장음표시 사용
111쪽
imitatur ad recipiendum cibum & potum , cui adiacet asperata arteria, seu trachea , cujus supremam partem, laringem claudit cartilaginea lingula , epiglottis, quoties cibus e Bphagum ingreditur ; Nam tracheae munus unice est admittere aerem , ut siquid aliud casu in illam ingrediatur , per violentam tussim statim cogatur expellere . Componitur illa anulis ex flexuosa cartilagine in cicutae modum invicem conjunctis, & divisa in duos truncos inseritur pulmonibus, ct organum musicum format , longe superans omnia manu facta . in his enim una fimila spiritalis non edit nisi paucos tonos: ibi contra unica , quotquot simi in ro musica, per aliquos saltem profert, pulmonibus , qui instar sollis se habent, auram suppeditantibus, eosdemque canens ad arbitrium flectit, dividit, supprimit,& sexcentis modis variat, atque componit auxilio linguae, quam dum nomino , O
currit illud Scripturae : i Lingua modicum quidem membrum es, ct ma a exaltat. Etenim fasciculus quidam illa eli diversorum musculorum , quibus ad nutum animae potest protrahi& contrahi: acui & obtundi: rotundari & complanari: inflari , circumagi , percutere modo palatum , modo dentes: & in
tota oris.cavitate innumeros motus celeritate summa perficere.
Alia plura de in remorum organorum artificio eleganter exponitdi admiratur Lactantius et J .
Iio. Cum tot principaliores machinae corpore partes ad inbrationem excitent, hanc promovent & augent singulae, quas quis minute observandas suscipiat. Quod enim credebatur unum organum, armando oculos per inici Oscopium deprehenditur infinitatem quamdam organorum continere. In exemplum adduco ex eriorem cutim , quae prima sese offert intuentibus , ex invenitur esse rex tui a squam marum minimarum, qua magi qua minus densarum , circa quas dustus observantur excretorii ad
insensibilem transipirationem parati, quorum singuli nascuntura sibi respondentibus glandulis dictis miliariis. Leuvenhoe ius suis microscopiis edoctus censuit, ductus istos esse circiter scocirca singulas squam mas, & uno granulo arenae contegi ducentas ct amplius ex his squam mis . Quare is o ooo ductus excretorii reperiuntur in tam exiguo spatio, quod unum arenae granum lum
112쪽
lum occuparet. Singulae autem miliares glandulae habent suam arteriam , Venam , & nervum . Proinde plane innumerabilis est organorum numerus, quae corpus humanum componunt, cum
tantus sese offerat visibilis oculis communi aliquo microscopio armatis in sola corporis superficie . Quid quod in ipsis humoribus accuratius inspectis detegitur admirabilis quaedam ex dive sis partibus compositio. Ita Boerha ave de sanguine recenter ese fuso ex digito leviter puncto , & recepto in vitreo tubulo, qui micro scopio opponatur, ille, inquit, I apstaret primum tormruber , paulo pos pidetur confici haerulis rubris, quae fero penitus pellucido innatant. Ruber quiete peris, ipse spe Vaculo edanescit, tuncque sanguis globulos exhibet μυοι, quorum senomnino uni rubro quales sunt. Deinde etiam flavus color evane
scii , ct spisaerulae apparent, quarum sex flapo globulo , 3 6 vero rubro aequales sunt. Ibi Asitar progressio, si oculis solis utamur.
II i. Hactenus de partibus humani corporis , quae aliquo saltem modo conspicimus . Quid vero de illis dici potest , quorum sola existentia ex effectibus cognoscitur, sed sormam numerum motum situm actionem , nihil denique de illis praeter existentiam novimus 3 Atque haec duplicis generis sunt, alia, quae ex operationibus immanentibus in ipsa anima, ct alia, quae ex ejusdem animae operationibus in ipsum corpus , cui conjungitur , inferuntur . Non omnia enim organa , quibus anima uti tur pro actionibus transeuntibus,experitur sitfficientia ad immanentes ', quemadmodum manifestum est, tum ex eo , quod ex pluribus hominibus, qui eodem modo sani vegetant , vix duos videas aequali ingenio ac memoria praeditos, & aequalibus inclinationibus affectos e tum ex eo, quod idem homo uno tempore melius intelligat, promptius recordetur, & alias mere spirituales actiones peragat ac alio , cum caeteroquin vel eodem modo pro utroque tempore valeat corpore , ct proinde actiones transeuntes exerceat anima aequali facilitate, vel etiam minus valeat corpore pro tempore . quo profundius intelligit. Sunt igitur in corpore hominis diversa organa invisibilia , quibus anima ipsi unita utitur in suis actionibus spiritualibus , quae non minus variam in se formam habent in singulis homini , busac habeant il-N lorum
113쪽
lorum vultus, quemadmodum concluditur ex diversitate, quae apparet in actionibus, quas illi circa idem objectum exerceant.
Ex altera autem internorum Organorum classe , quorum
existentiam ex effectibus deducimus, sunt illa, quibus diveris res, quae in cibum adhibentur , in materiam corporis animalis commutantur, quod illis vescitur. Transeunt illae primo in eam substantiam , quae chylus dicitur , qui in sanguinem iniussis, illius habitum acquirit. Quis iam hominum novit, quibus organis , aut quo modo chylus e cibis formetur, non quidem ex tota illorum massa , sed ex aliquibus solum eorumdem partibus D, versas veterum & recentiorum in hac re opiniones expendens Fortunatus a Brixia i in ea sistit, quae dicit hujus ciborum digestionis causam praecipuam esse succum quemdam , fermenti vim habentem , qui ex ventriculi glandulis exprimitur r sed his auditis facile est concludere, quod jam olim Busserius ca post relatas similes authorum opiniones dixit, nihil adhuc dictum , quod probari possit. Partes ciborum , quae in chylum non convertuntur , taces audiunt, a quibus ut illi separentur , apte dispositae sunt in crassa illa & pingui membrana , quae me sente-aium appellatur, venae lacteae a Gaspare Asellio primo detectae,& sic dictae ab albicante liquore in illis deprehenso . quae quasi
antliae quaedam illum absorbent, & in certum receptaculum, a sprimo illius observatore Pecqueto Pecquetianum Vocatum,congregant , unde assurgit per ductum thoracicum frequentioribus valvulis distinctum, ita constructis , ut superiores partes versus aperiri dumtaxat possint ad intrusum fluidum sustentandunta , donec tandem ad venam subclaviam perveniat, quo ille effunditur. desinens in similem valvulam eodem modo apertu facilem ad chylum egerendum in venam cavam, non vero ad hnnc iterum intra ipsum transinittendum , quo ubi pervenerit, ab ipsc hac vena cum refluo sanguine desertur in dextrum cordis ven-rriculum, in quo jam incipit ipsius trans rmatio in sanguinem. qui per admirabilem illam alternam contractionem & dilatationem , seu systolem & diastolem , in qua continuo sunt cordis ventriculi, impellitur ad alendas & sovendas summas imas intem Ras externas , Omnes denique particulas corporis ea celeritate quae
114쪽
quae aestimatur a cordis vel arteriae alicuius pulsationibus, utpote ouae sunt in eadem ratione cum contractionibus cordis, ita ut ex
his colligi possit,quot circulos singulis horis sanguis absolvat, 'emel quod cognita sit ejusdem sanguinis quantitas , quae pro diversia aetate, statura, victu , & aliis circumstantiis,ne in uno quidem eodemque homine una semper est. Sit enim haec in dato homine uncias et cor pulsationes vero cordis sint intra horam, 4COo , quarum singulis respondeant totidem sanguinis unciae protrusae e ventriculo cordis sinistro in truncum artetiae magnete, Jam diviso numero sicoo per aco habentur in quoto circulationes intra horam viginti. II 2. Utinam nobis contingat, quod olim Galeno , qui conmsideratione structurae humani corporis, in Dei cognitionem &admirationem ita incensus fuit , ut in ejus laudes eruperit , I Sacrum , inquit, sermonem tamquam mnum Derum componee nritoris myiri. AIque hanc repera cultam esse relig/Vum exissemo istum ipse cognoscam, tum aliis exponam, cu tumori sit rite Lapientia praeditus, ac cujusmodi vi , ct cujusmodi bonitate . Haec
Galenus, qui nondum noverat, quae post sua tempora deprehensa sunt in Anatomia & Physica , celerem humorum circulat lΟ-nem , exactiorem structuram cordis cerebri di hepatis, quae sunt tria principalia viscera, usum innumerarum glandularum, & v ab vularum ad secretionem & motum diversorum corporis humorum, praeter varias venas, & alia vasa & receptacula tunc prorsius timcoonita, quae omnia praeseserunt ordinationem ad fines lapienti l-sime excogitatos . Qui haec animadvertat, concludet cum Laurentio Bellinio , Σ Video praesens numen tuum, O cobibere meminime posum, quin exclamem , Magnus fabricator hominDeus i a gnus atque admirabilis i Atque haec quidem sunt ali
qua de corpore human0' . . . . .
II et . De anima hominis 3am esset aliquid dicendum , quae humanum corpus insermat. Mus admirabilem naturam ostendunt duae illius praeclarissimae potentiae , intellectus & voluntas. quarum utraque nescio quid infinitum praesesert. Anima enim, per intellectum omnia rerum genera cognoscit e omnes natura rum x radus perscrutatur: distincta loco & tempore conjungit
115쪽
& comparat: conjuncta dividit: & rationes universales a singularibus abstractas per se contemplatur , & quae in iis sit ratio cause vel effectus, boni vel mali, pulchri vel deformis, & alterius cujuscumque proprietatis inquirit: neque solum de iis cogitat, quae sitnt, sed de iis etiam, quae non sunt, fingens sibi eum libeat novos mundos, & iterum sistens sibi praesentia , quae iam
olim praeterierunt, omnia comprehendens, & in se ipsa quodammodo formans & exprimens. Eadem in suis etiam appetitioni-hus prorsus il limitata invenitur ; Non enim restringitur ad ea appetenda, quae ad se, vel ad corpus, cui conjungitur, pertinent, sed ad omne, quod verum & bonum est extenditur, inhians cognitionem uniuscuiusque veritatis , & suis desideriis complectens , non solum quod sibi convenit, sed omnia, quae cuique rei sunt consentanea . Tanta denique utriusque facultatis est amplitudo, ut nihil creatum utpote finitum possit ipsis satisfacere, sed opus omnino habeant objecto , in quo sit omnis veritas, ct omnis, &infinita bonitas, Deo ipso, cujus tandem sola possessione conquiescet. Restarent nunc hominum actiones considerandae, atque illae quidem, de quibus nobis loqui licet, aliae non sunt, quam eae, quae in hac vita exercentur . Hae habent pro fine victum, vestitum, & ornamenta, ac delicias tum animi, tum corporis. Sed haec sunt genera quaedam, ex quibus tamquam ex fontibus derivatur incredibilis multiplicitas disciplinarum& artium, tum liberalium tum mechanicarum , quotquot totum hominem S singulas ipsius partes possint non solum tueri S perficere, sed etiam abunde recreare . Quod autem in nulla Republica desint, qui uni potius disciplinae aut arti, quam alteri siponte se dedant, hoc provenit etiam ex diversis inclinationibus inditis a Deo sing lorum animis , ex quibus elucet Providentia Divina simili modo ac in diversitate, quae apparet in hominum facie . Sicuti enim commune est cuivis vultui humano habere frontem, oculos, nares , os, caeterasque partes: sed particulare est singulis, haec habere cum quibusdam sibi propriis determinationibus, per quas statim alter ab altero discernitur, ita commune quidem est omnibus scientiae desiderium, &boni ac pulchri amor : sed propriumsst singulis, hanet potius scientiae,& pulchri aut boni partem adamares Diuitiaco by Cooste
116쪽
PROPOSITIO I. Io Iamare , quam aliam . Qui parum attente observet pueros, cum primum lumen rationis in illis effulget, brevi deteget particula-rςs inclinationes, quibus ad certum quoddam ossicium in Reipublicae utilitatem a Deo provisbre sint quodammodo destinati. Qui amore veri praecipue trahuntur, dicas ad Philosophiam natos , & severiores disciplinas: quibus ordo placet, praeludunt ad
magistratus: qui aedificiorum contemplantur constructionem, inutilibus artibus exerceri poterunt, quae iussiciant opportunos naucleros, architectos, duces, machinatores. Nihil dicam de iis, qui ad picturam , musicam , poesim facti apparent, utpote qui vel frequentius occurrunt, vel magis in oculos incurrunt. Atque tam vehementes aliquando fiunt particulares inclinationes, ut frustra per oppositam illis educationem in alias commutare quis tentat, quemadmodum passim historiae nos docent, quarum aliquas commemorat Yvo Andre si , ubi hoc Divinae Providentiae consilium admiratur . Tot interea ac tanta, quae in solo
homine inveniuntur , quibus Divina Magnificentia se prodit, in causa jam olim fuerunt, ut ipse idem Microcosimus appellaretur. Sicuti enim Universum complectitur duo illa suprema
xerum genera, naturam corpoream & intellectualem, ex quibus pendent tot & tanta ipsius phaenomena, ita etiam homo ex utraque natura constat, quae sit0t omnium causa , quae ab ipsis suspicimus provenirC.
II 4. Haec aliqua sit ni de iis, quae nobis conspicienda & admiranda se produnt in hoc mundo , ct in hac nostra terra , de quibus cum aliquam sibi distinctam ideam comparasset David , quam expositit in ΡLilino Ioa , prout melius intelliget , qui ad ejus sensium facilius percipiendum adhibeat Interpretes, & praecipue Thomae te Blanc Commentarium , jure exclamavit, a
uuam magnificata sani opera tua Domine i Omnia in sapienti feci . Plerique jam Philosophi & Astronomi, quibus consentiunt Muratorius 3 , Alphonsius Nicolai , Antoninus Ualsecchi
117쪽
1 oh DE MUNDO i) , ct alii doctissimi viri, amplificant in immensum occasi
nes admirandi hun C mundum , dum singulos planetas considerant tamquam totidem terras, plenas propriis sibi habitatoribus& ornatas omnibus, quae ad illorum ustini necessaria sint, quorum tamen naturam ne posse quidem a nobis coniici jure dicit Maupertui sins ca) . At equidem omittam haec , quae nondum communiter adprobantur. Sed omittendum non censeo, falsio Cadonicum arbitrari , c3 mentem amborum hujus sententiae esse, ponere homines in planetis ejusdem nobiscum species, etsi non audeant id dicere , & plusquam inanem esse ejusdem timorem de haeresi Praeadamitarum in hac opinione latitante . Imprimis enim norunt illi, & qui accuratius agunt. expresse etiam adve tunt . inferri apertissime ex obviis & certis principiis physicis,cmusmodi sunt diversitas perquam insignis in calore de densitate materiae, creaturas, quae sint in Planetis, esse necessario iis nostrae terrae dissimiles & diversas Deinde contra illos , qui . adhuc nolint concipere, incolas in Planetis debere esse diversae a nobis naturae, quis, inquiunt, non intelligat, Deum omnipotentem posse non solum creare in genere spirituum, qui ad unionem sui cum aliquo corpore destinati non sunt, quot ipsi libeat diversas species , sicuti Angeli dicuntur a pluribus esse singuli diversi specie a singulis , sed posse etiam creare in genere spirituum , qui ad unionem sui cum corpore destinati sunt , species quot ipsi placeat in infinitum diversas , eademque ratione suae Omnipotentiae posse creare corpora informanda a spiritibus diversae omnino intei se constructionis & organizationis. AIa , dicebat iam Buiserius, Gnaret repugnantia in eo, quod sp ratus, qui superer tu in eliseemia unimam muram, uniatur corpo=i, quod cum I os risu habeat eam proportionem, quam o diei corpus nosrum cum nosra anima. Ex huiusnodi diversis specie sipiritibus simul cum corporibus sibi destinatis, quocunque modo Deo placuerit, longo inter se diversis, Quis non videt alia viventia renitare , quam homines, qualis Adam ct nos sumus ZHinc
. p. . . nurn. s. pag. 37. H. Ibi, lib. S. pag.
118쪽
II inc inutile prorsus est illud ejusdem argumentum quod sic habet: i Si qui in planetis essent incolae . illi saltem Jovis
essent gigantes ab ipsa sui creatione, id confitentibus vel conjicientibus iisdem hujus opinionis patronis r ergo nulli sunt incolae in planetis, saltem in Jove . Proba autem conseqm , quia Deus non creat gigantes nisi in poenam peccati ; Nam gigantes sunt monstra, de quibus Scriptura loquitur tamquam de creatu ris Deo exosis, neque illos exhibet fuiste in terra , nisi post depravatum multis iniquitatibus genus humanum , & Angeli boni nunquam legulitur apparuisse in corpore gigantaeo . Respondetur, enim dis. ans. Essent gigantes ab ipsa sui creatione, sumpto hoc nomine gigas in sensit metaphorico, omisio ans: siumpto in sensu proprio , nego an , ct confer. Quod in hujus probationem dicitur , Deus non creat gigantes nisi in poenam peccati , simili distinctione excipitur : reliqua autem
partim omittuntur , partim conceduntur . Dico igitur ad noti nem hujus nominis gigas pertinere primo corpus animatum neque enim gigantes dicuntur arbores aut scopuli: deinde corpus animatum, quod magnum sit , adeoque importari in significatione gigantis comparationem inter unum animatum corpus, &alia ; Magnum enim est terminus relativus , qui proprie significat non quantitatem , sed rationem unius quantitatis ad aliam longe minorem : Sic Boc est magnum animal respectu canis, sed magnum amplius non est respectu elephanti. Praeterea comparatio inclusa in gigantis notione est comparatio inter corpora animata ejusdem speciei infimae, S ejusdem aetatis ; Neque enim
dicitur gigas, bos comparatus cum muribus, aut homo cum puero . Erit sortasse, qui ad ejusdem nominis accuratam notioncm postulet etiam comparationem inter corpora dumtaxat humana , de ejusdem petatis. Habita prae oculis hac gigantis notione , manifestum est, philo Ephos , qui expresse advertunt nulla corpora aut animata , aut in animata posse esse in planetis ejusdem naturae cum illi; hujus teriae , quando dicunt gigantes esse incolas Jovis . non sumere huiusmodi nomen nisi in sensu quodam metaphorico , quo ciuis elephantos diceret quadrupedum gigantes, scilicet ut exprimerent rationem dumtaxat magnitu
119쪽
dinis illorum corporum longe majorem nostra statura , quae , si bene subduxerint rationes, quamvis in hoc figurato sensu gigan--a, esset tamen ii idem ita conveniens. ut qui ex iis incolis ab ea abluderet, illi ili essent quid monstrosium.
I. Instat ci). Scriptura non docet existere alias creaturas rationales, nisi angelos & homines: ergo cum aliunde constet angelos non esse constitutos habitatores planetarum , ct concedatur non esse homines, nulli sunt incolae in planetis. Re p. cou. ant , ct nego consem , quae satis male insertur ; Non enim omnia, de quibus Scriptura silet , falsa fiunt. II. Instat ca . Si planetae haberent incolas rationales, etsi non homines, illi cssent in pura natura . hoc est sine culpa &sine gratia ulla ordinis nec stupernaturalis, nec naturalis; Nam quicquid ratione suae naturae debitum est enti creato , non est gratia .: Sed creaturae rationales, quae sint in pura natura, non sunt possibiles: ergo. Resp. nego mai . Dato quod Planetae habitentur ab incolis rationalibus, hinc non potest determinate inferri, neque esse , neque non esse in pura natura . Alterutrum quidem necessarium est, quoniam sunt contradictoria , sed illud dependet a Voluntate Dei nobis ignota , cum ipse tantummodo revelaverit aliqua , quae pertinent ad providentiam , quam nobiscum exercet. Cadonicus gratis supponens majorem veram , arguit inutiliter
pro minori, & rursus inefficaciter, ut alibi a dico. III. Instant. Positis incolis in planetis jam renovatur sententia Epicuri de Intermundiis , hoc est pluribus mundis invicem separatis per media spatia inaniasiam antea teste Tullio c4 admissis a Democrito. Resp. nego assumptam. obieeta enim sententia admittebat plures mundos , alios dissimiles . alios similes, de ejusdem modi cum hac terra , quae plerunque mundus dicitur , & in iis volebat, ut refert idem Tullius, cs homines innumerabiles p ribus in locis ese eisdem nominibus , honoribus, rebus gestis , imgeniis, formis , ct maribui. Hanc sortasse voluit Lucianus tro
120쪽
ducere, dum in libro , qui per antiphrasim credo inscribitur Vera historia ci tot si ve facetias, si ve inficetias congessit
circa incolas Lunae, Solis, Veneris , & Cometarum, quorum aliquos finxit esse homines, quales nos sumus, alios vero a nobis diversos. Sed quicquid de hoc sit, eam certe excludunt, qui ita ponunt planetas habitari , ut simul suadeant non solum 1ion habere, sed ne habere quidem posse incolas, aut alia compora ad illorum vitam & commodum necessaria Blo numero a
nosti is distincta. IV. Instant. Admissis incolis in Planetis iam mundus non
est unus: sed dici non potest mundum non esse unum ; Nam hoc repugnat sacrae Scripturae, quae semper loquitur de mundo in singulari , & est contra apertam doctrinam Patrum , & Theologorum , qui cum S. Τhoina cΣ , unum dumtaxat esse mundum propugnant : ergo dici non potest esse incolas in planetis. Resp. disin. mai . Admissis incolis in planetis mundus sumptus in alia significatione , ac pro Universo , non est unus conc. mai t Mundus sumptus pro Univram non est unus , negomui . Minor excipitur cum eadem distinctione, & negatur consequentia. Totius argumenti inutilitas manifesta est semel quod certum sit mundum significare apud Scripturam , Patres , de
Theologos non solum universitatem rerum omnium creatarum,
sed etiam certas partes, immo particulas hujus universi . Cum mundus sumitur pro universo, prosecto non potest dici nisi unus, nec opus est recurrere ad aut horitatem , ut hoc suadeatur, cum evidens sit, omnes partes alicujus rei simul sumptas non consti- tuere plusquam unam rem unde est illa S. Augustini et imo logia, c3 Universum ab diritaIe nomen accepis. At cum Unive sum non venit mundi nomine , cessat omnis repugnantia in hac propositione, mundus non est unus. Certum autem est , & notatum jam olim ab aliis,ut Calmeto 4 , ita Scriptura mundi nomine modo venire res omnes creatas e modo Elum genus humanum e modo aliquam dumtaxat hominum partem , quae dici possit multitudo: modo eam Elum hominum partem, quae plus nimis de terrenis rebus sol Iicita est. Cum apud Joannem de o Uer-