장음표시 사용
131쪽
cam navim ipsi impositam, ea mercium copia transvehitur, quae itinere terrestri indigeret ingenti curruum apparatu . Sit navis oneraria ex minoribus, quales sunt quae deserunt dolia quinquaginta , quorum singula teste Pluche ci aestimantur libras bis
mille ex sexdecim unciis , jam si haec trans γrtanda essent pertrigas, distributis in singulas libris ter mille , quae pro itinere plurium dierum sunt pondus aequo majus, non satis essent plaustra tria supra triginta cum totidem proinde aurigis, & equis novem supra nonaginta . Quod si navis oneraria sit ex majoribus , quae includunt dolia quingenta, peracta horum distributi ne simili modo in currus, adhuc aliquid supererit, postquam impletae fuerint trigae 333, & occupati totidem harum directores
cum equis serme mille . I nunc , de compara tantam hominum& animalium multitudinem cum parva illa manu, quae requiritur ad navis regimen . Per hanc navigationis viam Imperium
septem Provinciarum Belgii Foederati, quod extensione quidem loci non superat Normanniam,fertilitate vero longe illi i ferius est, par opibus evasit praecipuis Europae regnis. Ex quo apparet Horatium , ubi abscissas a Deo terras Oceano ad oppinsitum finem credens, impias vocavit, quae a Non tangenda rates trans7iunt pada , plus nimio comprobasse se poetam, cui quidlibet audendi voluit jam datam potestatem.
IZ I. Rursus maria 1 alia etiam voluit esse illorum Creator . rum quia attemperari debuerunt generi illi amplissimo eorum, piscium , quoriim vita non conservatur, nisi in aqua salsa : tum quia per solum motum ex reciproco aestu & ventis non satis cautum fuisset ab eorum insectione & putrefactione: tum quia opus erat, prostaret ubique sal, ut homines haberent ad manus, unde sibi alimenta quotidie condirent ; ex mari enim communiter extrahitur sal commune e & ut ejusdem subtiliores partes, sine
quibus nulla fit plantarum vegetatio, una cum vaporibus vi caloris , aut alio modo elevatae ubique spargerentur . Praeterea cum
tota fere superficies terrae sivis instructa sit incolis rationalibus , praeter maria, quae sunt ad omnium usus parata, opus etiam erat ia
132쪽
ad usus particulares diversorum locorum,particularibus aquarum congregationibus , fluminibus scilicet, lacubus, paludibus , ex quibus necessarii tot viventibus humores per vim maxime Solis elevarentur, & per vim aliarum causarum: i P et igitur, concludam cum Κingio,maria o paludes non abundare ultra n
cesssorem , nec potuisse minui fine totius damno . I 12. At inquiebat Malebranchius, Psilosophis pisa est haerrerum Universias opus naturae cccx.
0. Nego assumptum , si intendat facere propositionem unive salem saltem moraliter . Nam sapientissimi quique omnium temporum contrarium apertissime dicunt, & Divinae Menti; opus Mundum esse altissime clamant. Nonne id Graeci evidenter significarunt illum , ut observat Plinius 2 Κδαλον, nomine ornamenti appellantes, ct Latini a perfecta absoluique elegantis Mundum 7 Cui fama saltem notus non est Platonis Timaeus, iaquo celebris hic Philosophus secundum illas cognitiones , quas tunc habebat, Mundi fabricam contemplatur, S ab ejus ordine , ω pulchritudine supra nostrum captum deducit infinitam Divini artificis sapientiam S perfectionem . Platonis etiam sunt alio in loco illa verba, Terra, fidem, i umque universum , temporu m quoque ornatissima varietas annis me laurique disincta id osendunt scilicet Deum existere infinite Lapientem & potentem . Et Plutarchus adprobat, quos idem putaverit, visum in nobis fuisse accensum , ut spectandis udmirandisque caelestum torporum motibus anima nosra amplem condocefacta decorum is ordinem , odium conciperet incompositorum motuum , ct e ui fidentem levitarem fugeret. Ex Platonicis sic habet Maximus Tyrius, Deum omnium opificem videmus , Caeli pidelicet compositorem harmonicum, S Iis ac Lunae ductorem , astrorum circulati nis , in xui, eboreae, demersimilique moderatorem supremum, temporram pomum, ventorum gubernatorem , authorsin pelagi, terrae architect/- , fluminum emissorem , fructuum nutri orem , creat rem animalium, genitaleis, pluoium , frutaserum , paren em, productorem . Stoicorum argumentationem , qua crediderunt is
133쪽
rite concludere demonstrationem existentiae Dei ex observata paulisper hujus Mundi constructione , Tullius cro exponit permagnam partem secundi libri de Natura Deorum. Eadem est opinio ipsiusmet Tullii, qui brevi ait, Σ Deum non vides, i men ut Deum agnoscis ex operibus ejus - Et alibi, 3 Praefantem aliquam aeternam ina ram , ct eam suspiciendam , adoriandamque hominum generi, pulchritudo Mundi, Ordoque rerum caelestiam ediit confiteri. Eadem est Manilii Ethnici Philoisphi & Poe-
Nec quidquam in tanta magis est mirabile Moleta Nam ratio , ct certis quod legibus omnia parent. Numquam Iurba noceι, nihil Alis panibus errat . Eadem Danielis Barioli in sua illa Dissertatione. Deus latens β-ul se patens In creaturis, in qua est illud eleganter di ctum singulae res creatur sunt totidem lineae neomesri ae . Eadem est Pluches in suo Eleganti opere Spectaculum nataris, in quo dicit contineri 6 neologiam vulgarem, o Tabulam repraelenam rem Dipinos perseniora . Eadem Bussierit c 3 , Picteti η , Gennuensis ς , ct eorum, quorum ipse recitat verba - Eadem est tot tantorumque virorum, qui de illa integros libros conlec runt, ut Pauli Segneri in libro, Increduti fenas bc ι sa: Brampi nis Gurdonis,cujus citatur Dissertatio Gallica cum simili titulo,, Incredialitas inexcusabilh: Danielis Barioli per totum suum opus, Is Ricreatione dei Sapis . Hannibalis Marchetli cit, Roberti Bellarmini ci i , Gulielmi Derhami in duobus libris Anglice scriptis , sed in alias etiam linguas conversis 4 altero Theologia ρυ sica . edito Londini anno a II, altero Theologia Astronomi-
aea , ibidem edito anno I is, Gulielmi initani cia , Georgii
ii Beli. De Astensione mentis In
Deum per scalas rerum creatarum.
134쪽
3 , qui tamen utpotα Lutheranus . & Cartesianus immiscet aliqua, ut notant Trevolitani in ejus compendio, quae non conveniunt neque cum vera Religione , neque cum vera Philo
suae etiam in linguam Germanicam versioni Theologiae Astronomicae Derhami praemisit teste Ueidiero c. catalogum script
rum tum veterum , tum recentiorum . qui ex rerum creatarum
contemplatione existentiam Dei demonstrarunt: quin immo in Ela etiam expositione alicujus dumtaxad partis vel particulae ipsius mundi aliqui sistunt, contendentes a sanae mentis homine evidenter inferri,quicquid de Divina essentia cognosci humanitus potest, ut in ipsis etiam titulis sitorum operum aliqui eorum sufficienter indicarunt, & palam prufitentui , quotquot de Anλ- tomia scripserunt - Recentiuς Anonymus quidam impense laudatus a TrevoItianis cΙΣ , idem argumentum exposuit integro libro Parisiis edito anno IIIa, quem equidem non vidi, cum hoc titulo , Demonstration de ι' misenee de Dieu, tiree de is com s
illance de la Nature , ct proportionia a la fible intelligente de plus simplay -
123. Philosὀphi sunt etiam S S. Patreς, qui etsi caruerist tot illis cognitionibus in Physica , quas processu temporis nobis comparavit Bllers hominum de rerum natura inquisitio, & a curatiores observationes detexerunt , nihilominus unanimiter infinitam Dei sapientiam in hujus Mundi constitutione , & singulis ejus partibus p sessi sunt re Iucere. S. Athanasius, cis inquit, rerum natura quodummodo conIra illos c Adversarios no- . stro
Id. Lithotheologia M Ο Rac. Della Religione. tradotio itag. rima dat Carm 176 I. Fen. de Existentia DeI . 8) Ra. de Exist. Dei demonstrata per Creaturas s) Reau. commen. pro histor. Insea
135쪽
stros 3 exclames, Venditque suum Conditorem, ac Domititim, arque opificem , qui hanc rerum unipersitarem, ut 0ram tenens, uni per-ya eum singulis coaptans. um ordinem recte G congruenter absoL eis. S. Augustinus vult dici in Psalmo a 48, Confessio ejus super Caelum Terram , quia . inquit i Deum omnia confitentur, omnia clamant, omnium pulchritudo quoiammodo vox eorum es con-μMH- Deum. S Hilarius, ca Pulchrum Cartam, ober, Ierara, maria, ct Uni Persitas omnis es, quae ex ornatu suo, ut etiam Groris placet, digne Κοσμος, ides Mundus nuncupari ridetur. S. Pe
trus Chri sologus, cΓ Afro modo fle ex distinctis partibus junxit
compagem munc, ut nec c=mmixtio ri creta confunderet, nec discretio rerum scinderet uoisaram. S. Gregorius Nitanus , vel ut alii volunt Nemesius, credit satis facile eue ostendere , res quasique ab Orbis Arebite si Deo creatas , estumque proponionem
se harmoniam, sessum. ct ordinem , ct usum, quem una aeque seri Uniores . S. Prosper explican illud S. Pauli ad Lycaonios , quod Deus non sine testimurio semetipsum reliquit, neque illis, neque ullis gentibus, uod es , inquit. hoc tes monum, nisi ipse Iotius Mundi inenarrabilis pulchritudo, se inenarrabilium beneficiarum ejus dioer ordinata largitio . Caelum ergo , cunctaque cclesia, mare se Ierra, omniaque, quae in eis funt, consono concentu prores abantur gloriam Dei, praedicatione perpes, majesatem fui loquebantur Auctaris. Brevius eumdem sensium expressit TertulIianus, Habet Deus Iesimomum sum id, quod fumus, ct in quo sumus. idem significant , qui creaturas vocant sicalam ad Deum, 8 sic S. Basilius:Librum Idiotis ipsis lectu facilem . sic S. Jo. Chrysostoinus, in quem conceptum incidit nuper Ullistonus, vocans cς Sacram Scripturam , ct Mundum visibilem,duo Divina volumina: Nurus Divinae Sapientiae dixit creaturas S. Augustinus: Vestigia Creatoris S Gregorius cro , quod jam olim dixit Job 1 Q,haec ipsa vestigia Dei declarans non posse comprehendi: Radios Increati Solis, S. Bernardus: Primi
136쪽
principii umbras, & resonantias S. Bonaventura e Testimonia existentiae Dei, Tertullianus. Horum verba exhibet Benedictus Rogacci ci . Soli igitur mali quidam Philosophi, qui ita censuerunt, nominari possunt, ut Rex ille Alphonsus, quem serunt contemplantem systema hoc Universi blaspheme pronunciasse , illud longe melius potuisse disponi, cum debuisset falcri, imparem se esse ad illud cogno endum, quod certe, si aetate Nevvloni vixisset, illius schola eruditus, admiratus cum eo esset, Scomnibus, qui ex illo didicerunt . Addat malis Philo Ephis Malebranchius , si placet Manichaeos , etsi enim hoc modo augeatur horum Philosophorum numerus, adhuc parvus est comparate ad illos, qui contrarium omni tempore senserunt. Ita si ex una parte Manichaei putaverunt principium quoddam malu nosuisse hujus Mundi conditorem, ut proinde statuerint jejunandum die Sabbati, quo Mundi haec machina ab illo absoluta fuit. ad declarandum odium suum contra ipsius Artificem per hanCpublicam moestitiam, ex alia parte plures Ecclesiae legem sanciverunt prohibentem jejunium die Sabbati ad contradicendum huic Manichaeorum stultitiae, qui mos adhuc viget apud Ecclesiam Orientalem, reserente Philippo de Carboneano Σ .
124. π Mpossibile est tum moraliter , tum physice , tum mei I physice, Mundum hunc esse effectum casus. Notiones diversae impossibilitatis 3 alibi dedi . Propositio a tem pro duplici sensu, in quo accipitur casus est contra divem sos. Aliquos ex his, antequam singulas partes suadere aggre
IMprimis adversantur illi , qui cassim accipientes pro negatione omnis positivae causae, concepta ad instar omnium negationum per modum entis, eidem tribuerunt , vel visi sunt tri-
137쪽
buere tamquam ipsius effectum, hunc Mundum . Ludovicus Ba hieri tribuit hanc stultitiam Philo λphis i) quibusdam binensibus. Deinde est contra multo plures. qui casium sumpserunt pro causa quidem positiva , sed quae vel nulla pnedita sit intelligentia, vel nulla praeviae intentione operata est hunc Mundum. Tales fuerunt iam olim Philosophi Phoenicii, quorum sententiam de Cosmogonia Eusebius Caesariensis refert Σ verbis Sanconiath nis Aut horis Phoenicii, qui, si modo extitit,de quo dubitant aliqui cum Henrico Dolvvello in Dissertatione Anglice edita anno 168i de Sanconiathonis historia apud Morerium O . &Jo: Clericum ), floruit ut verius creditur Circa tempora Davidis: nec video. quomodo Angli Authores Historiae Universalis dicant, Eusebium minus aequum fuisse,dum accusavit Phoenicas exclusisse Deum a constitutione Mundi; Nam etsi nescio quem spiritum dicat Sanconiathon se conjunxisse materiae, cum in Mundum coalescere coepit , attamen profitetur illum non novisse opus suum, sed casu ipsem emersisse. Tales fuerunt etiam 2Egyptii, & Graeci Philosbphi, eodem Eusebio reserente cis
ex Diodoro, qui eamdem cum Phoenicibus doctrinam paulo explicatius circa aliqua tradiderunt. Talis nominatim fuit Dem critus celebris Materialistarum COriphaeus, qui ex materia is deterna, seu atomis aeternis , & aeternum volitantibus docuit extitisse tandem hanc rerum molem , & dispositionem, quam
Mundum appellamus: Ponebat, inquit S. Thomas post Tul-. Ilum 8 de Democrito . principia omnia rerum esse mobilia ,
nanquam quiescentis , in ex concursu ipsorum atomorum casu esse Mundum factum Hebat. Determinate autem de primorum animalium & etiam hominum nativitate eam ejusdem Democriti opinionem, quae apud citatum Eusebium fuit citam AEgypti
xum , & apud Laertium θ Anaxagorae & Archelai , Censorinus si
Euseb. Praep. lib. I. cap. 7. P. I. 13 S. Tho. In i. de Aia. ad teri a
138쪽
scio quos, radicibus errae cohaerentes primum increvisse, ct infantibus ex se editis ingenitum lams humorem , nutura ministrante praebuisse , quos ita educatos in adultos genus humanum propagosse , ct quidem a campis AEgypti, quos Nili inundatio limo
cumulavit, in reliquas successive terrae partes . Praeclaram hujus consutationem habemus a Lactantio 3 . Anaximander Democrito antiquior, alter Materialista, vel, quandoquidem aliqui apud Anglos Historiae Universalis ) Auctores id negant, tribuens certe casui procreationem Mundi,Anaximander, inquam, scuti teste Plutarcho sa docuit, animalia omnia duce casu sormata esse ex humida materia, ita primos homines statuit generatos ex humido in ventre piscium , ibique educatos, donec prinjecti per vomitum fuerunt sipra aridam terram ea jam aetatis maturitate , per quam suamet industria sibi consulere poterant: ex quibus per generationem alii extiterunt. Nec soli hi inter veteres fuerunt, qui sic de primorum animalium generatione seimserint: alios numerat, & irridet Francisicus Redi 6 . Contra hos fortasse Plato loquitur utpote se antiquiores, ubi in Soplaista dicit, animalia cuncta, plantasique numquid alio quodam opi
fice fabricaxa, quom Deo facta esse , eum prius non fuissent, dic
mus 3 An multorum doctrinant sectabimar dicentium ita gigni oeausa quadam fortuitaὶ Eosdem deinde consutavit Aristoteles 8 :
Et nuper Cheyne 9 argute observat illorum , di omnium materialistarum incohaerentiam , qui, cum non patiantur majores suos contemni, &jactent nobilem genealogiam , ut nobiliorem etiam fingant, non dubitant deinde se filios terrae reputare, vela caeco castu originem suam deducere . Academici similiter putarunt probari non posse , quod hic Mundus per solas naturae vires, cujus nomine intelligebant res ipsas mundi sensibiles simul sumptas, non potuerit coalescere cum ea convenientia, &consensu partium, quem nunc habet. Ac Tullius quidem unus ex
139쪽
ex his illud proposuit argumentum , quod non plane intelligiatur, i) qualis fit Via fabrica , ubi adhibita, quando, cur, quomodo, quasi vero ex horum ignorantia concludatur , aut Mundum non esse , aut non esse ejus strii sturae admirabilis, qualis aliquomodo intelligitur: Cotta vero pariter Academicus, minus cohaerenter cum suis principiis statuit, quod cassii suffragatur , dicens quod, ca natura cohaeret, ct permanet fuit viribus non Deorum estque in ea ise quasi consenses , quem συμπαθείαν Graeci vocam,
ct ea , qa ua sponte major es, eo minus ditana ratione fieri ex fimanda es , & alibi Ost eamdem opinionem tribuit Stratoni
Recentissime Maupertulsius, Christianus istus , Helv tius . Di derotius,& Volta ire Epicureis visi sunt favere, ad mira tibus veI potius indignantibus doctis & bonis, inter quos est Antoninus Ualsecchi ) . Ac Maupertuisius quidem ausius est
elevare demonstrationem existentiae Dei, quae deducitur ex rerum creatarum connexione, recurrens ad hypothesim casus,qui ex diversis atomis , atque moleculis produxerit innumerabilem individuorum multitudinem , ex quibus quae sertuito convenissent in hanc Mundi compagem , ex ea ipsa combinatione determinata
fuissent ad subsistendum, quae vero ad illam inutilia fuissent, pr pter hoc ipsum periissent. XVolsus vero affirmavit, Vitium committi ab iis . qui ab ordine Universi ad ordinantem argumenta tur, eumque Deum esse inferunt, quod cum multam illi invidiam conciliasset , eam a se conatus deinde fuit avertere peculi ri di C. sertatione . Helvetius autem haec habet, 8 Data a Deo vi
Ieriae, satim elementa submissa fuerunt legibus motus: sed serrarunx confusa per omissium desertum, in quo miuies coasierunt in monstrinas combinariones , ct dimissima cham, donec nactu δε--m fiunt hunc ordinem ph Dum . in quo mundus nunc es. Ille sic loquutus est in eo libro quem Gallice edidit Parisiis anno i s 8 . Sc inscripsit de Spiritu, sed Palfecchrus quidem contendit v
140쪽
rius inscribi potuisse de Materia: Abrahamus vero Chau me Ix concedens i Materissimum esse Θ dus libri resim principalem ,
negat tamen posse determinari ullum ipsi convenientem titulum, quoniam post attentam ipsius lectionem profitetur in sua praefati ne ad examen criticum , quod de illo edidit, se eruere non potuisse , quod nam sit ipsius propositum : Populi tandem sensiis est illum inscribi debere , tractatus contra omnem Religionem , dc nos mores,quoniam illum ex utroque capite statim,ut in publicum prodiit, omnium ordinum homines execrati fuerunt, ita ut ipse idem quasi e somno excussus palinodiam cecinerit, cui cum nondum plerique acquiescerent, duas alias successive eodem anno adiunxit, quas refert idem Chau meix a , ex quo disto a contra illum nuper prodiisse fixamenserieux, ct eomique si Hvre dei' G ii, cujus Auctorem dicit esse Abbatem de Lignac, a quo habemus Epipolas Americanas, Gallice scriptas. Diderotius unus ex Encyclopaedistis ad articulum de Pulchro sic loquitur , Pulchrum non semper es opus caustae intelligentis. Saepe motus efficit intino ente Alitarie considerato, tum in uribus inter se comparatis, multitudinem innumerabilem rerum admirabilium , quae proinde fiant eombinationes for uitae, dc alia multa addit in eamdem se tentiam, contra quae jure citatus Chau me ix invehitur . Vcrutatre tandem in quodam opustulo, quod inseripsit Somnium H tonis, fingit spiritum quemdam,quem Demoleorgon appellat, Auct rem huius terrae, ut illi exprobret imbecillitatem mentis, quae ne sciverit evitare ea, quae ipse censet imperfectiones in illius sermatione . Nonnot te de hoc libello mentionem faciens accusat illius auctorem ignorantiae de impietatis .