장음표시 사용
541쪽
44 Artis Medicae pars posterior.
guidum robur reparandum,attendamus.. Sciendum interim hoc loco est quamuis febrium pestilentium contagiosarum genus ex parte principis primarijque subiecti quaesitum tale sit,ut omnes merito ad hecticas referantur: quum insignis illa excellensque putredo quae pestilentes contagiosas excitat totam cordis substantiam impetat,de illi se insinuare studeat, illius humidi a sicco dissolutionem procurando:quia tamen exter num agens quod huiusmodi putredinem nobis imprimere nititur pro particulati suo agendi modo . primo vel spiritus per arterias innuentes,Vel humores vasis contentos , vel partes ipsas solidas totamque corporis molem inficit,ideb pestilentes conragiosae a plurimis,in ephemeras, humorosas,&. hecticas distinguntur. Nec refert Clarissimum Massariam ephemeram pestilentem non admittere,qubdivi ille inquit ephemera quidem sit salutaris, pestilens autem perniciosi & pro maiori parte homines perdat. Nam salutaris quidem ea est,quae ephemera simpliciter dicta a simplici alterutrius sanguinis venosi scilicet aut arteriosi efferuesentia spirituosae cordis substantiae imprimitur. At quae a putrescentibus spiritus influentibus,toti cordis substantiae putredinem insinuare conantibus excitata ephemera pestilens nuncupatur,tantum abest ut salutaris sit, quin potius perni ciosissima est. Spiritus autem influentes putrere posse quis controuertet cum ex Arist. omnia praetet ignem saltem per mi asmatum oc putrium inquinamentorum permixtionem putreant,& pu tredo omnium mixtorum sit naturalis interitus, spiritusque innuentes in censu corporum mixtoram habeantur. Difficilius tamen hi,fateor, putrMit,quam Crassores aliae Sc humidiores mixtorum
stibstantiae: quod cum sint admodum tenues de perfecth exeom,humidum a sicco dissicillime possit ab externo calido in illis ditatui. Quare non nisi ex vehementi activitate 3c excellenti putrefa-
Cienus vi,tantum unquam vitium contrahunt. Atque ideo febris quae semel ab his putrescentibus . excitatur admodum maligna est, promptissimi contagij ac ante interimens quam essicientis illa ac- tiuitas in humoribus aut partibus solidis parem effectum impresserit. Causas febrium quae malignae minus propriὸ appellantur,etsi hoc loco explicari non conueniat: quia tamen vix alibi commodius eas exprimere licet,dicimus esse vel humoris copiam de crassitie, ad quam emendandam naturae sic aegrotantium vires sint impares: vel excrementitium quempiam humorem plurimum , natura alienum,seu in determinara abdominis sede putrentem,aut esse ruesicentem saltem; seu per vasa diffusum dc suum virus liberius ad cor effundentem: vel particularem viscerum aut totius corporis intemperiem dc imbecillitatem;vel graues errores in principio aegritudinis ab aegris, astantibus,aut Medicis etiam aliquando commis s. Causa febrium,quae proprie malignae nuncupantur,una est ingecere, ilicet excellentia putredinis. Ea ver5 putredinis excellentia penes aliquod ex his tribus attenditur, scilicet vel penes substantiam putrescentem, vel penes putredinis progressum, Vel penes causam quae putredinem substantiae putrescenti insinuat. Penes substaritiam quitam putrescentem ea putredo excellens appellatur quae in materia admodum adusta,& per se maligna,concepta cst:qualem ecfemus bilem por-raceam in vasis genitam, aeruginosam, fiatodem, dc atram ι quibus si putredo quaepiam accesserit, vere malignas febres excitant: penes putredinis vero progressum illam excellentem appellamus,seu humoribus excrementitiis seu massae sanguinis aduenieutem,per quam humidi seu proprij ichoris humotum a reliqua terrestriore substantia, aut humidi aquei ipsorum ichorum a proprio sale dissolutio lit plurimum progressa. Quae quatenus tanta est ut heterogenearum partium putrescentis mixti dissollit aru in aetiuitas naturae magnam molestiam inferat,& ab eadem emendari non possit nisi per dissolutarum partium materiae putrescentis excretionem,excellens appellatur. Maior autem aut minor ea est excellentia , prout magis aut minlis heterogeneorum)issolutio fiens fuerie progressa: seu heterogeneis dissolutis,seu multo minus quam pro naturali conditione requiritur inter se cohaerentibus de singulatim suam activitatem importunε exprimentibus. Sic plurimis synochis sporadibus malignitas adiungitudiquando massa sanguinis etsi non sempor tota sed in maioribus saltem vasis magnam putredinem conceperit, eoque maligniorem quδlcntius concepta non antὶ se explicuerit,quam intensiuh magὶs quam extensiuE fuerit plurimὶam progressa. Penes causam tandem putredinem substantiae putrescenti insinuantem,excellens putredo dicitur quae lichi nondum plurimum sit progressa,nec foetoris adhuc vestigia introduxerit, a tantae t men activitatis causa introducitur,ut de celetrimε operetur,& difficillimε eidem resistatur. Prouentum praeadustae illius de malignae materiae causant, particularis anni siccior calidiorque constitutio,de indiuidualis seu acquisita seu ingenita aegri temperies succorum portionem assans Eamdemque abunde suggerit,in praedictis maximε prauorum potuum lc eduliorum vias, uti earum aquarum potus,quae a maccrata cannabe fuerint insectae,aut aliter quomodocumque putres, , fructuum item horariorum de facilὶ putrescentium copiosior e sme non frumenti,de leguminum i quae situm contraxerint frequentata comestio;ac demum carnium foetentium, ictarum fulmine,
542쪽
nia orbo talibus antinalibus epidemio enectarum eius. Ad citatiorem putredinis progressum facit , vel particularis innati calidi im calliras per oppressionem inducta , in his praesertim qui delicatius
ae lautilis alti, Otio indulgent i vci oportun- vcnere feruorem in succis concitarum a vel in moero-l rem aliquem, quem euulgare non audeant, inciderunt. Etenim cum huiusmodi multis abundenti succis qui a calido influente imbecillo dc segniter modo minimum pecuaduntur e ingentem in va-l sis putrilaginem concipiunt.
Tandem causae putru facientis vehementia, tunc praesertim annotatur ; cum ob activitatis excellentiani, Ec petuasionis celeritatem, quod occurrit agens naturae nostrae rc sistentiam efficaci Dsinah, de nonnunquam etiam promptissime superat &euertit. Ita coelorum maligni influxus in epide micis ac pestilentibus maxime constitutionibus, excellentes pucrcdines inserunt : de venenatae animalium pharmacorumque nonnullae est usiones, potentissime corpora nostra corti impunt. C1tisae febris per imitationem pestilentis dictae quatenus maligna cst, pares sunt priori Quatenus autem vulgo popalariterque grassatur, communis quaedam est causa in qua multi communicant , a qua plurimi passim simul & pariliter offenduntur. Huiusmodi sunt publici fontes putrilagine aliqua inquinati, vel prauorum eduliorum, qualia supra recensuimus, vulgaris cius, in caritate annonae; vel malignus aer ,& putri exhalatione, aut putrefaciente qualitate inscctus. Talis est qui vel a prauis subterraneis exhalationibus iniensibiliter evaporanti hiis inquinatur , ut qui apud Homerum ilia dos λ. iumenta de pecudes primum offenderati aut a barathris & spec ubus in imo terrae latentibus recensque per terrae motus dehiscentibus evaporat: ut prope Neapolim sito tempore accidisse refert Villo nouanus 'ruci a non humatis cadaucribus per bellorum strages caeli , a piscibus in sicco post oceani aestus relictis, Zc animalium quorumcumque mortici nil , inultiam vaporem putrem est undentibus inficitur, vel ab stagnis de paludibus per summam aestatem putres entibus. de non purgatis urbium cloacis, diffuso inquinamento corrumpitur : vel demum qui a sederum influxu per austrinam Constitutionem diu pei seuerantem, dc suo tempore humana corpora ac praesertim humores in vasis contentos facit E corrumpentem, inquinatur.
Causae febris pestilentis contagiosae eaedem sunt quae pestilentis per imitationem dictae: sed qliae
ad maiorem saeuitiam 3c vclie mentiorem malignitatem peruenerunt: ac tantam ut ab his qui tali febre laborent, Ac per respirationem transpirationemque abscedant inquinamenta a c taecis μι ισααlix appellata quae ab alijs quomodocumqtie praedispositis inspirando aut tras pilando accepta, patem eorum corporibus labem imprimant, unde tales contagiosae dicuntur. Etenim contagium nihil aliud est quam infectio quaedam per corpulentum quidpiam aut vaporosum ab aegro corpore effusum ianis communicata, parem affectum admittendi insinuans, qualis in cisondente fuit e seu per medium fomitem, seu per effusionem in distans, seu per contactum fiat, ut ' fuse a nobis explicatum est.
Signa febrium tam proprih ic simpliciter malignarum, quam pestilentiumr penὰ sunt inter sel secundum magis δe minus tantum ut plurimum differentia. ut tamen excellentis putredinis quael malignas Se pestilentes febres ab aliis putridis distinguit, duplex est constitutior ira signa huiusnio
di febres indicantia, bifariam se proὸant. Putredo quidem cum suam ex eo sortiatur excelleniat iam, quod vel materia quae putret M multa sit , de vehementer putreat, seu dissol filio herciogeneorum in ea magnum progressum faciat: vel quod vehementia activitatis aut tenuitas subitantiae causae putrefacientis sit tanta, ut non ante putredinis in imo corporis introductae progressus mani- felletur, quam animal ad interitum deduxerit Sic febres quae ex primi ordinis excellenti putredine nascuntur, euidentiora suae cacoethiae signa proferunt: quae vero alteri suam malignitatem acceptam debent, multo deteriores; vix illam ante manifestant, quam aegrum interimant. Per singulos ergo signorum putridatum febrium fontes discurrendo. Primo calidum quod ab aegris alterutra harum febrium laborantibus etIaporat, aliquando tangentibus mite apparet, nec se aegri infesto calore vexari conqueruntur. Alias ingenti aestu torquentur, dc quod ab eisdem eua-porae tangentium manus importune ferit. -niam ex Galeno ' saepius febrium pesti triatium ea. lidum tam ab extra impressum, quim intro praeter naturam conceptum , magis es h colliquans dedi luens humidum, quam deurens: quod a sic affectis exhalat, vaporosum potius dc mite apparet quam ac re. illud autem quod in febribus simpliciter malignis, quae ab ingenti seruore succorum in imo corpore putrescentium generantur, vel in alijs minus propriε appellatis quae viseerum inflammationem sequuntur, effunditur, aestuans est Ec deurens. Pulsus, pro harum febrium differe iiiijs, mite euariant. Illi tamen praeter quam communem omnibus putridis inaequalitatem obseruant: praeterca quatenus facultas alias per oppressionem a copia aut a maligna evaporatione, alias vcro per essentiam magis aut minus imbecilla est: solent princi-ipio quidem, esse ici magnitudine mediocres, celei es, frequentes, inaequales δέ inordinati, mox
543쪽
parui, frequentes, languidi, dc sine ordine inaequales. Ac demum cum ingenti paruitate &tarditate, frequentes admodum evadunt, celecitatem mentientes. Ac languidissimi. Verum aliquando corde non ab alicuius euidentis intemperiei vehementii lacessito, sed latenter procedente putre- i ι , alterius ingenti cacoethse i pulsus mediocres secundum omnes differentias apparent, optimos etiam Medicos ut ait Galenus I fallentes. Cum quibus plurimos interiisse refert is 3. idem Pergamenus ibidem in ea magna pest lentia quae suo tempore viguit. Vt in ae in malignis febribus, pro varietate causarum aliquando sunt crassae ex flavo rubestentes; alia ς tenues sed flammeae in onnunquam variae cum corona viridi, aut ex flauo subrubescente rquandoque totae virides aut subobscurae & leuescentes apparent, seu a maximo aestu, seu ab insiti calidi extinctione . Plerunque etiam oleagineae effunduntur, ob colli quationem has febres aliquando consequentem. At saepe in ijsdem, maxi ineque in pestilentibus, similes sunt sanis; seu quod liqua men succorum quos ingens putredo colliquat, naturalis seri conditionem aemuletur, ut in diabete etiam aduertimus: seu quod a caloris partium solidatum imbecillitate, calidi exoluti nem consequente, dc putredinali seruore simul concurrentibus , quaedam velut moderatio coctionis appareat in urinis.
Αlui excrementa in malignis proprie dictis, ut plurimum liquida sunt, diuersorum colorum , admodum foetentia, de pinguia aliquando a colli quatione, quae vel semper vel plerunque febres pestilentes consequitur,ve ait Galenus eadem vero, in nonnullis tam malignis proprie dictis,quam ' pestilentibus eo inpacta , dc quasi a sanis excreta visuntur i putredine in imo vasorum latent ό, de
natura nihil eius quod putret excernente.
Causae praegressae; vel malignitatis, vel pestilentis etiam conditionis , suspicionem non dissicit.
Symplomata tandem ,& plurima de grauissima his febribus superueniunt. Varia tamen variis
pro natura particularis materiae putredinis labe infectae r de peculiari aegrotantium natura, membrorumque tam principum quam officialium diuersa imbecillitate. Ex quibus aduenit aliquando maligne febrientes vigilijs perennibus Zc deliriis ita se stati; alias eataphorae, dc profundi sopores, memoriae laesiones, graues aliquando anhelitus foetores: vomitus grauE olentes, animi deliquia, dc Hircopes eisdem accidunt. Quosdam sitis ingens vexati alii cum linguae asperitate 5c nigre)ine, absque delirio , non sitiunt, ei et o superioris orificij ventriculi sensu. In omnibus autem, motri. i cis facultatis ingens deiectio adnotatur. Nec non in appetentia, dc maximum ciborum fastidium rν. old m. vi scribit Hipp. Plut imis ac pestilentibus maxime papulae per cutem uniuersam effunduntur: nonnunquam pulicates, alias lataee aliquando rubrae: aliis liuidae, aut nigrae. Quibusdam aphiae, i parotides, bubones, aut carbunculi ad irascuntur. Natura enitente, , partibus principibus, in carumdem emunctoria, os, aut alias externas partes, deponere quod illam offendit, Ac opprimit. Facies plerunque his Hippocratica eli: id est qualis ab Hippocrate lethalis esse prognostici, descri Nonnulli tam repentino aliquando interituruunt, ut vix ullo sensibili symptomate praecedente ves uti fulmine icti, pereanti Signa distinctiua differentiarum, sunt admodum difficiliat quod minus liceat, symptomata actitissimarum harum febrium, quae Medicis ipsis ob contagium periculum minantur, accurare obseruare. Attamen malignae simpliciter dictae , omnia habent symptomata principio, ut plurimum, mitiora sensim increscentia, absque bubonibus, aut antraeibus: sed plerunque exanthemata seul papulas proferunt εο nondum populariter grassantur. Pestilentes autem per imitationem appella-l tae, prioribus hoc addunt quod vulgo quidem grassentur, de plurimos perdant, sed sint absquel contagio : popularitar enim ex eo vagantur quod communem habeant causam , cuius essicientiae plurimi submittuntur. At sine contagio sunt quod illis laborantes nulla effundant inquinamental consimilem morbum aliis inserentia. t Quod cum maxime conerouertendum aduertam , explicandum est fusius. Vbi velim ingenuasi mentes aduertere in morbis populariter grassantibus plurimum interesse num per contagium communicentur , ita ut qui ad tales aegros accesserint ab eorum inspiratione possint infici, necnon illosi attingendo, aut quae illis usui fuere, vestes , stragula , de similia in suum usum sonuertendo, vel num ideo passim vagentur, quM a causa communi illos inferente plurimi offendantur. In primo enim casu, ne in publicam perniciem lethalis morbus diffundatur, commercium cum infectis interdicendum, de illis solum permittendum qui vel charitate proximi, vel spe lucri periculum subire non recus int. Quae verb aegrotantibus usui fuere vel igne absumenda sunt, vel pro cuiusque conditione antZ purganda, qtiam in aliorum usum veniant. At in posteriore casu non interdicto commercio, aut publica quaerenda sunt remedia quibus illi communi causae obsistatur, aut pro cuiusque natura ea praescribenda , quae singulos a talis communis causae noxa auertant. Plurimum
544쪽
Plotimum ergo interest nouisse inter epide inicos morbos qui sunt contagiosi, qui verδ non: Illos pestis nomine vulgo compreliendimus : quos scimus tantae esse perniciei, ut relictis in fomitemtasmatis se in alios diffundant. Praeter quos inter epidemicos nullos contagiosos esse censendosi existimo Etenim curn qui epidemici simul de contagiosi esse dicuntur omnium sint perniciosissimi de saeuissimi, eosdem ecticacissimo& pei niciosissimo contagio se communicate credendum est Aenon alius est esticacior Ec periculosior contagii modus illo, quo effusi inquinamenti virus inanimatis etiam corporibus impressum, inde congenetibus animantibus in parem perniciem insinuatur, Nam & hoc ipsum quod fomiti imprimitur, per medium etiam aerem effusum,&per immediatum contactum communicatum, eosdem inficiet, quos ex fomite inquinae. Quod si nulla talis contagi, vestigia epidemicos morbos sequantur , quantumuis eos malignos agnoscamus Ac efferamus, contagiosos tamen appellare non licet. Etenim cum appareat tales morbos nullum sui inquinamentum relinquere in his quae aegris huiusmodi usui fuerunt. Neci constet alios ab eo quod illi transpirando effundunt in ci, cdm a plurimis citra omnem noxami tragent hir, Ac hali rus quem expirant, ab aliis innoxio inspiretur. Admittendum potius videtur communiς causae vitio plures in similem affectum incidere, quam unum ab alio per contagium morbum accipere. Praesertim cum in tali epidemica constitutione aduertamus morbos huiusmodi in plutes gliscere , qui alios aegrotantes non inuiserint, quam in illos propagari qui aegris astiterinti aut apud illos fuerint. Neque tribuendum est contagio, si qui laboriosius aegris adfuerint per in-' tegram morbi perseuelantiam vigiles, illis quae oportebat singula ministrantes mox in parem morbum in ei detint. Nam M inconsueto labore se ad morbum praeparant, de vigentis constitutionisi vitio talem speciatim, qui vulgo grassatur .concipiune. Sic aduertimus per aestatem plerunque delicatiores, etiam tertianariis cum speciali quodamasseau assidentes in tertianam incidere, quam' propterea nullus contagiosam appellabit., Pestilentes tandem contagiosae a prioribus vehementicue malignitate, celeriore pernicie, oci praesertim contagio discernuntur.
Inter has autem humorales, ipso principio vehementissima habent symptomata uti vomitiones,
cum animi deliquio, saeuissimos capitis dolores , mox accedente delirio, te aestu vehementissimo comitan re t quibus aut bubones, aut anthraces superueniunt, vel saltem liuidae nigraeue papulae, huius generis febre affectis mox a principio efflorescunt.
Ephemera pestilens, se particii latim prodit ex insicni admodum virium prostratione, interno aestu de iactigatione, pulsu pluriaalim tangido, 3c diaphoretico si idore i citra ullam excretionem,
internam putredinem attestantem, necnon sine bubonibus Manthracibus: prompth vel interimens vel spem salutis promittens.l Hectica pestilens, uti ex Galeno colligere possumus, hoc habet ut qui ea eortlpiuntur, parum a
ad sensum praeter naturam immutati, in eodem penὶ statu perseuerent, se ne febrire quidem, existimatites. Pro speciali tamen maiore aut minore vehementia causae, solidis partibus putredinem inferentis i cum maiore etiam aut minore celeritate, aegros ad interitum ducunt. Nullos enim ex his liberari certum est: cum, ut ait Galenus, nulla excogitari medicina possit, ad putredinem quae in corde fit.
t verum non leuis Me oceurrit quaestio, quomodo in pestilentibus febribus lin quibua semperi vitalis faculras, verὸ saepius, aut apparenter saltem, a principio ipso imbecilla est) possit medio- crix pulsus Se qui sanorum conditionem imitetur apparere t ut adnotatum diximus 1 Galeno ν 1l Qui ed inclinare videtur, ut talem pulsum hecticis pestilentibus proprium faciat. verum si classl- ρὶ eorum authorum scripta euoluamus, hunc pulsum, vel quibusque pestilentibus satis familiaremi esse inueniemus i vel saltem, in singulis illarum speciebus, eum aliquando apparere. Qirare talis lquaerenda est causa, quae omnibus pestilentibus febribus sit communis. Mercurialis ' existimae eum pulsum his ided accideret quoa clim facultas pulsifiea eorum sit debilis, de necessitas euen, atationis ingens a natura omni conatu usui satisfacere studens, impedita ab imbecillitate magnum de lcelerem sacere, moderatum faciat: ut apud Galenum imbecillus, sed impulsus, moderate ambu llae i non aliter ac robustus, non concitatus solet. Sed ea sententia, ex eo non placeti quδd talium pulsus frequentes esse oporteret, ut, docet Galenus; imo de inaequales etiam. Quia clim non hpossit facultas quae supponitur imbecilla, plurim)m in eo enixu perseuerare t vas autem necessi-
tate continuante, oporteat eamdem intermisso conatu, enixum per interualla resumete ;& eam
deminaequaliter pulsare necessum erit. Quare clim ea medioetitas pulsia quae in pesti Ientibus se bribus aduertitur, non secundum unam aut alteram disserentiam attendaturi sed sit absoluta, sesecundum omnes differentias svnde talem affectum, optimos etiam Medicos Allete dicat idem Galenus in malim existimare, clim in his febribus, grauis ea quae nostris corporibus imminet nota ι
545쪽
48 Artis Μedicae pars posterior.
non tam primarum qualitatum temperiem euertar, quam mixtionis coalitum aggrediatur plerunque euenire, principio vitalem facultatem secundum essentiam ut medicε loquimur in non admodum infirmatam , non tam a vel ac mentia caloris, quam ab indiuiduali putrefacientis temperie, substantiae modo, & agendi persevcrantia lacessitam, mediocres pulsus facere t quod ea, Aetibi conuenientis temperamenti conditionem, in proprio organo seth integram ad tempus retineat; de ab usu, vix sentibiliter aucto, minimum irritetur.
Signa autem distincti uacausarum; ex his qiuae diximus, ad ea quae praegressa fuerint attendem do, facit E discernentur. Quod ad progno sim pertinet. Ea,vel ad prae uisionem imminentis affectus dirigitur di vel ad decernendum , qualis praesentis morbi futurus sit euentus. Quod ad primum spectate malignam aut pesti Ientem febrem imminore praeuidebimus, tum ex corporum aptitudine ad putredinem concipiendam ; tum ex Causarum eam inducentium praesentia. Apti illi maxim E censentur, qui ex frequenti crapula , dc otio, molesta plet hora in farcti , vel cacochymia ex prauorum eduliorum usu grauati, difficit E dimantur: atque inde facillimh humorum putredinem contrahunt. Praesertim ii moerori succumba at , aut veneri nimium indulgeant. Illinc enim liber E transpirare prohibentur: hinc ver 5 plurimum exoluti in magnam virium imbecillitatem facit E incidunt. A d causas autem malignitatem, aut pestilentiam in fierentes cognoscendas: & ab his quae iam ant E de causis docui. mus veluti manu ducemur, de ab inconsuetis casibus, rebusque praeter solitum apparentibus instruemur, ut malignitatem praesagiunt imo dc indicant; si grassantium morborum curationes, solito sint difficiliores: si saeuiora symptomata morbos vagantes comitentur, quam pro singulorum specie consueuerint: v ex benigno dc miti principio, praeter apparentem causam , multo deteriorem εο nditionem per augmentum acquirant. At pestilentiam etiam futuram praenuntiant, ranarum .inulanum. locustarum, erucatum, papilionum, similiumque in lectorum, atque aliorum animalium ex putredine genitorum solitis frequentior multd prouentus: esculentorum aeri expositorum, consueto citatior putrefactio: ovium, Sc iumentorum, praeter manifestam occasionem vulgaris interitus : aut auium inter volandum deficientium, casus.
Futurum euentum, funest una ex his morbis suspicari perpetuis oportet; de licet ex malignis febribus, non omnes intereant: illae tamen . quamuis artificiose omnique diligentia adhibita tractentur. suis aegris minantur exitium. Pestilentes propriE dictae eo sunt deteriores: quod cum malignitate, contagium sibi consocient. In quibus curandis , solertem Medicum esse oportet: ne dum alios liberare conatur, ipse in laqueos incidat. Inter has autem, hectica certi est exiiij. Ephemera, cito , non certo tamen , interimit: cum aliqui, ab illa evadant. Humoralis vero, aliquanto minus6 Cuius maius aut minus in unoquoque aegrcitante periculum ex sis, quae alias 'M ... . t docuimus, facit E discerni potest. Particulatim aurem sanguinis stilla tui plurimorum authoritate M oonfirmatam legere licet apud Saxoniam admodum perniciosa est ; tum ex Mercuriali supra, parotides in his febribus sunt exitiales: quod tardi motus abcessus. ex materia maligna, principi parti ita vicini: non possint naturae iam imbecillae,grauem de funestum laborem non inferre. Est praeterea quorumdam experimento probatum, eos qui in partibus superioribus carbunculum patiuntur, vix unquam euadere : quod ob partium principum viciniam, carbunculi omnes maligni de pestilentes, qui in corporis trunco apparent, lethales sint. Ad prophylaxi mdc praecautionem febrium malignarum praesertim si suspecta sit aeris cotistitu tutio tunc vigens: principio ple thora misso sanguine, aut si leuior ea sit sensim attenuante victa minuenda est: Zc cacochymia iteratis mitioribus purgationibus ex rhabarbaro , thamar indis, agarico, senna, polypodio, aloe lota, triphera per sic .. pilulis russi. 8c similibus cortigenda. Ab his cauendo, quae aut vehementiora aestum in humoribus ipsoque corpore excitabunt: aut nimium humectantia, ut cassia, & pruna, quae ventriculum laxando, eius vigorem exoluent. Mox si quae sint in visceribus, aut vasis obstructiones: per attenuantia, incidentia, dc detergentia reserandae. Aut si quis sit intus conceptus seruor, per refrigerantium, simulque attenuantium acidorum usum, Utque praui humores qui colligi in nobis possunt, lenta sed perenni vacuatione excernantur: fonticuli , praesertimque in tibi js aperti, admodum sunt salutarcs. Praeter haec, ab illis omnibus abstinendum est: quae in causarum censu, malignas febres Inferre posse, docuimus. Ac ne natiua intemperies aut innati calidi imbecillitas, quidpiam ad earum febrium generationem conferat i humidiora quidem corpora, ea arte siccanda sunt; ut nec vires exoluamus nimia siccitate, nec infestum calorem vehementius exsiccando, per accidens invehamus : sicca vero, in pristina temperie conservanda. Singulorum praeterea, spiritus, cor, cerebrum ipsum, odoratorum usu recreare
conueniet. Uita hilaris quibusque per id tempus salutaris est. Probi succi alimentis, moderata eo pia vescendum. Mediocria ante pastum exercitia plurimum iuuant. Balnea, corpus laxando de exoluendo l
546쪽
exoluendo nocent. Ac muli δ magis frequens venus. Tandem aluum habere liberam, admodum salii bre est: cuius exere mentorum excretio quotidie procuranda. Pestilentium vero febrium praecautio praeter superiora e tria habet, summae utilitatis specialia praesidia. Quorum primum Se securissimum eth , cito ea loca relinquere, in quibus pestilentes morbi non vagantur sol sim , sed imminere etiam iudicantur: in loca plurimum inde distantia abire. tardE ad priora reuerti ; neque aut ea,quam certa & confirmata cessatae pestilentiae signa, appareant. Secundum auxilium, in emendatione prauitatis aeris consistit. Quem in praedictis conitituti nibus, Hippocratis Ze Acronis Agrigentini exemplo; a putrilagine de pestilenti vitio purgare potς- rimus , frequentibus Sc magnis vicatim accensis ignibus. In priuatis autem domibus tum eodem auxilio , tum per sussitus odoratorum: qualia sunt ligna iuniperi, pini, lauri, cupressi, rotis marini, saluta item , thymus , serpyllus, baccae iuniperi,thus, ladanum,hen Zoinum, storax, & odoratiora cae. teta, moscus, Ziscium,S ambara. Ex quorum varia mixtione suauissimi fiunt sumtus. Si tamen cum mulieribus versem ut quae facit E in hystericos affectus incidant i ab illis suauius olentibus abstinendum. Quorum vice illis utilis erit assa foetida, galbanum, castoreum, ruta , mentastrum,& similia. Ex suavioribus autem odoratis. troe hysti, aues cypriae, sphaerulae, M consimiles formulae, pro ditioribus efiinguntur. Et qui domo egrediuntur, nec possunt illas anathymiases circumferre, ut circum ambientis Ec inspirandi corruptelam emendent debent se munire odoratis pulveribus, sacculis, pomis, de similibus Quorum inficiendorum artem explicabimus in formulis, vel iuvabit spongiam. aceto rotato, alliato, aut garyophiliato; aqua vitae aut coelesti imbutam,
naribus admouere , clim nos externo acri exponemus. In eumdem usum parari poterat acerum,ex
infusione radicum angelicae, et edoariae, cyperi, valerianae, baccarum iuniperi, foliorum dictamni, scordii, rutae, aloes . myrrhae, aut similium, crassi ustui h pulueri satorum: quo nares,tempora,car. posque illiniemus. Ac tandem, qui cum infectis conuersantur meminerint nec laneis, nec gosy-pinis indui, nec villosis vllis vestibus , neque his omnino quibus crassus de infectus aegrorum vapor adhaerere facile possit. Ultimum prς cautionis remedium , est antidotorum familiaris usus. Inter quas vinum odor, tum,& allium, pro vulgaribus de rusticis, optima sunt. Sed primatum tenent theriaca le mittaridatium t quae etiam pueris sed minima quantitate exhibere iuuat, parcius tamen aestate. Ab his, aliae multae commendantur : v torulatani antidotus,&quq ad Moy banum refertur ab Schen xio b l. t ι ,.4; Heurnio L descripta. Aut quς ex mox referendis ad therapiam de curationem quocunque erudito p ς scribi possunt. Quarum, talis est usus: ut ab Θ. g. ad 3. i. pro ettate qgrotantium, singulis diebus mane citae, vel cum tantillo vini, aut aliqua cordiali aqua assumantur. Ad hoc ipsum utilissimum illud est, de compositu saei te remedium, quod ex viginti rutae foliis, duabus fictibus,to- it idem nucibus de modico salis grumo simul tusis componitur : de cum vini tantillo assumitur. Vel lsic etiam eone in natur. lac. caricarum pinguium, iuglandium 8c fol. rutae ana I. iii salis I. i. g. singula seorsim in mortatio inundantur, mox iterum mixtim tuta, cum sylupo de limonibusq sad formam crassioris optatae reducantur. De qua I. g. aut I. i. singulis diebus mane assumatur. Vtiles sunt etiam aquae theria cales, laqua cinnamomi Mimperialis. Quaru quia variae sunt descriptiones, de plurimae minus artificiosae:
sit vobis haec nostra in exemplum,quet ad syncopas de malignas febres est salutaris. lv. radicum angelicae heleni j,vetonicet, altilis tragopogoni, de pentaphyli ana ii. l. dictamni Cretici, scabiosae, maior. melilla, ment hae,& carae bened.ana m. i. corticum mali assyrij, dc aura nc ij si e- eorum ana I. iii tenuioris canetlς I. i garyoph I. g. macis 3. ii .confect. alcher.& de hyacintho an a I s. aquae rosa r. libras iiii. vini albi odorati n. ii. radices de folia cxsiccentur in umbra et tum pulueratis omnibus, admisceantur confectiones,& macerentur cum liquoribus, super cineribus calidis, in eu-curbita vitrea rectZ obturata per horas 48. tum superposito alembico,distillentur in cineribus. Demum in hunc finem muItorum experimento nec citra ratione,maximi fiunt duo haec in amu Ieti vicem gesta. sci icet hydrargyrum parua aliqua phiala molli eorio obduct/,aut simili aliquovase, canna, aut fistula inclusum,& collo suspensum. Vel placenta ex arcenici albi seu crystallini J.i dc tu-bri,seu sandaracae Graecorum I. fi cum mucilagine gummi tragacanthi confecta, panno lineo aut se-riceo inuoluta Ee cordis regioni appensa. Cui si admixta sint quaedam alia alexipharmaca, ut quibusdam scriptoribus visiim est: nec deterior, nec vix efficacior euadet. Ad therapiam harum febrium primum indicationes omnibus communes proponemus: mox auxilia quorum ope singulis indicationibus pro diuersitate affectus satisfacere oporteat, referemus. Indicationum partim his febribus 8c caeteris putridis comunium partim his propriarum. Prima ,est obstructionum si quae in nobis sint unde prohibita traspiratione, putredo nascatur, reseratio.Secuda, putredinis excelictis quae malignitatis est fons,curiosior em edatio. Tertia,partium omnisi principsi.
547쪽
so Artis Medicae pars posterior.
& Co dis maXime corioboratio: ne ab exhalationibus quae ex fomento malignitatis eleuantur, tam facile opprima Lur. Quarta materiae putrentis euacuatio. Quinta symptomatum superuenientium
emendatio. Sexta tandem naturae per conuenientia alimenta conseruatio.
Print . indicatio , citra controuet stam sese offert in his ma I gnis febribus, quae ex putredine ab internis causis ortat, vel ab imbecillitate calidi innati per oppressionem genita , suam malignitatem conrraxerunt. in his enim , cum excellens ea putredo , prohibita transpiratione succo rom naic ei r: haec autem ab obstructione in vasis pendeat; hane statim demere oportet. Quod fiet sanguine quidem misso si plet horae, aut exquisitae aut nothae indicia appareant. Galeno ipso, nos ad hoc remedium , his excitante, quae Clitonis casum examinans prodidit minore tamen copia tangliinem Vna Vice vacuare hic conuenit, quam pari alio casu liceret: ne vires iam imbecillas, subore euacuatione impensius exoluamus. Ac quidem, si sanguinem mittere concedatur, id statim in principio praestandum viribus integris. Nam ut habet Crato hin his febribus vel intra tertium diem mittendus est sanguis, vel omittenda est illius emissio. Quis d si venam secare non concedatur: vel hirudines venae quam aliis tunderemus, aut ano admotae, vicem phlebotomiae supplebiliae: vel cucurbitulae , naribus potius quam scapulis applicatae, ut maior fiat a corde reuulsior Vel furarium scarificationes. Cuius remedii viam, uti dissimum se piobasse refert Oribasius . Si vero solius c Cochymiae, citra omnem plet horam, se signa prodant,de malignitas ex succorum potius prauitate, quam aliunde nascatur: purgatio magis, quam alia vacuatio conueniet. In alterutra tamen eua euatione procuranda cauendum ne natura alicuius excretionis ad cutem vel emunctoria incipien- tis notas insinuet. Malignum enim illud, quod ad expurgationem semel secretum est a natura,
non nisi ad perniciem, intra venas reuocatur.
Purgationem vero si quando praescribere oporteat, satius erit pharmaea mediocrium Virium eligere, quam vehementioribus uti. Quod si aliquando legamus, salutate fuisse antimonium: id tamen minimε securum est, imo periculosus talium usus. Quaecunque vero ea sint, quae a nobis usurpentur ι seu qualia supra in prophylaxi recensuimus, seu alia. Illis semper cardiacum aliquid ad iniscendum est, quod tamen opium non admittat. Quo & deleteria qualitas omnibus pene pur g ntibus familiaris, retundatur: bc vires, vacuatione quadan tenus exolutae, salutari illo&bsidio refoueantur. Sed ad alterutram aut utramque vacuationem c si quando utraque, plethori scilice de caeochymi 4 concurrentibus, sit opus maximam virium rationem habere oportet. Quae si non admodum fuerint infirmae, modum quidem vacuationi imponent: eam tamen non integrE prohibebunt. Si vero eficetae iam sint: aliis auxilijs quam vaeuantibus aegris subueniri expostulant, his scilicet quae attenuando, incidendo,& detergendo, vasorum infatuus aperiunt, Ec obstructiones soluunt. Quae omnia tam in his malignis febribus quas recens expressimus, quam in pestilentibus, quas eduliorum prauitas concitati erit, obseruanda sunt. In quibus praeterea obteruandum est si duo illa magna remedia requirantur, postquam intestinaclysmate siletini elota ; sanguinis missi nem, purgationi esse praemittendam, nisi ventriculus sit nauseabundus, aut vomituriat aeger. Quo casu anth expurgandum erit quod ventriculo innatat,quam vena tundat ut Quod si mulier liuiusmodi febre laborans eum coepisset stato mensium tem pore menstruam purgationem pari, quam Da
tura interrumperet & per anadromen concitatum sanguinem ad superiora peruerso motu reuoca ret, simulque nauseabunda esset: videretur citra moram inferiores venas esse tundendas, ut institutum primδ secundum naturam motum iuuaremus, de transcurium ad cerebrum Ieuocaremus: mox ad tollendam nauseam lene pharmacum exhiberemus.
in alijs autem malignis febribus ex facultatis naturalis atonia, aut calidi innati per exolutionem imbecillitate ortis ; necnon in pestilentibus quas maligna aeris conditio procurauerit: num principio vacuatione se opus, seu veni secta, seu exhibito medicame uto 1 ea est inter Medicos quod ad pesti lentes saltem pertinet colluctatio, ut alij partem a firmativam sequantur, alij contra negλ- tiuam Cum pertinacia tueantur. In quorum plaeitis examinandis si occuparemur, quia tractationem hanc multd prolixiorem iusto redderemus : lassiciet nostram proserre sententiam. Quae media incedit via Pro talium enim febrium differenti j x his . aut illis, assentiendum esse existimamus. Etenim in illis omnibus in quibus euidens est virium prostratio, facultatum atoniam seu per intemperiem toti substantiae aduersantem, seu per exolutionem inductam consequens: alexi pharmacis potius Vires reparantibus, de malignitati obsistentibus est opus, quam vacuatione ulla, praeterquam Decum, quam per clysteres lenes procurabimus. In pestilentibus ver b, si ea sit humoralis; & putredo , praeuio apparatui plethorico aut cacochymo superueniat: statim febris initio nondum essα- eis viribus sanguinis missione,aut leni purgatione ad primam regionem eluendam, aut utraq: etiam indigemus, pro apparatus praecedentis conditione. In mittendo aure sanguine quantu, & unde mittere Oporteat, maximE considerandu est. Etenim si vires ex pul su, phlebotomia ferre posse iudicetur; satius
548쪽
satius erit ex venis inferioribus qtram exsuperioribus sanguinem educere. Quod si ob nimiam
spjrituum exolutionem venam secare vereamur vel hirudines ano admouebimus; vel natibus. ω eoos cucurbitulas scarificatas apponemus, vel seratum se arificatione si patiantur aegri) utemur. Qui enim in nulla pestilente febre etiam cum euidente plenitudine venam secari censent: non aduertunt, putredinem multo grauiorem sequuturam, vel qualitatem illam venenosam in qua pestilentiae estentiam sitam esse imaginantur, saeuiorem multo futuram, quam si imminuta plethori libetiorem in vasis transpirationem procuremus. Ne tamen spiritus affatim exoluantur: venam secando meminerimus, utilius esse sanguinis missionem iterare, quam eundem unica vice copiosius effundere. Si vero nullus aut paruus in his aegris appareat plethoricus aut cacochymus apparatus: securius multo ab utraqῆ dictam vacuationu abstinebimus, alterantium alexi parmaco tuusu contenti:quam si alterutra usi, vel leue imbecillitate virium eo casu procuremus,quo illas quam niaximὸ integras habere studemus. ut putredini no ab intra genitae sed ab extra inductae potenti bs resistatur. Quod si occurres febris pestiles, vel ephemera sit, vel hectica: nultu ex tali vacuatione eo. m. dum sequetur: sed vitibus perperam infirmatis,ex dubio Casu aegroru res in certa pernicie ruent. In pestilentibus autem omnibus, seu praemisisse licuerit magnorum remediorum alterum . vel utrumque, seu ob virium imbecillitatem ab eisdem abstinendum esse indicatum laetiti maxim. conueniet sudorem , aut saltem insensilem euacitationem per cutem prouocare, ad eorum ichorum expurgationem qui statim principio harum febrium ab excellenti putredine generantur: aut ad tenuissimi cuiuscunque virus transpirando admissi, vel alias in nobis geniti cxpulsionem Quod exequemur vel exhibitis aquis quas cardiacas vocat,scilieet scabiosae, nucum cardui benedicti, har. danae vi mariae, M similium ad unciasocho, cum drama semis,aut scrupulis duobus theriacae vete ris: vel cum granis nouem alit duodecim potueris beroar non adulterati, eum decocto radicum pentaphyli Ad pauci ligni fasta phras, aut horum vice cum iusculo praesertim, si minus aliquanto robustus sit aeger . cauendo tamen ne praedictus puluis liquori immisceatur, sic enim in fundo semper subsideret nec deuoraretur, sed cum eochleari exhibendus. Ab assumpto autem sudoriphico potu, aegrum lenibus stragulis aliquanto plus solito eo operire conueniet, per dimidiam aut integC m horam si ferat eontinere :&per interualla succo granarorum, gelatina cx berberis, aut succo ribes, ad mlius ferendum sudorem,eumdem refouere.Cauendum tamen nh violentius illic aut diutius detineatur, de nε ulla typothymia aut imbecillitas grauior aegro accidat. Sudor postmodum accurate detergedus,ea celeritare,lcnitudii e & industrii: ut aeger nullam grauem molestiam patiatur,& maxime ut nullo modo perfrigeretur, ne vel minima virulentae exhalationis ad intra fiat repercusso. Tandem ab exsiccato sudore,& illi in cordis regione,carpisque ac rarus,cardiaco quopiam lini montor refouendus & renutriendus erit aeger,conueniente iustulo, gelatina, vel sorbilis oui uno aut altero luteo, pro aegrotantis arbitrio. Vbi ergo priori huic indicationi per praedicta auxilia pro iii sum fuerit: ad ea quae secundae indicationi satis amant conuertamur oportet. Et procurandum est, ne iconcepta iam putredo ulterids serpat; imbin integrum, si fas sit, oppugnetur : atque huic maxime . indicationi insistendum. Ad quam his casibus, non leuia medicamenta,sed emcacissima proderiinci lNam ut vehemens est causa quae putredinem inferti ita potentia admodum ea esse conuenit, quae illi efficaciter obsistant. Talia vero de tenuium partium esse expedit, ut corpus uniuersum prompte pervadant, dc manifeste exsiccantia, quo putredini quae in unoquoque humido fit , aduersentur. Eadem autem ad frigidum vergere, aut minimum calida esse oportet: ne febrem augeant. Huius-imodi plurima sunt, tam ex animalibus quam ex pIantis, & fossilibus excepta. Quae pro varietate. aestus Aebtilis, intensioris putredinis, constitutionis aegrorum, de anni temporis euariamus: alia alijs i praeferentes,aut plura varie componentes 5e inter se artificiosε temperantes. Ex quibus fiunt varia, tu lapia,s rupi pulveres,optatae eondita, tabellae, pitulae, εc multa alia mira concinnitate praescripta remedia, pro Medici ingenio de solerti industria. Animalia prae caeteris nobis suggerunt lapidem beetoarticum, cornu unicomis,thinocerotis, alcis ac cerui praesertim quae recens emergunt ebur item, margaritas,& os de corde cerui. Plantae immensam nobis remedioru sylvam subministrant. Prςcipua vetδ sunt,radices angelicae, gentianae helenii schet Eonerae succisae seu morsus diaboli, zedoartae,imperatoriae,aristolochiae togae, cartinae,peta sitis, vetonicae altilis. vincetoxici, pentaphyli, contrayeruae ab Hyspanis dictae, M p impi-nellae. Ite folia, succi aut aquae stillatitiae in balneo mariae extractae, de sales chymico manganio prae. parati a galegae, dictamni, heretonerae succisae scordij, seabiosae, cardui benedicti, vi marixa cetosae, veronicae maris,& rutae: aqua iuglandium immaturatum, succus mali asyrij, limonum,& auranci rum: eorumdem cortices, de semina, semen Ocymi gario phyllati, napi,aeetois,hyperiei cardui benedicti,baccae iuniperi,grana chermes, lores Dryophyllotum, calendulae latatui, buglossi, borraginis M torismarini: lignum aloes, mala, staphras,ra similia.
549쪽
l lxucr fossilia, reperii intur coralia, quae piscatu potius quis effodiendo eruuntur: bolus armc in vera , terra lemnia non adulterata quam sigillatam appellant, vel eius vice Blesensis, erratamia, dc molitaea: necnon flores sulphuris, enis demque & vitrioli stillati iij liquotes. Itemque lapidum ipsc ioiorum,smaragdi, rubini, hyacinthi, saphyri, & granati fragmenta, atque aurum i Pisu , quod vel in tenuissi inas bracteas ductum Ee pulseratum, vel candens in utili liquore saepius extinctum , in vi um medicum venit. Solutum autem & potabile vel noxium eth, aquis stygijs & Causticis solutum de permixtum: vel si quod ignibus inuictum est, aliqua arte solui possit in liquorem Vtilem, ea paucis aut nullis potius cognita est: &ab antiquis chymiae professoribus hyerogliphich i& obscuriissime descripta, ut apud illos videre est,ta fuse constat ex his quae Libauius multis cap
t Lia ..6mitibus in persequutus est.
Vcrum, Cum in praesignatum finem tam numerosa prodeat remediorum cohors : duo explicau- lda Occurrunt. Quorum primum est , num ea omnia quae recens inus ad praedictum scopum sint li Vtilia. Alterum vero qua arte illis uti couueniat. Neque enim quoties insigni putredini obsistere lcogitamus, seu illa iam malignam aut pestile litem febrem induxerit, seu eadem nobis per coni lgium immineat; impune conceditur, remedia illa quae retulimus Gine delectu assumere.
Quod ad primum spectat. Sunt qui de lapidum pretiosorum fragmentis dubitent: & nullas lillis inesse vires ad putredinem emendandam iactenti metaque Arabum esse figmenta, quae de ieorum viribus cireumferuntur. Alii stilla titios illos sulphuris, de vitrioli liquores, plane condzm nant. QMd dc aciditate sua astringendo , obstrυctiones augeant, de igneo suo calore febrilem lardorem mirum in modum intendant. Verum cum pulueratae gemmae, dc in tenuissimum pollinem ldeductae attenuante de exsiccante sua vi, putredini aduersenturi spiritus a prauis fuliginibus ex lpurgen L, dc corroborent, ut in selectis exercitationibus probauimus, earum minim Econdemnan- lm C.mm . dus est usus. Praedicti autem liquores , quidquid videatur Syluatico , si pauca quantitatς, ad duas, tres, aut quatuor guttast luccis . aquis decoctis, dc strupis refrigerantibus , aut alijs reme- dijs per os assumptis ad iniiceant tu i plurimum ad nostrum institutum prosunt. Etenim summa illa tenuitate substalitiae qui pollent, tum pro vehiculo lunt caeterorum , fis facile quaeque pervadunx, ltum in arctus soluunt, de vi admodum exsiccante ad putredinem reprimendam vale iit. Quae Vc o illis astrictio inest, ea potius summae illius tenuitatis fraenum est, quam procurandae obstructionis .
occasio. Neque caustica eorum vis timenda est : cdm minima ea copia, magnae quanticari reti M-rantis alicuius liquoris permixta, facile retundatur.
Quod ad secundum pertinet in praedictorum usu plurima aduertenda sunt. Ac primo ad fr*-
Cautionem, odoratas illas Zc amaras radices atque herbas, paulo calidiores ; vel masticari tantum id bere, vcl dimidi j scrupuli aut ut plurimum unius quantitate singuli, diebus cum conserua aliqua relatorum florum, aut aliter ast imi debere. Temperatiora vero caetera , etiam piae sente labro lposse vari E ad curationem etiam do si administrari: quam vel in formulis remedi Orom, vel in lpraeceptis componendorum medicamentorum exprimemus. Secundo aduertendum est Iam febrientibus, nunquam praedicta sola exhiberi : sed ut motho εc euis causae simul conuenientibus Iremediis prospiciamus , excellenti quidem putredini per praecedentia prouidendum ; scd sebri
etiam perca simul quae refrigerant consulendum esse. Frigida quae in hunc usum usurpamus , CAsunt quae superiore capite ad consimilem intentionem recensu inius. Quibus maiore copia assumptis, aliqua praedictorum ad putredinem euincendam utilium permiscemus: ea conditionc, Vt quo labrilis aestus intensior fuerit, calidior aegri temperies , de tempus anni fetui dius. refrigerantibus ea admisceamus alteri scopo satisfacientia, que minimum caloris habent. Qualia sunt , quae ex animalibus. praeter lapidem beeto articum , mutuamur. Vel ea adhuc commodiora existunt quibus etiam refrigerandi vis annexa est. Quales sunt acidi illi omnes succi, tum hoc capite, tum superiore relati. Si verb putredinis vehementia praeualeae, de febrilis calor sit mitior, aeger tempera mento frigidior, anni tempus alsiosum , dc illuuies humorum crassior. Tunc mitius refrigerantibus, moderat E calidis, quae efficaciter attenuando exsiccant, largius sunt immiscenda. TCrtio, notandum est pro diuersis eas bus , varia etiam ex praedictis esse eligenda. Si enim natura excretionem aliquam ad cutem moliatur, quam iuuare oporteat, aut sudores mouere: lapis beZoar,
carduus benedictus, eiusque succus, decoctum , aqua stillatitia . de sali aqua iuglandium, scabi
sis, hyperici, vi mariae, εc decoctum fassaphras, maxime commendantur. Si contra vires a nimio insensibili spirituum emuuio , sudorum excretione, aut euacustiione per aluum labentes , tueri oporteat: bolus armena,terra lemnia, iamia, melilaea,& similes, summo sunt m s. sim .ia diu moto Vnde Galenus': qui peream pestilentem tempestatem, inquit. cuius eo loco memini loarmena non curabatur,nultu aliunde commodum sentiebant.Cum tamen alias in febribus pure dclsimpliciter malignis, huius ordinis remedia, ob astrictione qua plurimu valent,caut E sint usurpada s
550쪽
Ne eum exsceando prosunt, obstruendo grauius offendant. Si vero eordi robur addere , εc temperamenti mediocritatem , conseruare studeamus: margaritae, coralia, tantata, varia illa cornuum genera, lapidum preciosorum fragmenta, dc aurum praeeli
Ae demum, si humores in quibus putredo concepta est, attenuare cogitemus, & obstructiones
solueret radices amaras,dc odoratas herbas, ac semina quae recensuimus, caeteris praeferemus. Quarib, ut praedictae agendorum indieationes, mixtim vari E occurrunt, quibus pro diuersis casibus varie subuenire intendimus: ita in singulorum aegrorum cura, remedia quae recensuimus leaaree eaque prudentia miscere conuenit, ut Indieationibus quae a morbo, Datura aegri, & aere ambiente trahuntur, in integrum satisfaciamus. Tandem aduertendum est, non sollim remedia iam relata. sub plurium externarum internarumque formularum specie administrari : sed praeterea solere non compositis M antidotis longo usu probatis utit non solum ad malignitatem auertendam, sed ad eandem reprimendam. Tales sunt theriaea. mithridatium, confectio alchermes,de hyacintho, puluis diamargaritωn, de gemmis. laetificans Galeni, Ac similes. Quae, ac praesertim theriaca, Se quae calidiora sunt, si actior sit febrilis ardor, parcε admodum intus assumenda exhibentur e minimόque aestate. Libere vero gratiora, ad
aromatizationem ivlapiorum, M aporematum usurpantur. Et exterius, omnia huiusmbdi, materiam piaebent epithematibus, cum aquis cardiacis, εc odoratis: necnon emplastris i si cum conser. uis , ω balsamo orientali, aut petauiano misceantur: atque etiam lini mentis, si com aqua vitae, ciri namomi, imperiali, aut coelesti, dissoluantur. Praeter quae . ad robur virium fouendum de excitandum , ipsamque putredinis vehementiam, Ec malignitatem oppugnandam : non parum valere probauimus, olea quaedam magno artificio ex variis praedictorum composita. Inter quae celebratissima sunt, oleum seorpionum descriptione Matheoli, 3c oleum ad petechias dictum quod sub Ferdinandi Magni Hetruriae Ducis nomine evulgatu pluribus illustribus familiis est familiate. Cuiu vice praedictum Matheoli oleum cum aequis olei Philosophorum Ss aquae vitae portionibus in alembico exeo circulatum,& vini spiritu per balneum evaporato, usurpari posset. Solentque oleis hu iusmodi, te regio cordis, & loca in quibus manifestius pulsant artetiae, tempora scilicet, carpsi e tarsi tepidε illiniri. Tertiae indieationi uti praedictorum usu satisfiat. satis explicatum arbitror. Etenim per odoratos lassitus temperatos aut nimium calefacientes, spiritus reficimus, cerebrum, Zc cor reisuemus. Per antidotos,sub varia forma per os exhibitas, principes omnes facultates reficimus. Et per epithemata, linimenta 6c emplastra, cor ac iecur rosoramus. Sed in epithematium vis aduertendum
est , prinid ne unquam actu frigida admoueantur, aut donec refrigerentur detineri permittantur tat semper tepida aut subeatida apponantur. Secundo , ne temere papulis emergentibus applieentur, praesertim quae ex aquis per vasa plumbea destillatis, aut ex altis aliunde vim astringentem possidentibus conficiuntur. Quoniam astringens ea vis potest exanthematum transmissionem lad mitem reprimere. Si tamen illa cordi regioni tantum admoueantur, nullis illic exanthemati. bus apparentibus: possunt cordis feruorem retundendo, facultati vitali robur addere, atque inde excretionem iuuare. lQuarta ad harum febrium eurationem fietens indicatio, erat semiputris materiae euacuatio.
Quam in febribus quidem malignis propriε dictis, de pestilentibus nothis, apparente coctione , Aenatura nullam euacuationem, aut imperfectam moliente, purgante medicamento detrahere con- Ceditur, modo tamen vehementiora pharmaca evitemus. In veth autem pestilentibus humorosis, si semel colluvies illa excellenter putrens alexi pharmacorum ope, mitificata fuerit. ac praesertim in pestilentiis quae in caritate annonae ab alimentorum vitio nascuntur, expellenda est aridi Neque eo casu nocua erit instituta per aluum purgatio, natura nullum alium motum tentante. Si verb' aeris vitio, aut per contactum febris ea contracta fuerit, a purgantibus planε abstinendum erit. Et quia natura fi aIiquam vim adhuc retineat, neque ex integro extinctus si eius vigor, solet virus illud vel ad emunctoria transmittere per bubones, vel in aliquam externam partem amandare per anthraces, vel in cutem per papulas ess andere t oportebit quancumoue illa exeretionem faciat 'iramuis symptomaticam omni arte iuuare. Cavendum autem maximε ne repercutientibus aut quomodocumque motum inchoatum etiam auertendo remorant bus viami r. Ac bubones quidem attrahentibus prouocabimus, alexipharmaeis semper admixtis. A nthraces scarificationibus statim ad euacuationem prouocandi. Ee papularum excretio exhibitis sudorificis, imperatisque
conuenientibus frictionibus irritanda. Se de his vel infra quando de exanthematibus agemus, vel in particulati tractatione de peste fusius dicemus.