장음표시 사용
381쪽
ctionem dicit, 1 Num hominis es ratione utemis ea, que D ε miribus infirmitatis, ealamitaris , vitiorum nonnunquam resim
nia sunt, regulae insar adyciscere . ex qua Dei gloria O maje-sas metienda fi Z
Antecedens permittitur, non vero conceditur, quia si,dum dicitur Principi non convenire , implicare se in negotiis minimis . intelligatur illum non debere esse sollicitum de minimis
seu bonis seu malis, etiamsi probe illi nota sint , falsum dici noverant etiam Ethnici Philosophi, ut. Cotta, qui apud Tullium Stoicis simile quid obiicientibus reponit, a uod es Aet Reges enim si silentes praetermittant. ma a culpa 62 AIDeo ne excusatio quidem es inhiemis. Quin immo rogat Lessus, 3 auii fit Principum, qui non euret νομοδε subditi in sua prinyenria ct con petis se gerant, quΨd dicant , quid agam, an I
ges servent an sisent, honorem an contumeliam ingeranir &erit, qui putet Deum in cuius praesentia omnia geruntur, dictisfactis & cogitatis hominum non tangi 32 I. Instant I. Longe major est distantia inter homines MDeum , ac inter muscas, sormicas, insecta , & Regem :
Omnes genter quasi non sint , flesunt coram eo , ct quasi nihilum
inane reputatae sitim et . Sed ex eo quod inter insecta & Regem tanta detur distantia,Rex laudabiliter non curat illorum insectorum motus & operationes e ergo ex eo , quod tanto major, quin immo infinita distantia detur inter Deum & homines , Deus laudabiliter potest non curare homines, eorumque Opera
Resp. eon. in . O dis. min. Non curat Rex Iaudabiliter ii, secta illa praecise ex ratione allata , nego min. non curat ex ea , ratione , prout praesupponit has alias praeterea , scilicet Regem non creasse illa,nec leges illis dedisse,nec ipsum esse nisi limitatae intelligentiae & virtutis, cone. min. ct nego conqegam . Distinctio continet evidentem disparilitatem inter Regem illum non curantem insecta , ct Deum curantem homines , & omnes cre turas quascunque.
382쪽
Instant II. Apostolus negat Deum habere curam de bobus , 1 Numquid de bobus eura ed Deο ὶ adeoquo a pari negat hoc de quibusvis jumentis, S a sortiori de in setiis. Re p. dis. assumptum, negat de bobus illam curam , quam
habet de nobis, quos dirigit etiam in vitam aeternam , concedo τnegat Oinnem curam etiam, quae pertinet ad illorum conservatio nein , nego. Neque enim discipulus contradicit Magistro siuo ,
Christo Domino , cujus sunt illa . Σ Respicite solatilia Caeli ,
quoniam non serum, neque inexum, neque congregam in borrea ,
ct Puter peser Cave sis pasei: illa. Instant III. S. Hieronymus dicit, 3 Absurdum es ad boe
Dei deducere majesarem . ur hiat per momenta singulo , quor scamur culices, quotye moriantur: quanti pisces in aqua natem, in qui de minoribus majorum praedae cedere debeam. Resp. Cum Auctore notae , quae in hunc locum habetur in editione Veronensi, seu Vallarsii, operum hujus S. Doctoris et Nemo Bunc Hieron i locum aut erroris non arguis , aut non nititur faniorem infensum interpretari. Nobis uinersum consextum auendemibus fui es verbis purgari S. Doctorem posse ob erroris si picione persuasum est; neque enim si litater Dei providemiam ad minima quaeque deduci negat, sed eamdem raIionubilium , quam irrationabilium propidentiam esse , quae sunt ver ba ipsius S. Doctoris, quae paula post sit ieiuntur- Addo ex Magistro sententiarum aliam explicationem, quam eruit ex iistem objectis verbis, scilicet non esse Deo tribuendam providentiam, quae per dicierse temporum momenta cognostat, staui per vario momenIu Praedam defiunt, quaedam incipiunt. Aliam rursus non omittam, quam Estius cum aliis tribuit, haec a S. Hieronymo Oex ali*rum opinione scribi , quod sibi in eooementariis esse non iu- frequens, ipse fletur. Est tandem alia, quae Boucatio 6 visa est non improbabilis, quod nolit S. Doctor , demonstrari Providemtiam apud pusillos per vermes & culices, & viliores creatura . 321. IV. Objicitur. Si Providentia Dei se extendit ad ἰingulas
383쪽
gula , imprus est , qui in causis civilibus recurrit ad testes , rationes , ct methodum consuetam judiciorum , sed debet recurrere ad sortes; Nam Deus curans singula non suffragabitur al-eteri non habenti ius. Impii similiter sunt, qui in causis criminalibus alias vias tenent, quam Duellum ; Nam ob eamdem causam debent pro certo habere Deum , qui justus est, & habet de sngulis providentiam, non posse favere parti iniquae . Atqui homines non sunt impii agentos per solitas iudiciorum methodos suas lites civiles . & criminales, nec recurrentes ad sortes &duellum : ergo Providentia Dei non se extendit ad singula . Res nego maj. Nam imprimis Divina Providentia se extendit ad singula, modo tamen non aperto, ut supponit objectio
dici ab illis, qui Catholice illam venerantur , sed occulto &nobis inscrutabili ; Nam debet relinqui locus Fidei . Rursus
certum est imperari apertissime in Scripturis, ut sequamur vias illas in judiciis ,& abstineamus a duello . Haec igitur duo non sunt, neque possitnt esse connexa , Deus habet de singulis Providentiam : ergo Deus favebit mihi in sortibus, & duello, quia pro me stat ius . Malebranchius hanc objectionem antiquam ,
tamquam novam sententiae suae demonstrationem,quam hic tandem plusquam aperte agnovit excludere Providentiam Dei ad sngula , renovavit simul cum alii . quae videri possunt radicitus evulsae ab Arnaldo i , ad quem confidenter eas direxit in sua responsione ad ipsius librum de veris & falsis ideis, eumdem provocans ad ipsarum vim fi fieri p isset convellendam. Omitto alias objectiones ductas ex iis , quae afferuntur contra Dei immensitatem . ac cognitionem etiam eorum , quae nobis libera
sunt, quia haec ibi dissolvuntur , ubi in particulari de hujusin di attributis agitur.
Objectiones ex pane Mundi . 3Σ3. I Rimo Objicitur . in Universo hoc rerum creatarula tax systemate tum physico , tum morali multa sunt, quae
384쪽
abhorrent a Sapientia , Sanctitate , Justitia , & Bonitate Dei rergo si Deo tribuatur rerum omnium & singularum gubernatiosequitur , Deum accusandum vel ignorantiae, vel injustitiae , vel malevolentiae , vel impotentiae : ergo. Resp. nego amecedens , pro quo suadendo arguitur ab Adversariis tum ex malis metaphysicis, tum ex physicis , tum ex moralibus , quae sunt in hac terra et praesertim ex miseriis , quae bonos, de se licitate, quae malos plerunque in hac vita comita
tur . Sed his supra q. 1- jam satis res nasum est , quibus
iterum meminero vitam prie sentem datam esse ad comparandam felicitatem sempiternam . Hac habita prae oculis providentia , respiciente statum nostrum futurum , quam dicunt superitaturalem , cessat, inquit Suare Σ i , admiratio in hac re, quae aliter inter mysteria occulta Divinae Sapientiae computabitur . Ceteris ejusdem generis argumentis cum alibi Σ satisfecerim, hic tantum moneam contra similes objectiones , quae diversis modis , qua generalibus , qua particularibus , proponi possiant , valere hanc generalem responsionem, neminem nisi temere posse accusare artificem alicujus systematis,tamquam in eo condendo peccaverit , nisi illud comprehendat, quod certe in nullum hominum cadit.
Systema enim Universi incomprehensibile nobis esse cum Hooke ostenditur . I. Quia certi sumus nullius nos substantiae, quae Universum componunt, ullam habere ideam adaequatam , ne illius quidem materiae & spiritus , quibus nos ipsi constamus: ergo sicuti sine cognitione, quae pertingat naturam rerum, quae aliquod systema componunt, non potest institui bona ipsius administratio; bonae enim non est , quae non sit attemperata rerum naturis , ita ne judicare quidem de hac ipsa possumus administratione . II. Quia systema Universi est opus Sapientiae Divinae , quae infinita est , cuius proinde proprium est iuperare omnem sagacitatem creatam . Quare sicuti artificium huir anum iuxta regulas artis accurate elaboratum laudatur ab iis, qui illud cognostant, Z κ nec
385쪽
nec cessat csse persectum, etsi quis rudis & insipiens temere censeat in aliquibus peccare, ita systema Universi,quam Sapiens Sanctum . Bonum , Justum sit , intelligit, qui majorem habeat nobis mortalibus intelligentiam. Qui illud vituperent in aliqua sui parte, comparat S. Augustinus ho inini, qui I tam mmium
cernens, ut nihil ulsra unius Iesellae modulum acies ejus paleat ambire , vituperat vermiculati pavimenti arascem , velut ordis
timis ct compositionis ignarum , eo quod emblemata in unius pubebritudinis faciem eongruentia simul cerni collusrurique non possint. Bene etiam Pictetus Σ fabricam Universi assimilat libidoctissime scripto , & singulas ejus partes , atque phaeno nenata a characteribus librum illum componentibus . Atque sicuti characteres non jam separatim considerati , sed prout inter se connixi sunt, sensium suum, qui admiretur , praeseserunt, ita phaenomena Mundi,non seorsim sed conjunctim inspecta, produnt Divinum Aut rem . At mutuam hanc connexionem certe in hac vita naturaliter videre satis non possumus, sed expectandum est, dum illa in altera nobis reveletur , ubi certe in admirationem
rapiemur Divinae in omnibus Sapientiae & Justitiae III. Quia Mundus est machina , cuju& paucae illae partes ,
quas possumus apprehendere , manifestant mutuam inter se connexionem, & jure credere possumus, ab ejux Authore connexas etiam esse inter so ipsius partes omnes peream aeternitatem, quam tempus labendo perpetuo explicabit . Quare ut de hoc systemate judicare possemus, opuς esset cognitione complectente Omnia tempora , omnia entia , Omnes eventus, quae solius
Dei propria est . Profecto unusquisque conscius sibi est non solum infinitam hanc cognitionem in se non esse, sed ne illam quidem , quae ad suimet statum pertinet di, Nam certi quidem simus ex Fide Catholica,non prius partem nos su isse hujus Muudi,quam geniti fuimus: Seposita autem revelatione ne hoc quidem sciremus, cum extiterint ex primariis Philosophis, qui statuerundinos olim meliori in statu vixisse , & huc detius esse in poenam peccatorum , quae in praecedenti statu admisi inus. Corti rursiis sumus a Fide, nos semel natos, semel etiam moritu ros,sed quan
tum S. g. de Oed. lib. i. niann 1. rican fissides resib, cha. .pQqc.
386쪽
tum ad corpus, non vero quantuin ad animam , quae non solum immortalis est , sed capax beatitatis, vel calamitatis sempiternae , prout in hac vita officia nobis praescripta i n Deum & pr ximos de nos ipsos fuerint a nobis impleta vel neglecta . Proinde qui Divinam Providentiam consideret, prout complectitur praesentis vitae tempus , & aeternitatem futurae, statim intelliget temerarios prorsus esse, qui de illa iudicant respicientes stilunita quaedam phaenomena , quae ad tempus referuntur , dc conducen. tiam ad finem aliquem expetibilem non manifestant. Sed etiamsi haec solum sibi quis obiiciat , nihilominus qui conscius est imbecillitatis mentis suae , ea pariter ad optimum finem credet a Deo provisore diresia esse sapientissime , quandoquidem alia , multa sic disposita esse intuetur. Atque ut exemplo nuper allato insistam , quoniam systema huius Mundi comparari potest pluribus unius ejusdemque auctoris libris , quorum aliqui scripti sunt lingua vulgo nota, alii ea, quae paucis solum eruditis cognita est, quemadmodum, si ii os,quos intelligimus, legentes admiramur tamquam sapienter expositos, credimus etiam alios, quos legere non possumus esse sapienter cogitatos: ita cum in multis hujus Mundi phaenomenis ineamur, Deum se prodere sapientissimum , nisi prorsus iniqui eiga Deum simus , credamus oportet, talem revera esse in iis etiam , quorum utilitatem , & finem , nondum intelligimus. IV. Quia si Mundus hic non esset incomprehensibilis, minus esset nobis accomodatus , qui conscii sumus & habere mentem satis limitatam in cogi roscendo, ut proinde admiremur magis, quae minus intelligimus : S habere libertatem indifferentiae ad vitam in virtute vel vitiis traducendam , quae non haberet amplius locum , si virtutem semper felicitas , & vitium miseria comitaretur :& habere destinationem ad Beatitudinem superia naturalem , quae respondeat meritis, quae ab ipsa Fide succum quodammodo trahunt ad sui augmentum . 314. II. Objic. Is est rerum in Mundo cursius, ut qui astutius res novit ad suam fingere utilitatem : qui pecuniarum vim magnam Sc nervum belli conquirere & cumulare: qui numerosiore milite, majori copia apparatus, annonae, armorum Iese instruere
387쪽
stiverit. ille hoc ipso & bellis & sertuna potior sit : ergo Deus
non curat res humanas atque terrestres.
Resp. dis. antee. Eo modo se habent res huius Mundi .
quando Deus sic velit, aut permittat ex sibi notis rationibus, covc. antec. secus nego antee. configam . Conditionem propisitam necessariam esse ad veritatem antecedentis evidens est , de suadetur etiam , quia conatus Omnes creaturarum irriti sunt . nisi Deus coeptis adspiret. Nonne vita hominum, & affectiones, animae ipBrum ab ipQ omnino dependent Nonne pestis aut ames invadens regionem aut exercitum, mors ducum in medio
praelii , animi militum improviis pavore correpti sepius quaevis consilia disturbarunt , & dissiparunt 3III. Obsicitur. Si omnia essent ex Divina Pmvidentia,
non acciderent quotidie tot phaenomena, quorum nulla utilitas: Sed haec accidunt, ut cum pluvia decidit supra arenas, aut supra vias, aut supra mare , dum interea non cadit supra fata r
Resp. conc. mai. nego minorem, quam exempla adducta non concludunt, I. quia male insertur nullam esse utilitater in aliquibus effectibus ex eo , quod illam nos non cognoscamus. a. quia determinate loquendo de exemplo pluviae objecto, perperam supponiturullam unice destinatam esse in alimentum pia tarum & seminum . Nam pluvia utiliter cadit etiam in vias , quia aliter nimis arefactae rimas facerent, & paulatim dissolverentur , vel pulvere redundarent cum incommodo viatorum . Cadunt etiam in loca non iata, quia Entes debent ali & conservari. Cadunt supra mare , qura vel salsed ineat temperare debent , vel alio modo utiles esse ad incolarum piseium , & aliarum rerum, quae in mari sint, conservationem . Cadunt denique
tum in haec , tum in alia loca, quae illis non indigent, & etiam illis noceant, quia cum Deus velit credi a nobis ipsius Providentiam ad meritum nostrum , necesse est ut illam nobis nolit e evidentem ; Nam Fides non est de evidentibus. Hae utilitates manifestae sunt, aliae multae esse possunt nobis incognitae. Uid si pote st S. Augustinus i simili modo retundens antiquam , hanc objectionem ex pluvia desumptam . Malebranchius novam
388쪽
quamdam explicationem huic aliisque similibus objectionibu dedit juxta suum systema q. 3 is , in quo negat Deum habere in his & similibus voluntatem ullam particularem . Sed haec explicatio est absurda , & contraria S. Scripturae, ex qua habe mus, si quod ignis, grani, nix, glacies, spiritus procellarum farium perbum ejus , nee illud praetereunt. Ejutae in falsitate in pluribus oppugnat Arnaldus χ in suis contra hoc Malebranchii
3as. IV. objicitur. Si Deus omnibus & singulis provideret, non delirueret ex improviso id , quod jam perfecit, vel pene
, perfecit, ut cum jam jam maturam messem subita tempestate prosternit, aut malignis vaporibus corrumpit, vel terraemotu , inundatione, pestilentia, incendio florentibus civitatibus horribilem inseri vastitatem. Nam si homo , qui domum , vel aliud opus evertat, cum primum construxit, Ostendit vel levitatem , animi vel ignorantiam: ergo etiam Deus similiter accusaretur ,
si illi tribueretur similis det tructio rerum post illarum jam persectam constructionem. Resp. Cum Arnaldo impugnante simile argumentum propositum a Malebranchio , nego maj. probaIionem , cujus retorsio patefacit ipsius falsitatem , S est hujusmodi. Si homo prudens & sciens potest cum laude ex justis rationibus destruere id , quod antea construxit , & nolle iam, quod antea voluit: ergo a sertiori Deus sapientissi nus id potest . Da hominem educatum in sylvis cum Brutiς , qui urbem primo ingrediatur , in qua quia videt hic ererti domum , & deinde iterum eamde ae lificari , hodie in pratis studiose pasci gregem, cras Uero eumdem mactari , hominem paulo ante incomptum, NIX magnifice habitu magistratus indutum, censeat sse inter leves & stultos homines versari , nonne stultus ipse idem est, qui ita censeat 3 quo certe modo non faceret, siquas vident alii cives rationes, ipse quoque videret. Ita pariter minus sanae mentis est quicunque ignarus rationum Providentiae,audet ex iis, quae videt,quicquam minus illi conveniens inferre . De multis quidem innotescit nobis
389쪽
bis aliqua saltem ratio illarum destructionis, ut cum lupus devorat ovem , & ovis herbas , quia scilicet una ex his creaturis est a Deo propter aliam , & ut aiunt corruptio unius est generatio alterius, utraque intenta a Creatore & Conservatore Mundi ad ipsitis pulchritudinem , cui hae quoque vicissitudines conferunt . De multis autem ignoramus in par: iculari, quaenam sit haec ratio , sed in genere novimus, ut bene exponit S. Augustinus c, Deum omnia moderari tam sapienter,ut si nobis repraesentaretur tota harmonia ipsius gubernationis, non minus admiraremur haec omnia , quam qui Musicis delectatur , admiretur aptam dispositionem variarum notarum, seu tonorum , quorum alii aliis dissimiles necesse est sint. Quod vero pertinet ad vastitatem aliquorum locorum per inundationes, pestilentias , &similia tantum abest, ut ex his inseratur abesse Dei Providentiam . quin potius novum in iis argumentum pro illa habeatur, ut notat Pictetus Σ ; Nam observantur ea procedere usque ad certos terminos, di non ultra , quos nisi Divina Providentia statueret , attenta illorum indole non haberent, & brevi totam terram destruerent.
390쪽
Fuis 'eationis Mundi per modum caussae pel realiter, vel per modum nostram cogitandi di nHae a Deo ,sipe ut Muni Finis cuins , per quem motus fuerit Deus ad bane creationem onuitur esse potes i per modum vero rationis, qua modo nostro intelligendi illam potuit , 'e Finis quia , es Divina Boni-ιas et finis autem per modum termini , ad quem ordinata es
Mundi creatio, sine finis cui, si sermosis de fine cui omnium ultimo,es Gloria Dei: si autem fermo si de fine cui non ultimo, sed immediato, totius quidem terrae cum omnibus, quae isitio sunt brutis animalibus, ct aliis specie dioersis corpori-hm, non vero aliorum corporum caelestium,es homo: singia rum pero partium Mundi immediatus finis eri es tu . ad quem desti natae immediate fuerum a suo Cremore , pii in multis clare se manifesDI. '316. Ropositio praesesert hoc nomen finis adhiberῖ in multia L plici sensu . Et primo pro motivo acquirendi aliquod bonum , & definitur a Pol manno. ia id, cujus obtinendi gratia
eligitur medium di Hinc dicitur finis cujus : aliter & communius causa dicitur finalis. quia revera participat rationem causae , quae importat influxum in existentiam alterius; Nam ut ait Su rea, Σ etsi hic finis sit ultimus in exequutione, est tamen primus in intentione, in qua, hoc est in mente,habet esse reale, M vere dc realiter movet agens ad agendum. immo in moralibus ita hic finis habet rationem causse, ut ei conveniat eodem Suareae observante 3ὶ primatum sit pra ipsas causias physicas , quae ex illo sumunt quasi primam rationem producendi .. In quo sensu Socrates apud Platonem Σ dixit, selum finem nomen causi emereri . Rursus finis usiurpatur pro ea ratione aliquid volendi , quae nomen finis habet, quatenus est aliquod bonum per se a
petibile , sed praescindit ab eo, quod hoc bonum possideatur vel dei