장음표시 사용
371쪽
salubris maxima est expectatior ut ex Hippocrate primo Epidemion superiore capite dicebamus.. is enim ς Galeno ' nunquam math apparent. Quorum tanta est securitas, ut idem neminem se unquam vidisse intereuntem scribat.qui praecedentibus coctionibus crisim habuisset. Ideoque is
... . -lipse signa quae a coctione sumuntur fidam ac certam praebere praecogo itionem docuit.' Aduerten- .ialdum tamen est eorum praesertim excrementorum coctionem requiri, quae ab ijs emanant partibus in quibus morbus consstit. Et in morbis thoracis atque pulmonis, prae caeteris animaduertenda sut pura, aliis interim non neglectis. Si vero febris adfuerit per essentiam ut loquuntur genim, εe ab humorum putredine accensa,praecipvε inspicere urinas oportet: sicut si circa ventriculum passio
si primum excrementa alui attendere conuenit.
Quod si diuersas partes variasque corporis regiones morbus occupet,non ante securitatis promittenda spes est,quam in singularum excrementis coctionem ad notauerimus. Alias falli nos contingeret non raris:cum coctio possit aliquando in uno excrementorum genere apparere , motbo aliunde existente crudo. Vt ex Cratis onactis,&Pictoris ancillae exemplis Hippocratem libro pti- , . - ino Epidemion colligit Galenus. β Ad securitatem praeterea coctionis, progress uni minime inter
rumpi necessum est: alias naturaeim cillitas in coquendo aut materiae protervitas, vel inxqualis sise , motus potius iudicaretur,quam constans naturae vis,&utilis materiae mitificatio. Ad perfectam lenim&salutarem coctionem duo requiruntur, quemadmodum a Clarissimo Laurentio explicatum est: ut scilicet illa sit continua nec ut terrupta, dc uniuersalis in omnibus excrementorum generibus appareat.
Sed & coctio quae vel statim in principio,veI derepente post magnam cruditatem aduertitur, infida est. Quippe natura sensim operatur 6c nunquam ab extremo ad extremum nisi per medios gradus progreditur. Ideoque illa potius naturam nondum materiam morbificam aggressam,quam eamdem hae superiorem esse testatur: haec vero extremum quemdam naturae istiscentis conatum exprimit. Demum maximε infida fiunt ea coctionis signa . cum quibus epigenomena morbi symptomata ac malignitatis praesertim demonstrativa non imminuuntur mitioravh evadunt,sed incrementum accipiunt:quba plerumque in pestilentibus constitutionibus, Ac affectibus extremae malignitatis contingit. In quibus cum natura non aggrediatur paucam illam materiam venenatam aut infignis cacoetitiae in determinata quapiam parte latentem, dum consuetarum coctionum excrementa coction s specimen praebentia excernuntur: interim natura grauissimi oppetituraensimque opprimitur 1 dei eteria vi malignitatis intus conceptae. Tandem minimἡ secura est ea significatio, quae nullam habent sequentem excretionem. Potest enim natura ad excernendum imbecillior ac maxime in motbis pectoris cum signis coctionis opprimi. Caeterlim licEt inter facultates naturali subseruientes concoctrix sit veluti primaria de princeps ui caeterae famulantur di tamen ab harum etiam attractricis scilicet,&expultricis integritate, naturalis potentiae vigorem non imbecillum esse discernimus:vt ab earumdem atoni eis Etam naturae vim deprehendimus. Postremis animalis etiam facultatis vires considerare necessum est i quarum s rmitas licEt nocipraebeat magnam salutis securitatem,nisi caetera consentiantunotricis tamen ingens laesio, vel ab
excellenti intemperie,vel ab exolutione magis quam ab obstructione nascens plurimum ab expectatione salutis detrahit. Quare singularum facultatum functionibus examinatis de ad inuicem pro cuiusque dignitataeollatis,fi pulsus sanorum pulsui sit maximε similis,aeger mente conste Ac benE se haseat ad ea queti αρμα ι. offeruntur. eiusdem facies sit sanis simillima, decentet decumbat,/ necnon facilla motbu ferat,
bene spiret, orpus eiusdem aequaliter calidum de molle apparuerit, urinas, deiectiones. Ec somnos sanorum aemuletur: eum ex tali morbo moriturum minimε timendum est. Imo licte omnia baeo talia coniunctim non appareant, modis facultas quae primo Ac proxime a morbo offenditur, exta mam lasionem non sentiat: nec vitalis vehementiorem, de caeterae facultates illi quae prunaribaffecta est non insigniter compatianturitum quod adnatum est vitium, noo sequatur exolutionem a vehementiori calore procuratam,& calidum quod nobis innatum est nullam grauem labem iam serit, non est de aegrotantium salute lae maxime iuuenum)dcsperandum.
372쪽
Theoricae De iudiciis morborum.
tamen non prome illos morte cessare, sedvictores transitionem facere a minore noxa ad exite mam,tuna autem veth desinere Amnobis integris finiuntur. Verus ergo morborum exitus; ille est,qui ad talutem terminatur. Quare cum a coctione in salutis spem ducamur, de quando salutem expectare lierat sit explieatum:iam sequitur ut inquiramus, nam una, an multiplici via ad salutem eatur. Galenus, a priore illa sua sententia minimE alienus, septem modis in uniuersum moibo, finiri docuit: quos in tres referre lieet. Primam enim morbi per subiram integramque solutionem fi niuntur : seu medii aliq4a effatu digna interueniente vacuatione ut per vomitum, per secessum, s dotem,urinas,dc sanguinis profluuium a naribus,a sede per haemorrhoidas, necnon ab vieto in mulieribus: seu citra manifellam vacuationem,pet humori, morbum facientis decubitum , post aures, axillas de inguina; vel ad genua,ad pedes,aliudue ignobile membrum; aut ad ipsam etiam cutem totius eorporis emunctorium. Quem solutionis modum, Galenus, monet magnam in aegrotantium corpore perturbationem praemittere:eundόmque si in bonum cesserie,Crisim ablolutὶ nuncupari, de omnes qui illum praecesserunt pariter nominasse assismat. Cui respondens subita pet sensibilem va- euationem aut decubitum mutatio. ad interitum ruens mala missis ab eodem Pergameno appellat uti Quo de quartus Galeni modus subitae mutationis ad peius,reuocari potest: cam vel per decubi rum in partem principem, quamuis utentem;vel per ingentem exolutionem aut oppressionem xi . tim factam aduenire contingat. Secundδ pet subitam quidem mutationem de cum corporis aegri perturbatione, non tamen ex integro morbi desinunt. e dimidiata desitio IicEt aliquando crisis ut prior a Galeno nuncupetur: eandem tamen fi quentius eum addito eri sim imperfectam aut deficientem,seu bonam seu malam nominari docet. Tereid mi solutionem simpliciter dictam aegritudines aliquando terminatur. Quam idem paulatim ac sensim atque in longiore tempore aduenire profitetur : quae si salubriter fiat, eam solutionem simpliciter vocatisi vero cum aegrotantis pernicie, marasmum nom nat. Verum non placet haec solutionis morborum diuisio,cum de improprias solutiones eomplectatur, Zc sub primogenere species admodum disserentes comprehendantur , ea scilicet quae per vacuati nem fit,& altera quae per decubitum aduenit: tum quod seeundas ille solutionis modos, ad primum Deilh referatur: tandem quod solutiones morborum quae per metastasim fiunt, quarum Hippocrates meminisse legitur Galen as eo loco reticuerit. Aliter ergo Beclari. aliquantδ Salius diuellas morborum solutionem quadruplicem esse docuit: aliam euaeuatione factam, aliam tesolutione, aliam per abscessum, atque demum aliam quae permutatione ad alios morbos fiat. O aare ut singularibus vocibus facilioris doctrinae gratia, rem explicemus quadrifariam morbos solui dicemus , per eris m, per solutionem,per decubitum, dc per metata- si de quibus sigillatim agamus.
CR. rs E O s nome μὴ τοῦ xρ-ν deductum,multiplex signifieatu sortitur. Siquidem tum morbi
accessionem , tum statum vigoiόmque aliquando denotati alias pugnam naturae cum morbo, nonnunquam secietionem materiae morbi fiere, aut eiusdem excretionem necnon semeI apud Hippo. eratem omnem morbi mutationem, ae eandem motbi iudicium Sc repentinam terminationem signifieat, ut fush uariis auctoritatibus comptobatum legete licebit,apud Foesium in oeconomia Hip. meratis, h&apud Clarissimum Laurentium lib. de erisib. Intet tot autem acceptiones vltima Ga. leno de Medicis familiarior est,&frequentis sin E Misis, Latinε iudicium redditur. Neque refert hoc minus placere Langlo, - qui nullam nisi duram de insolentem analogiam inter forense iudi- etiam, dc naturae cum morbo decertationem excogitati posse profitetur. Rmmiam licet nullus videatur huic pugnae aut liti praeesse iudex, super assidet tamen natura 1lla risiuratum m. ctrix. Praeterei cum referente Galeno' exinde quo rusticus quidam , dum aegrum quempiam intueretur in summo morbi conflictu . iudicium de rebus aegrotant f agi pronunciauit, E e 2 ea
373쪽
ea iudicii vox in communem loquendi usum venerit: non est quod a nobis post tot saecula, 1 consortio locutionum Medicis familiarium exulare iubeatur. Sed minus de nomine solliciti definitionem perquiramus,ut quid res sit intelligatur. Quae non anth commodE assignabitur, quam v eis eriseos duplex significatum explicuerimus. Ea enim vel late usurpatur,vel stricth. Late quidem sumpta apud Galenum, crisis, dicitur subita repentina morbi ad salutem vel ad mortem
Stricte veto ab eodem Pergameno, definitur subita repentin ique mutatio quae ad sinitatem
non item ad mortem terminatur. Sub quo significatu familiarius a Medicis crinos nomen usurpatur. Vetum quia per subitam eam & repentinam mutationem, non quamcumque 5c praeter rationem apparentem audire oportet:sed eam tantum quae fit per intermediam sensibilem vacuati
nem. Quam etsi plerumque sensibilis insolita perturbatio praecedat, materiae vacuandae motum agitationem que consequens rhae tamen, ex qua signa crisim imminentem indicantia petuntur,a erisi excludituri Ae sola ipsa prioris status mutatio cum inchoante excretione incipiens , id est quod eri sis appellatur. Hinc Hippocrat S, quibus iudicatio instat, his nox quae accessionem praecedit difficilis est. Qirare crisim stricth sumptam recte definiemus si dixerimus eam esse subitam , repentinamque mutationem, morborum statum consequentem, quae per sensibilem vacu tionem materiae per pepasmum euictae, morbum tollae. Quae definitio non omni erisi. sed illi quae perfecta fida,& bona est, dc quam ea vox absolute prolata signiscar,ranquam de potiore analogatomunciata, conuenit. Etenim si sub largiore significato nomen crisios usurpetur alia presecta est. eum bonis signis, manifesta, tuta,fida, oc bona. A lia imperfecta sine signis obscura, periculosa, infida de mala. Illa ad integram sanitatem ducit r haec vero aut ad interitum trahit , aut morbum non integrE soluitiaut recidivae suspicionem relinquit. Perlata ea appellatur, perquam tota materiae morbificae mole expurgata,nihil reliquiarum superest, morbo soluto natura pristinae sanitati restituitur, cum bonis signis aduenit, quando in contemplabili die futura evacuatio praeindicata fuit. Manifesta dicitur; quod conspicua sensibili, de lassici. iiii vacuatione absoluatur. Tuta, quδd sine periculosis symptomatibus tota ea vacuatio excurrat. Fada.qudd ab ea nullum reliquum sit recidivae, M recrudescentis morbi perieulum. Ac bona demum nuncupatur, quod .d sanitatem desinat. omnia ad absolutam, crisim simul concurrere necessum est: quod bonum ex integra causa, malum autem ex quocumque defectu prodeat. Contra ergo imperfecta ea est: quae insigne quoddam momentum ad salutem affert, morbum tamen perfectε non s . luit. Sine signis ea est, quae non fuerit indicata. Obscura. quando citra conspicuam excretionem aduenit. Periculosa, quae cum grauibus ac molesti, symptomatibus apparet. Infid a qua suspicio est recidiuae. Et tandem mala, quae in aegri perniciem rerminatur.
Bcinae ergo&pers.ctae crisios hae sunt conditiones. Prima ex Galeno . t ut secretio coctioni , secretiolii vero excretio succedat secunda, ut praeuium habeat suum quaternarium aut septenarium indicem; siquidem ex Hippocrate, quaecumque absque indicationis significatione disparent malε decernunt. Tertia,ut die critico adueniat. Quarta ex Galeno, ut motum habeat excretionisque speciem morbo conuenientem. Quinta vi excretio copiosa sit,& materiae morbum Acienti proportionata. Illud enim es tum medicum ratum est, ullum paucum esse criticum. Quod a Galeno denunciatum habetur, illud. que speciatim per varia crisium genera confirmatum fuisse ab Hippocrate. Docet Laurentius. . Criseos author, natura est,ut docuit Galenus. P Ea enim est quae pro viribus efficientem morbi materiam ad excretionem agit: quam si omni ex parte superior Lotam excernat, perfectam crisim facit: si veris partem tantum excludat,imperfectό decernit, Excretionis autem eriti modi sunt perquam varij. Natura enim se, vel per sudores a morbo liberat a vel ut docet Galenus, ' per insensbilem transpiratum in pueris a vel per urinas, per vomitum, per secessum,vel per haemorrhagiam e naribus: ab utero,per hamorrhoides aut fluxum dyse teticum quemadmodum superilis docuimus: vel tandem per oris fluxum,illi similem qui hydra gyro illitis solet accidere. Etsi verδ tam multiplex sit criticae vacuationis modus: non omnia tamen morborum genera per crisim solui posse existimandum est. Galenus, enim repentinas mutationes acutorum ramum esse profitetur: nee nisi magnos saltem, per crisim finiri insinuat. In diuturnis autem, ' solutiones nulla fere perturbatione praecipiti antecedente , paulatim fieri de plures dies occupare solent. Imo eodem Galeno authore, diuturniores morbi, ut plurimum saltem, per excretionem iudicari minimh consueuerunt: sed potius per abscessus quiescere. Nonnunquam tamen febres diuturniores in quibus cerebrum a crudis de crassis succis occupatur , - -l tol o aff interueniente; frequenti sputatione de oris fluxu , quem piralismum dixit Hip- pocrates
374쪽
Theorim. De iudiciis morborum. 329
In vicem parotidum finiuntur. Quod ex prorrhectico ' colligimus:ubi tusses inquit,cum frequenti saliuatione abicessum circa aures emolliunt. vel cum in textu habeatur ἀπαλλασμαι, tollunt. Vt contra si crebra quidem,sed pauca sint sputa cum his affectibus quae per parotides emendari s lene, ea parotides praenuntiant, ex Coacis. g. Inter acutos vero ne singuli quidem aeqv. salubriter quacumque vacuatione finiuntur: sed excretionem,sorma seu lpeciei moeri respondere necessum est. Ut loca per quae fit excretio .ad mentem Hippocratis, conferentia esse dicantur. Si enim sit febris ardens: vel sanguis E naribus profluat oportet ι vel post vehementem rigorem sudor
multus & caldus per totum corpus emaneti aut per vomitum, aut per aluum tandem, biliosa excernantur. Ita tertianam vomitibus, x exeretionibus alui biliosis,uel sudoribus multis toto cor. pote fluentibus iudicari conuenit. Quotidianam veris,copiosa pituitae excretione, dc multis in toto corpore factis sudoribus. Sic quartana a nigrorum Variorumque recrementorum per haemorrhoides ii uernas,aut per secessum vacuatione: Δ semitertiana per biliosorum simul ac pituitoso. rum excretionem per Urinas aut aluum decernit. Ita conuenienter phrenitidem soluit sudor bonus
ae praecipue si ex capite multus de calidus fluxerir;sudante simul reliquo corpore:aut singuis etiam h naribus profluens eamdem terminat. Hepatis & lienis inflammationes atque omnes quae in praecordiis excitantur, Ze Abres acutas habene coniunctas .fluxus sanguinis a natibus per directum factus apposith decernit de soluite quas etiam sudor bonus iuuat. Particulatim autem iecoris inflammationes, si in illius conuexo adora tint,ttibus praecipuε modis ad crisim perducuntur: fluxu sanguinis E nare dextra, bonis sudoribus, de utinarum copia. Quae vero eiusdem cauum occupauerint, aut per alvum,aut per vomitum ali quando commodissime soluuntur: neque illis sudores inutiles sunt. Omnium autem maximὶ petvrinas expurgari expetunt, materiales omnes affectus. qui in partibus renum vel vesicae insunt. Quae abunde a Galeno libris de crisibus' expresia leguntur. Sic alij aliter morbi utilius pleruimque iudicantur:pro conditione materiae peccantis, pro naturae vigore , dc varia vianam aptitudine: quemadmodum ex eodem autbore colligere passim licebit. Morbi tempus petialis de bonae crisi aptissimum ut apud Galenum ' Iegitur,est status, maximEsi coctionem de secretionem materiae morbificae sub crisi comprehendamus. Exquisita enim coctio, ut scribit Pergamenus, fit tempore status. Si verd praecish criam usurpemus pro ea subita mutatio. ne quae per selisibilem vacuationem fit: ea potius in fine vigoris,oc declinationis p tincipio incho tur sensimque per declinationem absoluitur. Illa enim motbo iam eo, admodum tempestiud aduenit. Quδd fi propter morbi magnitudinem, vel cacoethiam; aut aliquod aliud irritamentum .natura ante statum sensibilem vacuationem facere cogaturitantis ea deterior erit optimi crisi,quanto absolutam coctionem praeueniens, statum anticipauerit Si verb per id tempus crisis non adueniae;nulla deinceps expectanda est. Ubi enimiam insensibilitor natura materis morbificae partem absumpsit, per paulatinam solutionem residuum etiam conficiet. sMala vein elisis de quae rotantes ad interitum ducit: aut mors ipsa vel peruersam erisim eonsequelis vel sine illa adueniens:in principio,augmento M staru accidere potest. Ac quidem in prici. cipio,tunc praesertim quando vel materia turgens in parcem principem ruit, vel quando a sustoc tione calidi mors introducitur. In augmentovςto,dc statu:M quando a morbi vehementia.de quando , resolutione imbecillium virium quempiam mori contingit. At in vera, de non apparente totius morbi declinatione, nemo moritur, nisi ut probatum est a Galeno, - ex errore olorum astam rium,aut Medicorum etiam aliquandor vel ex vi externae alterius causae nouam offensam impri. mentis,ut accidit in Variolis ambientis aut alterius Vitio materia iam suppuruta intro remeante. Veram eam appellamus declinationem a maximε m Lerialis morbi, in qua cum totius materiae peccantis persecta fit costio, magna etiam ex patre eadem expulsa est. 5c deinceps quod in min re est copia vacuatur cum natura peruenerit dum onere premeretur: eo facilius parte oneris liam subleuata,& nullo ab intra renitente, quod reliquum est ad sanitatem viae absoluet. Apparentem vetb re taliam declinationem eam noncupamus: primδ in qua praeter ratu nem,& citra e cretionem materiae peccantis . mitescit affectio. Seu id ex recursu vel metastasi materiae aduenia: seu a caloris in parte affecta extinctione. lSeeundd in qua aequa fit naturaeo morbi exolutio; ut in pugna Cadm*: In qua morbi de
naturae pari vigore concurrentium vires,aequaliter exolvuntur.
d non solum in immateriali morbo contingere potest, per reciprocationem alterationis: sed in materiali etiam. Quando scilicet natura auxiliares spiritus aὸ mineram affectlis exhauriendam colligens, eorum rantam in conflictu exolutionem si passa i ut a victoria parciores spiritus in corpus uniuersum aequaliter refundent , postmodum dispersos impares
375쪽
experiatur ad vitam tuendam, quam eollecti ad tempus conseruauerant Tertio nisa est ea decibnatio, perquam natura videtur nouas resumere virusmul latenus tamen te tar seu id fiat inex, tremo illo conatu quem edere natura consueuit mox suffocanda,in modum lucernae ex pabuli dosectu extinctioni proximaei seu ab externi alicuius fomenti accessione , qualia sunt iura carnium eum cardiacorum permixtione exhibita quae restaurantia vocant,dc stillatitii illi acrcs fervidique liquores quibus auri elixiris,vel potabilis nomen a Chymiatris est inditum. In totius demum morbi declinatione nullum mori ὸiximus,quod in particulari accessionum 3e. υς , paroxysmorum inclinatione mors aliquando contingat e seu id fiat eadem ex causa ex qua dixi mus in pugna admea morbo superato naturam etiam exolui: seu ut docet Galenus, id aecidat ex nouo materiae in mineram essiuxu. Sed totius etiam morbi diximus t Quoniam aliquando mi- restete videtur aginus tenuiore portione materiae morbificae dissipata eum tamen quae residua est exasperata εe grauius laedens,mox interiniat: vel quod maligna quaepiam materia latens, ubi mitior alia morbum priu, apparentem inferens fuit euicta,tunc suae cacoethiae vim exerati sed de his fusissimh traduuis legatur Rhodericus a Veiga ad finem cometuariorum in libros de disserentiis sobrium,& Augenius lib. 2 de Febribus cap. I. .Quddad diei tempus spectat antet dii, ne an noctu commodius crises adueniant, disputatur Conciliatore t & aliis. Quorum cum dispares sint sententiae, malim Valesio adhaerere cam quo τι m. ιψ.ii. supponentes Crisim duas habere partes,sensibilem euacuationem,& praeuiam anxietatemidicimus aliquando contingere e tramque smul intra diei medietatem absolui, alias per integrum diem na turalem protendi Sc partem alteram interdiu aduenire alteratn ve o noctu perfici Socasu. me. Em est anxietatem interdiu accidere;quia tunc aegrotantes labores facilius ferunt: vacuarionem autem no fieri,maximε si aegri a copia materiae naturan opprimen is periclitentur, vae alio. nes enim omnes, noctu copiosores fiunt,cum per id tempus naturis lis tacultas robustior existat. Quhd si petieulum sit ab imbecillitate de exolutione virium t securior erit illa eri sis, cuius de anxietas Ec vacuatio tota interdiu absoluitur. Sic enim intra breuius tempus ea perficitur, de per breuiorix iudicationis labotes minor fit exoluti simulque labores eiusdem facilitis seruntur. Demum cum criseos multos esse modos docuerimus. illi nonnullorum quaesito respondendum superest; qui .m inter cineros securior sit,facilior,& potior excretionis modus. Ad quod breois lsime dicimus ex praedictis colligi non debere crisim aliquam plus altera Commendari,nisi quatenus morbo qui iudicatur magis aut minus conuenit. Atque ideo ille in unoquoque morbo securioli facitam de potior e riseos modus per quem materia morbum faciens per eam partem vacuatur in quam nimis inclaira dc per quam uberius ac minori labore expurgatur. l
re, aut aggrediendas aut agendas plurimum tribuisse legimus apud Gellium ' de Rhodiginae inter tot autem dierum obseruationes maxima ex parte vanas, Medici per variarum areatum experimenta probarunt in decursu morbi dies alios aliis ad crises ineundas de frequentiores & seetiti res esse. aliquibus vix unquam aegritudines decerni,nonnullis minusfrequenter atque his plerumque infidh ει periculos' morbos iudicari. In quibus enumerandis fle distinguendis d invicem,non una est M. concors principum Medie tum sententia allos namque Hippocrates non eadem semper serie recensuit ' A quo pi verea qua dantenos dissentit Galenus . neque alterutri omni ex parte consentiunt Avicennas '& Auenroar. Quos neque etiam insequitur Averroes. t In tanta vero dissenticii tium Medicorum varietare, mihi plui imiim placet ea dierum distributio quae apud Laurentium est Qui eorum quatuor elas I ses facit: primam persecte eriticorum,secundam indicantium tertiam Intercidentium, de quartami vaeuotum Perfecte eritiei Be decretorii illi appellantur in quibus morborum solutiones potitiis quam in aliis adueniunt: qui absoluteseri in , principes,dc radicales a nonnullis appellantur. Huiusmodi sunt,s ptimus,decimus quamis,dc vigesimus. Quem vigesimo primo pi ualere, contra Archthenem de Dioclem probat Galerius. i Sed de hac controuersia, mox. Indicantes seu con templabiles ab Hippocrate de Galeno' dicti hi sunt inqυibus morbi frequentissimE mutationem , in melius vel in deterius patiuntur: dc qui, quid postmodum euenturum sit in principi hus , de- lmonstrant. Ideo principum indices appellantur. Talcs autum sunt quartus, septimi index ; unde l
376쪽
Theorica. De iudiciis morborum. 33i l
cimus,deuinii quarti ae septimus decimus,vigesimi indicatorius. Septenotum enim, ut apud Hip lpocratem est, quartus ast index. Ultra vigesimum verti qui futuri iunt critici, eis similitet per quaternarios ex Caleno v dispensentur: pleriamque ramen ut notat Auerthoe i, per septenalios imdicantur Quod omnibus etiam his aduenit morbis, qui tardε mouentur, & ad diuturnorum natu tam accedunt. Intercidentes, seu intercalares illi nuncupantur, qui de imparitim nometo, inter vera et illeos ερ principum indices intercidunt,oc inrerealantur. Quos prouocatorios nominat Laa. lgius: ' quod in illis natura nonnunquam ante tempus ad excretionem moliendam protiretur. TM lles sunt tertius.quintus, nonus, decimus teritu ,6c dccimus nonus; inter quos priores duos in peta. cutis febribus continuis ex Galeno ν iuxta Hippocratis 'mentem oririeos etiam esse neque infiae ldecernere contingit. In carietis veris quae aduenium inises plerumque sunt imperfectae, at i infidae :quia natura potius lacessita,qtiam tegularem motum dc definitum ordinem sequente, iudicationes per eos dies fiant. Cateii a prioribus;sextus scilicet,octauus,decimus, duodecimus, decimus sextus. Ec duimus octauus; gacui tamedicinales appellantur. Vacui, quisa nec decernant,nec indicent, nec prouocent. Medicinales autem,quia illis diebus licet sine periculo cathattica seu medicamenta purgantia exhibete. Iuxta illiud Hippocratis, quieumque febre continua eorrepti eathartim diebus paribus usi sunt 3 nimium purgati sunt nunquam: at qui diebus imparibus cathartico sunt usi ini. mitim sane purgati,ic muli perierunt. Neque tamen certa est ea dicrum partitio. vi singuli qui his classibus eontinentar,praescriptam sibi rationem nunquam praetergrediantur. Iudicia enim seu orises ipsae inquit Galenus ν omnibus dlevas aecidunt:sed neque pares numero neque exaequali fide. Frequentiores enim fiunt quibusdam diebus iudicationes, aliis vero minus frequentes , nonnullis
Quantam autem quisque in iudicando frequentior fit aut ratiore satis diligenter prae carieris explic ait Halyabbas. Ad cuius imitationem licebit nobis dies omnes dilexitus morbi in tres e lassesciistribuere. Resitum prima sit eorum in quibus frequentius contingit erises fieri. Secunda aliorum in qitibus ra o morbi iudicantur. Ac tertia demum illorum qui inter utro e sunt medii. Piturae Classis tres statuuntur ordines quos paulo aliter quam visum fuit Halyabbati sic componenius. in primum enim ordimem referimus septimum .decimum quartum,& vigesimum. Secundo ordini. eti-baimus undecimum decimum septimum,& vigesimum primum. Tertio veto huius primae elassis ordini assignamus sextum. em G denus, frequenter etsi tyrannich indicare dixit:J item nonu, tertium,& quintum Asterius ει secundae elassis totidem sunt ordines,quos prioris. In primo autem lconstituimu1 rarissimε cliticos. Cuiusmodi sunt duodecimus,& decimus sextus:in quibus Galenus inquit, se nullum vidisse iudicatum. Nec non Sc decimus quintus: cuius tantam esse in decernendo rari ratem idem existimauit. Vt meteros in varios ordines dispensans, decimi quinti non memin rie. Secundi ordinis est quattus non tam ex natura rei, um apud Hippoeralem &mitissimae febres quasto die desinant,le malignissimae eodem occidant: quum ut notatum est 1 Galeno. ob errores committi solitos. Ration 2 quorum quam die Archigenes toto vitae suae tempore bis, de Galenus, semel tantum et i sim factam ex aliq=orum relatione viderit ruulgδ enim in Galani textu pro quarto die leuiori die legitur. Post praedictos huius secundi rarorum ordinis sunt octauus, de decimus. Teiij demum ordinis in polletiore hae classe,sunt decimus octauus,5c decimus nonus. Inter quos omnes,medii in si equentia de raritate decernendi,secundae classi annumerandi ei ut decimus iertius, vigesimus quattus,&: vigesimus septimus. Paulux, decit titricis fidi Ac secutitate potiores, ab aliis iudicatoriis qui minus fidi εe infausti sunt, ita ex Galeno distinguit:ut omnium fidissimum statuae septimum, de decimum quartum ι mox n num, undeeimum,u vigesimum; deinde decimum septimum, dc quintum: quos sequatur quartus: post hunc tertius,&decimus octauus, sed hune posterioli potius quam huic ordini adscitiandumeensetem dc decimo sexto sociandum. His contrarios fle in decernendo in celices sequentes constituit; omnium pdi simum ait esse sextum,septimo exaduerso oppositum,quicum periculta semper ne. que unquam planε de morbis iudaeet. In quo tamen Larissa virgo apud Hippocratem, MintegrE εc sine recidiva a febre liberata fuit. Sexto diei tespondere docet octauum, de decimum: quos proximE sequi ait duodecimum, decimum sextum, de decimum nonum In utriusque vero ordinis medio decimum tertium collocat, qui neque ira infidus sit atquehi qui secundo ordini ascribuntur,neque tant et expectationis ad morbum sceliciter soluendum,ac qui ad primam classem pertinent. Quς multiplex dierum criticorum distributio nequaquam inutilis elidi hinc enim discimus M in quibus diebus tutius liceat medicamenta quando oportuerit exhibere. In his enim in quibus rarissim Ecrises adueniunt, cum minori periculo purgantia praescribimus. εInde priterea docemur,quando magis,aut minus iudicationi aut criti fidendum sit , aut dissiden- I
377쪽
dum. Parsectiores enim deseeuriores fiunt erises, in diebus quia Paulo in primum ordinem res runturiimperfectiores vect de magis periculosa in his qui secundo ordini ab eodem adscribuntur. Verum quia non ante quotus sit quisque dies aegritudinis sciri potest,quani explicatum sit unde in numerando initium rapere oporteat:hoc ipsum , Galeno discamus aequum est. Apud quem legitur, ' in his morbis qui repentEinuadunt,vel simul cum rigore, vel cum dolore vehementi , nullo planε sensibiliTymptomate praegresso, sed coenatis,ut scriptum est primo Epidention, aut exercitatis, ut ibidem habetur iv aut Iotis,ex lib. quinto Epidemion subito morbus adirenetit: ab ipsa prima morbi inuasione numerandum esse. In aliis vero in quibus antequam aeger manifeste febricitet: fatigationes,lassitudines, capitis dolores, grauedines, εc consimilia symptomata hominem occupant: neque 1 die decubitus neque ab eo die quo primum capite doluit, vel aliud quivi piam huiusmodi est passus: sed aptimo quo manifesth sebiicitauit , capiendum esse numerandi principium. In puerperis tamen quas febris post partum invadit, non a prima sensibili febrium inuasione,sed a partu,dies aegritudinis esse numerandos, cum Hippocrate, censuit Galenus. Imo ut habet Auerrhoes quamuis aegritudo post partum per triginta dies sensibiliter extitisset. Quam sententiam non absolutε, sed cum hac distinctione sequuntur Medicorum plurimi. Quod vel febris mox a partu puerperas inuadat: vel pi uribus diebus post partum. in posteriori enim casu satius videtur imo dc oportet, febris inuasione initium capere. Ita in Philini uxore factum ab Hippocrate legimus. Atque ideo Avicennas, & Ratis, ' errari inquiunt si semperὶ partu dies computentur. Si vero duo tresve tantum intercedant dies : distinguendum
iterum est. Nam vel partus naturalis est,ut quod notat Aponensis, ' a nullo morboso apparatu m- tempestiuε sit irritatus. vel non naturalis est,a praua scilicet matris constitutione prouocatus:aut saltem eiusdem morbosae constitutioni superueniens. Si primum,quoniam commotio partus per se putridam febrim excitare non potest , uti ex Galeno, neque intempestiuae exercitationes nisi iam corpus esset ad morbum praeparatum: sed oportet aliquam aliam causam superuenire , quae putredinis author febrem etiam excitet. In huiusmodi, numerandi initium facivmus non a die partus,sed a die febris vi in Dromeadae uxore Hippocratem numerasse aduerti inus ' Inde enim numerandi prinei pium capere oportet, unde offensae apparet initium. Quod si partus, aut partu rientis habitudo fuerit praeter naturalis,etsi febris disserat in unum aut alterum diem se manifesta. renihilominus a partu erunt supputandi dies. Quoniam morbidus ille apparatus per partum concitatus, exinde coepit naturae molestiam inferre, illamque ad congressum Λ varios motus pro sui mitione,&expulsione nocentis excitare. Vt factum legimus in illa apud Pantitvedem degente in Oecetai uxore,atque alia in Mendacium foro decumbente; dc clarilis in illa muliere quae apud Digidam aquam in Thaso aegrotabat, quae tertio die febricitasse dicitur, quod non esset purgata In euius hystoria,cum dies numerentur non exprimendo eos a die rigoris eompurari ut in historia uxoris Dromeada de uxoris Epicratis: iure coniicimus supputationem factam a die partus, ut uno saltem exemplo,uniuersalem prognostici propositionem confirmatam habeamus. De recidiva etiam quaeritur,an dierum, relapsus morbi comptitatio fiat ab ipsa recidiua , an , primo morbo. Quo controuersiam sic dirimere oportet Recidiua, vel est propria, vel impropria. Propria dieitur reei diva ea, quae eamdem naturam dc rationem cum Priore morbo retinet: ut te tiana. tertianae succedensi aut phrenitis phrenitidi Impropria vero illa appellariir, quae unius est motbi in alium mutatio, aliquot diebus inter utrumque morbum intercidentibus: ut si tertia. nam,post aliquot dies intermissionis, quartana sequatur. Propriε ergo dicta recidiua, cum nascatur ex residua prioris morbi materia in morbi minera per dies aliquot latente, dc continuitatem habeat cum priore affectu per identitatem materiae&quae reliquuntur in morbis reciditias tacere consueuerint: necessum est etiam continuitatem seruare numerationis dierum cum primo morbo.
Ita apud Hippoeratem. febriens Herophon, nono sudauitiiudicatus est. intermisit, quinto sab in termissione sciliret febris tediit, statin autem splen intumuit, febris acuta, surditaI: iterum teriatio die post reditum detumuit lien, surditas minoricrura dolebant,noctu sudauit. Ogae eum facta sint in tertio recidiuai addit tamen Hippocrates, iudicatus est ad decimum septimum:quoniam tertius ille a recidiua,erat decimus septimus a radice dc prioris morbi initio. Sie in historia uxoris Epietatis inquit eam ad diem decimum septimum fuisse a febre liberam, in quo urina sedimentum habuit Ee latus nonnihil dolebat, ut reliquiae noeentur affectus readem ad diem trigesimum quartum igni est correpta, venter fluxione vitiosa turbatus est, quadragesimo nono pauca vomuit vitiosa, iudicata est perfecte ab igni libera octuagesimo: cdm tamen is odiva gesimus esset tantum quadragesimus quintus , recidiva. Si veris posterior morbus essentiam mis letaliamque naturam induat,dc ab alterius generis materia excitetur: ut planE diuersus est, ita aliaetiim at fibi proprii dierum serie est computandu
378쪽
Theorica. De iudiciis morborum. 333
est in numerandis diebus non eodem modo in quibusque moi bis progrediendunt esse. Ia iniet mittentibus enim febribus dies affictionis tantum, non alij ex Galeno, a sunt numerandi : atque ideo xC-ms ..ex eodem, Τ per accessiones facienda est computatio. Etenim cism ut apud Hippocratem et insinuatur ' non aliis diebus morbi iudicentur,quam quibus exacerbantur ι quod per hos tantiim natura aduersus causam morbi fieam moueatur:ad furori hidici, inquisitionem dies illi numerandi non sunt io squibus natata eum morbo inducias init. His alia uaccedii dissieultas , est enim tractatio haec con trouersiarum ferax: quomodo fieri possit decimum quartum εe vigesimum inter deeret otiorum principes nummari,& inter potentiores in decernendo haberi;cum sine pares. Hιppocrates vero di cat,akbricitantem nisi die impari febris dimiserit, solet reuerti. Et numerum imparem maximE ,: Ibia esse obseruandum scribat. Cui dubio vi satisfaciamus,notandum est ex Hippocrate. ' naturam in imparibus tetminis moueti,in patibus autem quiescere. Quod de morbis acutis intelligendum esse . t . s.
explicat Galenus: ε qui morbos acutos praeter sevochos saltem in diebus imparibus, diutui nos ι ,
veto in paribus moueti affirmauit. Quod ideo fit. qilia natura cum materia morbi causa pugnans, . --ν, .mini sitis facultatibus via; eicissim expultricem&cocti icem in auxilium advocat: primumque ex. pultricem,ad insultum materiae noxiae reprimendum occupat, cui dum rebellis est materia nec ex- ει a. e. δpelli potest tum coctrix orgami impatiens suam operam praestat. vicissimque ad communem hostem superandum,ambae,vites suas exerunt, donec materia coctione euicta excretioni cedat. Cumis ique acuti affectus celetes mutationes inducant, successivi illi ministratum facultatum en. xus, al-lternis se diebus produnt semperque in imparibus expultrix suos conatus exerit. In diuturnis autem quia tardiores εο magis lenti sunt motus,vicissitudines illae facultatum naturae subieretintium , latis dius & per longiora interualla suas altetnant vices: bc expultrici, enixu,,in dies pares cum mor iarum insultibus incidunt. Aduertendum tamen est,quia morbi acuti,inter caetera, pro varietate lunarium aspectuum magnam motuum varietatem accipiunt:& luna ad alia lydera de firmamenti diuersas partes per singulas septimanas quadratos mediae inimicitiae aspectus mutate dies aeutarum aegrituὸinum ita per septimanas dispensari, ut una fiuita aliam quasi noui naturae conatas exordium ob mutatum auxiliarem influxum,iterum ab unitate numerantes inchoemus, dc a primo cuiusque septimanae integro aut dimidiato die ad septimum usque numerando, naturaeque motum insequendo progrediamur. Atque ita quotosquisque dies sit a principio moibi computando qui septimanas complet,semper est septimus primae,seeund aut tertiae septimanae terminus. Quod insinuatum est ab Hippomate , eum quartus septenorum inquit,non septimi est index. Q-e cum decimus qua ti,....th. tus seeundae septimanae sit finis ιεe vigesimus tertiae: ambo qui inter numerandum a primo pares videntur, impares tamen sunt habita ratione ad septimanas. iactatε assertum est a Galeno cum vigesimus itaque dies aegrotationis inquit finis trium septenariorum Sc quaternariorum sex habetur. - . Tum quando alibi, o dies impares scribit, multa pallere virtute non simpliciter, sed in acutis moibis esse intelIigendum: quδd insignes in utramque tum salutem tum mortem mutationes essiciant. In 36. aeutis quidem hi sunt tertius,quintus,septimus, nonus undecimus, decimus quartus & decimus sepistimus. in longis sexagesimus,& octuagesimus,medij horum saut vigesimus, trigesimus quartus, &quadragesimus. Impares autem te hi quos dum alias, paribus annumerat ; non ad septimanarum diseretionem sed ad vulgatem numerandi modum attendit. lSed quomodo vigefimum tertiae septimanae non autem vigesimum primum, finitorem atque ideo in decernendo potiorem esse contingat,disquiramus. Hippocrates, postquam dies criticos aci vi. Ina. 3 ντ.g fimum diem usque pet quaternarios distribuit: postmodum fieri vero non potest inquit, ut aliquid horum integris diebus eximih numeretur. Quare cum quaterna ij sebtilium criseon aliquando finitores integras non numerentur diebus: sequitur & aliquid detrahendum esse ex cuiusque quaternari, complemento , ut ex duobus quaternariis unus criticus septenallos constituatur. Et a singulis teptenariis aliquid etiam detrahendum esse.ut tandem viginti diebus, tres septimanae integrie. aut proximε compleantur. Cuius Hippocratis sententiae latio noc habet fundamentum. - . retiis. Q d eum lunasio influxu.lumine,& motu.multifariam operetur in humidiores mixtorum corporrumpaties; atque ideo magnam vim habeat in succos qui in humanis eorporibus redundam ω me. Cant,quos pro variis ad caeteras coelorum parteseon figurationibus variδ exagitet& irritet consonum fit, septimanas perq ras natura crises dispensat, imitati lunares septimanast id tamen non ad notis mam medicinalis illius mensis quem ex petiodico &eo qui apparition: s dicitur, Galenus effaxit: l Lib. 3. ἐν Aequi dictum est vieinti sex atque horaturi viginti duarum. Talis enim mensis figmentum,fis, Ere utarunt Aponensis. Mirandulanus, Manardus, atque alij. Is enim mensis , nulla regulari pro- u Lis. 3 -- portione respondet cum variis lunae configurationibus fic diuersis eiusdem aspectibus, ad solem, aut
ad radiaci partes:ex quibus tamen varietas lunaris activitatis X una ex parta nasuitur. Prae . . o Lib. s. ite' cum ultra diem vigesimum sextum protrahuntur affectus a vera acutie aliquantulum d sicinn-
379쪽
tes:non potest per huius mensis 3e consequentium discursum,causa cristos in trigesimo quarto de, quadragesimo aduenientis assignari.
in .se Quare ad hanc septimanarum supputationem,lunarem mensem perodicum obseruare oportet. mi integrum spiralem lunae motum per zodiacum metitur, ν diebus viginti septem, horis septe, Minse, iis . t & minutis quadraginta. Luna per id tempus ad eumdem signiferi gradum reuertente, a quo suam tari. . . o 'r: per Eodiacum girationem inchoaverat. Qui mensis si in quatuor septimanas secetur, singulas dis. , . ἡ . ibus sex, horis laouendecim;& minutis quinquaginta quinque abibluet Nι n quod aequa sempet sit: . .i I l cuiusquo quadrantis menstrui: ea enim pro maiore aut minore lunaris motus velocitatet aut tarditate plurimum euariat) sed quod ita maiori ex parte contingat. Cumque prima hutias
i mensis septimana aut quadra, septem dies ex integro penE compleat primus autem dies secundaeanae,pauculum quippiam ex septimo solari, seu ultimo prioris septi inarae mutuetur:Hipp.
crates ' dixit octauum diem secundae septimanae esse principium. Qui niam velo secunda septi-j
ι i' ..p.; reliquum vero eiusdem diei in primum dicm tertiae septimanae transscrtur: ideo decimus quartust dies,secundae, Ac tertiae septimanae communis esse censetur. Atque ideo decisus septimus ab eo. peruerim Est. l dena Hippocrate quartus dicitur a decimo quarto : lio scilicet ad hunc numerum resumpto. i Adde cum viliuscuiusque lunaris septimanae dimidium sit dici um trium,horarum nouem, mi: '. V Inut rum quinquaginta septem dc secundorum triginta Prior autem tertiae septimanae medietas, assumptis ex die decima quarta, horis octo dc minutis decem; decimo septimo die,excepta hora una rempuim α- minutis duodecim,& triginta secundis finiatur:recte quaternarius, qui tertii septenarii est index.
ina Mori . de Imo septimo diei tribuitur.
Quod ad vigesimum tandem spectatiquia tertia septimana,diebus viginti,horis undecim,& miari iis . l. inuti qu.draginta quinque absolvitur etsi aliquid a vigesimo primo solati die ad illius comple-c ii a re mentum assumatur vigesimo tamen vis decrerotia potior tribuitur ab Hippocrate & Galeno, quddi m=is. . a illi diei crisis aisgnetur,in quo ea incipit. incipit autem plerumque in vigesimo, quod eo die iuni 2: C, u l ingrediatur percurraeque signum tetragonaliter oppositum signo per quod eadem initio agritudi-l nis ferebatur. Signa autem tetragonaliter opposita quae&mediae inimicitiae esse dicuntur, vire dc , - .. energiam quodammodo contrariam illi planctae imprimunt qui per illam mouetur. Quia vero
I. i d es tertii septenarii finitor ut plurimum i magnam partem viges mi primi occupat: ideo non viis
vigesimus etiam primus non paucos morbos iudicat. Unde Hippo-νiri 'ia e crates, dc ex antiquorum sententia Celsus, hunc etiam Criticis annumerantio, ,isem αἰ. Inter eos tandem dies qui a vigesimo ad quadrag simum usque sequuntur septenari, tantum decernere consueuerunt: in quaternariis autem rarissire iudicationes fiunt ii mo de hi ad iudican- imbecilles existunt. Septimanae piaeterea quae a vigesimo ad quadragesimum numerantur,non xi L. aliter quam a primo ad vigesimum dispelisantur. Hae tamen longe minorem decernenda vim retinent quam priores. A quadragesimo demum ad centesimum vigesimum,morbi per vicenos nonnunquam itidicantur:frequentius tamen in illis, ut docuit Galenus, ' morbi per abscessus terminantur: dc iudicia quae per excretiones in hisce diebus accidunt, ra sui limec magnam habent v v a. t. d.lli mentiam de se quenter in plures dies protrahuntur. in Verum iam demum causa dierum criticorum est inquirenda r& cur frequentissimἡ per septen rios rarius aliis imparibus,rarissime paribus acutorum morborum crises fiant disputandum est. Sed senticetum hoc ingredi controuersiarum vepribus horridum,arduum est admodum: dc quod pri ribus nondum datum est superare,nec nobis licere sperandum est. Multa huius generis natura parens nouit quorum effectus humanis patent ingentis,causae tamen eorumdem ita nos latent. ut tanta caligine vallentur quantam acies mentis peruadere nequeat. Sed ne ob tractationis diffcultatem animo linqui credamuri illos imitemur qui devios de spinis horridos lucos ingressuri, Capue brachiis obuoluentes per medias spinas scruntur. Non enim ves aliorum placita inquirere Vel oc. Currentia curiosius examinare proponimust sed eam nobis sufficiet explicare Κntentiam, quam etsi non undequaque satisfacientem. potiorem tamen cxistimamus. Nonnulli ad numerorum vim
l Ac essicaciam id totum retulerunt: alij ad benevolos meseuolosque planctas:quidam ad solam lu-l nam : Fraeastorius ad humoris melancholici motum. l Quorum omnium sententias fusE recensuit,lc crudite confutauit Clarissimus Laurentius. Sed i x lib. 1. 4. praeter hos,celebres quidam Medici, dierum criticorum determinationem ad materiae peccantisl μ' motum referunt. Quae cum nunquam unius tantum speciei peccare dicatur,semper alitem multiplicem seu permixtis seu confusi, succis esse in vitio ab eisdem assirmetur; his diebus crises excitari pri fitentur in quos inciderit,humorum qui certis periodis moueri consucuerunt,aut duos,aut
380쪽
Theorica. De iudiciis morborum. 33S
eres commoueri. Hinc tertium,quartum dc quintum eriticos quidem esse dicunt:qudd illis diebus vel pituitam simul &bilem,vel pituitam M melancholiam moueri, exacerbationesque excitare contingat. Septimum autem frequentissimEcriticum, dc potentissimum esse assiimanti quod in eum diem incidat tam melancholiae,quis bilis εί pituitae motus. Vettim neque nobis placet arguta haec subtilisque sententia. Primum quδd humores qui diuersos illos motus Ac exacerbationum varios circuitus excitant, non alii sunt quam putrescentes rad repasmum enim deducti εe per putredinis cessationem mitificati,ad huiusmodi motus sunt inhabiles. Antequam vero crises fiant,oportet peccantes succos coctione dc pepasmo a natura superatos esse:atque ideo paroxysmalis illius eoncitationis impetum perdidisse. Secundo humores qui certis quibusdam & determinaris diebus moueri consueuerunt,sunt excrementiti, Quid ergo in synocho putri & eontinente homotona, causa erit criseos, quae solita est quarto, quinto aut septimo aduenire : dc per quam contingit huiusmodi febres quae nullam exacerbationem patiuntur. praedictis aut eiusdem rationis diebus securὶ dc ME iudieati;aliis vero ad perniciem potius aut infidε terminari. Tertio crisis die vigesimo sunt admodum frequentes,quo neque
bilem,neque melancholiam moueri ac cidit Vigesimo secundo autem , nullae aut rarissimae erises fiunt: cum tamen in eumdem diem incidat tum pituitae tum etiam melancholiae motu . Ita decimus quartus in cuiusque generis febribus 8c exqtii sitis & nothis decernendis, est admodum frequens : quo tamen ex dierum paroxysmalium seri neque bilis,neque melancholia mouentur. Imo is frequentior est in iudicand , quam decimus tertius In quem non quotidianus .llam, sed tertianus etiam 3c quartianus paroxysmus incidunt. Rarissimh autem ullius conditionis febres decimo quinto, aut decimo sexto finiuntur: in quorum tamen priorem tertianus, in posteriorem vero quartanus paroxysmus cadit. Tandem non inde explicati potest quate tertianae exquisitae, quinto aut septimo paroxysmo potiiumquam sexto aut octauo iudicentur. Quapropter,prioribus omnibus improbatis sententiis,criseon tres omnino causas agnose imus. mirum prima materia est Ec obiectum craseos, morbifica scilicet materia quae ad salutem aegri est excernenda. Alia est causa essiciens proxima excretionis;natura ilicet morborum medicatrix. rarum illa patientis,haec agentis rationem induens: prout haec viribus,illa resistentia plus aut mDuus valet,& varia est inter utramque. agendi p eiendique proportio: ita hoc ilibue tempori, inter. uallo tentata actio perficitur,dc materiae citius aut tardius evictae, terior aut tardior excretio a soluitur. Hinc ut Galenus y docuit errata varia, ex quibus vel noua fit materiae excretio vel eadem recrudescit,vel natura ipsa , suo instituro auertitur;plerumque diem cristos protrahere consueuerunt. Et Auerrhoes, per aetates knni tempora, singulares aegrorum temperies; εc regionum climata;crisium terminos variari demonstrauit verum quia ex duarum huiusmodi causarum varia constitutione euenire non potest, certos quosdam esse dc definitos crisium terminos, quibus hae fie-quentius adueniant:sed inde tantum procurata crisium varaa celeritate aut tarditate, illae quibus que diebus indiscriminatim fierent neque hoc potius quam illo die, natura ad excretionis impetum cocta materia prouocaretur. Ideo ad naturam ita in suis motibus determinandam ut certis quibusdam diebus frequentius quam aliis crises moliatur : tertiam se his causam intermiscere aduertimus.quae eminentis activitatis M in quoscumque pro cuiusque natura essicaciter agens, praecisis quibusdam diebus essicacius quam in aliis naturam ad noxiorum pepasmo iam eui ctorum excretionem faciendam proritet Atque ea ver. luna est. Quae omnium planetarum terrae proxima, M in hutnida sibi subiecta corpora dominium exercens: cum regulari celerrimi sui spitalis motus lege,frequentes mutati nes Ac si ibeat in se in his inferioribus excitet iure crisam rectrix a Galano passim existimatur. Ea enim dc ex propriarum virium influxu . & iuxta eumdem Pergam num. . ab aliorum sydetum aspectibus adiuta, materiam agitans de inselata concitatione mouens. saevitati expultrici naturaeque inde quasi calcar ad crisim moliendam addit. Quam mutationem tum commodissime concitare potest, quando per quadras aut per chametrum abest ab illo Eodiaci gradu de puncto,sub quo nascente morbo gyrabatur. Quoniam tunc illietodiaci portioni coniungitur, cuius vires vel ex integro. et ex parte, aduersantur viribus illius alterius stipit de gradus cui respondebat morbi initio. Ea enim signa diuersarum semper triplicita tum existunt quae vel per coeli medietatem, vel per quartam eiusdem partem ab inuicem distant.
Lunae autem sic configuratae vim in nos influentem, essicaeissime naturam excitare posse ad id excernendum quod aduerse eiusdem sederis influxu fuerat in naturae essensim concitatum , probabilissimum est. Cum illa per varias suas phases, non humores solum in nobis ad excretionem magis aut minus habiles reddat,& multitariam eosdem exagitet: sed praeterea partes solidas iam rarefaciat lc laxet,mox easdem condenset ac firmet. Quare cum quibusque ut plurimum septenariis,luna tales Ee situs,& influentium vitium mutatioties subeat:pex septenarios maximF, eam-