Litterae annuae Societatis Iesu, anni 1602

511쪽

s Io i movINCIA RHENANA. nouo grandes aliquot. alius vir nobilis lapides. Canonicus suinimae aedis , vini quantum plaustro vehitur. Sed in primis Reuerendiis iiivsvi Illustris. simus Princeps noster, uti beneuolentiam & auxilium in domus nouae emptione & possessione ataeuuda, opportune praestitit; ita supra ducentos au-ieos, eleemosynae loco, misit: spemque secit noui

a se exc tandi templi siue sacelli.

XI Itam hanc caducam cum immortali commutauit unus, Theologiae auditor, Georgius Schlunderus, cum annum ageret secundum supra tricesimum. vixit in Societate annis duodecim. Eluxere in eo candor animi sino hilaris, animi sub-

missio, obsequendi studium, donum tractandae iuuentutis, & ad omnem pietatis cultum traducetidae. unde& Deus multos per eum ad Societatis institutum perduxit. Sacerdotum unus ad quatuor votorum professionem, alter ad Coadiutorum spiritualium gradum publice admissus , post antegressam triduanam, intra extraque Urbem, mendIcationem , magno hominum eXemplo peractam: tantaque stips collecta, ut sexaginta pauperibus in xenodochio, prandio pleno excipiendis suffecerit. A Sectarioru caulis ad Sanctae matris Catholicae gremiu, magno animi sensu, & cosolatione singulari confugerunt octo supra quadraginta: atque inter eos no pauci nobilitate generis clari,& ad aliorum imitationem potentes exemplo. Nuper qui dam recens conuersi licet aetate grandaevi, non familiae modo suae, sed etiam multis senatorijs viris auctores fuerunt, ut Sacramentum Confirmationis, inter puerorum & adolescentum turbari re

moto omni pudore, licet linteo frons obliganda

512쪽

PRovINCIA REIS NANA. sit esset, acciperent. Enituit vero labor studiumque nostroruixi in proximae Indulgentiae plenariae gra. tia,a S D.N Clemente octauo , Reuerendissimo Archiepiscopo nostro, eiusque duodecim Episcopis. Suffiaganeis concessa, bene utiliterque promerenda. Domi forisque laboratum egregie: repetitae a pluribus noxae pueritiae, disndia sopita, dubij inside firmati, aberrantes reducti, omnes cum Deo, Sacramentorum piorumque Operum usu, reconciliati. Praesuit populum Omnein clerumque, praeclaro ad posteritatis memoriam exemplo, Princeps ipse recens electus & confirmatus. Is cum in summa aede cuidam e nostris confessus publice e set; sacram synaxim, spectante uniuerso clero, aula, multoque populo, e Reuerendissimi sui Sti Tra- ganei manibus, nouo pietatis exemplo, suscepit; quem mox secuti sunt nobilissimi quique, Praepositus, Decanus, Scholasticus, alij que nue Practati siue Capitulares Canonici: c stacularibus quoque primarij viri aulici, multique clerici. Cum vero solemni supplicatione, celebrique pompa per Vias

urbanas, cum aliquot Sanctorum reliquijs, Sacratissimum Christi corpus deferretur , ardente licet sole; nudato capite, religiose secutus est Princeps curauitque ut eodem titu & ceremonia deinde iomnia oppida& pagi subiecti , eandem gratiam, e

praemissa confessione & communione , promere- Irentur. In hac vero totius populi & cseri religione, Parthen ij quoque Sodales non exiguam laudem retulerunt. Nam ut pietatis suae specimen palam. tν dem p Geberent, & virtutem intra parietes hac tenus inclusam; populo spectandani darent; pridie, quam in communem processionem iretur, ipsi Omnes, religionis ergo, ad proximam extra urbem ecclesiam, Crucis violatae miraculo celebrem, longo ordine proces erunt. Summo diluculo tu tem-

513쪽

sI 2 PROVINCIA RHENANA. plum foetetatis, cum Angelicis Sodalibus, confluxerunt. Inde praelato a linteato Sodali v illo Crucis, omnes bini, nudis capitibus, egressi, rosariis

coronis, precarijsque libris instructi, fiammo silen

tio; suo loco Muticorum turba intercinente, processere. Sub agminis medium viceni seni, lugubri schemate velati, iunctis manibus ad preces, &nudatis pedibus, prodibant. Clausere agmen primarquiri, partim Ecclesiastici, partim saeculares; praecipue ij, qui nomen Sodalitati suum alias dederunt.

Neque Illustrissimus Princeps, cum pridie de pro-

cessione cognouisset, abesse voluit Itaque cum tota aulicorum turba, non solum pro iij is verum etiam auctor fuit, ut in S.Crucis aede , quo omnes tendebant, diuinum Missis ossicium a summae aedis nobili Decano. Levitisque item nobilibus Canonicis, ac suauissima harmonia, intercinentibus tubis ac lituis, ab aulicis cantoribus, perageretur. Sacris peractis, omnes ad urbem, eo, quo venerant ordine, precabundi ita reuertere , Ut primum ad Carthusianorum coenobium , exiguo ab itinere consueto deflexu, diuerterent; qui aduentum nostrum Sacro in eam rem prorogato, praestolabatur. Vbi, quoniam maior, quam in dicto templo se dabat, locus & occasio, duodecim personati, post sacram eleuationem, in sua terga, inusitato exemplo, desaevierunt: ac diu proni in terram effuti postea orauerunt. E/ndem flagellationem lac, multo post in templo Societatis', cum ad urbem reuertissent publice repetieruot. Noua licet hcc fuerit caeremo-

nia Moguntinensium oculis, nec unq iam specta- ta; tamen a nemine irrisa est omnes admirati sunt, .

omnes collaudarat; nonnulli etia in lacrymas continere non potuerunt. Iamque poenitentiae studiosis palam aditus nouo hoc exemplo patefactu S, Vt non vereantur deinceps crebrius, maxime Qui-

514쪽

PROVINCIA RAE NANA. aragesimalibus serijs, in publicum prodire. Neque hic constitit dictae Sodalium pietatis cursus, sed ita alios quoque litterarum studiosos, imo in totam

Vniuersitatem manavit. Magnificus enim Rector,

alij que primarij in Academia,mox censu unt tam felicem religiosis peregrinationis successum, uniuersali aliqua gratiarum actione terminandum. Itaque per Bidellum, non modδ nostrarum Scholatum auditoribus; sed omnibus Universitatis personis imperatum est, stato die, mane, in templo Societatis praesto adesse; inde bini, praelato vexillo, intercinentibus musicis, per publicas urbis vias,

ad S. Crucis progredi,& solemni ibidem Mista officio decantato, eo, unde egressi essent, redire. Et

quoniam de Sodalibus Parthen ijs mentio facta est, addo, eos praelusione quadam tum alijs annis. tum hoc quoque, singulis Quadragesimae hebdomadis, flagellatione intra priuatos Sodalitatis parietes suscepta, ad publicam illam hoc anno tentatam, strenue se comparasse: non semel pauperibus pedes calida abluisse, prandium apposuiste, stipem emedicasse, crebro socijs supplices factos pro por-

nitentia extorquenda, eorumque pedes humiliter exosculatos fu i ste, aliaque virtutis argumenta non

vulgaria exhibuisle. Quanquam in noc genere hSodales, qui in nostrorum conuictorum aedibus

versantur, ut& in Sacramentorum frequenti vis, palmam praeripuerint. Inter eosdem aliquot mensibus institutus fuit Maurus, ex Hollandia Calui nismo infecta profugus. Is postea in templo Societatis, praesente Archiepiscopo Mogutino, totaque Vrbe in spectaculum effusa, solenni ritu, idoneo ad id loco praeparato, salutaribus undis ab Episcopo Suffraganeo est perfusus. Iam vero hoc anno, ut alias, non passi sumus desiderari opellam nostram in hominibus egenis iuuandis, morboque

515쪽

vel carcere afflictis In xenodochio certὸ miserrimis hominibus saepe de necessariis, qua ad corpubqua ad animam destitutis prospectum. Centena vimini irati capita, inter haereticos nata educataque, errorum riminumque aliorum noxis, quae nunquam legitimo sacerdoti patefecerant, soluta: eoque feliciore succestu, quod ex iis pene sexaginta non multo post spiritum Deo reddiderint. Curatum ut in summa penuria iisdem libelli preca- xij, ex quibus orationes recitarentur, & cerei pro morti proximis non deessent: tum ut vita defuncti honesto ritu in arcam funebri panno tectam deponerentur, & more patrio , praelata Cruce, dc accensis funalibus, comitantibus Sodalibus , qui& eleemosyna non semel eos iuuerunt; ad sepulcrum efferrentur.In eorumdem usum &sedes confessionibus excipiendis idoneae factae. multa Catechismorum exempla, quorumdam liberalitate, eodem comportata. Effectum, ut diuino Missae officio statis diebus interessent, in eoq; sacram syn- 'axin perciperent: deinde ut certis horis quotidie preces a quopiam legendi gnaro, clara Voce recitarentur. Impetratus a bonis viris in singulos dies esculentorum poculentorumque sussiciens commeatus ; stramina & linteamina in usum lecti ; Iigna quoque ad arcendum hibernum frigus. Carceres frequenter obiti, omnique ope laboratum, ut squalore loci, vinculorumque aerumna liberarentur captiui: supplicio publica sententia addictis persuasum, ut aequis animis gladium laqueumue exciperet, & in fide Catholica Romana diem constanter obirent. Christianae doctrinae institutio intra extraque urbem eundem hoc anno cursum tenuit, quem superioribus. itaque nihil in eo genere speciatim, praeter ea, quae generatim supra dicta sunt, occurrebat, nisi quod eadem opera scholae utrius-

516쪽

PROVINCIA RHENANA. SI FVtriusque sexus pueriles excitatae sunt, ad exomologesin de peccatis apud nostros faciendam. Scholae, ut cum illis has annuas concludam, numero superiores omnes annos sic excessere, ut spatia necesse fuerit dilatare. Renovatio studiorum mense Nouembri, post elegans de lapidatione protomartyris Stephani datum drama, consueta caerem Onia applausuque iuuentutis & populi, peracta est; uti & Magistrorum ac Baccalaureorum ad magisterij laureolam promotio, quae quotannis magno

Candidatorum numero, mense Iulio,in totius Academiae consessu, celebrari solet. i

A Diuncti ad Societatem sunt quinque, ex quibus duo in Iuris studio longius iam progrem , suis

eo facto commilitonibus de Professbribus admirationi fuerunt. Visitator in Prouinciam venit hoc Runo, 14 Septembris die, P. Ferdinandus Alberus. Is ab hoc Collegio visitationem suam non sine fru-CLu, uti speramus, inchoauit. Omnes enim sacris Commentationibus, ex R. P. N. praescripto , nauiter incubuerunt . Quo in opere primus fuit ipse R. P. Visitato qui tum hoc, tum aliis virtutum illustii oribus documentis, iis quos inuisere Venerat, praeluxit. Secuti sunt eum alij deinceps. Scholae nostra:& pietate auditorum,& numero floruertit. Numerus fuit nongentestimo maior, conflatus ex lectis adolescentibus, quorum nonnulli ex variis locis aduentantes, utpote Hassia, Saxonia, Pomerania, Frisia, paullatim Ecclesiae fidem & religionis didicerunt. Lia quibus puer nobilis eam ob rem adductus a patruo, ne nullus in ampla familia illi superuiueret, quem bonorum suorum heredem iniit tuerct, Catholicus. Pietas eorum & ardor ex ΚΚΚk1 mul-

517쪽

multis rebus non vulgaris eluxit. Nam E mundo ad Carthus ensem , aliasque Religiosas familias non pauci iam transieiunt: & complures ad idem vitς genus, nostramque in primis Societatem, ar- denter anhelant. Vnus e confestariis nostris festis

Natalitiis ad viginti solus numerauit, qui Religiosae vitae compleliendς mentem vel declararunt, vel confirmarunt. sunt, qui cilicia sibi coemerint: sunt, qui flagella curarint, quibus aduersus carnis illecebras viantur: non nemo est, qui ex voto sponte

nuncupato, omnibus Veneris & Sabbati diebus, pisce vinoque abstineat: est, qui integrum annum,

tribus quothebdomadis diebus ieiunet. Tulit in hac parte piaecipuam laudem Deiparae Virginis

Sodalitas; quae tum aliis clarissimis viris, cum nostris potissimum discipulis constat. Feruor singularis in gradioribus iuxta ac paruulis enituit; quo-xum nonnullis adeo in desiderato fuit Sodalitas, ut cum locus esset angustior , humi sedere praeoptarent, quam admissionem suam differri. Quidam Importunis precibus extorserunt, sibi ut nudis pedibus, spatio bene longo,ad B. Virginis templum quodda, poenitetium habitu, proficisci, seque aliquoties flagris in itinere diverberare liceret: ad qua

diverberationem ita sunt inflammati, ut modum illis non raro praestituere necessum fuerit. Ex iisdem fuerunt, qui stipem ostiatim pro captiuis quibusdam Graecis collegerunt. Vigesimo tὶrtio Marth. & duobus insequentibus diebus, continuataoiatio est in oratorio maioris Sodalitatis, accommodate ad eam rem tapetibus vestit'. Magno multorum pietatis sensu& approbati. ne prodierunt, qui sub oratione se flagellarent omni hora, Scvltima quidem ducenti de unus. Magnus toto illo triduo fuit ciuium & Academicorum concursus:

qui & eleganti variaque musica recreati, & Sodali um

518쪽

PROVINCIA RHENANA. si Ilium tam pio exemplo mirum, quantum ad pietatem succensi sint. Die Iouis Sancto ab iisdem Sodalibus, eodem in loco o. pauperibus publice pcdes primum abluti, deinde bene lautum epulum datum, ministiatibus e Sodalitio nobilissimis quibusque, &illustri etiam familia oriundis. ad extremum abeuntibus pecunia pro cuiusque necessitate distributa. Nocte parasceves fuerunt, qui virgis flagellisque in tua terga saeuierunt ad centum

septuaginta; quorum aliqui a ferendis Crucibus& ponderosis lignis prohiberi vix potuerunt. In die S. Augustino sacra, in Hoc libergense B. Virginis templum, supplicatio Sodalium educta ordine

longissimo, sestiuo concentu, rara modestia & pietate. comitati sunt omnes Academici, Senatores. Monachi S. Stephani & Iacobi, multi Praelati &Canonici. Secutae sunt eodem multae mulieres , nudis nonnullae pedibus. Communicarunt ibidem ducenti quinquaginta: ex iis 2 s. nudipedes & flagellantes. Effudit se stupens adspectaculum tota ciuitas, aera campana summae aedis , aliorumque templorum, qua itum est, ut in publico gaudio, personuerunt. Forte petulantior quidam iuuenis ausus fuit risu praetereuntes excipere. hunc nobilis vir impacto colapho cohibuit, caeterique prorsus obmutuerunt, & admiratione ex tot deuotorum capitum intuitu defixi steterunt. Atque hi ex scholis de Sodalitate Dei parae fructus sunt colle-Ehi. In confessionibus, concionibus, carceribus, hospitalibus, catechesibus, alitique consuetis Societatis muneribus operae quoque pretium extitit. Magnus apud nos confitentium & communicantium numerus fuit In paschate solum , sacram synaxin in templo nostro, licet perangusto , susceperunt amplius ter mille & octingenti. Multi in auita relieione confirmati sunt: ab haeresi expediti

519쪽

3i3 PROVINCIA RHENANA

ad quinquaginta. In his erant duo, quorum tentata ab aliis iam saepius, S desperata fuerat conuersio. qui nostri sacerdotis persinasione, eo adducti fuerunt, ut hanesin Lutheranam, quam a puero imbiberant, multis verbis detestarentur,& cum lacrymis vitae totius ex o mologesin peragerent, Catholicoque ritu Eucharistiam susciperent . Quidam etiam, qui in haeresi adeo pertinax fuerat, ut ante annos sexdecim omnia sua diuendere, quam inter Catholicos morari maluerit; iam per conciones nostrorum,& P. Schereri de communione Lu- theranorum scriptum , ad ed permotus est, ut elutis per confessionem totius ante actae vitae maculis, homo quinquagenarius , rursus sua apud Lu- theranos vendere, & ad Catholicos redire decreuerit. Alius vir nobilis, cum olim in scholis nostris fuisset, & postea per omnem vitam haereticis , dc maxime Caluinistis , deditus fuisset; praefectura in primis bonorata potens 1 tandem , lectione potissimum Bellarmini, permotus, ea de causa , bidui fere itipere, semel & iterum Herbipolim cum tuo comitatu accessit, ut viva voce a nostris doceretur, Irum ut haereticorum, sic etiam Catholicorum sensum legendo probe satis assecutus estet: seque ad Ecclesiam, rebus dispositis, adiungeret. Per aliquot dierum colloquia quid utilitatis acceperit, prolix gratiarum actiones, & copiosae lacrymae testabantur: pluraque speramus, ubi res matura fuerit. Opifices plerique cum c locis haereticis redeunt, & ita gratiam cum Ecclesia redire volunt, & licet minimum sit, & in fine ciuitatis templum nostrum, requirunt, & a nostris adiuuantur. Indulgentiae multis alias exosae & contemptibiles , pro concione Scscripto defenset, Catholicos no paucos cofirmariat,& haereticos ad saniorem mentem reduXerunt. Impetrauit Reueredissimus Princeps noster a summo.

520쪽

PROVINCIA RHENANA. yI9

Pontifice Iubileum, magno non solum subditorusuorum, sed etiam exterarum regionum emolumento. De Iubileo vero eiusdem Principis roga tu, Latinς & Germanicae conciones editae, aliaeque

ad populum docendum habitae. Eodem promulgato in die pentecostes , ad quatuor millia homj num communicarunt, mille quingenti in nostro templo, totidem sere in summo, alij alibi. Ex Rouerendillimi Principis manu Canonici Eucharistiam acceperunt, praeeunte Decano. Magnus ad templum luminum concursus fuit ex oppidis &pagis non propinquis tantum , sed longe etiam dissitis. Vicini etiam Praedicantes aliquot fama rei exciti adfuerunt. Vnus non ignobilis Lutheranus, pietate motus & grauitate caeremoniarum, ad Catholicam religionem assici coepit. Ab Herbipotensibus ad reliquam dioecesin, eadem Iubilei gratia, variis deinde temporibus festisque, est traducta,& per Reuerendissimum Suina ganeuit,&Abbates anhelantibus subditis communicata; magno sand illorum bono. Nam, quod mirere forsan, numerata sunt ad quadraginta hominum millia, qui sacram Eucharistiam eum in finem perceperunt. Refutata duabus concionibus haereticorum mendacia de victoria sua Ratissionensi : & nutantes dc pusillanimes Catholici in sua fide confirmati, sumpta occasione ex disputatione Christi cum Iudaeis in Dominica Passionis,& ex colloquio Gabrielis cum D. Virgine in festo Annunciationis, praesentibus pluribus haereticis, qui tum ad nundinas huc confluxerant. Aduersus grassantes in urbe choreas ex cathedra quoque declamatu: quan quam sciolis ea res plerisque non admodum probaretur; qui & sermones ea de re in vulgus dederunt. Sed non frustra id tentatum a nostro concio natore fuisse, docuit euentus. Nam neque circum