Litterae annuae Societatis Iesu, anni 1602

71쪽

οῖ PRovIN cIA MEDIOLANENSIs .dio vitam finire coacti sunt in hac urbes tres autem

omnino fueruntia nostro sacerdote adiuti,non tane laudatione ciuium spectatorum .E carcere duo educti, qui aere alieno obstricti erant miserabiles, inita transactione cum creditoribus. E c ceno meretricio emersere nostrorum opera duae. Confessiones totius vitae auditae complures: ab uno eodemque sacerdote septem dumtaxat mensium spatio septuaginta. commentationibus B. P. Ignatii exerciti aliquot: ex iis duo iuuenes sponte, ac ritὸ, dum exercerentur,Votum perpetuae castitatis Deo nuncuparunt. Tres viri nos monuerunt, se, quia liberos non habent, testamentis confectis, ' et ii

redes nos, vel legatarios instituisse:ij non quidem sunt locupletes, sed quam libenter Collegium expectetur ac exoptetur in ciuitate, vel hac significatione beneuolentiis declararunt. Reliqua a sikperioribus annis non discrepant.

Residemtia Papiae.

Nitiam habuit residentia saec anno proxime et psinrogatuReueredissimi Episcopi Bastonii, aliorumque quorundam Societatis nostrae studiosorum virorum. Fuere nostri sere semper quinque, sacerdotes tres, Adiutores duo Victum omnem suppeditant eleemosynae haud extortae precibuS, sed sponte exhibitae, non sine illustri significatione charitatis. Ab ingenuo viro, qui primariae cuiusdam in hac urbe ecclesiae Praepositum agit, dono datae sunt nobis domus duae, quae minimum aureorum nummorum tribus millibus aestimantur. Alii praecipuarum ecclesiarum praesecti non pa . ci obtulerunt nobis omnia prolixe,ac studiose curarui, ut ad Ecclesiastica ministeria suorum opor- tuditate templorum uteremur. concursus ad confessiones

72쪽

PROVINcIA MEDIOLANENSIS. 6 fessiones non mediocris, ct veris nobilium pers

narum. Omnino in eo munere ea cum approbatione ciuium versati sunt nostri , ut viri interdum Principes laudes nostris' tum priuatim , tum publice celebrauerint,aiurniarintque no pauci, quod numquam alias rite fecissent, se huius Sacramenti benencio nunc demum apud nostros culpaxum i bes salubriter expiasse. Grandes pecuni* nostrorum opera sunt restitutae; concubinae ereptae nonnullis; reconciliati multorum inter se animi; confessiones totius vitae exceptae plurimae; ad sanctimoniales virgines adhortationes frequenter habitet magno cum fructu. Diuino numine bene propitio bene apud on es audiunt nostri. Collegium expetitur a plerisque; ad quod utique construendum viam instruere haudquaquam desinit diuiana benignitas. Ex omnino ἡ nostris hoc anno Corsicam insu- - lamineoluerunt, sacerdotes quatuor, quorum nus grammaticet rudimenta tradidit pueris: alter praeterea praeceptor humaniorum litterarum; MCoadiutor xnus. Noui inde reriatum nihil.

73쪽

- - .

PROvINCIA LUSITANIAE.

VNT in hac prouincia sexcenti&viginti. In domo Professa D.Rochi octo & quinquaginta, in Col- et legio D.Antonij quinquaginta, in Domo Probationis Olisiponensi viginti quatuor. In Collegio Co- nimbricesi duceti & viginti. In Collegio Eborensi centum triginta sex.In Collegio Portuensi decem&octo. In Collegio Bracharensi viginti octo. In Collegio Brigantino octodecim. In domo Villauisosae decem. In domo Faroen si regni Algarbiorum dece. In Collegio Funchalesi insulae Maderra sexdecim. In Collegio Angrcsi insulae quς Tercera Vocatur, quatuordecim.In Residentia insulae Diui Michaelis commorantur quinque ex nostris. At ero in regiis Angola in oppido Loanda resident ex nostris duodecim ; duo in urbe Vallis leto ad negotia portractanda huius prouinciae.

Domus Professa si onensis.

C Vperstites suere nostri toto anno,& incolumes, se munere plane diuino, praesertim cum in magna morborum contagione, quae Olispone iam diuincessit, aegrotantium lectis, passim ac sine discrimine incubuerint, confessiones audiendo. Cum viribus corporum facta incrementa virtutum. Omnes se ab externis curis ad spirituales exercitationes retulere, alij aliis macerationibus usi. Fuit, qui ita se abdiderit, ut totos octo dies nec aspici voluerit, nec aspicere:ita parce & duriter victitauerit ut ad Panem atrum, vix quicquam praeter frigidam ad

hibuerita

74쪽

hibuerit.' Quae lux religiota disciplinae, licet a nostris ingenuo pudore intra domesticos parietes

premeretur; non potuit tamen, quin foras erumperet, externorumque oculos perstringeret, mirantium in urbe solitudinem,in aestu negotiorum, contemplationis otium, denique in praesenti memoria repetitam a priscis taculas lanctitatem. Eo que magis probabant omnes vivendi rationem, quo altius insederat eorum animis illa persuasio, sica nostris institutam, ut mollirent iram Numinis, crebris calamitatibus in hanc urbem detonan- tis. Caeterum non minus gratus extitit in vulgus. nostrorum labor, omnia taluti procuradae gnaviter impensus. In convenas, quorum magna frequentia in hac urbe, uti magis depositos,& hurn no diuinoque subsidio egentiores, salubriter consultum. Adolescens natus annos undevicenos sacerdotem e nostris adit, narrat parentes suos fuisse

de tace Anabaptistarum, ideoque lustrali sonte se

nunquam lotum: recessit a sacerdote baptismo expiatus, atque ad pietatem sic instructus, ut mod3 de religiola vita ineunda meditetur. Alter a puero haereticus, m orbo pressus unum ὀ nostris acciri iubet; coram eiurat haeresim, fidem profitetur, ac totius vitae noxas consessione eluit: postero die, quam Ecclesiae restituitur, ore evomit tetrum Msqualentem hydrum, sanguineis maculis interstin. stum, non obscuro argumento iam daemonem ab eius animo soras extrusum. Erant in littore huius urbis triremes octo sub uno regio Praefecto constitutar: unius milites remigesque captiui rebellionem coeptaverant, inani conatus nam malo per indices rescito in tempore itur obuiam, ternis de nis extremo supplicio destinatis . totidem ex hac domo euocantur confessarii. adsunt properi, sin- Eulos audiunt consitentes, animant, solantur, de '

75쪽

α P vIηCIA LUSITANIAE . . ydquid spei desit morituris; Bullas Cruciatae eleemosyna quaesitas in singulos partiuntur. His ita prouisis in salutem animorum; nihilo secius agunt de salute corporum, si qua possint, vendicada: nam res quibusdain visa ad diritatem vergensiam murutos una hora dari in lanienam, maxime cum nou

omnes eadem culpae grauitate tenerentur. Igitur

sacerdos nψstex una cum amplissimo Dynasta misericordiae Sodaliiij patrono Trierarchum adit. 'Ho uo ille recesserat auertendar intercessionis causa insecutus : moitem miseris deprecatur, saltem iis, in quibus leuior haerebat culpa. Ille demuiustis precibus exorari se sinit: tribus tantum in Q ucem actis, decem absoluit quo & misericpydiae

locum daret, & militum audaciam coerceret, ter

r ntium semper, nisi paueat. Nihil urbi gr tius esse

potuit; & communi in tot reorum capita commi-

ierationi successit incredibilis in nostros fauor &ῖx iulatio. Cum incolis non minus fructuose labo trum .Puella furtim rapta, diu iretenta, diligen- er custodita, nequa vi eriperetur, tandem extorta ab impuro homine, & in tranquillo collocata. Insignis meretrix, quae bonam urbis partem iu- fecerat, & cuius causa multa coὁiugia abierant in diu Ortia , cum ne magistratuum quidem operiri 'di ppsset, nostrorum labore pr0rsus exacta. In aliam urbis partena honestis cultoribus frequentem pestis cffrontium muliercularum incubuit: gliscente in dies malo, lasciuia, ut plerumque fit, vertitur in saeuitiam: passim iurgia & caedes, riua- libus se in mutuos gladios induentibus . neque Ie-ihi 'gue'd0. incendio ulla vis ctiam publica par

fuit, omnibus suo capiti metuentibus, dum alienis mederentur. Occurrunt nostii; nihil non tentant; saepius . ichi. regium decretum impetrant, dem O

liendis pxustibulis turpitudinis .frustra:illud enim, . . effraenis.

76쪽

eSardis audacia sic interuertit, vi nusquam inu niretur. Sed plures habet malitia conatus, quam ires. diu quaestum paruit. tandem effectum Pr regis ope, magistratuum cura, nostrorum diligentia, ut illa colluuione alio derivata, pristina v bi gratia, pax & honestas redderetur. Sex feminae haud dubie pessum iturae per praerupta vitioru, ni si mature in tuto sisterentur, nostris auctoribus ruinam euasere. Quidam sedecim iam annos in adulterio insenescens, nostrorum hortatu resipuit. Iuvenis in eodem coeno diu volutatus tandem emersit; & ne relaberetur turpius, quam ceciderat, ultro sibimet indixit exilium ab urbe sempiternu. quod ubi eius pater nouit per nos curatum, Venit in hanc domum , nobis de beneficio apud filium posito gratulaturus. Adolescens iuramenti religione obstrictus cu virgine extrem et orbitatis contra

hendi, amoenis qua verbis, qua promissis ad alias nuptias pellicitur,sine dubio inescandus, nisi a nostris monitus resiliret: sic periurium euasit, virgo indigentiae subsidium nore amisit. Femina, quae virum diu apud hostes in seruitute commoratum, tanquam vita functum deplorarat, nupsit alteri; ex quo tribus iam liberis susceptis, prior redit; trique coniugi legitime persuasum , ut in prius

matrimonium coirent, adulterinos liberos non excluderent.Sex coniugia praepostere initadegitime in posterum stabilita . multorum conscientia varijs cum scrupulis,tum criminibus innexa, conrsessionis beneficio explicata. grandis pecunia ab iniquis postestoribus ad veros dominos redhi; ab uno aurei seκies milleni restituti; ab altero vectigales pecuniae, quas multos iam annos auertebat, in integrum repositeth Nos conata frequenter adita: plurima morborum fomenta delinimentaque vulnerum sparsa in arerotos. Triremes saeptiis lu-

E E E s stratae,

77쪽

-74 PROVINCIA LVsITANIA .stiatae, ut quae ibi vitiorum sentina esse solet, exhauriretur : publicae custodiae passim inuisae, ubi multi collectitia stipe adiuti; decem nostrorum rogatu a vinculis liberati. Qui ad capitale supplicium efferuntur, utuntur nostris ad bene moriendum consuletibus. Aliquando cum iam reus oblisis faucibus expiraret, sacerdos noster ad circun- fusam multitudinem orationem vertit; monet quo exitu scelerosi homines finiantur; nemini malefacta imputa fore: ocytis, serius luendum quod quis licenter auserit , peccatricem vitam breuissimam esse ad Orcum viam; redirent ad frugem, qui tradi in poenas nollent. Adsuit diccnti Numen, adsuit audienti: fit ingens lachrymantium ad murmuratio: omnibus mens cadem se ad meliorem vitam aggregandi, uni ad resigiosam. Dissidia inter multos coercita, lites compositae, inueterata odia extincta.Matri cu filia graues erat discordiae; adeo, ut illi iam iam moriturae haec nunquam assederit. curatum a nostris, ut filia non deesset morienti, a qua Yiram acceperat; dc iranter antequam sepeliretur.

inimicitias cum filia sepeliret. factum: quin filiam

constitvcns heredem ex triente satis opimo mater cum gaudio decessit. Eleemosynae largiter corrogatae. Vnus depositis apud nostrum confessarium criminibus, mille quoque aureorum deposuit, locandis virgunculis egentioribus. In eosdem usus sacerdos alter duplicem dotem comparauit. Qui- .dam e nostris, qui in praecipuis urbis celebritatibus ad concionandum euocatur, optimam impulit in sententiam Sodalitates fere omnes mi mirum,

ut in solennibus Diuorum , alijs sumptibus siqui

forent superuacui, comparcerent; &ad locandata . Virginem ex eadem curia lectilia, quantum satis esset pecuniae, conferrent. quod cum iam ab omnium Sodalitatum administratoribus diligentissi-

78쪽

rROVINCIA LVsITANIAE. me curetur, multarum orbitati conciliatur leu mentum, antequam ad scopulos impudicitiae misere allidantur. Iuvenes quidam egregiὰ moratidum apud nos Sacramenta frequentes obeuntari sacello Cruci dicato, acti in eam mentem, Ut Crucis Sodalitatem instituerent, in qua singulti annis Christi patientis memoriam replicarent. cosilium maturant: a nostra tamen domo exclusi iustas ob causas, collocant Sodalitium apud diui Augustini Coenobitas , qui a nobis totidem passus distant, quot Seruaaor noster, clim ad moriendum essenetur, dicitur peregisse: in cuius rei grallam haec via religiose coli coepta est. nam sextis ferijs maioris ieiunij flexis iam in vesperam, incredibili concusest virorum ac seminarum terebatur, qua nudis pedibus incedentium, qua prouolutis genibus roptantium , qua in se hamatis flagellis acri ter saeuientium. Fouebant singulorum pietatem arae per

interualla dispositae, in quibus Christi simulacra

nunc hos, nune illos cruciatus subeuntis visebantur. Iam stato die a prandio concione praeuia non sine fletu audientium, celebris e nostro templo' exibat supplicatio, apparatu iuxta funiri & luculento . praeibant Sodalitates de more paludata accelis cereis:sequebatur Religiosorum ordinum

Conuentus, cuin cantu lugubri: comitabantur plurimi in morem poenitentium linteati, terga verberibus cruentantes: pone inter humeros serebatur

Christi crucem baiulantis simulacrum , faetiim omnino ad fletus exprimendos: ita demum assuta circum multitudine ad diui Augustini pompa incedebat, ubi sub noctem soluebatur. Haec publica, religio, quae aliquot iam annos cum ingenti fructu ciuitatis inoleverat, ccrtatum a nonnullis ut exolesceret; siue ad id mali suspicaces hominum animi, siue inueterati daemonum astus niterentur . Rese

79쪽

τ6 PROVINcIA LvSITANIAE. Resertur ad urbis Antistitem religionem illam verti insuperstitionem,& sub specie pietatis multa scelera occultari. Praesule igitur interminante nequa ulterius fieret supplicatio, imo nequis prono in noctem die viam illam insisteret; parent omnes, & pristinus ille ardor pietatis subito exarescit.

Nostri illico ad Antistitem : id quod res est, serio monent; licet aliquid aliquando secus caderet, quam illius supplicationis religio postularet, semper tamen ex ea re maiorem tructum constitisse:

neque ob herbulas noxias internascentes fructuosam segetem extirpandam Annuit ille nostrorum precibus non ingratus . illico religio extincta reuiuiscit: & eo solum profuit intermitti, ut maiori

alacritate, quam antea instauraretur. Caeterum exeatechismo multiplex fructus: Sacram cta frequentata, iurandi consuetudines abolitae, iuuenum lusus feriantiumco Erciti,in Diuos cognomines, tutelaresque Angelos aucta religio: uno verbo, nul-

Ium genus hominum tam rude, tamque hospes a pietate . quod hinc bene vivendi praesidia non petat . sua omnibus adest illecebra praemiorum, quibus dum inhiant comparandis, fiunt ad virtutem auidiores. Homini, cuius domus laruarum plena, etian, dum tempus erat diei, palam terrentium, dono data imago caelestis agni. rem miram:

qui dedit, proximam in noctem lemurum insultu terretur; qui accepit, lymphatico pauore in posterum liberatur. At quam Deo gratus sit doctrinae

tradendae labor, exemplo clarebit. Adulta erat hoc anno aestas, adhuc hiemabat, cum ingenti pernicie satorum; quae neque poterant demeti iam nata, neque exteri iam demesi. Sistendo imbriCatechista noster suos alumnos educit composito agmine

in Dei param a Monte sacellum est suburbanum iu monte sitiam J Huc ubi ventum, continuo caelum mitescit,

80쪽

mitescit , serenitate consecuta. quod Beatae Virgini haud temere datum est, suorum vota exa dienti. Missi ex hac domo,qui varia oppida Iastr rent societatis munera obeundo: bini: ad vicina; totidem ad remotiora; v trique magno labori pares fructus retulae. Priores adeo grati erant omnibus suo accessis, aded suo discessu molesti, ut Principes viri oppidorum Patrem Praepositum literis adiret,

ne tales suarum animarum curatores tam cito in de avelli pateretur : posteriores sui muneris tam bene gerentes, ut mallent viribus deficere, quam non sussicere laboribus, quos excolendis omnium animis impendere aequum erat. Sic utrique ex ni-

mia lassitudine correpti morbo, ante sibi, quam alijs desuere. Sed missio in Indiam suscepta ante alias illustris fuit: quae licet caeteris huius prouinciet domiciliis communis sit; his tamen, quae Olia, Done sunt, propria est. nam qui ab aliis sedibus , primo euocantur in Indiam mittendi, in his excipiuntur vltimo piosecturi; & qui in illis hauriane . egregia virtutis documenta,in his planὰ relinquat expresta vestigia sanctitatis. Hi fuere hoc annona-:tione quide Lusitani pariter atque Itali, aet rei integri, doctrina Theologi plerique, ingenio. habiles, moribus precellentes numero sexaginta, cam: ritate unus. Lusitaniae spectaculo fuit tam te . manus: Indiae, ut speramus, futura quidem est miraculo . nam neque Lusitania tam egregium milia, tem unquam parauit, neque India praefiniarias cohortes tales excepit. soluerunt octauo Kalendas.

Aprilis, in quem diem incidit anniuersaria celebritas Virginis annunciatae:heto auspicio, eos fauore lVirginis tanquam Fauonio prosequedos. Certe ex hac domo, ut nihil interim de reliqua prouincia, , iuses ad Deu fusae preces, uti incolumes in Indi .

creatur. Hactenus O nastroram cura in e er- '