장음표시 사용
341쪽
ritis commode videantur habere, subito& ε velligio pereunt Galeno. Hi quidem vigiles de inter
loquendum i illi veris inter dormiendum, vel non amplius expergiscantur. His minus periculosi sunt, intercisi. Qui tamen semper demonstrant facultatem vere imbecillam esse ut ex liis quae tractatu primo libro c. cap . pulsus intercisi causas explicantes diximus, constare potest. Apparens imbecillitas ea dicitur,quae a succorum aut quorumcumque excrementorum copia instrumenta obstruente vel opprimente,dcfacultatem aggravante nascitur: quam praesertim detegit sistematica pulsiis inaequalitas: in qua pulsationum aliae vehementes sunt;magnae aut celeres;aliet languidae, paruae aut tardae. Praeterea Cuiusmodi inaequalitas facultatem a Copia opprimente superari,tunc demonstrat: quando parui,dc languidi pulsus,contrarios numero excedunt. Contra vero victoriam penes facultatem esse quando uchementes,& magni pulsus, numero Contrarios vincunt. Atque idem de singularis diastoles inaequalitate in impariter citatis intelligendum cst. Cuius generis pulsus illi qui finem motus validiorem dc celeriorem habent,facultatem robustiorem esse deminciant. Sed cum inaequales contingat,vel Ordinatos,vel inordinatos esse: controuersum est, quinam inter hos aliis sint peiores. Ad quod respondcmus, inaequales solam oppressionem facultatis indicantes peiores esse si ordinati sint,quam si inordinati Cum enim ex Galeno, ordo, causam inaequalitatis firmam & fixam esse,ordinis verδ perturbatio minime fixam esse designeti facilius est naturae, materiam opprimentem instabilem dc inconstantem, atque ideo tenuem & mobilem superare dc expellere, quam stabilem &constantem simulque crassam Sc tenacem euincere. Λd quod respiciens Galenus, ' dixit cum signis coctionis pullum in vehementia inaequalem si inordinatus sit crisim significare dc omnino ordinem in incommoda inaequalitate certo cum exitio coniungi, in moderata veto constanter esse lenem Parem fuisse Hippocratis sententiam ex simili comiectari licet. Is enim quibusdumque,inquit, ' accessiones fiunt quacumque hora febris dimiserit, si eadem cras occupauerit iudicium habent difficile. ob matcriae scilicet contumaciam. At omnes inaequalium pulsuum species,quae naturae exolutionem indicant: contra,ordinatas, esse est melius, quam inordinatas. Quoniam ordo,aliquam facultatis constantiam residuam esse significat, de aliquem restare vigorem: inordinatio vcrb,cum omnimoda inconstantia , maximam prostrationem dieit. Quod ita se habere tunc docuit Galenus cum debiliorem, atque inordinatiorem,& inaequalem esse pulsum dicit, ' in mortalibus inclinationibus. Tum quando de pulsibias lethargicorum agens, ac nimirum minores offensae, inquit,inaequales 3c ordinatos maiores,inaequales pulsus, a que inordinatos creant. Hos sequuntur intermittentes: qui seu fa miliares, seu non consueti, imbe-
cillitatem non nisi a compressione aut obstructione factam significant. Minus quidem periculosis si familiates fuerint. Uel inter non consuetos qui in senibus, mulieribus. aut pueris apparuerint τpraesertim si post intermissionem ad parem magnitudinem celeritatem Ec vehementiam redeant quam antea habebant, ut docuit struthius. Nam de sanis recens expergefactis, crata vapore ab hesterno cibo nondum confecto ad vasorum propagines prope cor Eleuato t necnon id febrientibus aliquando pari ex causa,citra periculum apparet intermittens pulsus. Qui tamen his casibus breui durat,neque semel perceptus,iterum aut vix reuertitur. Perseuerans enim deterior semper iudicatur. R quo vix unquam ex Galeno, euadunt aegri, si duabus pulsationibus intermiseriti Mnunquam si tribus. Inter eos verδ qui unica pulsatione intermittunt deteriores illi sunt qui pers . uerantes languidiores sensim evadunt. Suspicio enim est vapore aliquo maligno ad cor appellente de corde eius appulsum quam maximE licht euitante fieri. Tandem imbecillitatem mixtim ex utraque causa manantem pulsus tauri reciproci, si ad parem quam antea magnitudinem non redeant apertissime declarant. In quibat inclinatio ad paruitatem& langorem, facultatis quidem imbecillitatem notat: illam vetδ ex oppressione nasci indicat reciprocatio inon enim imbecillitate ab exsolutione sola naialcente posset pulsus incrementum quoddam reassumere magnitudinis oc vehementiae. Ex eo au
342쪽
Theorica. De iudiciis morborum.
Designis ex respiratione Fumptis.
CApux III. CVM respiratio a facultate animali tanquam ab essiciente causa prodeat, atque eadem vitali
famuletur; Eius vero instrumenta& organa, praesertimque princeps ille mulculus transuersus, naturalibus partibus connectatur: nihil mirum si illa ad diagnosim N ad prognosim plutimum inseruiat. Ea namque non sollim actionum animalium vitia plurima mani stat , organorumque respirationis & partium naturalium morbos non paucos detegi Esed praeterea ad sutiarum morborum exitum ad sanitatem vel interitum pronunciandum maximi est cmolumenti. Facilis enim delibera respiratio,ex Hippocrate magnam admodum vim habce ad salutem in omnibus morbis aetatis qui cum febre funt,de in quadraginta diebus iudicantur. Ea namque, omnia ca membra quibus vel respiratio usui est vel a quibus thorax mouctur , aut quae ijs vicinitatis occasione Coniungi intur libera esse,neque ullo affectu graui teneri indicat. Cumque eo mcmbrorum numero partes omnes principes,de inter ossiciales maioris ad vitam Vsus,comprehend.intui r his omnibus leuiter affectis magnam salutis spem habendam esse, facile conicitari licebit. Verum ut Hippocrates ipse monuit, non in omnibus morbis liberae respirationi fi lcndum est. In morbis enim longis, atque in aliquibus eorum qui cum inter acutos numerentur sine febre sunt quales habentur te. tantis, cholera morbus,dc similes) facilis respiratio,est plane indifferens. In talibus enim affectibus, aliunde periculum immitiet,quam ab his a quibus respiratio dissicilis redditur. Quin imo&in morbis malignis,nulla est in facilitate respirationi: fides: hi enim elim latenter vitae insidientur, suam vim inimicam indicio tam apparentc non detegunt. Inter praeter naturales autem , de dissicilis respirationis differentias, quas abundε alibi recensuimas: h sequentes ab Hippocrate particulatim notatae, 'ad internos affectus discernendos utiliores existunt. Eas aulcm reccuset his verbis Diuus Senex ; spiritus, Parui,crebri; magni rari parui,rari crebri,magni extra magni,ii tus paIui, intus magni,extra parui; hic extendens, ille urgens, doplex intro reuocatio ut superinspirantibus; lidus frigidus. Quarum quae parua quidem, e crebra est respiratio,cx Galcno' atque Hippocrate ipso.' signum est doloris vel partium respirationi inseruientium,Vel carum quae diaphragmati proxime, aut per medium p ritonaeuin connectuntur. C im enim urgente usu etiam mediocri, partes respirationi deseruientes conuenienti respirationis magnitudine prae molestia doloris seu proprii, seu Connexarum partium, illi satisfacere non possunt:defectum magnitudinis, frequentia compensare coguntur. Verum citra dolorem etiam, a motricis facultatis impotentia ob mi astulorum respirationi famulantium, ac praesertim diaphragmatis dimidiatam resolutionem readem respirationis differentia prodit, ut ab Hi-pocrate, in Nicostrati uxore in Cranone decumbente indicatum est. Quae clim nulla parte dole. ret, imo de delirareti dicitur tamen spiritum habuisse densum dc parvum,atque id impotentia , ob quam cogeretur magnitudinis defectum, densitate supplere. Sic eni in vocem illam ἀκρα ἰη appolitam ab Hippocrate interpretatus est cum Ualesio, t Foesius,lichi enim Galenus velit id illi accidisse ob vehementem incoris inflammationem, alium cereia lbri affectum vincentem. Id tamen ,ex iis quae in historia praedictae aegrae ab Hippocrate accuratissi me descripta referuntur,minus patetilicet interni incenaij notas plurimas ex urinis desumptas te ferat. Neque a breviloquo Sene,ca vox impotentia eo loco perperam repetitur. Ut autem discet namus a quorum altero praedictorum affcctuum,ca respirationis differentia excitetur: aduerten dum est si doloris partium spiritualium aut illis connexarum occasione fiat, eamdem inaequalem apparere, ut a Galeno notatum est, facultate scilicet per interualla enitente magnam respirati nem facere. Si vero org. anorum imbecillitas ex resolutione orta, paruae Zc crebrae respirationis sit causa , ea pland aequalis erit; conatu illo ad multum spiritum etiam per longa interualla ducendum emollitis organis denegato. ἰMagna & rara respiratio ex Hippocrate, & Galeno dclirium dc mentis alienationem signi fi cat Nam cum delirantes, visis N imaginibus per internos sensus obuersantibus, sint intenti: a reli i quis functionibus animalibus auertuntur. M quasi vitalis muneris obliti,raro spirant. Vis verδ ad respirationem prouocante, ut illius necessitati coacti tandem subueniane, magnam respirationem l facere multumque aerem trahere, &copiosam fuliginem excernere coguntur. Quod etiam in-' aequaliter facti ni rarius aliquando mox frequentius paulo: magis etiam, aut minus, pro longiore aut breuiore interposita mori respirantes. Neque enim semper aequaliter ab ossietio sunt auetsi neque pariter suis intenti nugis r ut a Galeno adnotatum habemus t ' veruntamen licEt in qua
343쪽
cumque deliri, specie accidat magnam & tatam spirationem fierit non omnibus tamen delirantiis bus, id necessarid contingit. Quandoquidem limul vel inflammatione viseerum aliquod oceu pante, ut adnotatum est a Galeno : ' vel semiresolutis musculis respirationi dieatis, ut in Nicostrati uxore docuit Hippocrates: pro magna de rara,parua de frequens fit respiracio. Si vero u dem per interualla
toto corpore perfrigerentur,ab interni caloris exolutione, parum etiam 5e i aris spirant: ut Pithonis exemplo docuit Galenus, e respiratio enim patua Se rara,vsus imminutionem Ox Galeno ' significat: atque adeo caloris remissionem, vel saltem innati calidi magnam perstigerationem sic autem respi. tantes, patum scille et & per longa interualla, βραχυ,νουι id est breui spiros ab Hippocrate nuneupari, probatum est a Galeno. Frequens contra dc magna respiratio , ex eodem Pergameno vssis atquc ideo caloris incrementum,& interitum ardorem indicat, ad cuius temperamentum, acrem frigidum multum ac frequenter inspirate oporteat. At quae inspirationem habet expirationi inaequalem , ita ut illa magna sit, haee parua; aut contra quas Hippocrates per ea verba significauit extra magni, in rus parui ; intus magni, extra parui vel inaequalitatem usiis diuersarum paritum respirationis significant; vel inaequalem mustulorum ino- racem mouentium agendi libertatem. Ini senim respirationis differentiis, non solum magnae aut paruae distentionis aut eontractionis thoraois ratio habetur: sed quantitatis etiam aeris inspirari, aut liginis expiratae. si eam ergo inaequalitatem respirario seruauerit ut expiratio quidem sit magna. inspiratio vero parua: signum erit in eo corpore fuligines quidem plurimum abundare, calorem autem remissum esse de imbecillum; unde non leue periculum imminet suffoeationis. Veletit indicium musculos quidem expilationi interuientes liberos esse, sed eorum antagonistas inspirationi famulantes affectos esse tumore aliquo, aut in farctu ex distillatione a lapite nec uos magis quam Carneam molem occupante. Hinc enim imperium voluntatis minus libete instrumento famulanti communicatur unde ad motum torpor enaseitur. Illinc vero musculis se vehementius sontrahere conantibus, do Ior excitatur qui musculorum motum remoratur. Sed huius inaequalitatis ea diuersitas discernitur. tum ex inspirationis minoris diuerso vigore; tum ex aequalitate aut inaequalitate Ciusdem. Ea enim qitae ab imminuto via parua est, cum mediocri saltem facultatis animalis vigore perficitur, Sc aequalis est: quae vero a musculorum vitio parua redditur, planhest languida, de inaequalis; quod eam frequentiorem esse aliquando oporteat. Contratia huic inaequalitas, contrarii affcctus est sigili-fieatrix. Magna enim inspiratio, magni ardoris. Se liberae fagultatis musculorum inspirationi delet. uientium est index. parua vero expiratio, pavearum suliginum: non item imbecillitatis musculorum thoracem contrahentium. Multo enim conatu ad inspirationem quidem est opus, ad expirationem autem pauco: chim thorax ipse suo pondere possit in se concidere. Periculum autem vix vllum, per se, ab huiusmodi respirationis inaequalitate significiatur; plurimdm cnim exercitatis ea solet esse familiaris extendens respiratio seu ut Galenus interpretatur, tarda: imminuti ustis infra natu. ratem constitutionem, aut impotentiae mustulorum est nota. Urgens quae de aeter,ex eode,' utilitatis j vrgent Iam,seu internum incendium & organorum ad motum libertatem figui fidat. Verum neutram harum magnae esse utilitatis ad morborum iudicia, docet Galenus.' Nam cum oporteat tespiratio. nem celerem cum magna ει erebra neuessario coniunctam esse: imo M cum magna dc rara eamdem plerumque sociari: cum parua vero 6c rara, tardam coniungi necesse sit; ut cuique rem examinanti patebit. parem consequemur fagilitatem ad praeternaturales casias discernendos .ex solis aliis respira.tionis differentiis velocitate de tarditate neglectis; atque si hae magnitudini de alebritati, aut earum oppofitis consociatae attendantur. Cum paro a vero de frequenta, licet tum velox tum tarda aequaliter coniungi possit: neutrius tamen consideratio, magni est momenti. Cum enim ea respiratio velox fuerit, dolorem minorem esse, usus autem necessitatem maiorem solum indicabitur. Quando vero tardus erit spiritus doIorem quidem intentiorem, incendium autem minus significabitur. QD,vel leuiter eruditi possunt facili coniectatione assequi. Respiratio in qua duplex fit in.tto te voeatio, ut superinspirantibus quae ab Hippocrate . in λῆ ctim εππια , πις ora, o ἐπεισπνεουσιν. id est duplicata inito reuocatio velut superinspirantibus nuncupamur; vel κλαυθμ υ ανιαππη, id est .luctuosa respiratio dicitur. Nea non quae a pluribus vulgo in tertisa atque illisa respiratio voca. tur. Ea est in qua,quasi unica inspiratione spiritus bis terue allatim trahit ut ; ut in pueris eiulantibus fieri aduertimus. Quae,in febricitantibus. magnum incendium, cum siccitate diaphlagmatis & caeterorum musculorum inspirationi deseruientium significat: vel alicuius visceris inflammationem:vt in Lyciae histolia' videre est i quae eum splenis inflammatione laboraret, πνεύμα id est
spiritum intro duplicabat. In non febrientibus vero, mira moerotem ab externa causa citatum .imbecillitarem musculorum notat. In quibus omnibus casibus, cum musculi non possint conuenienter pro usiis necessitate thoracem dilatare, magnamque inspirationem continuam facere: quasi ad pulsus intercurrentis modum, inspirationem duplicant; vel media quiete intercidunt. atquo inter lupunt.
344쪽
Theorica. De iudiciiS morborum.
Huic proxima ea est quam interceptam proprie dicere possumus,& proprius priore illisam , ac quasi cespitantem quam Hippocrates ' ωσπερ id est s piritum 1 utro reuocatum dixit a & ἀυτι ια πιεσπασμενον id est subito retractum appellauit, tum αντισπασιν τοῦ πνευ- μιτos, id est spiritus revulsionem nominauit. - dc πνειμα προ-π- id est spiritum ossendentem vocat. Ea vero est quasi de repente reuocata citra duplicationem inspiratio, expiratione interrupta. Quae ex eodem Coo Sene, conuulsionem miriatur: musculis qui inspirationi inseruiunt, de quibus maior ad motum nixus imprimitur libere se laxare nequeuntibus Illa velo praecedenti aduersa,quam Galenus x ait omissam esse ab Hippocrate, in qua scilicet duplex sit extra reuocatio: rara admodum est, cum natura vix unquam tantam fuliginum quantitatem ferat, ut duplicatione expirationis ad illarum expurgationem indigeat. Calida tandem respiratio, per quam scilicet ut habetur in Coacis aestuosus de fumidus exti alat spiritus,estiatione potius quam simplici expiratione emissus,ut norat Duretus: h magni intus latentis incendij dc vitionis est index. Vnde nillil mi-xum, si lethalis ella dicatur ab Hippocrate minus tamen quam frigida, frigida enim, in qua frigidus aer cxpiraturi in morbis quibus febris coniungitur , significat a calore labrili exhaustum esse calidum innatum. lCuius exolutio omni vehementissima intensione caloris est periculosior. Verum ut docet Galentis in morbis qui citra febrem consitiunt,& in quibus frigiditas torum animalis habitum apprehenditi itiales sum, inc-iones ab utero de spiritus interccptiones his rcspondentes quae raro viris adueniunt:etsi tron citra periculum frigida respIratio fiat, non tamen ut in prioribus penitus est perniciosa tque haea de rei pirationibus satis:cum quae ab aliis disserentiis recti scilicet,sublimi deii milibus ad morbor illi tam diagnolim quam pro olim utilia colligi possunt, facile discantur exi s quae de causis dii re nitarum respirationis diximus.
C pvT IIII. ETs r sudorem Auleen uas' di finiat aqueitatem sanguinis cui pus cholericum est admixtum i
5c Galenus, v v num ex humoribus ijs appcllet qui in corpore proueniunt, Cuius ut urinae materia sit bibitus humor in eoi pote excalefactus te biliosae nonnihil substantiae adeptus ad cutem x Dque permeatis omnibus quae intersunt partibus perueniens Tamen quia sudorem sanorum tantum definiisse videntur: se melius sud rem tam sanis quam aegris communem definiri posse exiit imamus, ut dicatur liquidum excirementum, quod facultatis expultricis quomodocumque excitatae impulsu,exiguos corporeae m Iis meatus peruadens,per cutis poros erumpit. Liquidum csse excrementum dicimus. ut eius materiam explicemus. iniae cum multiplex sit, ea tamen semper di fluens est In sanis etiam eadem ect sudoris atque urinae materia. Serum scilicet,seu aquea potulentorum portio:quae dum hepatiς pa renchyma pervadit excrementitia bile infecta, magna quidem parte per venas emulgentes in raenes M vesicam amandatur: reliquiae verbeiusdem , languini per venas effuso permiscentur,ve is liquidior redditus capillamenta vasorum facili sis permeet. Ubi veto seri hoc teliquum officio satisfecit,membrorum nutritioni ineptum , vel in vapores sensim conuersum per insciisibilem triinspiratum exolvitur a vel assatim per sudorem expellitur. In aegris vero aut quomodocumclue pnaeter naturam affectis,laumores vari, humorLimque ichotes vel sero soluti,vel eidem permixti plerumque per cutem sudando expelluntur. Sic bilis tum flauatum nigra in alterutro ictero labo, rantibus excreta, lintea quibus inuoluuntur inficit. Ita uti iusque excrementitiae bilis ichor,tertian: rum ac quartanarum paroxysmo inclinante, sero permixtus per sudorem excernitur. Nec n ,n Sc c Tassam aliquando pituitam pari ratione eXcretam nouimus, a Burlaeo Ginaceruiensi r qui Him d iuturnis Se vatiis affectibus ita hac ciuitate anno laborasset, tandem in grauiorem febrem lapsias per sudoeem crassam visci tamque pituitam excreuir, quae vix acute abstergi aut eradi potuit,unde integre conualuit. Alias et. am sanguis per sudorem cssiuxit. Seu sanguineus ichor esse dicatur, seu sanguis a ui effunderetur: Ut placuit Aristoteli, ' Τheophrasto, Coelio Rhodigino, Duretc , Danieli Fullano, vel mulito a venis humore, crudo tam dc veluti segregato tui habet ex Furiani lectionc Theophrastu ) L multo labore, per aestiuum scruorem, in laxo ic raro corpore excreto. velut existimat Rlaodig e et constitutionis prauitate, corpore laxiore sanguine praeterea aquoso,ex insiti ca loris imbecillitati essii . Seu purus de sincerus sanguis vehementer attenuatus, per cutis poros o cerneretur. Quo d fieri posse insinuat author lib. de utilitate respirationis inter spiaria Galeni, Cardanus item it D. Lucas cum ait Christo Domino in agonia prolixius oranti,factum esse sudorem sicut guttae 1 anguinis decurrentis in ter-
345쪽
ram. Ita reserente Georgio Fabio lib. annalium Misaiae anno mense Iulio Agatha Λltet. man aegra,po quatriduum sanguinem ex fronte sudauit. Et authore Maldonato Lutetiae homo r bustus de bene valens,audita in se capitali sententia. dore sanguinis fuit perfusus. ' Quod Cardanu supra euenire censuit,cum praemolestia animi tenuis sanguis igneo calore extenuatus exprimitur, Quod tamen potius ex agoni, quam ab animi molestia aceidit. Agoniam autem Galenus, extimore dc ara compositum animi affectum esse asseruit. In quo spiritu&sanguine intro per timorem reuocatis, mox succedente ira,indignatione aut feruore obsequiosae voluntatis; calefaui do susi spi. ritus ac sanguis, cum vehementi impetu foras aguntur. Quem cruentum sudorem naturaliter fieri posse negans cum Mercuriali, in Siluaticus, ' ex eo qudd sanguis crassior sit quam per poros cutis effundi possit;de quod naturae e harus non permittatur vel etiam sero permixtus J emueret minus probabiliter loqui videtur. Cum pituita crassior sanguine non solum per sudores aliquando,ut supra relato Burlaeo accidit,euae uelut: sed etiam in morisborum metastasi ac praesertim colico dolore in paralysim verso, per latentes membranarum neruorumque ductus nonnunquam transfundatur. Praeterea quantumcumque sanguis sit naturae elia rus nihilominus eadem acrius irritata in 'υπερκα θαρσι, te vehementioribus haemoti hagiis, tam sympi maticis,quam ab initio criticis: liberalius etiam quam par fit efforditur. Veium Be id ipsum minim Erepugnare naturae viribus id docebit,quod a Petro de Osma ' relarum est: scilicet Indum quemdam consueuisse, morbos cuiuisumque rationis curare illitione articulorum eum iaceo anonymae Cuiusdam plantae, quae sincerum sanguinem per modum sudoris extraheret tam a membro dolente quam a caeteris illatis partibus. Versim quod ad hanc quaestionem pertinet, elegantissim E simul de dini m. mε tractatur ab Illustiissimo Domino de la Ceppedde in suprema Regiatum rationum 5c vectigalium Curia Primo Plaeside aequissimodo Prouincialium ornamento. Tandem sero per sudorem exiscreto colliqua mentum etiam earnosarum partium ut a Galeno ' aceepimus,aliquando permiscetur. Atque ex his omnis sudorum materia oompletur:seu ilii sanis seu aegris ad utiniant. Secundo dorem excrementum esse diximus: ut finalem eius causam indiearemus. Natura enim ad sudorem seu ab externis causis, seu a morbo irritata. ideo promouetur; ut superfluum potus cibo-rsimque liquorem nutritioni ineptum, atque omnem alium inutilem, per habitum Corporis vasaque diffusum, Se quasi esserueseentem foras excernat. unde Atistoteles, sudorem ait rem esse vitiosδcorpori adiunctam qui per calorem excerni debeat. Illum vero facultatis excretricis impulsu fieri asserentes, essicientem sodotis causam explicamus. Non enim per vaporum ad cutem perfrigerationem sudor erumpit, ut aliquibus visum est: s sed exispultrice facultate irritata a sero puro vel impuro per exercitia, a laconici aestu,ab stragulorum copia, aut alia simili ex eausa superexealescente de attenuatri vel ab eiusdem ricritudine, illi a putredine aut medicamento diaphoreti eo impressa. Vnde non nisi cute laxata. dcei ns poris apertis ex Aristotele, sudamus.' nemon per quietem 5c somnum magti,qulam permotum de vigi' iam iuxta eumdem. Id veto quoniam per quietem dc somnum anima magis intenta fac ni talibus naturalibus, expultri ei liberiorem operam praestat, illique magὶs attendit. Hic velo non inuit occurrit quaestio: num quaedam sudori, excretio sit naturalis,an vero ea praeter naturam semper adueniat. Valesius, ' voluit sudorem esse exeretionem toto genere eunddm naturam. Dioclcs contra antiquus Medicus apud Galenum, in illum praeter naturam esse assiimauit. In qua controuersia cum Galenus ambiguus esse videatur, ut ex variis eius textibus colligitur: σtram quo liceat congiliare sententiam. Quare diei mus excretionem secundum de praeter naturamGaleno ipso insinuante ' dupliciter diei: ptim δ enim excretiones secundum naturam sunt,quae sanis familiariter aeuidem solent nulla violenta causa naturam promouente:quibus oppositae praeter naturam appellantur. ua Pergamenus urinae, stercoris, de geniturae vacuationes naturales appellat. Secundo vero illae seru ntur eue secundum naturam, quae u sanis seu aegris accidant,fiunt cum virtutis robore ae prouidentia de animalis salute, de per quas id quod contristat expellitur: praeter naturam autem itis,in quibus ea quae externuntur vel spont. profluunt quod ab ipsis corporibus ob imbecillitatem contineri nequeant, vel cum aegri lassione expelluntur. Iuxta ergo prius significatum,sententiam Dioclis potiorem reor. Quoniam omnibus quae ad corpus attinent recte administratis,& alimento a natura subacto nunquam sensibilis humor excerneretur: de ut addit Galenus solet natura proprii alimenti fingularum partium superfluitates dis. late,ac quantis fortius extiterit calidum innatum tantis magis dimatio sensum effugit, neque sudor nisi a violentis causis promouetur, aut ad morbum consequitur. Quamuis apud Rhodiginum, ad mirandum illud ex D August. legatur,quemdam solitum sudare ubi vellet. In secun cla autem aeceptione cum Valesio sentiendum puto. ut dicatur sudor in genere secund sim naturam, Iicet in specie aliquando symptomatice adueniat. Atque eo sensu merito Galenus . Maliqoando asseruit opi. nionem Dioclis videri duram esse, alias vero dixit, sudoris,urinae,& eius quod per aluum aut vo-- mitum
346쪽
Theorica. De iudiciis morborum. 3OI
initum ruit, genus quidem non praeter naturam esse , multitudinem tamen nonnunquam. Caetera demum in definitione apposita,sudoris rationem sormalem exprimunt: causam sine qua non simul insinuantia , scilicet potorum apertionem ratione cuius Aristoteles, non humorem tantum G
iam esse ut sudemus dixit: sed seraminum quoque apertionem, de corporis raritatem , atque Q-llutionem. lQuibus ad Qdotis naturam pertinentibus explicatis,ad eiusdem disserentias transeamus.
Sudorum enim primo alii n/mdum aegris .alii morbo iam laborantibus adueniunt. Illi vel post exercitium,vel citra illud accidunt. Qui ab exercitio facile indant: laxo sunt corporis habitu, de humidi,c doreque temperato donati r qui ver δ dissicile , vel densa sitne cute i vel si laxi, siccioressent, de acriorem calorem hibent, qui ab exercitio increscens humidum exagitatum in aerem ha litum potius conuertitiquam illud per latorem excernat. Citra exercitium a somno plurimis la- dare contingit: de quibus Hippocrates, ε lador multus a somno sine causa alia factus, corpus copiosiore cibo uti significat i si vero cibum non capienti haec passio accidat, significat euacuatione opus esse. Vbi per multum sudorem, intelligitur copiosus M ab uniuerso corpore emanans. Qui si nonh beat aliam causam manifestam sedorem prouocantem; vel plus significat cibi aut pocus assumi,quam talis natura ferae. Vel humidi&aquei excrementi copiam superabundantem in corpore uniuerso collectam. 8c corpus euacuatione indigete demonstrat. ' Quod si dor a par-τα aliq ia corporis,capite,pectore aut aliis speciatim effluat: ibidem redundantiam humidioris ex- Crementi latere significat ut valesius aphorismum 8. lib. interpretatur. Qui praeterea undet cumque eissaae, si foeteae pii trilaginis succorum incoctionem, &-consequentis est iudex : seu ut docet Theophrastus, huiusmodi incoctionis causa sit ventris impuritas , seu malus omnino habitus de peruersa partium intemperies,seu ciborum specialis quaedam proprietas iaccosi quibus immiscentur inquinans,qualem in tuta, Ccepa,allio,porro, asparagis de similibus experimur. Si quidem ab horum singulis id quod ultimum est membrorum alimentum perfecth confici imp
ditur. atque ex parte corrumpitur.an olidum vaporem Aut ladorem transiens.
Sudorum autem aegris aduenientium, us est criticus. alius symptomaticus. Criticus duorum est generum: proprius alius,alius improprius. Improprie criticus,dicitur ille qui quemlibet febris intermittentis paroxysmum finit, materiae morbificae portionem tantam euacuans :& periodicus nom: nari solet. Criticus proprae nuncupatur,qui ex Hippocrate die critico,praegressis signis, coctionis supple febrem exolvit: quem idem optimum appellauit. Ad hunc autem proximὲ accedit dc bonus mincii patur, is qui ab eodem Coo Sene' ex toto corpore profluens facit ut aeger facilius morbum ferat. Etenim perfecte criticum eum esse sperare oportet,qui cum pepasmo materiaemor-bificae,calidus, multu 3 vires minime dissoluens,die critico,ab uniuet corpore profluat. Symplomaticus ille omnis appellatur,qui morbis perueniens minimὶ est iudicatorius, neque aegritudinem aut minuit,aut se luit. Is autem ex Galeno ' aux redundantiam, aut retentricis imbecillitatem indieat. Redundantiam quidem,idest infestili amoris praesentiam qui facultatem expultrieem copia vel qualitate irritet: idque in morborum praesertim principiis , de signis coctionis nondum apparentibus. Imbecillitatem uod quando in aestuosis Eccolliquantibus febribus , qui eliquatus est humor, vel ex internae inflammationis vehementia lut habetur in prognosticis velut septimo Epidemion e notatur ex ambientis acris extremo semota: per laxati corporis meatus dc poros. natura fatiscente diffluit vel cum deficiens iam natura in extremo aduerius morbum victorem enixu, in modum fauillae antequam extinguatur scintillantis,ssidorem ac plerumque miliarem, Salio ' adnotante exprimit omnis enim huiusmodi,planε symptomaticus est,qui vel materi morbificationdum cocta excernitur vel die minimὶ critico, aut citra naturae prouidentiam rebus aegri m ilε habentibus excitatur. Sed controuersiim est,an dor sempromaticus, de quaevis alia symptomatica excretio aliquando sit utilis. Siquidem Hippocrates e ex uno plurima docere litus,vacuationem in morbi principio factam noxiam esse statuit: dum morbis quibuscumque incipientibus,inquit, si atra bilis vel supra vel infra exierit,lethale. Hae explicans Galenus, hoc uniuersalius effatum profert: quando aliquis incipit morbus, si quid excernitur, nihil tunc ratione naturae excernitur ἰ sed iant omnia calas earum quae praeter naturam sunt in corpore dispositionum. Quo enim in tempore a causis quidem morbum facientibus natura grauatur, adest autem cruditas sumorum: tunc aliquid bene euacuari est impossibile. Cuius ea est ratior quod c)m natura de rebus aegrotantis prouida, ita soleat vacuationes moliri in morbis, ut primδ peccantem materiam coquat. mox eamdem ab utili separet, demum eam ipsam t inutilem excernat: si aliquando peruertatur hic ordo , naturalium facultatum peroersionem
l quamdam adesse portenditur: quam nunquam cum bonis aegri rebus, ει utilitet accidere posse certissimum est.
347쪽
Praetere non quae in principio solum,sed etiam quae in morbi progressa symptomatich excernim itur,eadem in aegrotantis noxam excerni docuit Hippocrates,' cum decretoria inquit,non iudican-ltis,aut laethalia,aut difficilis sunt iudicii. Quod lichi ita sequentius accidat natura in utroque casu a morbi sic materia potius Irritata &perperam defitigata,quam se extricante ab humore noxio. Tamen non repugnat,i md non raro aduenit naturam copia materiae morbum facientis grauatam,utiliter illius portionem in principio ae que etiam in progressu morbi exceraere. Sic enim parte oneris subleuata, facilius deinceps quod reliquum est perfert,& se ad illius quod minus est coctionem accingit. Quando vero symptomatibeam excretionem utilem esse sperate liceat,& quando eamdem noxiam futuram timere oporteat ex sequentibus cognoscemus. Prinium,quis d si in morbo minime maligno, materiae illius quae morbi est causa portio nondum succis permixta in vasis, morbo etiam inchoante vacuetur; utilis sit e
Non enim humor thuiusmodi coctione ulterior aut secretione indigebat, ut ab eius excretione
naturalium operationum ordo peruertatur. Sic pituita, vel bilis flaua, aut etiam melancholia s Cundum naturam genita,in ventriculo aut mesenterio Conteuta,imo & serosum excrementum ob Cutem derepente densatam in extremo corpori, habitu Coaceruatum:non infructuose morbis etiam
incipientibus illa per voniitum,aliae por secessum, hoc verb per sudorem euacuatur. Hinc,Medicus naturae imitator Hippocratis ' consilio iubetur, morbis inclioantibus si quid videtur mouendum mouere: quo materiam minorem factam ut addit in comment. Gal. in facilius natura concoquar. Secundo quando materia morbi author non una est,sed multiplex ι atque una ad coctionem Screpasmum est altera promptior potest in progressa morbi,tenuioris aut mitioris illius materiae portio, aturae vi utiliter excerni. Cum tamen non plane criticε evacuetur.morbo adhuc perseuerante.
Ita plerumque in morbis aduertimus 7. II. I aliisque consimilibus diebus, sudores, urinarum effluuia aut alui fluxus aduenire cum sympto inatum mitigatione:postmodum vero, aut per sensibilem aliam euacuationem, aut per insensibilem exolutionem,morbum in integrum solui. In vir que autem casu maximum imminentis fructus indicium, est aegri tolerantia. Quae enim benλferuntur ab aegris, natura potius recreat , quam exhausta, aut taligata: eadem semper in boni,
In caeteris vero omnibus casibus, vaeuationes symptomaticae, seu in principio, seu in progressu
apparentes per dies etiam iudicatorios non iudicantes tamen & morbum minim E soluentes: omnes sunt noxiae. Nam maligni quicumque humores .ac praesertim synceri quocumque tempore, ac ma ximὶ in principio excernantur, in aegri peruiciem excernuntur: cum vel morbi malignitatem, vel naturae impotentiam in mitificando indicent. Item copiosiores omum vacuationes perfectam co ctionem praecedentes, noxias esse suspicandum est:qubd indicetur vel tantam esse materiae naturam opprimentis copiam,vi eam euincere vix liceat: vel quod natura semel ad excretionem irrita in se continere non possit, sed indiscriminatim quorumcumque vacuationem moliatur,bona etiam malis permixta excernens; quae in eius noxam cedere necessum est. Praeterea si per aliena loea ,&humori expurgato pro natura de sexu aegrotantis minimE conuenientia,excretio fiat: Idipsum no xium est. 1 Ac tandem si alterius materiae quam eius quae morbi est causa vacuatio fiat; eamdem suspeetiim habere conuenit: atque etiam quamcumque dissicith ferat aeger.
Sed ad symptomaticos sudores redeuntes, eorum multae sunt disserentiae. Quidam enim ratione quantitatis sunt symptomatici, alij ratione qualitatis , alij ratione temporis, aut modi
Ratione quidem quantitatis symptomaticus est quicumque vel copiosior est iusto, vires exol
uensi vel parcior, materiam peccantem non expurgans. Copiosior autem non quantitate in se considerata mensuratur; sed ad aegri tolerantiam, quae ex pulsu praesertim cognoscitur collatus. Nam ut habet Galenus, aliqui tantum sudoris effundunt aliquando, ut suppositam mattam 3e culcitram madefaciant:quibu, tamen minimh reprimendus est , cum illo ea tantum euacuentur quae molesta erant aegrotanti. Copiosiores ergo illi sunt,qui naturae vires exoluunt,& 1 quibus imbecillior aeger redditur. De quibuq Hippocrates ex Galeni interpretatione locutus. sudor multus ait, frigidus autealidus assiduε fluens, Rigidus quidem maiorem, calidus verb minorem morbum ostendit. Multus enim sudor,seu per totum morbum continuo fluens, seu frequenter repetens : materiam morbificam copiosam esse significat,atque adeo dissicilem superatu. Quod malum est,saltem ut signum. Sed de idem multus assidue fluens malus est ut causa:quoniam vires ditatuit. Vnde Hippocrates, sudor multus ait si cum sebribus acutis fiat.inutilis. Nam ex Galeno, At qui in acutis morbis assiduE sudant , mediocriter cunctantul
348쪽
Theorica. De iudiciis morborum. 3οῖ
α trahunt;qui vero copiosἡ non soluta febre,citd exolui eorum vires liquido constat. Sunt enim huiusmodi sudores , id est propriam aegrorum substantiam spirituosam saltem exoluentes de digerentes, siquidem quod δμαφb timci Graecis dicitur, id Celsus 'digeti interpretatum Diaphoretici autem sudores,vel febribus superuenientes & cum portione materiae naturam irristantis spirituosam aegrorum substantiam atque utilis succi portionem dissipantes:vel citra febrem ingrauioribus animi deliquiis apparentes,& aquosam humorum portionem immodich exprimentes, ut signum de vi causa semper sunt perniciosi. De quibus posterioribus mensionem faciens Galenus, si per sudorem, digesti, inquit , fiant tremuli, ut in deliquiis eardiacis & stomachicis, calefacere hos extremε malum est. Quoniam his reprimere potius sudorem oportet,
quam irritare Qui verb contrὶ parcior est sudor etsi criticus aliquando esse possit morbum finiens e parcior tamen respectu ad materiam morbificam cui ex integro non respondeat recidiuam apud Hirpocratem ε minatur. At qui vect symptomaticus est& paucus, soletque m a Graecis appellari, dea Latinis sudatiuncular exiguus est sudor qui vel a toto corpore emanat, seu a quo subroscidum fit totum corpus,ut loquitur Duretus, quem etiam mili sormem dixit Hippocr. vel is qui circa thoracem,aut circum caput tantum plerumque apparet. Qui omnes,praesertim in acutis affectibiis mali sunt. x Hinc apud eumdem Diuum Senem ''qui in febre non intermittente tenuiter erebro exsudane reum praecordiorum distentione: hi ulpiu imum maligne habent. Et, quibus adsunt superiorum partium tenues sudores, cum perfrictionibus nec sine febre i ij corporis incontinentia& phrenitide vexati praeceps periculum denuntiant. Nam ut apposite docuit Duretus sudatiunculae duae sunt causae: una quidem ineunte morbo,naturae oppremo: altera prouecto iam morbo vel ab hypercrisi,naturae fatiscentis exolutio,succique ahbilis partium solidarum exudatior vel etiam extremus naturae a morbo victae conatus in quo non materia morbifica,sed utilis humor per carnem substantiam diffusus exprimitur. A quacumque autem harum causarum prouocetur ephidrosis,euidens est eamdem aut minime bonam esse,aut certae perniciei indicem.
Qualitate,symptomaticum illum sudorem esse iudicamus, qui odore, sapore, aut tactili aliqua qualitate, vel imperfecti pepasmi, dc nondum absolutae mitificationis materiae morbificae est index : vel innati calidi eum imbecillitatem,tum exolutionem denuntiat. Ab odore quidem, Miapore,quoniam serum eorum succorum qui per pepasmum mitiores sunt redditi , debet neque odore admodum esse graue, nec gustui plurimum ingratum sed quadam salsedine praeditum. m ut post Aristotelem' docuit Theophrastus ' exinde acquirit,qubd natura per sudorem id excernens quod carnis accretioni est incommodum;inconcoctili sero,tuperassatam terream succorum portionem coctionem effugientem permisceat, a cuius permixtione illi salsedo ut iam alia, docuimus ν adnascitur. Symplomaticos omnes illos sudores,vel quomodocuque impersectam crysim consequi censebimus qui vel foetidi fuerint,non superatae putrilaginis indices: vel amari aut acidi ipso aegro referente extiterint, bilem alterutram per pepasmum minime mitificatam vi ex Galeno colligimus, signitificantest verum lichi eiusmodi sudores symptomatici dicantur:non omnes tamen qui sapore , aut odore,a sudoribu secandum naturam sunt alieni,isdem statim sunt perniciosi, si in aliis conditionibus non defecerint. Quoniam 8c humoris pecontis portio sero permixta utiliter potest expurgari:& seri putrilagine inquinati pars,ad naturae leuamen potest excerni, ut supra a nobis fuit indicatum. d adtactiles autem qualitates pertinet: frigidi omnes sudores Ac symptomatici sunt, de perniciosi. De quibus sic Hippocrates. Frigidi sidores cum acuta quidem febre mortem;cum mitiore autem , morbi longitudinem significant. Frigidus autem sudor sit: vel prae lentore 6c crassitio frigidi succi qui ne a calore quidem febrili calescae,cuius portionem magis aqueam dc fluidiorem natura exprimat dum se ab oppressione extricare conatur. Vel prae extinctione calidi innati i aut retrocessione saltem eiusdem ad intern in ijs praesertim febribus' in quibus dum internae partes utuntur externae algent per quas ab ijs partibus sudor exprimitur in quibus calor nativus vel omnino extinguitur vel extinctioni est proximus. unde Philiscus apud Hippocratem ' cum quinto die frigidum sudasset sexto defunctus eaede Dromeadae uxor 1 cum die tertio subfrisidum suda Dseti quantumuis calor ille E vestigio rediisset,sexto periit. Quare frigidum omnem indorem malum esse necessum est; clim is indicet,aut naturae vim imparem,vel tardam esse ad materiam mor-bificam euincendam aut eamdem exolutam esse. Quorum quodlibet in febre acuta,urgente,de periculosa. Imo de in quaeumque, si imbecilla sit facultas, ut annotat Valesius ' laethale est. Quod si ex frigidi succi oc crassi, neque per calorem febtile calefacti expressione, in mitiore morbo,robusta existente facultate frigidus sudor adueniat
349쪽
3o4 Artis Μedicae pars prior. l
eum tanta talis succi contumacia,non nisi multo tempore superari queate eum morbi diuturnitatem significate euidens est. Cum qua saluari hominem Gal. aut bore,tum contingit: cum humo tum frigidorum multitudo temporis progressu concoquitur,& a natura tandem superatur. Ratione temporis quo sit excretio,sudor ille symptomaticus est;qui in principio morborum, de materia morbi causa nondum concocta apparet:necnon& quicumque fiunt die minimε critieo. Nam ut optimi sunt ex prognostico,qui die decretorio adueniunt & integret febrem tollunt: pr priam enim est sudorum qui die critico fiunt morbos iudicare: ' Ita contra qui aliter fiunt, uel la borem significant,vel longitudinem morbi,vel recidiuas Laborem quidem, ob varia lymptomata quae inanem naturae conatum consequuntur. Longitudinem vero,quia febricitanti sudor superue niens febre non deficiente,malum. ' Prorogatur enim morbus, Ac multam humiditatem inesse si gnificat. Recidiuas demum,quoniam febricitantem nisi impatibus diebu, febris reliquerit non in tegre scilicet iudicato morboὶ solet recidivare. Tandem ratione modi excretionis , inter symptomaticos sudores recensentur, illi qui diu nimiumque perseuerant: quales sunt multi illi diuque in morbis acutis quentes quorum ex communi interpretum lententia meminit Hippocrates quarto aphorismorum quadragesimo secundo, Ae quotum iam antε noxam indicauimus. Item qui lent E excernuntur, naturae vecordem motum lde excretricis imbecillitatem significantes Ac denique qui non per guttas a cute stillanti sed ex prognostico, - sunt milijformes, de minutulum rorem cuti aspersum , milii granis similem , repraesentant. instante syncope apparere soliti , dc facultatis ingentem oppressionem calidique suffoeationem indicantes. Inter hos autem omnes,deteriores illi sunt, qui ex pluribus capitibus a critici, deficiunt. Minus vero mali,qui plures criticorum conditiones & potiores imitantur , minusque dissicile feruntur ab aegris. l
expuitione ab ore emittitur quam quod excreatione ab imis faucibus educitur, necnon & quod istussiendo expellitur. Propriε tamen a Medicis sputum appellatur illud solum excrementum, quod la pulmonibus& thorace tussiendo peros excluditur quod proprie dici posset expectoratum. Ga-llenus tamen ' τοῦ πτυαλου seu sputi nomen illi speciatim tribuit, quod coctum est atque ex pituita nulli alteri succo permixta constat:quod autem expectoratur,sanguini bili pallidae, vel nigrae commixtum . πτυσ3- speci sputamen vocat.
Nos ergo communem Medicorum loquendi formam insequentes, per sputum id omne intelligimus quod tussiendo a thorace reijcitur Quod autem per simplicem expuitionem ab ore excernitur: seu ab humidiore ventriculo in os quasi per fit trationem quamdam effundatur, seu a cor bro in os distillet: cum Hippocrate ex Galeno , - πτυάλισρον sive sputationem nuncupabimus. tbod vero a faucibus,& im x gutture,ubi per moram incrassatum adhaeserat, expellitur. Id cum Galeno δάχρεμψιν seu excreatum appellabimus, quando singulorum distinctam mentionem fa cere expediet. Neque enim hoc loco cogitamus,de illis omnibus tractare:sed de sputo tantum M te , quod nobis eorum solum morborum figna suggerit, qui thoracem occupant. Sputi autem nouuna est cotiditio, sed plures eius sunt differentiae:quaevel ab eo desumuntur quod excreatur, vel a tempore morbi in quo excreatio fit,vel tandem ab ipso excreandi modo. In eo quidem quod excreatur: vel substantiam attendimus a vel qualitates colorem sciliere saporem, te odorem. Ratione substantiae primum,sputum vel syncerum est, vel permixtum Syncerum dicitur id,quod ex quacumque materia constet, nullum alterum succum sibi permixtum
habet 4 Seu talis materia sit pus t a cuius sputo phthisis seu sanguis , pituita , flaua , aut
atra bilis. Tale autem omne, authore Hippocrate, si ex prauo aliquo succo constet malum est Se petiaculosum: ob prauae materiae abundantiam. AEque enim inscreationibus atque in vomitionibus, synceriores sunt deteriores. t Permixtum autem sputum illud appellatur , cuius non una est materia, sed multiplex. Cuius generis id minus noxium cst, quod ut ex Galeno colligitur, cum pituita quae communior sputi materia est, sanguinem habet permixtum. Is enim m tissimae inflammationis est materia. Non aliter autem ac fluxiones, ita permixtiones flauae aut atrae bilis deteriores. Flavae tamen minu : quae cum excreationi permiscetur, ad- mo lum permixta debet apparere ut cum nondum mirificari abundε potuerit, permixtione sal l
350쪽
Theorica. De iudiciis morborum.
rem mitior sit reddita. Quoties enim tum flaua,tum rura,screationi non admodum fuerit permixta deterior iudicatur: maiorem acritudinem retinen . Secundo sputa ex parte substantiae differunt, quod haec vel tenuis sit et liquida, vel crassa quarum illa cruditatis, haec coctionis est nota. Crassitiem autem moderatam esse oportet quae ut ex Hippocratet colligitur,puris perseet' cocti consilientiae respondeat Si enim crassities mi dum excesserit,ut ad lentam visciditatem perueniat: iuxta Hippot. ratem N Galenum, morosi & tardi affectus est signum, vel si ad eam duritiem perducatur ut totundum sit sputum cuius cum Hi p.
pocrate meminit Galenus commentatio tertio in seXrum Epiden lon. Signum erit. aut velle mentioris caloris,aut longioris morae intra thoracem:cumcx horum altero oporteat exsiccatam dc in
duratam esse pituitam. Verum M quod tenue eth, dc quod crassum, idem si simul spumosum esse contingat, ex Hippocrate malum est. Quod ut docet Galcnus ' cum spiima omnis ex aerea de humorosa substantia, caloris aut motus vi aequaliter permixta generetur : spi mosum omne spu. tum immodici caloris de feruoris intra thoracem sit index Deterius tamen futurum: qub peior fuerit spumans humor i qualem notauit Hippocrates 'eum esse qui ex virore pallet aut ex pallore viret quemve M appellant. Tandem ex substantia,alia cruda sunt,alia cocta. Cruda a Galeno, ' dicuntur omnia, quae su flava subrussa. subpallida, bspumosa vel etiam tenuia,imo dc cruenta sunt. Quae praeter id ma- Ium quod cruditatem per Variamorbi tempora apparentem sequitur, nihil aliud insigne portendunt.
Quae veris sine alia commixtione sunt flaua, russa, viridia. itque his magis nigraicum eruditate. prauitatem etiam denunciant. Atque ea quidem quae nihil habent cruditate deterius, morbum in longius prorogandum notant: quae vero prauitalcm habent coniunctam, periculum imminere significanti quae quo deteriora fuerint eo efficacius mortem minantu . Cocta autem sputa quae sem- petiti salutis spem apparere consueuerunt:ea appellat Hippocrates,' quae sunt similia puri, atque ideo alba laeuia,& aequalia a quo tamen,lentore dissident, sed ita ut nec ea quidem plurimum lenta4s u. esse oporteat. lEx parte qualitatum a colore primum sic inter se distinguntur sputa: ut quaedam unius sint co- .loris alia plurium. unitis sunt coloris,ea ex Galeno, vel pallida tulit aut flaua si bilis abumdauerit: vel nigra, ex atra bile alba a pituita; dc rubra exsanguine. Quae veto plurium sunt eolo. li re M. Mrum , talia redduntur ex leui permixtione plurium succorum t dc sputa varia dicuntur ab Hippocrate. ' inae vel thoracis partibus inflammatione exqi isita aut notha laborantibus, vel e La. . . u. vitiosis succis per catharriam in pulmonem confluentibus fieri consueuerunt. Ex sapore quem considerare expedit ut humoris redundantis qualitatem facilius discernamus, sputorum quaedam sunt dulcia, ab excocta pituita,aut permixto sanguine e minus quidem mala si nondum sint cocta.optima vero si ad coctionem perducta sint. . Alia amata a bile: quae si vehementer talia esse contigerit , perniciosa censentur. Aliqua etiam salsa sunt , qaalia nonnunquam authore Galeno, is quibus ulceratus est pulmo ex- utib. creare solent. Quod si ulcus nondum sit genitum , eius non leue periculum in salsa excrean- ψtibus imminet. Vnde ab Hippocrate, sputa viscida , falluginosa , cum raucitate malo esse VI -.' scribuntur. lEt qui pus im4s collecturi sunt, inquit, ijs primum salsuginosum sputum expuitur, deinde ista is...,
dulcius. Sissuginoso quidem, erosionis x ulceris causa,praecedenter dulci autem tum succedent cum pus iam genitum fuerit. Ab odore, quaedam faetida sunt; quae carbonibus iniecta, igne non euincente foetorem, si grauiter oleant pessima sunt. Indicans enim malignam carnis pulmonis putredinem , pland
A tempore verb quo sputa excerni accidit, ea disserunt inter se,quod quaedam citd, alia veto 'i longε a principio excreentur. lQuorum i ta ex Hippocrate docet Galenus, ' morbum breuiant: haec autem eumdem pro- dueetidum significant. Etenim si aegri,inqitit Hippocrates, die tertio coeperint cocta expuere,citd finietur morbus i si vero postea,in longius tempus propagabitur crisis. Tandem amodo exeundi sputa distinguntur; quδd ea facilε, aut difficit et cum dolore, aut sine dolore: cum multa tussi, aut cum pauca reiJciantur. De quibus Hippocrates , screationem in omnibus doloribus qui sunt circa pulmonem dc costas , citb ac facith spui opor- io 1 e re inquit , maliam autem tussim inferentem deteriorem esse. Ac cito quidem reari , est in principio excerni r vel intra tertium diem. ut Philotheus interpretatur , aut