장음표시 사용
331쪽
uterum vacuatur,aut in viris aliunde quam per mariscas. vel quod in morbis vacuatio etiam a naist tura instituta vier'ι ιν seu secundum rectitudinem non fiat. Solet enim natura dum iudicatorias lmolitur excretiones viarum rectitudi lielu obseruare. Atque ut Galenus docuit quibuscumque κατ-eruptio sanguinis accidit summum id commodum laborantibus assertiquibus vero contra' euenit nihil iuuat,aut etiam interdum nocet,quod vires citra morbi leuamen dei Ciat atque exonuat. Causa tandem excretionem faciens, eam vel symptomaticam reddit, vel a symptomatis apa: pellatione excludit. γEa enim excretio quae fit cum virtutis robore M prouidentia de animalis salute, licet multδ --plior quam pro naturae modo secundum ea quae sanis accidunt videatur: vel per quam id excerni tur quod toto genere praeter naturam est,modo quod contristat rempestiue expellatu symprem lica minimcdicetur,ut fuse simul de clarE docuit Galenus ad finem libri de differentiis symptoma lum. Si vero nec tempCstiua sit excretio nec cum naturae utili prouidentia fiat: sed facultate irritati aut languente inter sumptomata erit annumeranda. Quae retinentur autem non tot modis; sed tantum vel tota substantia, vel qualitate, vel quantia rate peccant. Tot 1 substantia quidem, quae plane sunt a natura aliena et ut calculi, lumbrici, pus Behuiusmodi Qualitate vero quae ex quacumqde alterati Onc Vit iam Contraxerunt: ut male Conco.cta alimenta,& humores vel plurimum a natura degeneres, Vel putrefacti. Quantitate demum peccant,quae maiori copia,aut in longius tempus quam expediret retinentur : ut qualiacumque excre menta cuiusuis coctionis,si omnino non evacuentur, vel minori copia tardius vE quis expediret
Qua'itas tandem mutata vel visibilis est quales sunt colores varii, vel ad auditum pertinet, ut voces clangosae, blaesae,tremulae:& soni varii intra nos excitati, cuiusmodi sum tinnitus, rugitus, crepitus,stridore ς,steriores,ac similes. Veles olfactilis,ut foetor anhelitus, aut grauis odor ab alis. totove habitu manans .vel etiam gustatilis, sudoris amaror, saltido ingratui ve alius sapor, aut talis quispiam in sputo, sanguine per os reiecto, aut his quae euomuntur ab aegro animaduersus Itemque linguae ac palato inla aerens amaror aciditas aut salsedo. Vel tandem ea tactilis et seu ex primarum sit numero in his quae a corpore exhalant, aut in ipsis externis partibus citra intem periem membro haerentem percepta: seu alterius ordinis tactilium, cui ascribuntur mollities, durities, laxitas,tensio seu ariditas:laeuitas,asperitas,ic similes. Atque ita intelligetur quomodo leuis tumor nondum actioni officiens& similia sub hoc genere symptomatum contineantur , contra quam Roderico a Veiga videbatur.
Atque haec est generalis symptomatum distinctio , omnes omnium symptomatum differentias
complexa.Ncque obstat quibusdun nouatoribus visum esse,immodicam somnum aut vigiliam, oscitatio- inem pandiculationem, sternutationem,singultum, tussim,ipsumque dolorem,non posse sub praedictis 6mptomatum generibus contineri. Hi enim perperam multa etarentes,nihil probant. Nullus enim excogitari potest affectus, homini praeter naturam adii eniens, a morbo-morbi causa distinctus qui ad praedictarum differentiarum aliquam non referatur. Egregia enim illa duo sopor M peruigilium actiones sunt deprauatae: facultate in operando aut quiescendo ab opere,modum non se uante. Quae Galenus, ' ait, circa primum sensorium quod omnium sensuum est commune consustere:in illo nimium eo quiescente,& in longius tempus non obita actione: in hoc vero, ultra m dum eodem operante. Oscitatio,pandiculatio atque his similes affectus,eiusdem plane sunt generis : quae Galenus, ' pro communi genere,motum habere illegitimum scribit ι & actione facultatis exeretricis deprauata aduenire. ' Color tandem ad deprauatam actionem sensus tactus pertinet: quem Galenus, ubi ex professis de dolore dolorumque differentiis & Causis agit, tristem sensum esse ait. verum in doloris natura perquircnda,eiusque proprio genere inuestigando paulisper --
Plurimi enim dolorem negant esse symptoma quod is potius inter obiecta tactus numeretrur,l quam ipsius actio dieatur:ut ex Hippocrate colligitur in aphorismis. Alij dolorem ad appetitum, non autem ad tactum pertinere contendunt: ut placuit D Thomae. Nonnulli quidpiam esse autumant quod sensationem consequatur,ut visum est Fernelio. ' Ac demum Argenterius. dolorem nec tactus esse actionem, neque ullo modo deprauatam sensationem dici posse, probare conatur. Verum ut in tanta sententiarum varietate quid cum ratione sentiendum videatur explicemus Suini ponendum est primo doloris essentiam non in una & indivisibili quapiam ratione consistere, sedi ad dolorem tria concurrere scilicet offensam sentienti organo impressam; sensum offensae,& tristi-I
I tiam eidcm sensationi succedentem. lj Quae omnia recte complexus est Galentis cum dolorem tristem sensationem definiuit. Eorum
332쪽
Theorica. De morbo,& morborum causis. 287
autem illud prius, ilicet offensa membro sentienti ab occurrente obiecto affatim impressa, est quail materiale doloris. Reliqua veris,scilicet appetitus auersio a comprehenso malo praesenti semsato,eiusdem est velut formale. Hoc autem utrumque ad doloris rationem complendam necessa tio concurrere,praeterquam perceptio ipsa doloris id manifestat, facit E confirmatur. Sensationem quidem requiri id probat, quod nunquam sine sensu doleamus. imo quod praesente doloris causa, si anima alio occupati,& ab externa sensatione auersa, inflictam noxam non deprehendamus, nec doleamus quidem:vt habetur in aphorismis. Quicumque dolentes parte aliqua corporis dolorem non sentiunt,tiis mens aegrotat. Doleatas inquam,non ob repraesentatum dolorem sub rati ne externi o lecti,cuius praecedens aut natura aut subiectum exprimi non posset i sed quδd habeant in se causam dolendi,ut recte explicat Galenus. Qui si dolorem non sentiant, non aduertendo nec sentiendo offensam sibi impressam: his mens aegrotat,deliriis occupata, vel saltem, ea extasim patitur. Sensationi autem tristitiam aduersus doloris complementum coniungi, tam euirudens est,ut probatione ne ipsum quidem indigeat. Tum enim solum dolemus,cum ab eo quod sentimus offensi, de appetitu offensam ut praesens malum auersante.tristamur. Quod clarε explicatum est ab Aristotele, ' cum inquit,& dei ctati Mdolere est agere sentiente medietate ad bonum aut malum, quatenus talia. Idόmque subindicauit, cum alias ' ait ubi sensus est,& dolor M voluptas consequitur. Hinc cordata illa Arria timidi Pomti coniux apud Martialem. σι 3 a Dra,vulnus las feci non δει 3Md tu sines,hoe mihι, me doli Illa duo verbisensationem offensae,& tristitiam non unius esse facultatis simplicem actum , sed duos distinctarum facultatum subordinatos actus: ex eo sacillime probatur, quod ab his obiectis pendeant, quae non specie solum sed genere distinguntur. Sensationis enim obiectum,sub veri aut falsi ratione: tristitiae veto sub ratione praesentis mali repraesentatur. Secundo aduertendum est,Medicos minimε solere rerum essentias rationesque formales ac tius inquirere:sed in his haerere magis quae sensibus patent, atque ad opus medicum conducunt. Vnde cum doloris naturam examinant paruam habent rationem affectus in appetitu consequentis: sed solam affectionem considerant corpori aduenientem,cui,si quando expediat,medicatione prospiciunt De eorum enim numero sunt qui ut alij apud Aristotelem, de voluptate dolori contra. tia sentiebantὶ existimant dolorem idem esse cum sensus functione, quod ab hac non separetur. Tandem ex Galeno ' supponimus, causam proximam & immediatam doloris esse solutionem continui. sQuibus praemissis,apertὶ colligitur,dolorem verὶ esse symptoma de genere actionis laesae: illudque ad sentationem tactus deprauatam pertinere. Symploma dicitur: quia cum sit affectus Praeter naturam,nec morbus est, nee necessario causa morbi:imo ad morbum sequitur,scilicet ad solutionem continui. Sensationem esse palam est , aut saltem a sensatione initium capere. Quam deprauatam appellamus e quia ut habet a Veiga , - est perceptio o biecti organum peidentis:& cuia lichi sensus tune suum actum deprauate non eliciat, deprauetur tamen quod sentit,ae sentiendo quidem Vnde Cicero, ' dolor est inquit asper motus in corpore 2 sensibus alienus. Eamdem demum tactui tribuimus, quamuis in singulis aliorum sensuum organis dolores a propriis obiectis excitentur: quod eis dolor non accidat,nisi in quantum t ctum habent coniunctum,atque ut a Galeno ivsh est explicatum, illorum obiecta per accidens continuum soluere nata sunt.
CapvT VIII. VT praecedenti eapite symptomatum differentias per genera tantum sumus persequuti, nec
diuidendo ab infimas usque species sumus progressit ita ut hoc capite nota omnes omnium symptomatum sed enumeratarum tant lim uni alium differentiarum causas inuestigare decet-nimus:commodi iis enim speciatim θmptomatum causas sigillatim tum explicabimus cum in particularis praxeos tractatione de singulis morborum speciebus totum dc partes occupantibus agen-re de eorumdem cognitione,& curatione simul tractabimus. Primum ergo dc princeps sympi matum genus scilicet actio laesa,vniuersim vel naturalis impotentiae est sequax, quando alicuius externi erroris occasione offendituri vel vitiata salubri constitutione producitur. Α morbo quidem,si sensibilis sit laeso i a neutra autem constitution si eadem minus sit manifesta. Quod ulti-y cita .-l
333쪽
mura insinuatum a Galeno passim' legitur. Ipsam vero sensibilem actionis laesionem, non a Gusis morbi ficis, sed a morbo solum immediato fieri censemus , contra quam Capi ccio probatut quod ut supra ' docuimus,etsi aliquando appareat actiones proxime a causis morbificis laedi, sem
per tamen medius aliquis intercedit affectus,qui cum morbus sit actionem proximε laedat, ut cum quaepiam fit inconsueta excrctio acri aliqua Sc mordente materia facultatem irritanta: non ea materia acris aliter facultatem mouet,quam partem cui adhaeret diuellendo , eiusque continuitatem
soluendo. In exemplo autem Capi ccii quando imperfectior fit chylificatio ob copiosiorem cibum in ventriculum ingestum: non per se de effectiuE a copiosiore illo cibo laesam coctione agno
cimus;sed per accidens tantum,quatenus pet naturalem ventriculi impotentiam cibus huiusmodi confici non potuit. Vetum ad causas functionis laesae explicadas propius accedentes. Cum ad quam cumque actionem in nobis producendam facultas organum,& Oblinum concurranti quodvis horum sit in vitio idipsum apparentis daesionis causam esse censendum est. Vt exemplo laesae digesti l nis alimenti a ventriculo in iecur 6c inde in corpus reliquum,nec non expulsionis excrementorum Vitiatae docet Galenus libro 3. de symptomatum causis. 4 Facultas autem in se radicaliter spectata, lnon potest esse in vitio telam ea in se intensionis aut remissionis susceptiua minim/ videatur. Sedi vitium quod facultati tribuitur,lnperuersa&vitiata temperie consistit rhaec enim princeps est Ze proximum facultatis in unoquoque organo instrumentum. In quo Galenus essentiam ipsam focultatis constituit:dum essentiam facultatum nihil esse praeter qualitatem temperamenti, dc essentiam facultatum singularum partium , in singularum illarum commodo temperamento positam esse profitetur, membrum quodcumque tum demum ait, suum munus obire strenuh , ubi sit temperatissimum scilicet ad iustitiam: contra male fungi si intemperatum sit,atque hactenus malciquatenus sit intemperatum. Paruae enim intemperies,actioni paruam noxam asserunt, quae si maiores sint,actioni aὸ proportionem nocent. Omnind vero intemperies virtutem reddunt debikem r Quae si plurimum a naturali statu recesserint,omnind actionem tollunt ; sin verb minus inde absint eamdem vcl imminutam,vel deprauatam reddunt. Atque illius quidem diminutae ut plurimum sunt causae, si ea qualitas quae ut cuique facultati competit,in temperie praedominium seruat, commodam temperaturam remissione sit egressat ut si contra eadem debitam crascos constitutio nem excessu superer,deprauationis actionis solet esse causa. Quae omnia uno hoc exemplo facit Eexplicantur. Concoctrix ea vis quae ventriculo insita est, cum eam nanciscitur temperaturam quae in uno quoque benE temperato ex Galeno, proprietatem constituit corporis ventriculi, commo
do & sibi conuenienti via instrumento in quo plurimam vim habet calidum clementum, integras, persectasque producit actiones. lSi vero ea temperies a debita illa commensuratione hinc aut inde recedat, laeso coctionibus ad-iuente. Ac si imbecillus quidem de infirmus sit calor,diminuta coctio succedit, per quam cibus ad requisitam mutationem perduci non potest. Vel si ad eam remissionem peruenerit, ut assumpta ne j immutare quidem valeatapepsia sequitur,quam I.atini cruditatem appellant: estque abolita actio,
cui laevitas intcstinorum ex eodem Galeno,' aliquando superuenit Si vero contra idem ventriculii calor immoderatus euadat& igneus.coctionis deprauatio consequitur. cibi sperassationem , veidem aduertit Galenus , nidorem contrahentibus. organum praeter intemperiem similaribus aduenientem.& ad facultatem relatam,in multiplicia vitia incidit: a quibus cum ineptum reddatur ad commodE facultati inseruiendum,actionis ex inde multiplex laesio subsequitur. Defectus autem organis aduenientes sunt,uel unitatis solutio,vel instrumentales morbi: quales sunt tumores varii,situs peruersionas,meatuum obstructiones &similes. Ex quibus organum vel plane ineptum redditur ad operandum vel imbecilliter aut peruersε agit. Ita ex transuersa musculorum sectione,eius quem obibant motus abolitio procedit. Ventriculus vero ob tumores sibi adnatos,cum ex Galeno cibos amplecti non possit,eosdem imperfectius concoquit. At ex peruerso humoris crystallini situ,strabismus deprauatae visionis gemratur. Obstructo praeterea neruo Olfactorio, vel disicilis redditur olfactus, vel pto minore aut maiore obstructione omnino deperit. Et a dimidiata aut integra eorum neruorum obstructione qui in partem quampiam spiritum animalem deuehunt eiusdem partis sensus imminuitur aut aboletur. Obiectum tandem, uid dicatur quod facultati animali obiieitur, seu materia circa quam saeuitas naturalis occupatur variis modis actionibus ne perfectae edantur obest. Sensuum enim ob tecta si aut sui ipsorum aut medis vitio aliter quam oportet ocoblaese offerantur , deprauatarum sensationum causae esse consueuerunt Sic excellens quodvis sensile dum facultati obijcitur organo noxam imprimens,doloris 3c deprauatae sensationis est causa. Nec non species baculi in aquam ex parte immersi,visui deprauath obiecta idcprauatam visionem causat. Et deprauatae imaginationis
pia antasma,intellectum in errorem ducit. Materia
334쪽
Theorica. De iudiciis morborum.
Materia verb circa quam facultates naturales occupantur,non deprauationis solam naturalium functionum: dimminutionis etiam,imo&interceptionis integrae pletumque est causa. Ita propter immodicam cibi aut potus ingestam copiam; vel propter eorumdem qualitatem naturae ingratam,vel propter intempestiuam comestionem aut potum vel non obseruatum ordinem in assu mendis aut ob vitiosum excrementum ingestis alimentis permixtum t in ventriculo vel non fiteoncoctio, vel eam imminutam aut deprauatam esse contingit , copia item excrementorum expultricem obruit aliquando,quorum visciditas Ec crassities,eiusdem actionem imminuit,& aeris ac pungens excernendorum qualitas illam ad immodieam actionem irritae. i' 'Quibus omnin5 modis cum actiones laedantur in nobis;quomodo particulatim singulae offen-ldantur,quando de morbis in particulari agemus, Deo annuente, explicabimus. Sed aduersus ea quae de laesione ex vitio obiecti nascente,diximus, obiacitur Galenus 'scribens tum actionem laedi, quando pars.qua editur,est laeta Et ' cum actione laesa,proprium actionis instrumentum necessario assiei. Quibus respondemus,Galenum de illis actionum laesionibus loqui quae medicam operam requirunt,oc ab intra fiunt. Tales autem omnes non sine proprii instrumenti offensa contingunt. Nos autem hie causas cuiuscumque laesionis actionum inquirentes,etiam ab extra propter obiecti aut medii vitium aduenientes, c naturalem organorum impotentiam consequentes, etsi medico consilio emendari non indigeant percurrimus. Secundum symptomatum genus ciat excretorum vitium .seu id in subistantia, quantitate,qualitataque eorum quae excernuntur : seu id ipsum in excretione ipsa vel suppressa,vel modum non seruante, vel a decenti Sc amieta naturae vii deerrante aduertatur. In quorum causis explicandis no est quδd diutius immorem uri eaedem enim sunt cum his quae functiones naturales,i eu in principe organo membrisque ei ossicium praestantibus,seu alijs quibuscumque offendunt. ubi namq re primum actiones peruerterint,consequenter etiam opera ipsa vitiant earum partium in quibus est laefio. Caeterum ut iuniores εc minus in arte exercitati ,adsi ngularum causarum notitiam facilius perueniantireeurrant oportet tum ad ea quae de humoribus agentest docuimus,ubi causas vitiorum quae succis eum in qualitate tum in quantitate aecidunt l. explicuimus:tum ad eam partem praxeos, in qua de pleihora tractante multa ad hanc tractationem necessaria eomprehendemus. Causas autem eorum quae toto genere praeter naturam vel reti- -. L O a. nentur vel excernuntur,causasque multiplicium fluxionum & vitiosarum quarumcumque excre. et Onum:de morbis in pa t culari agentes, Deo auspice, is locis persequemur. νTertium tandem symptomatum genus est qualitas mutata Cuius variae ut diximus sunt speetes: quarum singulatim uniuersales exprimendae sunt causae. Ac color quidem seu partium seu totius,
vel ab externi aeris euariante temperatura;Vel a diuersa natura humorum qui intra nos geniti ineutem effundunturivel ab eorumdem vario a centro,& ad centrum motu, multifariam praeter naturam immutatur. Αer enim prout calidior est aut frigidior, α solis radios magis aut minus rest feras excipit tam variε cutem quam proximὲ attingit,inficit:ut qui non solum sub diuersis elimatibus degunt, coloris varietate discernantur:sed qui eamdem regionem incolunt , prout aeri atque aestiuo maximὲ lubenti A se exponunt, lore plurim)m ab aliis differant. Succorum autem in nobis abundantium ratione,colorem etiam in cute foras apparentem mutari i seu hi a naturali specie recesserint,seu ijdem conuenientem naturae modum sequantur ex Hippocrate Galeno disci mus. Apud quos saeph legituricolorem in cute,similem humoribus emotescerer nisi tamen holum ad interna quaedam reuocatio fiat. Etenim ut succi in vasis contenti & massam sanguinis complectenera n singulas partes transmittuntur,ad earumdem alimoniam: ita necessum est pro illorum isti . . conditione partes assici,& colorem eorumdem imitari. Seu ex parte eius substantiae quae vere in lalimentum conuertitur.quae licet euicta fleagendo tamen, parti altae sui vestigium imprimit. Seu ex parte inutilium reliquiaru m;quae quamuis in excrementum secedant, in membro tamen pleraque moram contrahendo,illud prout sua cuiusque conditio fert inficiunci ut in alpho de vitiligine euidenter apparet. Humorum vero superabundantium a centro ad circumserentiam motus, multiplex adnotatur. Is enim vel per symptomaticam aut criticam effusionem in cutem accidit i ut in vetoque icter in anasarcalc succorum variis ebullitionibus contingit. Vel per animi pathemata , qualia sunt gaudium, verecundia,Sc iram non per exercitia, & aestus tam a febre, quam aliunde excitatos. Atque per hos omnes casus, color humori per cutem effuso similis efflorescit. Qui fieonstans sit M perseverans.verε est index succi in eorpore superabundantis Si vero fugax suetit Mbreui cessans,prout intensior aut remissior est,aut vehement am passionis animi & exerciti j indicat,aut quam faciles dissicilesvὶ sint ad motum humores intus conelusi significat. Coutta sumorum a circumferentia ad centrum c5uersio,cutem nativo suo calori, atque illi quem ab omni internarum pa tium influxu destituta haberet, restituit r qui humorum intus latentium naturam, nisi a longo iam tempore vigentium minimὶ manifestat. Humorum autem huiusmodi
335쪽
i ad intra reuocationem aut tinpulsionem Galeno ipsis indicante 'aduertere licet, per frigidiorem
aeris nos ambientis temperaturam, per febtium rigores, in rimore Nehementi tristitia,& incipiente pudore: nee non in internarum partium instammationibus octipyriis febribus. Solet demum cuti,
color pigmentis & fucis immutari. At quia hic color arte conciliatur, neque haeret cuti, sed apposito pigmento ; neque corporis affectus est,aut eiusdem affectuum ullum sympto uaon est nostrethoe in loco considerationis. Voci quae praeter naturam accidunt vitia, prodeunt ab instrumentorum vocalium, pulmonum scilicet tracheae arteriae, laryngis, neruorum recurrentium, glottidis, aut ga reonis , nariumque ipsarum affectibus t seu hi in intemperie,riola conformatione,aut in continui solutione consistant. A sperae enim arteriae siccitas ex Galeno ' vocem clangosam facit. Quam raucam molt. vuulae et so laryngis,aiit musculorum illum mouentium nimia ab humore a cerubro defluente irrigatio, de asperae arteriae ulcus,aut aliunde nata inaequalitas. Tremulam vero seii querulamde plorabundam ab aegris, non autem a pauidis & timentibus emanantem ὶ facit, ut apud eumdem Pergameivnn est. intensior vocificorum organorum siccitas. Imo iuxta HOllerium, Τ ea conuulfionem muscu tortim qui inspirationi inseritiunt sequitur Locutionis veris,seu humanae de articulatae vocis peccata,oriuntur a vitiis linguae praesertam,& neruorum qui illius musculis inseruntur; tum etiam palati, labiorum de dentium. Sic blaesam facit Galeno author muscolorum linguae imbecillitas liu midiorem intemperiem consequens Sonos autem alios multiformes in nobis excitant,vel vapores per diuersas corporis cauitates vari E discurrentes M ad occurrentia quaedam collisi, borborymos, rugitus,aut trismos inferentes Vel fiatus crassi undequaque foras violenter emissi cum elisione ad quidpiam solidum facta qui prout hinc vel inde copiosiores aut pa. ciores, cumque maiore aut mi- nore impetu erumpunt, epitus,ructus,singultus aut sternutationes causant.Vel tandem dura corpora inter se vehementius collisa:ut dentes,& ossa nonnunquam in articulis stridorem faciunt. Foetores undequaque manantes causat aut fieri , putredo in succis aut membris etiam ipsis a quibus exspirat foedus ille vapor: aut ut notat Galenus, vitiosa ciborum cratarumque excreme
l At suceorum sapores peruertit non naturalis illis adueniens alteratio multiplexvh permixtio velibro de humoribus nobis demonstratum est. Palato vero & linguae haerentes, causat succus ipse, per palati Ae linguae substantiam seu spongiosum corpus effusus.l Tactiles demum primas nondum eousiue in subiecto impressas ut actionem aliquam laedane' vari E peruertunt,vaporum,spirituum, succorumve ad extra vel intra motus per exercitia,aeris ami bientis constitutionem,animi assectus.& retentorum e Crementorum quascumque effumationes.l Alias vero a primis, ariant,vel inductae corpori aut membris primarum intemperi , vel variae pororu aliorumvE manifestorum meatuum obstructiones, partiumquc infartus multiplices quosi hic aut ille humor causet.
336쪽
Theorica. De iudiciis morbor Um. De iudicijs morborum.
Ou uniuersalem soliun dc physicam morborum notionemMedicum habere aequum est: sed eii mdem quibus notis varia genera affectuum homines infestantium discernantur, qualemque exitum singula sint habitura nosce oportet. Cognoscere quidem praesentes , ita est ad medendum necessarium ut ignoto eo quod curandum sit, nec curare idi psum nisi easu & fortuna valeamus. Imo particulari morborum natura & ratione incognita, necessum plane est curationem aggressum in deligendis remediis caecutire ; & in polydaedala auxiliorum silua nescire cur hoc potius quam illud usurpet,atque id ipsum alteri in medendo praeferat. t Ea enim curationis tectE instituendae vera est basis,ut quales quique sint morbi,quibus insint locis, quibusque ex causis ortum ducant exquisiith cognoscatur Futurorum autem praenotio, &ad curandum maximi est emolumenti,& in Medici honorem ac gloriam cedit. Vtilitas quidem primum inde emergit maxima quod praeui sis imminentibus morbis,eisdem occurrere satius indicetur,quis praesentibus subuenire. Nam ut a Q. sereno scriptum est.
Cura mus ventinis obuia morbis.
Sed eorum etiam qui iam infesti sunt,seriem progressus,ipsumque euentum praenoscere utilissimum estnnde enim Zc ad formam viilsis pro ratione aegris praescribendam, caeteraque apposith ministrando instruimur;& labores per incrementa morborum euenturos cum remissionis spe praenunciarites, eosdem decumbentibus faciliores reddimus. Ac si quando,prae grauitate morbi non li- erat aegrotantibus sanitatem restituere:saltem eum qui sequitur praedicentes interitum, nos a vulgi aliorumque Medicorum frequentibus calumniis & probris vindicabimus, internecionis crimine vacantes. Ac praeterea quantumdis funestis aegri rebus is accedet fructus, quddastantes de periculo aegrotantis instructi possint illum prouocare ad colligendam mente, ut cum Deo ope. Max. in gratiam redeat,& rei familiari tempestiue prospiciat Eum vero honorem gloriamque exinde Medici consequuntur,ut vulgarem hominum sapientiam dc scientiam futurorum praenotione excedentes, ditiina quadam mente praediti iudiccntur. Praeterea non futura sol sim coram aegris praedicentes; sed recensentes etiam praeterita dc praesentia quae infirmi proprios assectus referentes omittunt: credutur aegrorum res meli is agnoscere:eisque maior habetur fides, Zc quibus imperantibus obsequium ultro praestatur uti Dium ille Senex monuit primo progn. tex. secundo, nec mirandum est omnem
artificiosam praeteritorum,praesentium,ac futurorum cognitionem ab Hippocrate communi voce appellari πρόγνωσιν: cum eruditi Medici cognitio plerumque aegrorum relationem praeueniat,praeterita aut praesentia referendo. veruntamen proprius singula distinguendo , praesentium agnitio dicitur futurorum praesensio seu praenotio , quam dc dixit Ditius Senex in prooemio libri piognosticon. Quae tamen ita inter se differunt,ut πρόγναπις in sola praenotione consistat: prouidentia vero ad ea etiam prospiciat quae ad id quod praeuisum est cou sequenduaut fugiendum inseruiunt. Futurorum demum praedictio appellatur , haec tamen tria προνωος, πρόνοια, dc πρόρρηru saeph inter se confunduntur r qudd quae nouerimus efferre s leamus,atque eisdem pro ratione prouidere.Tandem praeteritorum recensio rememoratio nuncupatur,quam dicere possumus Harum autem vocum, nullam ad huius libri inscriptionem usurpauimus:qubd cdm uniuersalem artem apparetium discretricem,Sc futurorum praesagam hoc uno libro docere statuerimus ivt omnem vocum vitaremus ambagem,satius visum est illum de iudiciis morborum scribere. Iudicium enim est tecta intellectus de quocumque determinatio:vel attributio eorum quae rebus singulis pro cuiusque natura conueniunt,& discrepantium dissidentiuq; negatio,seu illa At praesentium seu futurorum. Ad quam fiuctuosissimam artis partem t& qua vulgus in maximam Medicorum trahitur admirationem disccdam racitare nos cupiens Hippocrates principio Medicv vii prouidentia sibi videri optimum csse scribit,dc celebre hoc praeceptii primo epidemion libro inseruit, praeterita discito, praesentia cognoscito,praedicto futura, haec meditator. Quae meditari quidem iubet, non qu bd velitin ijs Medicos exerceri,quae lius mentis concepta recessibus nullius fructus existerent: sed quod cum nulla sit ratio discendi praestantior
meditatione, velit nos sedulo Ac intenta meute in his occupari t nec primos ec velitares conceptus de morbis morborumque disserentiis ratim effutire, sed ante apparentia omnia simul colligere, accurate singula pensitare , arque ea inter se diligenter conferre , quam nostram feramus
337쪽
29 2 Artis Meditae pars prior.
sententiam. Utque tandem huic Mediciuae parti diligentius ineumbamus , meminisse oportet non aliunde melius, eruditos medicos ab indoctis, rationales ab empiricis, Sc verosa fueatis Ac logi atris distingui:quam certa praesentium praeteritorumque cognitione . & futurorum praesagitione. Quam ideo bardi omnes methodici, vani pollicitatores empirici, 6c temerari, sumones aspernantur:quasi non ad Medicum, sed ad vatem tantum praedicere futura pertineat. Atque id quidem profitentur,ut sibi liberius hominum animas negotiari permittatur: dc possint nulli praedictioni addicti multorum periculis discere,&experimenta per mortes agere. Quos ut nefarios & humano generi insidiantes perpetuo odisse iuvabit quantumuis illis hoc ins lici aeuo per temerarias pollicitationes plurimum credatur:adeo cuique blanda est,tic Et perperam, Certo tamen promissae sa. lutis dulcedo. Melior sequitur aems,in qua non ut in hae maxime euenit. Cuicumque Medicum se prosesso statim eredetur: sed doctrina potiores famam de gratiam apud quosque illustriorem conse quentur. Verum ne quemquam facilitas huius artis eludat. difficilis admodum est medica vaticina-l eio,quae non abique grandi labore Ac longa exercitatione diseitur. Arduum enim est quae ignota sunt sensibus, ratiocinio in uestigare. Neque sperandu est posse nos ad cognitionem singulo,u quae in
aegris insunt. aut satura sunt peruenire. Quae enim ab apparente morbo aliena sunt, de aliunde orta aegiis accidunt coniectari vix ulla ratione valemus. Tum quae ex particularis naturae proprietate Mι δι-Hρασία prodeunt, illa solis familiaribus innotescunt. Sed Ne futuri euentus incerta admodum iest Coniectatio .seu materia morbi causa turgente, euius nescitur inclinatio: seu ea quiescente , elim a 'plurimis causis quarum nos latet futurus occursus, varah ad salutem aut interitum eadem agitati queat. Plerumque enim natura se insperato impetu aduersus morbum erigit: alias irrationali pro- liratione delieitur. Nonnunquam externae Λc superiores causae in aegrotum auxilium inopinato confluunt : alias in eorumdem perniciem influunt. Quos casus Medi eo praeuidere minime natum est
De signu in et uersum, Usignora sontibus.
SI c u v M varie a variis definitum, id absoluth appellamus; quod primo Se per se humanis sensibus innotescens. nos in alterius cognitionem ducit. Signorum autem licet multiplices assignendisseremiae, quarum inter caeteros Con imbricenses ' meminerunt. Nos non aliarum meminisso
b Lis lilC volumus, quam ad medicum usum pertinentium. Signa ergo Galenus in insalubria, salubria i ' neutia distingitit : eorumque singula in demonstrativa,prognostica, de memoratiua diuidit, scilii Cet praesentem, futurum,fc praeteritum morbum, sanitatem aut statum neutrum indicantia. Inter Lue . quae memora clua,qua pas te conducunt ad inuentionem causarum quae affectus induxerunt quarum Ua istaηρώ- inuentio eognitio praeteritorum dicitur a Galeno tum quatenus nos ducunt in cognitionem natiuis temperamenti totius corporis aut partis assectae , unde agendorum indicationem trahimus: non pa- ltuin ad curationem instituendam faciunt. Quatenus verὁ per memoratiua,ea intelligimus pet quae lvenimus in cognitionem eorum omnium quae ante in aegris apparuerunt: talia minimi sunt momenti; vix enim ad quidpiam aluid utilia sunt quam ad periculos E aucupandam vulgi famam. At secuti is ea ex parte agitur, si ab aegrotante ipso Sc astantibus sedul/inquisitione praeterita omnia addis. cantur: quam si eadem ex praesentibus symptomatis,Ac apparentibus signis coniectari velimus. Quod periculosum est de dissicite: quoniam quae ex causis dissimilibus ortum aliquando acet-piunt , ad determinatam eausam non facile referuntur. Aliorum autem longe maior est utilitas. De monstrativa enim quae a Graecis διαγν risiae dicuntur. Cum quae praesentia sunt detegant , de ad
praesentium affectuum eognitionem assequendam inserviant : ex eo ad curationem artificiose aggrediendam plurimum conducunt. προπιωστιUs, caetera omnia dignitate antecedunt: quod ut iam indicatum est. non leuem aegro utilitatem comparent,6c Medico non vulgarem gratiam concilient. Nos ergo memoratiuorum minlis solliciti eaeterorum disserentias persequemur: neque o Iulium, sed
insalubrium tantum, cum hoc libro solam uniuersalem diagnosim proῖnosimque morborum docere
Quare demonstrativorum quaedam statim cum morbo apparent.quae concomitantia dicere Iicet, quorum nonnulla morbi speciem significant, oc παλγψμ χα dicunt ui seu passionis significativa tquae una cum morbo eumdem necessarib Consequentia visuntur, soli, resemper, conuenientia. Verus sis.moibi partium spiritalium in via. necnon in pleuritide planctio lateris respirandi dissicultas, bris de tussi ,6c in melancholia delirium cum moerore Ac moestitia. Nec refert seu unum pro patho- gnomonico usurpemuς seu plurium concursum Ac - ήγορον ι modδ ad unius affectus certam signi ficationem conspirem Concomitantium praeterea,alia Causam particulatim distiugi init ut liuidus tu moris color,melancholiam illius causam esse ostendit. Quaedam locum assectum manifestant:ut ehν-
338쪽
Theorica. De morbo,& morborum causis. 293l
losis laesa,ventriculum monstrat csse in vitio. Aliud demonstrativorum genus est mox apparentium, quae ἐπιφαινόμενα dc ἐπιγενομεια seu se peruenientia dicuntur: quae ex Galeno morbi morem vel magnitudinem insinuant. Ut linguae ariditas,delirium M similia .febris magnitudinem ostendunt. Syncope vero, α mera alui biliosae cretio,aut colliquatios quam Galenus dixit ὶ eidem superuenientia malignitatem significant.
Tertium huius ordinis genus,est eorum quae aliquando simul inuadunt,ali is superueniunt,nonnunquam vero nequc oinnino apparent: quae a Galeno assidentia Graecb νεδρευοντα dicuntur, ut quδd lateris dolor in pleuritide ad hypocondrium,aut clauiculam perueniat: vel quod facilius in latus patiens, quὶm in alterum decumbat, ab eodem assidentibus annumeratur. Ex quibus aliquando ad speciei cognitionem ducimur,aliis magnitudinem, moremvh affectus ex eisdem detegimus. Prognotticorum vero multiplex est distinctio. Primum enim ex Galeno eorum quaedam sunt cruditatis, Sc coctionis,alia salutis,dc mortis,alia,tertio κρισιμε. Quae postrema, trium sunt generum:quaedam enim futuram crisim significant,alia modum ipsum clitetis indicant. Tettio nonnulla perfectam crisim indicant quae λιτηρια ab Hippocrate appellari seu solutoria notae Galenus, Secundo lignotu prognosticoru h quaeda bona,quaeda mala esse dicuntur: atque ex utroque genere alia plus ali 1 minus talia ut idem Galenus ex Hipp docuit. Hippocrates enim solitus , signorum singulorum vim expendere in aphorismis prognosticis, voces bonitatis aut prauitatis indices, nonnunquam in positivo.alias tu superlativo suis sententiis apponit. Eorumdem demum quaedam sunt necessaria ex quibus tale quidpiam semper subsequitur quae seu certa indubitata a Galeno ' de Aristotele. 3 nuncupantur M a plurimis, indicta,ut notatum est a Varetiola, peculiari voce nominantur. Alia sunt quae no necessario nec assiduε,sed magna ex parte dumtaxat, tale quid euenturum significant. Ex quibus quaedam infida ab eodem Galeno, ' dicuntur quod eorum quae ab iis indicantur incertus sit euentus. Tandem in hac signorum multiplici varietate, id unum aduertendum cst:quod licet rationes formales demonstrativorum Sc prognosticorum signotum inter se diltinguantur:plerumque tamen contingat, unum idόmque symptoma de ad diagnosim de ad prognosim inseruire:atque signorum demonstrativorum plurima re eadem esse cum progtiosti eis, differre tamen quatenus vel praesentis affectus, vel futuri casus notitiam ex illis pro cuiusque m do ratiocinando trahimus. Quoniam vero non satis est multiplices signorum differentias explicasset sed praeterea expedit docere ex quibus sontibus ea ad commodum viam haurire liceat. Iam domum inquiramus hos fontes, seu rerum genera ex quibus signorum omnium ducuntur species. In quibus explicandis cum scriptores plurimi inter se dissentiant,licebit etiam nobis qua videbitur commodiore methodo rem totam aperire. Signorum ergo demonstrativorum 8c prognosticorumve finis longe est diuersus ita dispares sunt fontes ex quibus illorum singula oriuntur. Diagnostica enim cum praesentium affectuum ideam,magnitudinem,morem, tempus, causas , dc locos patientes indicent: non utiliter aliunde erui possunt, quam a symptomatibus ipsos morbos consequentibus. Ea enim eum sint morborum effectus M pro diuersa eorumdem specie, magnitudine,more tepore, causa de sede,diuersa appareant: omnium Optime nata sunt affectus ex quibus ortum ducunt repraeis sentare. Sic agnita,laesione actionis cuique parti propriae , dc certo laesionis modo deprehenso, nee non examinatis mutatis affectarum partium qualitatibus;atque exeuntium substantia, quantitate, qualitate,& exeundi modo aecurate pensatis: nullus est affectus, qui non integrE detegatur. De prognosticis verδ aliter sentiendum est. LicEt enim symptomata quae tum apparent tum apparuerunt, ad prae indicandos praesentium morborum fururos euentus maxime inserviant. Quia tamen de his nihil recth statili potest, nisi morbi vis cum viribus aegrotantis conferatur et atque ex iis quae consimilibiis morbis vulgδ grassantibus adueniunt, qualia in eo quem curamus sperare oporteat coniectemur: quincue omnino erunt fontes ex quibus signa prognoseos haurire licebit. Scilicet morbi species magnitudo. Ac mos; aegri vires, Ec consimilium morborum vulgares casus. Verum cum inter praedictos signorum diagnoseos dc prognoseos fontes , ea sit subordinatio, ut prognosis quasi per secundarios rivos ex diagnosi derivetur: primarias Sc principes signotum scaturigines.Vtrique communes,examinare ante oportet,quam particularia alicro trius praecepta sp
A t quoniam ex triplici illo symptomatum genere,unde prim)m signa medica desumuntur, ea quidem quae ad actionum laesiones pertinent , ex iis facile innotescunt quae de singulatum partium actionibus de usibus in anatome de libro de facultatibus sunt explicata i praeter illa , quae ad pulsuum M respirationis significationes spectant: mutatae vero qualitatis significationes commodius sparsim quam speciali tractatione explicentur: demumque excretorum de retentΟ-rum vitia,magna ex parte ex his intelligantur quae de humoribus agentes fuere expressa hic sufficiet
339쪽
primum de pulsuum & respirationis sigruficationibus agere: tum per vulgatiores excrementorum species discurrere,ut eorum natura dinerentiis&causis enarratis,dc explicatis in quae in singulis
ad morborum iudicia utilia insunt. Tandem ad signa tam demonstrativa quin prognostica , per singula capita sigillatim persequenda progrediamur.
C A p v T II. DEPVLsu antea quidem ut vitalis facultatis operatione eum de faeultatibus de operationi.
bus libro quinto primi tractatus ageremus tractauimus , pulsuum essentiam, disserentias, de causas explicantes. Nunc ver5 quoniam ijdem signa esse praeterea possunt plurimorum affectuum praeter naturam: atque ex his futurum morborum euentum praesagire valemus, vigorem facultatis vitalis inde apparentem cum morbi vehementia comparando : quae de pulsuum significationibus ad integram eorum tractationem exponenda restabant doceamus oportet. Tria sunt quae pulsus nobis indicare ae significare omnino possunt. Primis enim singulae pulsuum differentiae, proprias de immediatas sui causas quaequae indicant secundo ijdem multa detegunt quae ad morborum speciem,sedem,magnitudinem,& morem agnoscendum imb M ad terminationem praeuidendam con ferunt. Ac demum hi qualis naturae vitium sit status,euidenter manifestant. verum quia primo eractatu quae ad causas singulatum differentiarum pertinenll abundE explicuimus, atque exinde assidiscere licebit quam quaequae differentiae pulsuum apparentes sui causam habeant:eadem lite repe . tere non oportet. Vnum tamen notandum hoc loco est: quod si conrigerit differentiam aliquam, ex pluribus causis aequaliter produci: debere nos veram eautam talis differentiae, ex aliis ei in eodem pulsu annexis deprehendere. Quod ad morborum autem differentias ex pulsu discernendas pertinet. Minime sperandum est posse nos inde alios affectus certδ detegere , quam eos qui vel cor vel arterias seu pramatio seu per consensum assiciunt. Qiwe ex pulsu intemperies, tam aeqirales quam
inaequales, vel cordi proprias vel corpus uniuersum occupantes agnoscemus. Tum cordas arteria. rumque morbos in mala conformatione consistentes. Ae demum grauiores principum aut ossicialium membrorum affectus quibus eor compatitur,
aut quibus artetiae ipsae ob substantiae similitudinem compatiuntur sed quoniam pulsus singulis
morborum speciebus consociatos,quando de morbis in praxi agemus,ubi conueniet explicaturi s musmon est quod hoc loco in illis sigillatim designandis immoremur. Interim tamen ex his quae docausis pulsuum diximus,constare arbitror,quomodo& varias Cordis intemperies,& totius Corporis diserasias agnoseere valeamus. Sedem affectus tali nde incertam tum exprimit pulsus, climmutatio quae pulsui aduenisse notatur,indicat,non pota eam differentiam aut talis differentiae gradum excitari;quam corde,aut arteriis,vel membris quibus haec compatiantur, affectis. Ut Iateris dolore quempiam excruciant pleuram inflammatione laborare praesertim ex pulsus duritie d prehendimus : qui ut Galenus' loquitur concitationem iunctam habeat,seu vibrationem quamdam ut lib. de pulsibus ad tyrones indicatur,quae ob inaequalitatem duritiei, idem eodem loco serrantein appellat,& Avicennas serrinum dicit. Atque id quidem,quod non alia lateris parte affecta, tensio te durities in arteriis excitetur; quὶm membrana costas succingente inflammata equδd haec,
atteriae intra thoracem,membranam largiatur. Quomodo vero magnitudinis,moris,motus,& te
minationis morborum plerumque pulsus sit index:infra propriis capitibus explicabimus. Quare cum ea quae ad diagnosim utilia eruere ex pulsibus potamus aliunde petenda sint hoc capite illud nobis explicandum restat quod ad prognosim instituendam est maximE necessarium, scilicet quo.
modo praesentem naturae virium statum ex pulsa dcprehendamus. Quamuis enim ex singulari facultatum constantia aut atonia is securissimἴ agnoscaturr ex solius tamen vitalis constitutione ad eius notitiam euidenter peruenimus. Ex vigore aut imbecillitate calidi innati primarij facultatum insitumenti cum fingularum in operando robur infirmitasque prinxime nascatur; vitalis autem virtus illius fautrix sit 8c dispensatrix: ex huius constantia caeterarum etiam, Vim totiusque naturae vigorem securius quam aliunde coniectabimur. Facultatem autem vitalem & constantem ac validam esse omnium, certissime puisti indicat vehementia : seu ea in morbis ex quocumque naturae enixu medioeritatem excedae seu eadem in mediocritate consistat vehemens enim pulsus ita est robustae facultati proprius,ut illi soIidc semper conueniat. Dubium tamen est num pulsus vibratus in quo vehementiam aduertimus, de quem pulpam digitorum comprimere sentimus robur facultatis perpetud indicet. In qua dissicultate licet Gai inus alteruerit facultatem semper esse robustam in pulsu vibrato, distinguendum tamen esse censeo:
340쪽
seo:vel enim vibrata arteria seeundum omnes sui partes cum vehementia mouetur vel secundun,' aliquas tantu. Si primo necessario facultatis robur indicatur de hic tandiu eonstans est de perseueran, pulsus,quamdiu usus incrementum durat. si vero arteriae pars sursum in arciis modum Eleuata vehementiam referat clim aliae languidh tactum feriane ut ex Struthio ' aduenit subito expergefactis a somno, vel a terrore quodam improuiso perterrefactis: necnon in magnis aliquibus inflammationibus aut tenacissi is obstructionibus, huiusmodi vibratus pulsus robustae facultatis nequaquam est index quoniam arteria a quopiam vapore crata affatim effuso cum impetu , secundum alisuas sui
partes eleuata vehementiain mentiturieoque vapore exoluto cessat vibratio. Prout vero differentiae pulsus quae tali vibrationi succedunt aut in aliis arteriae partibus apparent roboris aut imbecillitatis maioris aut minoris sunt indices: ita piaecedentem vibrationem boni vel mali significatricem esse
gensebimus. Cum vibiatio illa naturam,cum causa aliqua morbifica eontendere tantum demonstra.
Iet. Magnus pulsus praeterea robur vitalis facultatis indicat quoniam de hic familiatis est robustae facultati. Sed perseuerantem eam esse magnitudinem oportet ne cum ingenti arteriae mollitie si quai do natura a caloris incremento prouocata quasdam intersecat magnas pulsationes pluribus parui, immixtas facultatem validam esse existimantes,sallamur. Terrid tandem qui celer est pulsus facultate in nondum valde imbecillam esse testatur quod quae iam etaeta est alteriam celet iter mouere non possit. Sed cauendum est ne frequentia celeritatem mentiendo nos deludat. Imbeeillitatem eiusdem faeultatis quomodo pulsos etiam indicet antequam doceamus ι sciendum est facultatis vitalis imbecillitatem,aliam veram,aliam apparentem esse. Vera ea est quam tum cordis intemperies tum innaiae spirituosae substantiae exolutio infert. Etenim licEt ipsa facultatis vitalis entitas in vivente imminutionem aliquam aut remissionem pati non possit unde imbecillitatem acquirat:quia tamen ea organi ea est potest eadem ex organi laesione ad actiones sibi propias exercendas ineptior reddi. Ae quoniam organi aptitudo ad operandum ex temperie maximδ ac ealidi sibi innati de fixi ab an dantia nascitui :ex alterutrius desectu facultas imbecilla redditur. Ex intemperie quidem quacumque
in facto esse ac piaesertim si ea aequalis sit εc habitualis, quae enim tantum est in fieti ea nondum im. becillitatem inisti. Atque ea imbecillitas quae intemperiem habitualem sequittit . firmitet fit ma , plurimis appellatur.quod ea semel contracta. naturae quidem viribus 5c sponte emendati non possit: medicis autem auxiliis non nisi difficulter si recens fuerit de nondum inueterata. Ex di lutione veto spirituosae substantiae,quae duplex est influens, de infixa: duplex eriam imbecillitas contrahitur tab infixae quidem exolutione vix reparabilis:ab inquentis autem dissipatione reparabilis. Illa in quocumque statu peticulosissima est nisi cito illi de aecurat E prouideatur. Haec citia morbum facilὸ emendabilis. At morbo acuto adueniens periculi etiam plena est: eo funestior quo morbi vehemen. tia erit maiot. Illam indu eunt quaecumque febrem colliquantem , vel hecticam, aut senium exmotbo inserte nata sunt. Hanc vero causant alimenti penuria vacuationes immodicae; vehementiora animi pathemat aut mentis contentiones: vigiliae dolorum vis diuturna: de morborum malignitas utrique communis. Cuiuscumque autem verae imbecillitatis certum signum est perseverans pulsus aequaliter languidus 6c seeundum omnes attesiae partes digitis arteriam lenitet comprimentibuseedens aiorem adhuc imbecillitatem indicat fi aucto etiam via citra arteriae duritiem ne magnus quidem fiat pulsus,fle maximam si ne tunc quidem sic eeler. Particulatim autem huiusmodi imi etilitatem maiorem vel minotem esse deprehendemus: qudd primo facultate per essentiam ut loquitur Capitia ius imbecilla pulsus fiant ut colligimus ex Galeno fiant languidi,parui,necnon aucto usu, in celeritate medioeres.se crebri: tum ulterius procedente imbecillitate, languidiores, minores, tardiores,ia crebri evadant: ac tandem extremE patui;languidi,de crebrnceleritatis falsam speciem erebritate praebentes Talesque ij sunt ex Galeno, qui formicantes appellantur. Quibus minorem dissolutionem,&a minus periculosa causa ortam significan illi qui vermiculares dicuntur. Eiusdem or. dinis sed vermicularibus peiores sunt mi uri omnes: inter quos deterrimi sunt deficientes non reci proci,ad integram pulsos cessationem dc ab extrema virium desectione prouenientes,qua perseuerante mora in propinquo est. Nonnullis quidem minimum in durantibus; quales sunt qui elim multi etene roboris ex morbi acuti vehementia extinguntur. Alii, per horas aliquot pulsu abolito viventibus: ut qui vel imbecilliores ex morbo minus acuto intereunt . vel ex longioribmotbi perseuerantia pereunt. Nam Λc aliqui per integros dies in pet seuerant: ut de IlIn-- LueaComite de Gotea Polono annotauit Struthius rarissimi praeterea essentiale facultatis infitimitatem maximam eta significant. ob ingentem temperaturae cordis peruersionem, Ec huius visceris perfrigerationem. Atque id praesertim si magnae admodum raritati,aequa paruitas,& consimilibus langor eoniungatur. Quibus non multo minus periculosi e istunt,qui cum maxima raritate, nee sutiongh minores iusto. ec tardiores,nec languidiores. contentorum in ventriculis cordis perstigera tionem consequentes. Illi enim in quibus alteruter horum pulsuum apparet. plerumque cum impe