장음표시 사용
371쪽
auod fertiir, vehementiore facta pulsione, de eouique facta accidit ferri, quousq3 uehementior sit motus eius,quod ertur. Manifestum est igitur,quod id, quod inouetur, re imoues simul M. II. sunt, oc nihil inter ipsa medium est. ' At vero neque inter id quod alteratur,ec alterans quippiam medium et t. hoc autem manifestum est ex in auctione. In omnibus enim simul esse ac, cidit alaetans ultimum, o Primum, quod alimi Iatur; quale enim alteratur, ex eo, quia sensibi' le est. Sensibilia autem ivnr, quibus distexunt corpora a se inuicem; ut grauitas, leuitas , Miserities, mollities, inmirus, ille litium, albedo, ta gredo, dulcedo, amaritudo,humiditas, siccitas, densitias, raritas, horum media . similiter autem de alia,q uae sub se nubus sunt, quorum est ει calor, re irigus, ει lenitas, M aspexitas: haec enim sunt Paniones iubiectae qualitatis r his eqnim differunt iensibilia corpora, aut secunduhorum aliquid magis,& minus,& quia patiuntur aliquid horum:.nam,quia calefiunt, aut frugesiant, aut dulcescunt, aut amaricantur , aut secundum aliquid aliud praedictorum: simili', ter bc animata corpora, sc inanimata, dc an, maiorum palles quaecunque sunt inanimatae. Atque etiam ipsi sensus alterantur: patiuntur enim et actus enim ipsorum motus est per cor-ipus, patiente aliquid sensu. secundum quae igitur in animata alterantur, dc animata, secundu haec omnia alterantur: secundum autem, quae animata alcerantur, secundum ea non alteranis, tur inanimata: secundum enim sensus non a tera Hiir: dc latet inanimata,cum alterantur ni
hil autem prohibet di latere animata, cum alto
372쪽
Ipsis alteratio. si igitur selisibiles quidemtiones sunt,per has autem alteratio est : hoe iamanifestum est,quod patiens, de passio sunt sit mul, dc inter haec medium nihil est: huic enimi aer est continuus, aeti autem coniungitur coris pus, ta superficies quidem ad lumen terminai tur, lumen autem ad visum. similiter autem dcli auditus, dc odoratus ad movens ipsos primum. eodem autem modo simul&gustus,oc sapori Similiter autem di inanimatis,& insensi- Tei bilibiis:& id, quod augetur etiam , & augens et, apposi:io enim qusdam est Augmentatio.qua- re simul sunt di quod augetur & augens. dc Di-ν minutio quoq ae 'diminutionis aute cauta est, i. ablatio quaedam. Manifestum est igitui, quod i inter mouens ultimum , di quod mouetur pri- , mum, nihil est in medio consistens eius, quod, mouet,& eius,quod mouetur.
373쪽
sup Uuit,primδ η'hὸd non sit alteratio In portasse- eis qualitatis duabus rationibur, prima est sid. n. ex quo forma statua J secunda famplius re aliteri feci': do, quod neque in prima spetis qualitatis his ue bis sneque .n in habilibuiIGMaistentalia non snt circa animi habitu ς, o di θοφὴ nes. mponit it Dieque igiturJ primo probat quo ad hariem sensi-huam,deinde quo ad intellectivam. ὸ ad primam ibi uirtus enim persectio,Jquod transmutatio uirtutis, c malitia consequitur aliouam alterationem duplici ratione, 'rima eis s quod autem alteretur aliquid J secundas tu totam moralem uirtutem J alterationem non esssin auima intellectiva dup. demonstrat, dirimἡ ssisiens enim J secundo sneque itaque acturgenerati J ultimo declarat, quod in acceptione I lentiae non est generatio. diceni qua autem a prin- eisio acceptio scientia. -
'Vod autem , quae alterantur,ic omnia a sensibilibus alterantur,& soliines horu alteratio est, quς secundum se dicunturix pati ab his, ex his considerabimus. ' Aliorum enim maxime utique quis existimabit in figuris, & formis,& habitibus,& in horum remotionibus,& acceptionibus alterationem es arridetur enim esse alteratio. Non est autem ne- que in bis; sed fiunt, cum qu dain alterantur, haec: nam densata, aut rarefacta, aut calefacta, aut frigesaei a materia r alteratio autem non . est: id enim ex ouo forma statuae est, non dicimus formam, neque id, eX quo figura pyrami dis est, aut lebi: sed denominates hoc quidem aeneum , illud vero cereum , aliua autem ligneum di occine , quod alteratur dicimus et aesenim humidum ene dicimu&aut calidum, aut
374쪽
durum: dc no solum sic , sed et ipsum humidλει calidum aes, aequivoce dicentes cum passi ne materiam. Quoniam igitur ex quo quidelm rforma,& figura, & quod iactum est, quivoce non dicitur cum figuris,quet ex illo sunt: quod autem alteratur, cum passionibus squi uoce dicitur; manifestum est, quod in solis iensibilibus alteratio est. s Amplius re aliter in conue Te. icniens est: dicere enim nominem alteratum esse, aut domum, quae accepit finem, ridiclitum est si persectionem domus parietem, aut tegu lam dixerimus alterationem est e,& cum parietibus clauditur domus,aut tegula tegitur, aliqrari domu . s Manifestum autem est, quod Te. 17. alteratio non est in ijs,quae sitiat: neque enim . - in habitibus: habitus enim uirtutes, & uiti
sunt .virtus autem onani , et vitium eorum, lusad aliquid,sicut sanitas quidem calidorum , frigidorum csimensuratio quaedam est,aut corum, quae sunt intra,aut ad continens . similiter autem & pulchritudo, dc robur eoru sunt, quae ad aliquid sunt: dispositiones enim quaedi eius,qu'd praestantissimum est, ad optimui sunt.dico autem praestantissimum, quod coseruat, re disponit circa naturam . Quoniam ergo virtutes quidem,& uitia sunt ad aliquid : haec autem neque generationes sunt, neque ;psoru est generatio,neque omnino alteraiios mandastum est,quod no est omnino ipsa alteratio cirea habitus. s Neque igitur circa animae vir' Te. 13. tutes: vitia et Virtus enim persectio ' uadam est: unumquodque enim tunc marini poseάctum est; cum adeptum ost propriam uirtutem di maxime secundu naturam: iu circuluS tun qmaximi, secundum n turam est, cum Maximii
375쪽
circulus est.Vitium autem corruptio hόrum de remotio est . OFit igitur cum alteratur qui piam,& acceptio virtutis, dc uitii abiectio: alteratio tamen horum neutrum est. Quod autem alteretur aliquid manifestum est: virtus enm- aut impas tibilitas quaedam est, aut passivu sic. vitium autem pallivum,aut cotraria Pallio uirtuti. Et in totum, moralem uirtutem in uolu- ptatibus, & tristitiis esse accidit: aut enim ieculium actum voluptas est,aut Per me moris, aut pet spem. Si igitur secudum actuin; sensus cauis est: si autem per memoriam aut per Ιpem sab ioso est: aut enim similia passi sumus iis,qua reauniscantur voluptatis,aut similia patiemurro sperantibus . v At vero neque in intellectina parte anime est alterati': sciens enim maxime eorum,que ad aliqaid dicitur. Hoc autem manifestum est. Secundum enim nullam pote tiam motis,fit in nobis scientia; sed cum extiterit aliquia. ex ea enim, quae est secundu partem experientia, uniuersalem accipimus scientiam. Neqi itaque actus generatio est nisi quis, respectionem, di tactum generationes dicat
tale enim est actus. quae autem a Principio a septio scidii , nec est generatio, nec alteratio: nam,quia quieta est, residetque anima ; sciens fit,& prudens.Vt igitur, neque cum dormiens excitatus est aliquis, aut ebrius esse desijt, aut aegrotans reualuit; factus est sciens, quamula' Prius non poterat uti, & secundum scientiam agerer sed abeute per turbatione,& ad traquillitatem venjente mente inerat potetia ad scie-tiae usum . sic utique huiusmodi aliquid fit id; quod est a principio, in scientiae existentia, pert bationis enim quies qus uua est, di traquil
376쪽
litas. Neque igitur pueri nossunt quid distere,
neque iudicare sensibus,umiliter atque senio-xes: multa enim perturbatio circa Usos fit, de motus.sedantur autem,& desinant perturbari aliquado quidem a natura, aliquando uetό ab alijs. in utrisq; autem his alterari aliquid accidit; sicuti eum excitatur. & fit uigilans ad actum. Μanifestum est igitur, quod alteratio in sensibilibus est, di in sensibili parie animae ; in alia autem nulla,nili secundum accidens . EXPLANATIONE s. sensibilun J .i undum P alitat rs non estJ.s Hieratios cJ -nt suonem . . n strae inms s formaJ f.- t esse sterificum sue is terminor quamsitauem Don dicimus,
o alteratio proprid dicta secturi id se scientis,
es consideratio. summa, & diuisio in cap. s. 1 ST ION E propin a , utrum oram;
mu-s omni motui comparabili, sit , bonae comstura tionis conditiones declarat. postea matus tam genuere diuersi,quam idem adinvicem quomodo comparen . tur,deque seneris pluralitate, ac steriei uritate Nis
causam dubitation dicens L aisiui nihildisserta
377쪽
postea sol, it dubitationem propositam inquPenda .
iuiatiquid sit comparabile . Et tria requiruntur ac . comparistionem , primo s. sed quacunq nonsunt aquMoca 3 secundum a et quia in alio primo J tertium s sed nonsolum oportet com arabilia 3 quomodo amtem comparetur motus uel idem, uel diuersi genere,. explicat tripliciter. ρrimo in communi, secundo comparando motus diuersorum generum, tertio compam rando motur unius generis adinvicem. primum asserit dicen ς s sic etia circa motum J fecundum s si aώtλaliud quidem J tertium s quia si chae in aquηli t eraspore J denique concludit motus non spe comparabi
le, nisi eiu dem speciei ubi ait s quia qua tan aquasi
DVbitabit autem aliquis, utrum omnis motus omni c0mparabilis est, an non. Si igiatur omnis comparabilis est, dc aeque uelox est, quod in squali tempore per aequale mouetur; erit circularis qu. edam aequalis rectae, dc maior .etia, dc minor. Amplius alteratio, & latio quadam ςqualis erit; tum in aequali tempore aliu1 alteratum sit, aliud vero latum. erit ergo passi aequalis longitudini. sed i in pomi bile est. At, cuni in aequali Fempore Per aequale mota fuerit: tuc et que VLJOX est: aequalis autem non est passio omnis langitudini. quare non est alteratio I tioni aequ)lis: aut min0r: quare no Omnis conat. parabilis est. IIn circulo autem Iecta, quom modo accideti In conueniens enim est, nisi sit circillariter similiter hoc moueri,& hoc supellectam sed confestim necesse est aut uelocius, decliue sit, hoc autem ae
cliue. I Antei ius nihil dister: in si quis
' qicat necessarium ess e confestim uelocius, aus. 2 tardius
378쪽
tardius moueri. erit enim maior, & minores cularis recta: quare & aequalis. Si innitia in Atempore, Loc quidem lineam B transit, illua
enim,quod velocius est,dicebatur. ergo si &in
minore aequale velocius est . quare dii alta rpars ipsius A, in qua B circuli partem a ciua- feni transibit,& illud in toto A lineam C IAr nuper est dictu,esse aequalem recta circus sed
is noque igitur ipsi moiatus.Sed quaecunque non sunt aequivoca, omnia comparabilia sunt. veluti, cur comparabilet non eis, utrum acutius sit stylus , an vinum Naut ultima: quia enim aequivoca suntinon in
Parantur. sed ultima lysi, quae est i '
inam comparabilis est i quoniam idem significat acutum in vinique. ergo non idem .est ratione,& latione. η An primum quidem hoc in
parabilia sunt : Multirenim idem sitnificat in aqua,&'aere,& comparabilia non sunt. Si au . enim ad unum & non comparabilia sunt. 'An &an .. : etenim & multum aequivoca est : sed quorunda & rationes aequivocε sunt. multum est tantum.& adhuc aliud tantum,& squale Equivocum.& unum quoque,si contingit, confestim aequi. vocum .si autem hoc; di duo. I verum propia quid alia comparabilia sunt, alia vero non ; si Π
Diabilia 'sunt, utrum albilisa in quis ensin pti
379쪽
τὰ tit alio nanque .sAn manifestuna est, quod erit sie' quidem omnia unum facere.in alio autem dimcere unumquodque esse,& erit idem aequale, re Te. as. dulce,&album; sed in alio. IAmplius, 1 usceptinum non quod uis est , sed unum unius primu. Sed non solum oportet comparabilia non qua uoca esse; sed & no habere differentiam, neq; quod, neq; in quo.dico autem, ut color habex aediuisionem . Non ergo est comparabile secun - dum hoc,ut utrum coloratium sit magis album quam nigrum: haec enim comparanturἰ non seesidum aliquem colorcm, sed quaiqnus colox secudum albedinem . sic & circa motu, atque velox, quod in aequali tempore sone xur per aequale, tantum longitudinis in hoc . Te. D. Si autem aliud quidem alteratum est, aliud Qeris latum; aequali ine erit haec alteratio,& aeque velox lationii sed in conueniens est. causa' autem, quia motus habet species.quare,si quMim aequali tempore lata sunt per squalem lon situdinem , sque velocia erunt aequalis recta,& circularis. Virum ergo causa sit, quia latiqgenus sit.an ga linea genusὶtempus enim se
per idem impartibile specie An simul illa specie differuti tenim latio Vecies habet si illud
. super quod moueturri species habeat. An lius
autem,si e quod: ut si pedes;a 'bulatio: Dala;
volatio. An non .sed figuris latio est.Quare quae in squali tempore mouentur per eandem marinitudiuem, que velocia sitnt. eandem autem
indifferentem specie de motu indifferente sp cie.' Quare hoc considerand'qui sit differen
' ' ita motusat ranificat s imo iste, quod genus
380쪽
non una quid est, sed b hoc latεt multa. sunt
autem aequi uocationum aliae quidem multum distantes, aliae autem habentes quandam similitudinem. aliae vero Propinquae aut genete , aut similitudine rationis. quapropter non videtur aequivocationes esse; cum sint. Uando igi-
tur altera est species; si idem in alio, aut si alia diu alio ὶ Et qusnam di finitior, aut quo discernemus quod idem est album, & dulce, aut
aliud ; ex eo ne quia in alio uidetur alterum , an qui omnino non idem is De altera ioneau Te. 3tem quomodo est aequEvelox alieri altera Si itaque est sanari alteraii, est amem hunc quidem velociter,illum autem tarde sanari, & simul quosdam, quare est alteratio aeque veloxein aequali enim rempore alteratum est . Sed
quid alteraltim estὶ aequale enim hic non dicitur. sed ut in quantitate aequalitas. ita hic similitudo. Sed sit idem , quod mutatur in quali
tempore sqtiE velox. virum ergo eo, in quo parsio, an rassione oportet compararet hie igitur , quod sanitas eadem sit, est accieere, aut quod neque magis, neque minus, ted similiter existit. Si autem ex altera passio sit, ut ait ratur id, quod dealbatur, dc id , quod sanatur; his nihil inest idem, neque aequale, neque simile, ut iam haec species faciunt alterationis denois est una,vi'neque latio.quare confider dum est,quot iunt species alterationis,& 'uot lationis. Si igitur quae mouentur, specie differunt, quorum sant motus secundum se, dc non
secundum accidens ; μ motus ipsi specie diffe-
runt:si autem genere;generer svuero numeros' numero . Sed utrum oportet d passionei / G. iarespicere,sieadem similis; si aeque velo