장음표시 사용
371쪽
.el significat a vi Divina vel intelligendi vel providendi, qua bene appellatur Misericordia & Veritas, nihil negligi, ne caquidem , quae sunt levistima , & quae huc itquc quovis tenui vento possunt jactari, ceu sunt nubes. Alii apud Segnerium 1 pro codem errore usurpant illud Psalmi , Σ Caelum caeli domino , serram autem dedit stylis hominum x Sed apage nefandam interpretationem , per quam verba proposita ad exprimendam a n his laudem Dei, de qua ibi sermo erat , convertuntur in .am mentum illum negligendi. 3.14. Tertio opponuntur illi, qui in Deo immediatam qu dem curam rerum majoris momenti agnoverunt , quia illo dignam : nullam vero levium , vel ad summum mediatam dumtaxat , quia alia illum dedeceret . Ac nullam quidem de rebus parvi momenti curam Deo concesserunt Stoici , qui, reserente
Tullio dicebant, 3 minora Dii negligunt,ueque agellos singulorum , nee visiculaἷ persequuntur : nec si uredo aut grando qui piam nocuis ,. id Iovi onimadueriendum fuit. Similiter Plutarchus Euripidem inducit docentem juxta interpretationem Xylandre, Deum res magnas curare , exiguas foriunae dimissas Here . S. etiam Augustinus meminit fuisse, qui totam terram inter minima habentes ad Dei providentiam noluerunt spectare , s, Audiendi , inquit, non sunt, qui palaverunt sublimes qui M. Mindi partes rapina Providentia gubernari : hane amem imam partem casibus potius ct finiuitii moribus agitari . In.Alis autem,
qui mediatam tantummodo curam da levibus Deo reliquerunt inter antiquiores occurrit Auctor libri de Mundo ad Alexandrum , sive Aristoteles sit , sive alius , qui virtutem quamdam eseatam constituit, cui horum immediata gubernatio commissa
sit. negans co se iiiii assemiri , qui eam potesatem per omnio
pertendentem , Pen itiantem , σου es quoque , quic nec adire
'fisis bonesum es , nec dictu speciw- , sua iliis opera efficere
contendam, resique terrenas admini are . Inter minus antiquos Merindolus apud Petrum Papi accusat Ficinum , aliosque illuni sequ-
372쪽
sequutos, de simili opinione . Hi, inquit i), aliam Deo inferiorem formam agnoscunt per sublunariis diffusam , quae mundi materiae infusa , ceu vitalis spiritus seminum plenus per seinina arti- Ues gula disponit . Quoniam indignum putans etais bis rebuI in erioribus implicari , flici ais mentem non ita negoti Gm esse debere , a cujus felicitate perenne illud rerum sublunarium producendarum , in regendarum negotium plurimum dura-Bere imaginantur. Inter recentiores habetur Radulphus Cud-vvorthus . qui peculiari dissertatione conatus est, suadere indignum esse Maiestati Divime , singulos hujus Universi effectus curare , sed Blum illi tribuit, quod praesit naturae cuidam procreatrici , quam arbitratur constitutam esse in hoc Universis, 1 ixumquam minis1 - , quo Dioina Providentia utitur ιn ea muneris hui parte adminiseranda , quae ad materia dispositionem, Ie -- perationem , ct gubernationem peninex, emendans solum ciam ipsi placuerit . quae illa aliquando peccaverit. Huc pertinet Rab-hi Maimonides, qui in suo libro Doctor Perplexorum c3 juxta
versionem Joannis Bu' torfii Junioris factam anno I 62s, agnoscit Divinam Providentiam circa homines, motus aut horitate eorum, quae in Scriptura narrantur de antiquis Patriarchis,ut Abraham, Isaac , & Jacob : negat vero circa alia omnia terrestria ut bruta& plantas, quasi vero vetus Testamentum frequenter non dica: haec quoque facere Uerbum Dei, & ab ejus nutu pendere . Contrario modo alii omnia terrestria inanimata & irrationalia Dei Providentiae subjiciunt: at hominem, eiusque operationes in illa eximunt, quia liber creatus est , quasi vero, cum iis, quae in notione Providentiae vidimus contineri, repugnarent ea, quax importat notio creatae liberiatis a necessitate. 3Is. Quarto Malebranchius nolens potius quam volens negavit Providentiam Divinam circa singula tam in ordine Nat xae quam in ordine Gratiae . Statuit enim. ipse, & integro libro,. quem de Natura & Gratia inscripsit,exposivit,Deum in nullo omdine agere volendo in varticulari singula , quae accidunt, sed stlum volendo illa per voluntatem generalem, quae scilicet teres
373쪽
minatur ad res singulas, quatenus sunt juxta leges generales, quas ipse sibi statuit in rerum creatione conservatione & gubem natione servandas . nisi sorte exceptis casibus , in quibus miraculose quid operetur. Porio hae leges generales pro ordine nat 1ae triplicis generis per ipsium iunt . Primo sunt illae corporum .& has statuit duas, motum per lineam rectam , S communicationem motus inter illa se collidentia pira ratione i Ilorum massae. Secundo sunt leges Unionis animae cum corpore, ex quibus praecipua est haec, quod voluntas nostra volens movere aliquam pamtem corporis aptam ad motum , Deus statim illam moveat.
Tertio sunt leges . quas Deus sibi statuit servandas respectu intellectus de voluntatis creaturae: Ac respectu quidem intellectus hanc docet intervenire legem. quod Deus ad desideria animae det intellectui ipsius hanc potius ideam. quam aliam : respectu autem voluntatis est , quod Deus secerit illam inclinatam actu ad bonum generale , ct stium reliquerit illam liberam ad se convertendam quodammodo , vel determinandam ad bonum . particulare , cujus ipse idem Deus dederit ideam iuxta desideria animae ipsius ex dictis nuper. Loca , in quibus statuit Ma- Iebranchius has leges, affert Arnaldus Ο . Pro ordine tandem Gratiar Ieges istae sunt unius tantum generis, nimirum quod Deus det gratiam suam , sive operetur in nobis bonum & salutem nostram juxta desideria animae Christi Domini eo modo . quo juxta desideria animae nostrae operatur in nobis motus comporis nostri. In qua sententia planum est Deum non habere Providentiam singularum rerum . Qui distinctius retulerint, de impugnaverint varia circa Providentiam Dei eriantium delir menta , numerantur multi a Jo. Christophoro olfio 13 .
Argumenia pro propositione . 316. D Rimo probatur propositio contra omnes, sed maxime
A contra tres primas Adversariorum classes . Deus res
omnes 1 Am. Sur. le Nouisau Syst. de la ca olt. amchaeis. sec.3.u-.41. Nati A Grac. lib. I, sua. s. Pag. 174. Pag. 1 ιε.
374쪽
omnes ist singulas creavit: ergo eas etiam moderatur. Probatur consequentia . Ideo Deus res omnes &singulas non moderaretur , & quidem immediate, vel quia Deus non esset ubique prae sens : sed Deus est immensius , ut demonstratur, ubi agitur de attributis Divinis, adeoque cum omnibus S in omnibus creaturis semper est , quod Hebraicum nomen Emmanuel ipsi impositam exprimit. Vel quia hoc dedeceret Deum : sed quis, inquit S. Ambrosius ci) deserat, aut destituat, quod ipse condendum putaris 3 Si injuria es regere, nonne major injuria es fecisse ; eum aliquid non fecisse nulla injustitia μι , non curare quod feceris . summa inelementia. Ues quia ab hac cura defatigaretur: sed ux est impassibilis utpote immutabilis. Ves quia non haberet omnia perspecta: Sed ipse est omnituens, cum juxta S. Dionysium , sive Auctorem libri de Divinis Nominibus , ch Deitaridem Ist , atque omnium eo picax providentia , cui consenat Damascenus, qui , reserente S. Thoma in expositione hujus libri S loci, quam illi vindicat Bemardus de Rubeis O , dicit vomenrisos . quod in Graeco a thesse , ides consurierando omnia dicisur .. Vel quia nollet ex desectu Benevolentiae: sed ipse est infinite
bonus ad creandum omnia & singula adduinus a Bonitate sua , quod quoniam inserius ostendam, non reticebo hic ea quae
de Deo scripta sunt, 4 Nihil orisi eorum, quae fetast, quod
complectitur omnes sine ulla exceptione creaturas. Et pro singu-
Iis hominibus est illud, s) Numqαid istipisci potes mulier i sontemsuum e ct si illa oblita fuerit, ego tamen non obmiscar
tui. Ecce ira manibus meis descripste : ergo sicuti Deus omnia o& singula creavit , ita omnia etiam & singula moderatur. Similis argumentatio habetur etiam apud Platonem σγ , Tullium.
7 , & recentius apud Pinetum S , II. Cum Lessio ς) sic arguitur . Mundus Se creaturae si
gulae ipsum componentes subsistunt continuo cum eo ordine &harmonia,quae ipsum reddunt admirabilem ex consessione etiam impio
375쪽
impiorum , spectatum quantum ad summa rerum capita , ut r volutionem caelorum , splendorem astrorum, constitutionem animalium , de similia : ergo Deus singulis providet. Consequentia probatur I. quia creaturarum continua subsistentia idem est, ae illarum conservatio , quae tota est a Deo , & sine qua esse n queunt creaturae, ut ubi agitur de rerum conservatione demonstratur. Quod si in notione subsistentiae creaturarum includamus etiam earum operationes, & de argumentis meminerimus, quibus evincitur , Deum physice & immediate ad singulas concurrere , nihil jam addi poteit ad illius consequentiae evidentiam-II. quia , si stulte diceretur nullum esse, qui actu praesit familiae. exercitui, regno , bene ordinatis , stultius id dicetur de tota hac rerum pulcherrima machina , ex infinitis quodammodo diversis partibus, quae continuis motibus agitantur, composita :JIl. Sic arguitur . Habentur in Sacris Scripturis vaticinia rerum suturarum , quae suo tempore in hac nostra terra reipsa evenerunt: Multa de mutationibus regnorum: Multa de quihusdam eventibus a libertate humana pendentibuis: ergo Deus est omnium proviser . Hoc argumentum pro dignitate exponit
Leonardus Lessius ci) , & brevius Hugo Grotius 1 , cui Clericus adjecit notationes vaticiniorum , de quibus ille memi
3 et 7. V. Non est dissimulandum argumentum ex authoritate Philosophorum ethnicorum, quod potest mentes incredulorum Vehementer commovere. Plato 3 , ut persuadeat Dei providentiam extendi etiam ad minima, adhibet exempla deducta a bonis & expertis medicis , qui aeque leves ac graves morbos curant: a patribus familias, quibus domestica quaeque sunt cordi: a gubernatoribus prudentibus, qui nihil quod ad civitatem pertinet , a se reiiciunt: a belli ducibus, qui ita omnia curant . ut vita sint & anima exercitus. His similia & multo plura habemus in duobus de 'Ozidentia libris a Plotino constriptis, quos S. Augustinus laudavit, & Marsilius Ficinus copiosis commenta
riis illustravit s . Aristoteles apud Lipsium inquit, 6 εο
376쪽
in napI gubernator , in Ierra auriga , in choro praecentor, tu urbe lex , in exercitae imperator , id in orbe Deus es, hoe tantum d
ferimine, quod illis quidem laboriosum es suum regimen, anxiam ct exercitum di Deo autem sine labore ct dolore, sejunctumque ab omni corporis nisu . Tullius t partes Mundi ab initio a Deo constitutas continue administrari , & singulis consulere demonstrat. Seneca , 2 nihil, inquit, Deo elausum es t interes animis no bis, ct cogitationibus interpenit: & alibi 3 uis credat sine custode tantum opus sure . Haec satis ex multis, quae poGsunt congeri . Hoc argumentum si urgere quis velit ex Patribus, ct Theologis , quos saltem ut doctos homines, ct probos habebunt Adversarii, occurunt statim multi , qui ex professo Divinam Providentiam agnoverunt & praedicarunt. Intor Theologos videri potest Sanctus Thomas , qui tum in summa Theologiae 4 , tum in aliis sui; scriptis copiose illam propugnavit . Hunc cum Irominaverim, jam innumeros citavi,qui commentaria in ipsum, vel in Magistrum Sententiarum ad distinctionem trigesimam nonam libri primi scripserunt. Inter Patres legantur, tum Chrysostomu in tribus libris ad Stagitium directis ), & in ho initia nona ad populum 6 3 , de in sex de Fato & Pro, identia sermonibus ),qui tamen inter dubia et iisdem opera recensentur: tum Theodoretuq in libro sexto de Curatione infidelium , & in decem de Providentia sermonibus X : tum Cyrillus Hieioso lymitanus in Catechesi octava : tum Paulinus Episcopus Nolanuq in epil tota juxta editionem Ueronensem decima sexta ad Jovium scripta , oua non fato ac fortunae, quibus multa Jovius tribuebat. sed Divinae Providentiae omnia subjacere ostendit rium Sal. ianus in octo de Providentia libris , qui sunt pars principua ipsius operum, quorum novam editionem cum concordant iis . quales habciatur de Bibliis , protulit Demetrius Balbulius Pisauri anno a 29 , tamquam praeludium earum , quas in alios
377쪽
Patres meditabatur: tum Nemesius in libro Philosophiae octavo, cujus in hac re tractanda rationem laudavit, & sequutus est Pe-tavius ci . Extant etiam in operibus S. Synesii ab eodem Pet vio magna ex parie e Graeco in Latinum conversis , duo libricum titulo de Providentia, sed quoniam de illa minus aperte loquuntur , in horum numem non ponam. Omitto alios, qui multa obiter de eadem di xurunt,ut Cyrillum Alexandrinum a , &Augustinum non selum loco supra β. 3i4. citato , sed in aliis etiam sa) , praecipue in duobus libris de Ordine, qui qua tum pertineat ad Providentiam,declarat definitio ordinis, quam ipse sic statuit. Ordo es, per quem v mur omnia, q- Deus consuluit. Qui per singula ordinatim iacula illos disponeret,
completum ex traditione argumentum pmponeret.' 317. Contra illos determinate, qui providentiam Deo com cedunt de magnis, non vero de parvis . & minimis, imprimis Occurrunt aperta Scripturae testimonia in contrarium , quorum aliqua mox afferam , dicens contra Malebranchium . Deinde
cum Picteto s) sic arguo . omne, quod est extra Deum, reo ctu ipsius est plusquam minimum; Nam nihil creatum & finitum hallat ullam proportionem cum Deo ente increato S infinito e ergo si Deus non debet habere providentiam, nisi de illis , quae extra se dicuntur magna . de nullis debet habere . Atqui ne per hos quidem adversarios dici potest Deum de nullis extra se habere providentiam: ergo neque potest dici habere Qtum de illis.
quae extra se dicuntur magna. Qui vero inter minima computλut totam terram, ut a rebus humanis Dei providentiam prorsus r moveant , refelluntur cum Segnerio , & Clarkio , quia quantumvis magnam concipiant amplitudinem universi, ita ut sit ipsius infinite simum tota terra,nihilominus homines, qui hic sumus praediti vi intellectiva . sumus inter creaturas persectiores . Igitur non sumus quid minimum in genere creaturarum existe tium , omissis iis , quae nos docet Fides de excellentia naturae
378쪽
humanae propter elevationem ad ipsam Divinam Beatitatem . 3 i 8. Contra Malebranchium determinate , I. sic arguitur. Deum non velle singula extra se in particulari , repugnat Scripturae , Traditioni , Sensui communi omnium in quacunque linea Scriptorum , ct Rationi: ergo Deus habet providentiam de singulis, S in particulari singula vult modo , quo illi deceat, alia scilicet intentive , alia permissi ve . Totum antecedens luculente demonstrat Arnaldus, qui videri maxime potest in libro primo luarum animadversionum contra hoc novum Malchranchii systema de Natura & Gratia i . Et quod pertinet ad primam ejus partem , ea manifesta fiet ex Scripturis , quae abundanter citantur ab Indice ad finem Bibliorum in Vulgata Editione collocari solito ad titulum , Deus omnia regit 9 gubernat pro tua voluntate. Quibus addo haec duo, quae citata ibidem non
video , alterum est, Σ pustuum se magnum ipse fecit, ct aequaliter eura es tui de omnibus: Alterum vero, quod de Divina Sapientia post longum de illa sermonem concluditur sic , 3 A tingit a fine usque ad finem fortiter , Ο ponit omnia Dapher.
Sine particulari tamen mentione omitti non potest sermo ille Christi Domini factus ad discipulos in monte, in quo suadet non debere esse sollicitos ne de necessariis quidem ad vitam , quia cum ipse det escam volatilibus Caeli , & vestiat scenuinta ipsum agri , multo magis ea nobis largietur , quibus scit nos indigere, & alia vice professus est, Deo cur esse ipis ad unum capillos capitis nostri A Vesri eapilii capitis omnes numeratis I. II. Juxta Malebranchii doctrinam , quam alibi cs etiam
repetit, Providentia consistit in his duobus, i. in electione talium legum generalium , quae connexae e sient cum paucioribus inordinationibus , cum liber esset ad eligendas , quae cum pluribu connecterentur. 2. in eo quod Deus per miracula aliquando impediat aliquas inordinationes necessario m nsequuturas ex illis legibus. Atqui primum importat tribuenda esse Deo opera aliqua inordinata : secundum vero sere omnes eventus non esse ex voluntate Dei illos determinate volente: quorum utruuque
379쪽
est contra omnem Philosophiam & Religionem , quae haec tam ruam repugnantia ideae Dei execratur ἰ ergo .
Objecti nes ex parte Dei. si . o Rimo objicit Epicurus apud Tullium . ci Deus est L beat i ssimus: ergo nihil agis, nullis occupationibus es implicatus , nulla opera molitur ; Nam si Mundum regat , fgubernet , si euros afrorum, mutationeI Iemporum, rerum viciμ dines , ordinesque conferPeI, IerrGI maria contemplans , bom num C mmoda pilamque tueatur , nae ille es implicatus molesti negotiis , ct operosis . Resp. conc. antecedens ch nego consequam eum adiunctis rationibus, quae involvunt plures suppositiones falsas. Altera est Beatitatem excludere omnem actionem , cum potius ch) muIur, inquit Tullius, fuis bonis oportet, ct fruatur, qui beatus futurus es. Altera est Deo laborandum esse , si Mundum gubernet, quod in mentem venire nequit nisi illi , qui vel aliud quid praeter Deum , ut materiam , faciat ens a se ; Nam si , ut demo stratur , totus Mundus sit a Deo dependens in esse dc conservari , sicuti nullus illi labor in creando fuit, ita intelligitur ne esse quidem posse in gubernando : vel minus concipiat Ii usinodi terminos Creator & Creatura , & dum sibi immensum quid
comparate ad se ipsum videt esse totam terram , ct multo magis totam rerum universitatem credat non posse dici quid parvum etiam comparate ad Deum . Stultissima enim vero cogitatio , aqua avertere potest i Ilud , quod scriptum est , 3. Iamquam ει vient in scierae , sic es an e te orbis Ierriarum sestIamquam gusta roris anIelucani, quae descendit in Terram. Bene Seneca apud Danielem Barioli hos comparat sorinicis, quibus parva area videtur continere plure; provincias divisas inter se per totidem maria , quot sunt disper se per ipsam exiguae lacunae. Tertia est
380쪽
posse optimam & praestantissimam naturam consistere sine bonitatis persectione . & gratia , quod , ut tape habetur apud Tul
lium, ci) tollit id quis ilii maxime proprium est. Uod enim es
melius, aus quid prae tintius boniture benesisentia Τ311. II. Objicit idem . Ideo Providentia tribuenda est Deo, quia dari debet locus pietati & Religioni: Sud illa etiam subia ta restat locus pietati & Religioni propter eximiam naturam
Resp. permitto maj. Nititur enim in ea demonstratio quidem aliqua Providentiae , moralis tamen tantummodo, quae noli est potior demolistrationibus a priori jam allatis, S proinde nequit absolute concedi, utpote inadaeq ta propositio : sed nego
n. a) Au quicquam, inquit Tullius, eximium potes esse in ea natura , quia nihil nec actura sit, neque vas, nsque egeris Τ Gaeporro pietas ei debetur , a quo nihil acceperis aut quid omnino , MI nuuum meritum sit , ei deberi potes ZIII. Objicitur . Non est majestatis Principis implicare in negotiis minimis: ergo neque est m estatis Dei moderari
Resp. permitto antecedens , ct nego con eqam . Disparitas est , quia limitata est principis terreni praesentia , potentia , &sapientia , quae dotes, si occupentur in parvis , deficiant in magnis necesse est. At Dei in finita est tum praesentia , tum potentia , tum sapientia. Rursus Princeps non est causa effectrix conservatrix omnium , quae suo dominio subsidiat; At Deu ς est talis cause . Quare sicuti Solem causam univerialem illuminationis non dicimus humiliorem fieri , quia humilia etiam loca illustrat, ita ne suspicari quidem debemus Deum derogare suae magnitudini, quia de minimis etiam curat. Tandem respectu principis terreni datatur revera magna & minima, & ea praecipue inter magna reputantur , quae ipsi magis utilia sunt, utpote sontes suae potentiae & opum : At respectu Dai nihil extra ipsunt cuin sit inagnum. de nihil tatile , de nullis extra se , si exemplum valeret , Deus haberet providentiam ex dustis j. 3i7. ). Bene Mosite inius contra Cudvvorthi similem obie-