장음표시 사용
141쪽
Argumenta pro impusibilitate in genere , ut Mundus fit a casu. 1 f. utrosque jam disti inos adversarios sic arguo. Axioma est receptissimum a Philosophis omnium te misporum , nihil fieri sine causa . i) suicquid, sic Plato, gignitur , ex aliquo ea a nece sinis gignisse : sine causa vero Ο Iri quicquam
impossibile es. Et Tullius , et Nibii turpius ρυβο , quam fieri
sine causa quicquam dicere: ergo hic Mundus, in quo evidenter sunt partes admirabilis structurae tum majores , ut sunt Sol, Luna& Terra, tum minores, cujusmodi sunt corpora viventia, quae explicant mutuam inter se convenientiam vel medii , vel finis . vel utriusque , si comparentur cum diversis , non habet pro sui causa , nec casum sumptum pro nihilo, nec casium sumptum promotu materiae sine ullo consilio siponte se moventis. Si enim haec materia expers sapientiae adstrueretur causa eorum , quae in hoc mundo sapientissimam construetionem praeseserunt, iterum statu retur nihilum esse illorum causam i 26. Distimae autem contra primos Adversarios, qui casum faciunt causam Mundi, sumentes casum pro nulla causa ,sic arguo. Nihilum nequit esse causa ullius rei ; Nam quicquid est causa alicuius effectus , necesse est existat ante ipsum effectum ordine saltem naturae & causalitatis, aliunde repugnat aliquando existere casum sumptum pro nihilo : ergo casus hoc modo sumptus nequit esse causa hujus Mundi,& ut ait lo:Gualberius de Soria 3 , es merum fomniam chimaericum solidae ignoramiae. Deinde Deus ens persectissimum omnia sciens di potens, ubique est: ergo nullus esse potest locus cassii sumpto in sensu excludente omnem omnino causam,& ad Deum saltem ut causam unicam, qui aliunde est causa omnium prima, reduci debet illud, cujus nulla alia apparet causa. Bene proinde contra istos Bartholomaeus Fibus concludit,
Deliret minor, qui Crocodilo AEgypti, iam musae, pomo, caepis
142쪽
originem tribuat rerum omnium, quam qui nihilo . De rhamus vero i Quis, inquit, perpersus em qui tam magnificum opus, rerum creationem mero nihilo , cujusmodi es cassus, tribuat potiusquam Deo. I 27. Contra secundos , qui tribuunt hunc Mundum casui in sensu atomorum , quae postquam aliquo modo extiterint,vel causa aliqua illas creaverit, per ipsarum motum nullo consilio directum tandem coaluerint in hanc rerum molem, habetur robusta, eloquens S abundans argumentatio Balbi stoici apud Tullium 1 . Contra eosdem bene etiam sic arguit Cheyne 3, - Qui dicunt possibi lem esse existentiam huius Mundi ex sertuito atomorum motu , temere id dicunt , nisi ostendant quibusnam determinate motibus, directionibus, ct reflexionibus , principales saltem hujus mnndi partes sermari potuerint; Nam quam si e novimus accidere, ut quo i possibile creditum fuit, dum cogitabatur, inventum deinde fuerit, dum exequeretur, abQlute impossibile , propterea quod opus esset principiis inter se contrariis: sed nemo hominum potest ea ostendere , cum nemo hominum adhuc assequatur struet ra n ullius organici corporis: ergo temere dicunt possibilem esse dentiam hujus Mundi ex sortuito Atomorum motu .
Arguwenta pro impessibilitate morali Mundi per casum . 123. o Rimo arguo cum Jaquelatio '. Casus sumptus prox motu sertuito atomorum nunquam,quantum etiam ex historiis cognovimus , produxit ullum animal, nec hominem nec brutum, quae sunt quaedam huius Mundi partes : sed si ex sertuito atomorum motu produci posset aliquod animal, facilius nunc produceretur , quam primo olim producta fuerint ; Posset enim quis jam existimare minimas saltem aliquas ipsbrum animalium mole-culas
143쪽
culas , & rudimenta remanere etiam post mortem , & dissolutis.
nem animalium, quin proinde necesse esset recurrere usque ad at mos: ergo fortuitus atomorum motus non potest producere ullam
ne exiguam quidem partem Mundi, qualis est aliquod animal. 119. II. Ex inductione arguitur facta in aliis facilioribus, quia minus complexis combinationibus, quas siue mentis alicuius directione, nunquam in aptam se dispositionem conformasse vidimus . Ita quis unquam vidit ex fortuita colorum projectione in telam extitisse imaginem non dicam exercitus dimicantis, sed ne unius quidem bene dispositi corporis vel hominis , vel equi, vel currus y Quis speret ex fortuita extractione vocabulorum, quae Virgilii AEneida componunt, habiturum se, illis prout exeunt
deinceps dispositis, integrum opus vel saltem aliquem ipsius librum , vel ut verbis Tullii utar, i Quis putet, si innumero Iestinius O piginti formae titerarum , vel aureae , pei qualeslibet aliquo conjiciantur, posse ex his in terram exeum annales Ennii ut deinceps legi poser, inci. Idem dicendum de chordarum musicarum percussione illa , quae harmoniam pariat , idem de inflexi
ne organorum vocis humanae , linguae & labiorum, quae cantum aut sermonem constituat, quae Omnia nemo credit, possibile moraliter esse , ut quis fortuito motu unquam exequatur . Atque
quia statim in hujusmodi. exemplis elucet animo impossibilitas haec moralis, ideo evidens etiam dici potest esse , non fieri a mero casu ea , quorum multiplices partes recte observantur dispositae atque connexae. Dicit quidam apud Platonem,quia deprehendis ofdinem in meis dictis & iactis, evidens tibi est, me habere mentem intelligentem : ergo Videns ordinem hujus Mundi, confite Depari Ialtem evidentia esse apud te certam existentiam mentis infinite intelligentis. iso. Impossibilitas huiusmodi moralis ex eo provenit , quod apta dispositio una tantum est , vel saltem numero paucae sunt, dum contra, quae confuse sunt,& ineptae dispositiones, sunt innumerabiles . Quare unitas illa , aut paucitas deberet quodammodo triumphare de innumerabili multitudine , quod est difficillimum, & quo maior elucet animo differentia,& inaequalitas inter opportunas & inutiles combinationes, eo evidentior est moralis
144쪽
impossibilitas, ut emergat cassi illa , quae opportuna est. In nostro autem casu inaequalitas ista tanta est , ut ne illam quidem concipere possimus . Ex una enim parte est sola haec atomorum combinatio , quae nunc habetur , admirabilis ut supra vidimus , cuius cmersio per sertuitam agitationem atomorum postulatur: ex alia autem parte sunt aliae omnes possibiles ex iisdem combinationes , quarum numerus etsi finitus, sua tamen amplitudine apprehensionem nostram superat. Etenim si solae Σ3 literae Alphabeti tot l, bros cc sensus diveris faciunt, & ut ait Lucretius si
Multa eIementa vides multis communia perbis:
Cum Iamen imer se versus , ae perba necesse es Confiteare re sonitu disare sonanti .
Tantum elementa queum permutato ordine seu Quinimmo si Versus illi hexametri, qui Protei dicuntur ob multitudinem combinationum, quas fuscipere positat sub paucis illigverbis, quibus constant , tot reipsa admittunt variationes, ut admirationi omnibus sint: cujusinodi est versius ille Bernardi Bahusii, ni tibi sunt Virgo dotes, quot fidera Caelo , quem saeto ipso Ericius Puteanus in libro, quem Thaumata pietatis inscripsit stendit posse commutari mille &viginti modisser. vata hexametri torma , & neglectis illis sub eadem sorma erumpentibus permutationibus , quae sibi vis e fuerunt habere sensum , qui laudes Virginis minueret r Jacobus vero Bernoullius post alios multos ab ipm citatos 1 , qui idem disquisierunt, sequutus theoriam magis accuratam dixit, salva metri lege omnino ter millies rercenties ae duodecies pariabilem esse : & generatim, si verum est, sicut verissimum est,Theorema illud artis combinatoriae, quod, .videre est apud citatum Bernoullium,& expeditius apud Tacque-tum 3 , Wolfium Q, aut Ricciolium cs , docet, dato elementorum , quae combinari debent numero , inveniri numerum omnium possibilium combinationum, multiplicato successive per sequentem numerum producto, quod habetur per multiplicationem, R eorum,
145쪽
eorum , qui primi sunt in serie numerorum, quae incipit ab unit te: ut si tria sint elementa, sex possibiles sunt ex illis combinati nes ; Unitas enim & binarium invicem multiplicata dant binarium , binarium vero multiplicatum per ternarium producit s narium et citatus versus Bahusii neglecta serma hexametri, cum constet vocabulis octo , poterit modis 4O32o variari. Cum lxec inquam omnia ita se habeant , quam immanis erit numerus com-hinationum possibilium ex omnibus innumerabilibus atomis, quae Mundum hunc componunt. Profecto moralis impossibilitas ememsionis hujus ordinati Mundi ex mero casu preveniens , & huius impossibilitatis evidentia dicenda est perquam maxima. Quinim
ct Boscovichio numerus combinationum possibilium ex atomi et statui infinitus , habita ratione ad figuram ct situm illarum inter se , quae duo cum infinite variabilia in infinito spatis sint, infinitatem etiam refundunt in atomorum combinationes possibiles. Atque tanto illustrior tunc evadit evidentia impossibilitatis moralis, ut ex sertuita combinatione extiterit hic Mundus admirabilis , ut stultitiae accusetur , qui illam neget. Nam qui sperat , inquit citatusHoohe ,ex concur u forLuito orisuram hanesundi fommam , sperat contra infinitam probabilitatem , quo nibit potessse lepius: c, qui credit ortam illam esse , credit etia in contra probab iitatem infinitam, quo nibii potes esse sultius . Cardinalis SBrtia
Palla vicinus in suis de Bono libris Italice primum scriptis, ct ab eodem pauloe post Latine redditis, non videtur quicquam ultra
requirore , quam ut clare pateat moralis impossibilitas, ut ex B tuito atomorum concursu existat haec rerum ordinata combinatio .
qua nunc Mundus dispositus est . Uerum: ulterius procedi potest ad impossibilitatem physicam , & etiam metaphysicam demonstrandam . Atque hujusmodi demonstrationes haberi posse mihi
146쪽
PROPOSITIO II. Iavct Dit initas; conspicere enim Virtutem & Divinitatem illius, . per quem Mundus factus est , aliquid amplius significat, quam habere de his certitudinem moralem .
SECTIO IV. Argumenta pro impossibilitate V2μι
Mundi per casum.1 3 1. Ic arguo . ordo est connexio mutua plurium rerum in D unum finem conspirantium : sic postquam apud me ordinis notionem statueram , invenio eamdem proponi, & fusius declarari a Bumerio i , Muratorio Σ , ct Verario 3 , quae est longe melior illa , quam Stoici reserente Tullio t43 tradiderunt
per compositionem rerum optis ct accomodatis locis : ergo ordo sup-zonit causam intelligentem . Nam finis intentio, quae spectat ad notionem ordinis , non habetur sine intelligentia : ergo Mundus hic habens ordinem in suis partibus, physice impossibile est . ut fieri potuisset ex sortuito atomorum concursu . Consequentia ex notione physicae impollibilitatis manifeste descendit . Eadem confirmatur tum ex persuasione illa ineluctabili inta ex perpetua, constantique observatione , quod nunquam fiat sine consilio &arie id, quod praesesert ordinem in suis partibus : tum ex similibus aliorum auctorum argumentationibus. Balbus Stoicus apud Tullium sic arguit, Si quis in domum aliquam , aut in D asium, aut in forum veneris: cum eidem omnium rerum rationem , m9dum,
disciplinam, non pses ea sive causa fieri jadicare, sed se aliquem
intelligis , qui praesit , culpareatur : multo maris in tanIis motuebus, tantisque vicissitudinibus tam mustarum rerum , στρae Iuniarum ordinibussatuat necesse es ab aliqua meme tantos naIurae m9tus gabernari .Quibus similia fuse habet in eodem libro . is) Videt quispiam , sic Leuius o Ualatium, eujusfructaram omnes Archi-R 1 tecti
147쪽
1'Σ D MUNDO. recti invantur, quaerit, is artifex hoc extruxerit, respondetis Iaps ac collisione montis propter Ierrae moram , singulos panes ita coaluisse. Ec is adeo pecors hcc credat quo exempta utitur etiam Daniel Bariolus si , illudque multis aliis cumulavit S Jo. Chrysbstomus in illud Psalmi 1 3. Dixit insipiens in corde suo , non es Deus . Galenus considerata opportuna nervorum distributione ad omnes vultus humani partes exclamat, 2 me fortunae sium opera 3 Haud scis , an hominum fit sobriorum ad Fortunam opificem id revocare .
Alii similiter arguunt ex eo , quod nemo sanus, proposita sibi eleganti aliqua sculptura aut pichira ,dubitat unquam arti sine , an mCri cassis sit opust immo siquis Brte cum peritis harum artium versetur , exquirit subito , cujus authoris sit opus, quos pudet , ni possint statim respondere esse Bonarrotae aut Algarvis, Raphaeli
aut Caraccii. Ecquando, inquit Pluche 3 profertur horologium ad dem ustrandum adesse horologiorum artificem y Hae duae ideae ita linter se connexae sunt, ut nullo opus sit conatu ad uiarum unionem emendam, de qua siquis dubitaret, nemo esset, qui tempus vellet
in mere ad hujusmodi dubiam amovendum . Idem exemplum umpent Bumerius non semel & citatus Bariolus cs , & Ual sec-chius ) , & ante hoς Tullius ),recurrens tamen ad Solarium ,& Clepsydram, quae sola inventa erant ejus aetate. Idem promove tur Derhami 8 observatione , quod si nemo est , qui horologium , terreni artificis machinulam,credat esse opus Qrtuiti casus, etsi per epe erret in designatione temporis, & multi generis imregularitates frequenter sustineat, poteritne esse aliquis , qui magnam systematis Planetarii machinam , cujus sibi evidens est constans regularitas adscribat casui 8 Laurentius Bellivi fabricam cordis observans concludit , ) me omnia si a rudi intelligentia hominis tantum conssii, tantum ratiocinii, tantum peritiae milie rerum , Iamum scientiarum exigunt ad boe m percipiamur, postquam
148쪽
facta sunt, illum cujus opera fabrefacta sunt , ram tanI erimus , atque inanes ut eripiwemn esse con ii impotem , aut ignarum rerum omnium t 1 si , inquit π histonus, ex artificiis sibi pr positis , impar es ad deducensim existentiam artificis hic earet ratione, ct qui nolit legitimam fateri deductionem illam , es minus honestus rustico quovis pilissimo. Hoc ipsiim isti increduli de se fassi aliquando sunt, ut idem Auctor suadet. Nec dissimilia his dicunt Core; Σὶ , Derham 3 , Magalottus ), Ualsecchius s) dacobus Riccatus , & iu se DanieI Bariolus &Niev- ventilius X Merito igitur malae fidei nota Paulus Segnerius
inussit Demo ritum, quia , postquam concluserat colligationem lignorum in unum saris concinne dispositum fasciculum, a tapuero Protagora sub suismet oculis factam , ut Gellius refert, demonstrare illius non vulgarem mentem, quam nefas esset rusticis operibus circumscribi, negavit deinde, non esse necessario faten dum , intelligentia & consilio effectam sulta hanc mundi molem cum tanta in omnibus suis partibus tam grandioribus , quam minoribus connexione di sipositione & varietate . Quid magis imdignum ingenuitate Philosophi quam palam dicere grandiores mundi partes , corpora cadestia , potuisse existere per fortuitum atomorum motum , & in gyros ordinatissimos composita, in iisdem tam constanter perseverare, ut Astronomia in illorum cognitio condat , scientiam pulcherrimam & acutissimatia , qua cognoIcimus tot Planetas in eodem sere plano ad diversias distantias moveri in gyros ellipticos circa Solem r& decem satellite s, illo; scilicet Terrae , Jovis, α Saturni similiter revolvi constanti modo circa suos primarios planetas: & Cometas viam regularem tenere in o bitis ejusdem generis circa Solem. Quid minus honestum Z quam in casum authorem refundere corpora organica , quae sunt ex minoribus hujus mundi partibus , cum nemo sit, qui horum structuram
149쪽
Tam eo magis non admiretur, quo majorem eiusdem cognitionem sibi comparaverit Z Nec adiis pennulam, inquit S. Augustinus , nee arboris folium fine partium suarum conpentemia Deus reliquit . Soli vultus humani sunt, non selum compendium quoddam pulchritudinis in exiguo spatio inclidae , hoc est di versarum pamtium minimarum, quae apto inter se ordine unitae sunt, sed etiam argumentum nunquam ratis admirandum varietatis in hac una pulchritudinis specie , dum in integra civitate , immo in integra terrarum orbe non habetur una hominis facies omnino indiscemi-bilis ab alia, ita ut siqua serte adsit similitudo oris inter duos, quae incautis det ansam unum accipiendi pro alio, numeretur inter res memorabiles cluemadmodum factum videmus a Valerio Maximo ci) . Et erit, qui serio dicat , inquit citatus Segneri 1 innumerabilem multitudinem humanorum vultuum esse opus mente capti , I temere tos formal continuo excudat, αsque producari
s32. o Rimo sic arguo . Si mundus hic extitisset ex mere B
ab tuito atomorum illum componentium motu, atomi, res Cilicet mere corporeae, essent inertes, nam inertia est de essentia cujuscunque corporis , ut alibi 3 ostendo ,& non essent inertes . ut mox evincam 2 atqui esse & non esse inertes est aperta contradictio , & quod includit apertam contradictionem , illud est me- aphysice impossibile : ergo metaphysice impossibile est ex mere
fortuito atomorum motu extitisse hunc Mundum . Quod atomi trulae non essent ineletes, ficostenditur . Non sunt inertes illae atomi, quae continuo nulla interveniente extrinseca ipsis causa mutant directionem rectilineam . Nam inertis proprium est petie verare in statu , in quo semel sit . si a nulla causa sibi externa removeatur . Atqui multae illae atomi, quae plura hujus Mqndi corpora componunt , ut Planetas Omnes, quos circa nos motibus constanter periodicis cum diversis velocitatibus circumvolvi intuemur, si omnis causa
150쪽
cauia Intelligens & dirigens ipsorum motus excludatur , nulla interveniente causa ipsis externa , mutant continuo directionem motus rectilineam 3, motus enim in gyrum non est motus rectilineus, nec aliter habetur , quam per continuam a rectilinea directione recessionem: ergo non sunt inertes. Hoc argumentum Antoninus
Ualsecchius profitetur esse . i meram demon ationem causim finire potentis liberae ct sapientis, vi cujus hic Mundus sormatus
I 33. II. Cum Cheyne 2 . Si Mundus hic extitisset ex sortuito atomorum motu , atomi haberent &non haberent essentiat, ter mutuam gravitatem, quod repugnat: ergo Haberent quidem , quia qualis apparet nunc Mundus, ita praesesert mutuam gravitatem , ut unice per hujusmodi principium reddatur ratio eorum , quae in hoc Mundo constanter videmus, prete sertim in systemate Planetario, ut post Nevulonum nemo jure dubitat: haberent vera essentialiter, quia haec gravitas non posset repeti a sertuito motu . utpote praeseserens tantum consilii& artis , cum quibus non coinponitur talis motus casualis, & aliunde excluditur omnis cauta extrinseca, quae illam ipsi; tribuerit ex consilio & arte . Non a tem haberent , quia mutua gravitas non est essentialis materiar non enim est essentialis materiae motus , ut ubi agitur de inertia materiae. Ostenditur:& rurius posito in materia motu non sςquit necessario talis mutua gravitas , quae proinde est effectus continuus principii cujusdam prorsus extrinseci ipsi materiae . III. Cum codem Cheyne Ο . Mundus qualis nunc est . continet bruta & homines, in quibus habentur motus spontanei& voluntarii. & etiam liberi: sed impossibile metaphysice est. ut hi motus fiant casu ; nam nobis constat intima conscientia nos saepe moveri ex consilio & arte, quae per diametrum opponuntur casui , & motus brutorum fiunt tali modo , qui opponitur illi, quem potest tenere materia sibi relicta , qui est sequi leges mechanicas, quae abhorrent a mutatione arbitraria directionis in m tu ,& transitu a motu ad quietem improvisam , & a quiete ad improvisium motum, & a motu cum tanta velocitate ad motum improvisum cum velocitate majori vel minori: ergo ia