De probis grammaticis scripsit Iulius Steup

41쪽

rogo ut non tantum universitati eius bomonis) attendas, verum

etiam particulas qua soles lima persequaris' ses. III, 15, 5. IV. 20, I. V, I 2, 4. IX, 4, 23, apparet non do notis appositis,

sod do littorarum significationibus cogitandum esse. uuao III, . . 5, 10 sq. Plinius do avunculo suo tradit: 'post cibum saepe, quem interdiu levem et facilem veterum more sumebat, aestate Siquid otii iacebat in solo, libor logebatur, adnotabat excerpeba quo, nihil enim legit quod non Oxeorperet' et paullo post: super hanc scenam liber legebatur, adnotabatur et quidem cursim , possit aliquis existimaro adsimulanda osse Mnemo loco opp. 6, 5, cuius loci otiam Itiosius p. 3 adn. I monti Onom secit: 'mittam igitur ipsos tibi libros ot no multum operae inpendas, dum Passim profutura sectaris, inponam notas ut ad ipsa protinus quae probo ct miror accedas', ubi invenimus notarum apponendarum rationem quae ad ros, non ad orationem portineat; sed rectius utroquo loco adnotare sero ad significationem sexcerpendi accedoro statuomus ut sit 'momorabilia in commentarium reserro 'sieli Notigon machen' es. Gell. praes. 2 fusi autem sumus ordino

rerum fortuito quem antea in excerpendo seceramus. nam pro- indo ut librum quomque in manus ceporam Seu Graecum Seu

Latinum vel quid momoratu dignum audieram, ita quao libitum erat cuius generis cum quo erant indistincto atque promisco -- notabam' ceti Contra VII, 12, qua opistula agitur de libello quem Minicius pro amico a Plinio exogorat in quo Plinius nonnulla sonantiora'atque olutiora posuerat quae Minicium putat dotracturum esse, g 3 ubi logimus: 'quod si feceris, boni consulam. postea enim illis ex aliqua occasiono ut meis utar et bono-fieio fastidi tui ipso laudabor, ut in eo quod adnotatum invenios et supraseripto aliter Oxplicitum' ceti, 'adnotatum' dubitam nequitS. quin intellegendum sit nota insignitum': quo facilius locus do- prohonderetur, Plinius ad eum notam apposuerat A. Cic. ad Att. VIII, 2, 4 id ex Pompei litteris cognosces; in quibus animadvertito illum loeum ubi erit ὁιπλγῆ , quem locum otiam Riosius attulit p. 3 Gn. I. Esto quus apud Plinium invonimus librorum vel locorum adnotationes non in volgus omanarunt, alia ratio suit eius udnotationis quam commemorat Fronto opp. ad am. II, 2 eius loci iam

42쪽

bis montionem Dei: Volumnio Quadrato Fronto haec scribit: Cicoronianos se. libollosi emendatos et distinctos habebis, adnotatos a mo logos ipse; in volgus enim eos exim quare nolim, scribam diligentius'. Apparet libros ea rationo de qua Fronto loquitur adnotatos plerumque in volgus emanasse. Iam ne cum Borghio l. c. p. I 20 hunc locum ad grammaticam adnotationem reseramus, de qua quia prorsus eodem modo ac loco Suetoniano coniunguntur verba omendandi distinguendi adnotandi sano unusquisquo primo cogitabit, cum illud obstat quod haec res in Frontonem rhetorem vix cadero videtur, tum illud quod si grammati-

eorum more Ciceronis orationes Frontonem putamus adnotasse, sivo grammatica adnotatio continebatur sola appositione notarum

eriticarum sivo appositiono et explicutiono, vix videtur pomo explicari cur eas tu volgus extro nolueriL Itaquo potius cum O. Ialinio l. o. p. 365 Frontonis loco adnotare in primis ad laudationis ot vituperationis notas reserendum videtur, quae adnotatio magis rhetorum quam grammaticorum fuit. Tali autem ciceronis orationum adnotationo Fronto antiquitati sermonis nimium doditus facile multos ostendoro potorat. Etiam hanc rhetoricam adnotationem ad arrem quandam fuisse revocatam iam cognoscere licet ex ano dolo Cavonsi do notis antiquorum quod a Boisthreehoidio oditum atquo inlustratum est mus. Illion. vol. 23 I 868 p. 127 Hq. Has autem notas rhotoricas non modo appositas, sed explicatas otiam atque confirmatas osse cum nequo in ipso in doti Cavensis notarum indico nequo in duobus epigrammatis praemissis ullo modo sit significatum, non puto recto Iulianum statuisso Frontonis loeo adnotare etiam ad explicationem illarum notarum spe ture.

II o locutionis 'adnotaro seriptorem vel locum' exempla non ad grammaticorum consuotudinem pertinentia ideo collegi, quia in paucitato eorum locorum, ubi illa locutio ad grammaticorum consuetudinem spectat, non nihil mihi interesso visum est, ut sciretur qua rationo alibi inveniretur. Ubique autem repperimus significationem notis insigniendi; explieationis'notarum appositarum nusquam vestigium ullum deprehendimus. Iam ut ad grammaticam vim transeam, Biosius unum attulit locum ubi

non est dubium quin do enarrando dieatur: in Probi qui sertur

43쪽

commontario ad oeL VI, 3 I p. 15, 24 K. legimus: Aemilius Asper

cum hunc locum adnotarot, sic est: haec membra naturae sic solet iungere ut in tria dividat, nam et alibi' coL Ita tuo con- oodendum ost adnotaro seriptorum posse idem sere valere atque commentarios in scriptorem componere, sed adnotare scriptorem simul ct notas criticas ei apponere et Dum enarrare signiticare

pomo id ox hoo loco colligi nequiti Contra non est dubium quin ad notarum appositionem spectet adnotandi verbum conelamato illo an doli Parisini loco: 'his solis iso. notis in aduo-tationibus Ennii . . . . usi sunt' cet. , quac verba patet nihil aliud valero nisi 'cum Ennio et ceteris notas apponerent, his solis una et viginti notis usi sunt', quae explicatio ipsis verbis quao secuntur diserto insertur: 'ot postremo Probus qui illas in Vergilio coti apposuit'. Explanationis scriptorum aut explicationis notarum neque hoc loco neque usquam in toto anecdoto mentio fiti Ter autem praeterea adnotandi verbum in hoc anecdoto invenitur: p. 139, I 3 Reiff. legimus: ' diplon aporisti elan primus Lovgoras Syracusanus apposuit Homericis versibus ad separationem Olympi a caelo, proprie Olympum ab eo pro monte positum adnotans, nusquam pro caelo quod saepe ουρανον ευρυν dicat otμακρόν ολυμπον neque e contrario epitheta permutet. ponebat autem tam ad montis significationes quam ad caeli: utrimque manifestatur manis tabatur λὶ voluntas olus', ubi adnotans' significatione paullum flexa videtur dictum esse pro nota apposita significans'. Duobus reliquis locis, p. I39, 19 fusus est ea in

multis Aristarchus, nunc ea quae praeter consuetudinem tam vitae nostrae quam ipsius poetae apud eum invenirentur adnotans, nunc' ceti et p. 14 I, I: 'chi et rho. haec, sola ex voluntato uniuscuiusque ad aliquid adnotandum ponitur', de signifieatione notis insigniendi omnino dubitari nequit. Etiam in duabus subscriptionibus scriptoriim Latinorum classicorum adnotandi verbum reperimus: Flavius Iulius Tryphonianus Sabinus in subscriptione Persi dieit: 'temptavi omendaro sine antigrapho meum se. eXemplum et adnotavi', cs. O. Ialin. l. c. p. 332 sqq. idem in subseripti oti e codicis Noni Montopessulani dicit: 'legi meum . . . prout potui sine magistro emendans redit Oturi' cs. O. I n. l. c.

p. 333 sqq. Quid his locis exemplum meum adnotavi sibi velit,

44쪽

difficile dietu est neque certi quidquam statuero ausus est Iahes p. 370. Sed de criti eis uotis nullo pacto cogitari posse puto, cum harum notarum appositio non cadat in initium saeculi p. Chr. quinti; neque do rhetoricis notis apto videtur posse cogitari; nihil igitur relinqui ridotur nisi ut Sabinum seliolia quaedam margini adspersisse statuamus fio ea apposuit quae etiamnunc in codicibus qui illas subscriptiones habent leguntur perquam exigua atque ieiuna, quae tamen ab homine adulescento magistri opera non adiuto et ab illius notatis indolo non videntur aliena, es. Isinius I. c. sivo alia quae postea non sunt descripta in quorumque locum postea illa sunt substituta. Iam dicendum est dosubscriptiove quam Rusticus diaconus, cuius iam supra mentio est sacta, primo actioni concili Chalcedonensis subiecit, quam Steph. Balvetius hoc modo restituit es. Mans. in . conei l. mPl. eoll. VII p. 707 et Ialin. l. e. p. 370 adn. : 'explieit prima cognitio Chalcedonensis concilii. Finivimus omendantes et conferentes apud ΚUxedonam soria IV indietiono XIII XV Kal. April. Rusticus per gratiam Dei diaconus sancino ecclesiae Romanas contuli annotavi distinxi Deo gratias'. No hoc quidem loco adnotaro do notariim criticariim appositions potest intollegi: nullae onim reperiuntur, ut inveniuntur margini appositae adnotationes cum exogetimo, quao ad rerum enarrationem potisώ-mum pertinent, tum maximo criticae: nimirum magnum exemplarium et Latinorum et Graecorum numerum Rusticus contraxerat eisque conlatis discrepabant autem multum inter se propter neglegentiam notariorum qui acta conelli notis exceperant, cf. Steph. Baturius ap. Mansium VII p. 660 - non modo verba emendare atque distinguere studuerat, verum etiam discrepantiam exemplarium enotaverat. Hos locos si consideramus alios in quibus adnotaro scriptorem librum locum similia reperireutur, equidem non iuveni - adnotationem nusquam videmus et appositionem

18 De disserentia verborum notandi et adnotandi in Frontonia diff. p. 2200 P. p. 282 Niob., quem locum mihi indieavit Hermannus Useuerus, Mae leguntur: 'notat via loeum quis vel personam vel noxiam, adnotat qui notae quid adiicit'. Varba 'adnotat qui notaa quid adiicie intelleganda puto 'adnotat qui notam quam adiicit'; numquam anim adnotam ita iuveni-

45쪽

notarum es enarrationem scriptoris aut certo explicationem notarum comprehendero, dici autem cum do onarratione tum donotarum appositiono sola. Iam cum in aeneodoto Parisino inveniamus Probum scriptores adnotantem i. E. notas eis apponen-

lam i et postremo Probus qui illas motari in Vergilio et Ho

ratio et Lucretio apposuit ut Homero Aristarchus'ὶ atque eodem modo apud Suetonium habeamus Probum scriptores adnotantem, nihil autom sit cur dubitemus Suetonianum Probum si Probum an doti eundem putaro - do difficultato quae in scriptoribuatraetatis inesso vidotur infra dicendum erit -, Suetoni quoquo

tur ut ad Explicationum notae alleuius spectet. Notare hoc Ioeo eireum-seribi videtur signineatione reprehendendit ita ut statuamus, laesunt verba 'vel personam Vel noxiam'. Sie satis saepe hoc verbo Servius de eriti in quos vocat utitur: hos est notaro val Vorgilium, es ad Aen. I, II. X, 157. 861. ecl. II, 65, vel loeum aliquem aut locutionem velut ad Aoii. II, 668. IX, 82 XI, 24. 188 es. culpare Vergilium Aen. VIII. 291. XII, 83, transitum IX, I , vel versum aliquem es ad Aon. VIII. 731 'hune versum notant erities quasi superfluo et inutiliter additum nee eonvenientem gravitati eius, namque est magis taeoterieus', ubi ne quis non tam da reprehensione quam de damnations i. e. do athotest cogitet, eouserat Pseudo e. in Cie div. In Caecit. si II 'ut oeultis iudiestro possiti,J hoe quidam leviter a Ci- eerono dictum et neotorice putarit, sed aptum est asseverationi'; eontra de damnatione non est dubium quin cogitandum sit Quint. I, 4, 3 'mixtum his omnibus iudicium ost, quo quidem ita severa sunt usi veteres grammatici

ut non Versua modo consoria quadam virgula notare . . . Permiserint

sibi' l. o. censorin quadam virgula obeIo, apposita loeis movendos esse ivdicare. Alia notandi verbi significatio in sesioliis frequens, quam etiam in adnotandi verbo saepe inesse supra Vidimus, eSt animadvertendi volat tendendi cs. selaol. Bera. ad oel. V, 21. VI, 70. go. I, 210. II, I 2. II, 38 al. Intoreum notare ita invenitur ut potius adnotandi verbum exspectemus es.

Cle. ad Atti XV, I 1, 4 'quaa -ταξεic vereor ne miniata cerula innpluribus Ioeis notandas sine et XVI, 2, 6 'eustodies igitur libros de gloriM,

ut soles, sed notentur eclogarii, quos Salvius bonos auditores nactus lueonvivio dumtaxat legat'. In aneodoti Parisini verbis p. 138, 16 Reifr 'undo evenit ut postea prudentioros viri quorum summus in hae re suit Aristarctus quotiens inprobarent Versus quasi aut malos aut non Homericosi a obesum potissimo notandum existimarent' parum recto mihi A Nauchius lex. . Vindob. p. 27s videtur scripsisse, 'obelo potissime notandos', nam eodieis verba

labellam potissimo notandum' mihi videntur posse intellegi 'obvii potissimum figuram appingendm', ut Dosith. p. 12, s legimus: 'nomen litterae est quo appellatur, figura qua notatur, potestas qua valet' es. Diom. p. 42I, 2set Prob. Insti p. 49, 1. ψ .

46쪽

loco adnotaro ad notarum cessicarum appositionem eamque s tam spectaro ridetur statuendum. Atque quid tandem impedit luominus Probum Berytium tantum notas scriptoribus apposuisse ac non vel has notas etiam explicasse vel etiam totos scriptores iustis commentariis enarrasso putomus Z Ceteros grammaticos

Latinos quorum mentio fit in an dolo Parisino nihil aliud quam notas apposuisse scriptoribus consentiunt Berghius i. o. p. 122 et Riosius p. 2, cur idem do Probo statui non lictit Quid tranodorus Ephesius num frequentissimorum obelorum suorum

commentariis rationem reddidit 3 uuid' Aristophanes ByΣ-tinus num notas suas commentariis explieavit Z uuid Θ ipso Aristarchus, qui eum Probus in anecdoto consertur, num commentarios suos Homericos arcto applicavit ad notas quas apposuerat carminibus Homericis, aut otiam has tantum inpli- easso satis habuit Θ Quod si suisset, eum facillima tum pro sus supervacanea fuisset opera Aristonici. Quod cum grammaticorum Aloxandrinorum scriptorum adnotationes, quippe quae hominibus doctis, non indoctis destinatae ossent, aut explicationibus omnino caruerint aut ita explicatao sint, ut in magna aliarum rerum copia earum haberetur ratio, ut videtur, ne nominatis quidem notis ipsis, ita ut nulla ratio aretior intorcederet inter adnotationes et commentarios ' , Probum Bernium nihil

Is Quomodo ad adnotationem scriptornm eommentarii applieati essent, ex Cassiodori in Psalterium eominentariis eo osci posse putavit Reifforis schoidins l. e. p. 133. In eodem enim codice Cavensi, ex quo indicem tuum notarum rhetoriearum de quo supra dixi protraxit, Reifferscheidius invenit indieem notarum ut statim apparet ex libri eeelesiastici praefatione desumptum; eundem autem indieam Cassiodori in psalterium eommentariis in emdicibus repperit praemissum atque per totos eommentarios eas notas usu parua quarum vis ae significatio in praefatione illa erat indicata. Sed eum in praesatione Cassiodorius dicat: 'diversas notas more nicorum eartis locis aestimavimus affigendas. has eum explanationibus fiuis subter adiunximus ut qnidquid Ieetor volvorit inquirere per si litudines earum sine aliqua diminitate do at invanire', cum habeamus adnotationsim cominentariomm, non adnotationi psalteri applieatos commentarios, id est habeamus tantum librum aliquem adnotatum, nullo paeto Reinfracteidi sententiam probari posse apparet; atque rectissime ipse Reifferscheidius has notas quae tantum in signifieandam naturam rerum de quibus agitur pertinent tamquam indi-

47쪽

aliud quam notas apposuisse scriptoribus murari non pos

sumus.

Ad conprobandam eam de Probi Berytii adnotatione sontentiam, quam Morumsenum secutus proposui, ea quae apud Suetonium secuntur permultum videntur conferre. Dicendum enim iam est de verbis' soli huio nec ulli praeterea grammaticae parti deditus . quas mihi parum videntur considerasse ei quivorbum adnotandi simul et ad notarum appositionem et ad enarrationem Epeotare putavorunt. Nam cum his ea grammatiouo pars quac continobatur in emendando distinguendo adnotando necessurio intellegenda sit universa poetarum et scriptorum pertractatio - alia enim notione illi tria illa officia conprehendore nou POSSunt - , Eoire cupiam, quasnam fuerint plures illao -- liquae grammaticas partes; plures enim fuisse propter verba soli huic nec ulli praetorea' prorsus est necessarium. Poetarum vel auctorum enarratio para grammaticae est Quintiliano Ι, RI sq. I, 9, Iὶ sed quot pinoterea partes agnosciti unam loquendi rationsm: hanc methodicen, illam historicen ait vocari. Tritam igitur hano divisionem Romanis sessas apparet, atque reperimuneam etiam: Diom. p. 426, Ib fgrammaticas partes sunt duae: H-tora quae vooatur exegetice, altera horisti . exegetice Est enarrativa quas pertinoi ad officia lectionis: horistico est finitiva quae praecepta demonstrat, cuius species sunt hae, partes orationis vitia virtutesquo'; Mar. Viet. I, I, 4 sq. D. p. 2450 Ρ. 'grammatica autem ars quae est y spectativa orationis et poematis .... huius plorique quot partes tradiderunti duas . quast ἐξηγητιγιὴν at tuo ο ριστικήν '; Max. Victi p. 2TI L. p. 1937 P. 'grammatica est scientia interpretandi poetas - in cod. Goth. addita sunt vorba atquo historias' - et recto loquendi scribendique ratio'; Serg. in Don. p. 486, 15 'ars grammatica praeeipuo consistit in intoIlectu poctarum et in ructo scribendi loquendive ratione'; Dosith. p. 7, 1 Κ. 'Ara grammatica ost sciontia omendati sermotas in loquendo et scribendo posmatumquo ao lectionis prudens pract-oeptum '. Nequo enim puto quom quam osse existimaturum tribus ultimis locis in tres partes, poetarum pertractationem, recte loquendi rationem, recte scribundi scientiam, grammaticam dividi, quamquam sic grammaticum dividit Marius Victorinus i. o. : 'haoe

48쪽

grammatica quot modis discernituri tribus. quibus t intellectu poetarum et recto loquendi seribendique scientia'. Utique autem do his tribus partibus Suetonius non magis cogitavit quam do duabus illis aut de tribus partibus in quas Seneca, qui plerumque unum sermonis studium grammaticis adsignat et Lehrsius de Vocc. τι-ογος γραμμxτικος κριτικος P. 386, ePP. 88, 3 grammaticam dividit: 'grammaticus circa curam Sermonis Versatur et si latius evagari vult,:circa historias, iam ut longissime fines suos proserat, circa carmina', quam divisionem ordine partium mutato sequitur etiam Sextus Empiricus adv. math. 9I es Stointhalius hist. scient. ling. ap. Grauc. et Rom. p. 546 sq.ὶ: γραμματικῆς τὰ μεν ἐστιν larορικον, τὰ δε τεχνικον, το δὲ τερον δι Ου τα κατὰ τους ποιητὰς καὶ συγγραφεῖς μεθοδευεται,

atque dupliei illi, de qua dixi, adicit Diomodos p. 426, I 8: 'tota

autem grammatica consistit praecipuo intellectu poetarum et scriptorum et historiarum prompta expositionc et in recto loquendi scribendique ratione'. Do his onim divisionibus no Suetonium putemus cogitasse, ut mittam no uni parti de tribus quidem do-dito satis convenire vorba 'soli huic nec ulli praeterea', obstat non mediocris illa silva observationum sermonis antiqui, quam Probum reliquisse extremo capito Suetonius tradit, propter quamno si quis potuisse grammaticum sermonis studio non esse deditum sibi persuas frit quidem ullo modo dubitari poterit quin Probus sermonis studio non mediocriter deditus lacrit. Praeterea popiarum Vel auctorum Pertractatio quae Volgo intellogebatur non modo in scriptoribus edendis utque enarrandis vorsabatur,

sed etiam, ut praetermittam iudicium quod possit quispiam eum Quintiliano I, 4, 3 omnibus partibus miAtum Esse existimaro, utique in logendis scriptoribus, cuius offici grammatici nulla fit

apud Suetonium mentio. Angustius poetarum pertractatio valet Cic. do or. I, 42, I 87: 'omnia soro quae sunt conclusa nunc urtibus disporsa et dissipata quondum suorunt, ut in musicis nu- mori et voces ot modi; in geometria lineamenta formae intorvalla magnitudinos; in astrologia caeli conversio ortus obitus motusque sidorum; iii grammaticis poetarum pertractatio, historiarum cognitio, Verborum interpretatio, pronuntiandi quidam sonus; in hac denique ipsa ratione dicendi excogitare ornare

49쪽

disponore meminisse agore ignota sZὶ quondam omnibus et diffusa late vidobantur'. Adscripsi totum locum ut appareat dubitari posse num omnino Cicero id egorii ut artem grammaticam via ac ratione divideret: nam quamquam artis rhetoricae quidem divisionem soli omnem significavit, eum dieat omnia sere quae 'ceti, omnes grammatimo qualis tum erat partes ab eo diei antiquitus dispersas ao dissipatas fuisse minimo est necusso. Atquoquod deest loquendi ratio non tam eo reserendum Videtur quod Cicero hanc partem grammaticae non agnoverit, quod vix potuit, . quam eo quod quo tempore sermonis scientiu excoli coepta est non iam dissoluino suorunt grammaticae partes. Itaque Cicero nihil aliud dicero voluisse videtur nisi alios antiquitus suisse qui poetarum verba explicarent'- oos quos Aristoteles nominat τοὐς αρχαίους Ῥμηρικους es. Sengobusinius Hom. diss. I p. 207 sq. - , alios qui historias utque fabulas onarrarent - hos

historicos appollat uuintilianus II, 1, 4 -, alios qui glossemata l. o. Voces minus usitatas Quinti I, 8, I b. II, 5, εὶ interpretarentur uuint. I, 1, 35) - eos quos Aristarchus τοῖς γλωσσογράφους appellat es Sengob. l. c. p. 52 sq. - , alios denique qui poemata recitarent τους sciet: ωὁους ').

Iam ut quid ipse statuam indicem, considerandum est grammaticum veterum profectam osse a poetarum interpretatione, loquondi autem scientiam, cum poetae identidem tractarentur atquc retractarentur, paullatim subnatam esse: itaque non est mirum volui in Dionysi Thraeis artis grammaticae definitionc - γρυμ τική ἐστιν ἐμπειρια τῶν παρὰ ποιηταῖς τε καὶ συγγρανε σιν ως ἐπὶ τὀ πολυ λεγομένων - nullam mentionem fieri sor-monis scientiae es Sisinthalius i. c. p. 538. Sed etiam posteriore aetato cum sermonis scientia magis osset exculta permulti in poetarum interpretatione Vel unum Vel Primarium grammaticae officium conlocarunt, neque in aeci modo, sed etiam Latini. Sie Varro cum in libro de grammatica, qui disciplinarum librorum erat primus, grammaticam definiret, nihil aliud quam Dionysi definitionem vertit es Wil manusius do Varr. libris grurum.

20ὶ Video etiam Meterum opuse. II p. 21 iudicare Ciceronem non puritandum ossa iustas grammatimo partos referre voluisse. . Di

50쪽

p. 99 ); eodem modo Ciecto grammaticos interpretos Vol oxplanatores poetarum appellat do divin. I, I 8, 34 ot Ι, 5 I, II 6 cs LBhrsius i. e. p. 387 et O. Iahnius ad Cic. or. 21, 72; denique otiam Cornelius Nepos apud Suoti do gr. et rhoit. 4 litteratos proprio appellandos ait poetarum interprotes qui a Graecis

grammatici nominentur, similiter autem Suotonium do grammatica iudicasso ex toto loco illo appareti Cum autem linguae Reerotioris interpretatio Quinti I, I, 35ὶ, recto loquendi ratio, ars metrica, doniquo historturum expositio non prorsus viderentur posse neclegi, suerunt qui his rebus id certo tribuerent, ut eas

artis grammaticae ita negarunt partes, esse, ut eas οργανα, quasi instrumenta, esse statuerent: eas enim tantum res partos grammaticae appellabant quae ad ipsam poetarum et scriptorum portractationem pertinebant, eas vero quao non ad ipfiam poctarum et scriptorum pertractationem pertinebant, quamvis necessaria earum cognitio esset grammatico i. o. ei qui poetas et

scriptores erat pertractaturus, tantum quasi subsidiarias disciplinas agnoverunt. Hoc puto sibi velis celeberrimam illam grammaticae in quattuor μέρη et in quattuor οργανα divisionem, quae identidem commemoratur in Dionysi artis grammati esto scholiis, cuius auctor ignotus cst. Verum eum τῶν μερων tum τῶν οργανων ordinem habemus p. 659, 27 Bh.: ῆ οτι τῆς γραμματικῆς μέρη κυρίως τέσσαρα διορθωτικον αναγνωστικον ἐξηγητωκὸν κριτικόν οργανα δέ εἰσι τέοσαρα τὰ περὶ τὴν γραμματικὴν

ρων ordo invenitur etiam p. 736, 6 ubi τῶν ὀργάνων nulla habetur ratio; τὸ ἀναγνωστικον praeponitur τω διορθωτικω p. 659, 1 - no hic quidum commemorantur τὰ ὁργανα -; non modoro αναγνωyτικον sed etiam τὸ ἐξηγητικὰν p. 57I, 4, ubi o numero τῶν Οργάνων omittitur το ἱστορικον. p. 683, 15, ubi ταοργανα non commemorantur, p. 728, 32 ubi το ἱστορικον altero loco, to τεχνικον tertio, το μετρικον quarto nominatur, quod aperte falsum est, quoniam urctior ratio intercedebat intor το γλωσσηματικον et το τεχνικον et το ροτρικον. Partium autem

2 ii P. 20s adn. Wilmstnnsius non debebat conferre Dioni. p. 426. 18, dabebat p. 426, 13.