendo densandoque partes. quasdam, VI loquitur Pergamenus, expii.
Morbus in mala conformatione si ea nativa sit, vel a vitio seminis, vel ab effectibus qui fortui in utero saperuenerunt producitur:si vero ea sita scitatia , pro diuersis malae conformationis speciebus luarias sortitur causas quas uno genere comprehendere non licet. lPtim lim ergo morbi qui ex peruerso naturali partium substantiae modo nascuntur: intemperies avehementi aliqua alteratione contractas,aut diuturnas fluxiones consequuntur. vi immodica rati ias. per se , calore; densitas, a trigore, mollities ab humectatione ; durities tum ab exsiccatione,
319쪽
tum a materia in parte inclusa ei inque tendente ι crassities,a Copiosiore succo per insensiles mem. bri poros affuso; tenuitas autem,a calore siccitati Coniuncto causatur. Figura in iam natis vitiatur, vel ab errore obstetricis in educando,excipiendo,aut fasciando infante,quem variis modis contor quere,aut importunε comprimere potesti vel nutricum etiam desectu, dum illum a cunabulis exi munt, in ulnis baiulant, iterumque reponunt in cunis. Ex eo piaeterea figurae vitia adueniunt quod infantes ante tempus stare & ingredi permittantur. Vnde Galenus, 'hlaesa inquit, aut rhaeba , fi contra intrδ distorquentur crura fieri contingit, si ad exteriora conuertantur. Vel tandem ex casu,ictu. abscessibus variis, alii Rite morbis,distorsiones, tensiones,& variae naturalis figurae peruersones membris adueniunt. Cauitates praeterea corporisque meatus, praeter naturam distenduntur:aut ingestorum, aut aliunia de affluentium copia. Laxantur autem, a superfluo humore,imbecillitate facultatis retentricis, ab expultricis venementia,& a medicamentis vasorum ora aperientibus. Eaedem vero tum grandio res tum minores, multiplici ex causa Connivent, obstruuntur, coalescunt, aut Coarctantur. Connivent quidem ob mollitiem aut vacuitatem. Obstruuntur autem, vel ab humorum eo pia, vela lentore aut crassitie eorumdem,vela callis&grumis,aut demum a calculis, de induratis quibusdam eorporibus quae in illis contineantur. Ex quibus cum perseverans obstructio infera tur: alias etiam quasi momentanea obstructio inducitur a vaporosa substantia importun E in caul. l talem aliquam irruente: uti in syncope aduenit quae ingentem moerorem & insignem metum se .lquitur Coalescunt,ex ulceribus male curatis,dum cruenta cauitatum labia se attingere,& mutuot agglutinari permittuntur. Coarctantur vero, ut ex Galeno licet colligere a vel ab aliquo extrin- secus incidente,& vehementius coprimente, vel a carn aliquou E alio germine vasis praeter natura extra adnato; vel , duro quopiam tuberculo, tumore quouis aut abscessu. vel tandem contrahuntur a marcore atrophia, nec non a vehementi perfrigeratione, astringentium eduliorum aut pharmacorum usu, & retentricis facultatis in lito robore quomodocumque procurato. Asperitas non consueta membris inducitur,ut cum Galeno, notat Avicennas, ' ab humorum aut medicamentorum acrium vi nimium abstergente,a vehementiore exsiccatione corpora corrugante i iamque ab adhaesione pulueris aut quorumcumque recrementorum quae exsiccata internis cauitatibus in tartari modum adnascantur.
Contra laeuitatem facit,pinguis aut lenti humoris irrigatio & illitio. Magnitudinis praeternaturale incrementum, vel naturalis substantiae naturam modumque s quitur, vel ex substantiae alterius generis accessione consurgit. Illud, exuperantiae utilis materiae seu affuentis seu in partem attractae, membri mollitiei, dc altricis facultatis robori debetur. Hoc vero ab inutili materia prodit, vel non multum a natura partis deerrante ut in fungis & carnis excrescentiis in vulneribus dc ulceribus; vel omnino degenere, qualis in tumoribus clephanti eorum,atque eorum qui hypossarca laborant aduertitur. Decrescit autem praeter naturam corporum moles: vel quδd membra eo destituantur succo quo nutriuntur, uti fit per inaedias, aduenitque ex usu ciborum pauci alimenti, de obstructionibus vasorum per quae alimentum ferri debuerat. Vel quod acrior corporis calor, dc alimentarios succos sibi oblatos,& ipsarum partium humidum absumat. Vel quδd propter facultatum naturalium, attractricis praesertim, aut retentricis etiam, de coctricis imbecillitatem partes pro more non alantur. vel tandem ob portionis membrorum sectionem,ustionem erosionem, putrefactionem, dc νέκρωπιν quae nimiam perfrigerationem sequitur. Numerus partium corporis post natiuitatem imminuitur, sectione, ustione, erosione , putref ctione a septicis aut sphacelismo. Sc vehementi perfrigeratione. Augetur vero ex materiae superabundantis ad partem aliquam appulsu : ex qua si utilis fuerit naturae lusu, ornua,aut supernumerarii dentes generantur,vel adiuncto solutae Continuitatis vitio, pterygia , benigniores polypi , dc carneae moles aliquando intra Corpus adnascuntur. Quisdsi materia ad partem illabens fuerit inutilis, 3c qualitate peccet, peiora accrescunt membris , ut diuersi generis verrucae,fici, melicerides,atheromat sicatomatha: Zc polypi etiam deteriores. Situs partium praeter naturam immutatur: vel formatricis vitio, de quo capite sequenti: vel vedocet Galenus, ' a repentinis aa vehementioribus motibus, casibus,ictibus, dissentione,aut sectione lig. imentorum atque eorum quae membra mutuo colligan ecnon ex ipsorum immodice humes.centium lis perflua laxitate, aut immoderata contractione a nimia siccitate materiaeve importuno
l Tandem continuum soluunt, immodicus calor diuellendo vehemens frigus Contrahendo, status humorve copiosior distendendo, aut acrior pungendo vcl exedendo Tum inter causas euidentes,
immoderatior motus,oc quae contundunt,frangunt, ulla erant, pellarant, diuellunt,aut urunt.
320쪽
Theorica. De morbo, morborum causis. 27S
De causis secundarum d ferentiarum morborum.
C A P v T VI. OV A methodo accidentarias morborum differentias sumus persequuti, eodem oldine ratum
causas inuestigemus aequum est. Morbos ergo simplices excitant eum una totalis,tum plures partiales causae, consimilis singularis Ae fimplieis este aus simul productivae Que cum externae M ploratarticae fuerint, a nulla intra nos contenta materia ad nocendum adiutae eos morbos quos immateriales appellant inferunt. Si veto de nometo sint antecedentium, Vel noxiae alicuius materiae intra nos generandae sint aut thotest morbos producunt quos materiales nominant. Compositos,vel una eadεmque causa produs cit quae tamen partem laesam multifariam assiciae: vi unius genetis humor, fluxione, vel congestionet aceruatus in parte; temperiem membri peruertens magnitudinem immutans, Ac simul cotinuitatem l soloens,primarias tumorum species generat. Vel multiplices causae in eadem aut dioeisis partibus si- lt mulconcurrentes,reliquas tam compositorum quam complicatorum morborum species faciunt.' Caeterum cum duobus modis humorem in parte colligi dixerimus, fluxione scilicet εe congestio- linerquae sim utriusque causae explicandum occurrit. Congestionis causa est coliticis & expuitticis
membrorum imbecillitas. bl Cum enim parti plus alimenti suggeritur quam ab illa coqui de alterari valeat; de expultriei, sa. Iteultatis imbecilla vis,quod a coctione superfla iam est in parte residere patitur: sensim inutilis succi . . u. copia in membro cumulatur. Qui clim multus fuerit, membrum extendit de grauat: si vero etiam acris,mordet de exedit. lFluxio ut sui motus duos supponit terminosia quo sciIicet membrum mandans, & ad quem, seu
membrum excipiens: ita eadem ex utriusque vitio causatur. Ac mandantis quidem membri viti um .
consistit in generatione aut coaceruatione succi copia, aut qualitate peccantis. a quo cum illud l Oa- ilida expultrice donatum se subleuare conatur,in aliam partem expellit. Exc pientis velo defectus omnis eius est imbecillitas. quae vel natiua est, et aduentitia. Nativa censetur esse earum partium, lquae a Plasmatore ad totius aut principum membrorum excrementa excipienda destinatae sunt: cuiusmodi ferunt ut emunctoria,curis scilicet emunctorum totius: foveola quae post auris lobum est, cerebri emunctorium: alae seu axillae, cordi, : de inguina, iecoris. Imbecillitas aduentitia, vel intemial periem sequitur, ' vel alterius generis morbum quempiam insitas actiones c fiendentem: vel dolo. rem undecumque prodeuntem. Dolor autem non tam aliundε succo, attrahit, quam eorumdem ab 'aliis memblis expulsioliem ad sep ouocat, partibus sanis dolenti subuenire conantibus. Praetet ea vero fluxionem iuuant,tum intermediarum viarum laxitas,tum membri inferior situs. lPii mimotbi,fiunt ab ea causa quae primum sua vi sani habitus statum subuertit, unde πρωτοπα tia. pendet. Secundi,a quibus δυτεροπαρεια nascitui : si per επιγενεσιν in eadem parte primis succedant. prioris assectu algumentum sequunturiseu per materiae motbificae incrementum nouumque a mu-xum .ve cum viceri phlegmon super nascitur: seu per exasperatam eiusdem vim noxiam, ut c um me. laneholia epilepsiam, aut haec illam subsequitur. Si veto per επιν Mnν nouus morbus aliud memia brum aut corpus uniuersum occupans superueniat,id accidet vel per ulteriorem eiusdem materiae
diffusionem, ut cum lythiasi podagra superuenit,vel ob nouae materiae vicium,quod alteri parti, aut
toti corpori officit. 'Pet staταπτωπιν alii aliis succedunt morbi: vel ob familiarem diuersatum specierum morborum
fabordinationem 1 vicum vulnus seu cruenta solutio continui in parte earnea, in ulcus seu eiusdem lpatiis carneae solutionem continui purulentam degenerat,vel ob portionem aliquam heterogeneam eius materiae quae talem motbi speciem inferebat exolutam, residua aliam morbi speciem inducente: ut eum minlis exquisita phrenitis ex bile pituitae mixta nascens bile consumpta in Iethargum tranfit. vel tandem humore qui priorem assectum causabat. noua alteratione in aliam hi moris speciem mutato, ut cum tertiana notha humoribus i quibus excitabatur assatis in quartana degenerat. Per μετι πασιν demum alter alteri succedit morbus. nando pars quae primum afficiebatur secreto quodam impetu se a materia, qua assigebatur extricans eamdem alio per viciniores patentesque ductu ,aut qua per transpirabile corpus datur via,expellit. Quod aliquando cum bonis aegri rebus fit r ut cum natura maletiam pepasmo euictam ad cutem aut accommodata emunctoria, vel isaltem ad patres inferiores per salubres apostases amandae. Alias cum euidenti aegrotantis perniciet
vicum totius oeconomia peruersa & humoribus natura eorum motus non tegulanta Concitatis, a
parte ignobili ad officialem, aut ab officiali in principem fit transmissio. Sic colicus dolor aliquando