Hugonis Grotii Annales et historiae de rebus Belgicis

71쪽

sa HVGONIS GROTII

miti, capta n Ludovico Nassavio astu militari, cujus in vicinia amissas simul, Valentinianas Hispani ex arce receperant. E Gallia liberando Nasiavio, qui montem tuebarur, auxilium advenit quingenti equites, pedites quinquies mille, , non prohibente Carolo, quod ut taciti sederis argumentum accipiebatur. pariterque ex Germania Arausionensis procedebat exercitus, major etiam quam priori expeditione. Potuisse magno terrore bellum circumferri credibile, nisi incautiores Gallos explorato itinere Hispani intere pissent. Dux ipse agminis Sentisius, aliique nobialas in potestatem Venere. pro quorum incolumiatate per legatum Rex rolus acriter contendens, ultimum fabulae actum imposuit. Nam subito Arausionensem atrox percellit nuntius flaudiam. . Gallicarum, intelligitque Navarraei & Condri vincula: primo Colimaci sanguine foederatam Guisiorum potentiam, inde toto regno jus f etiun caedibus, contraque exosae religionis sedi tores, annata Vulgi furentis odia: nuc pacem, huc sunestas nuptias, totque illa delinimenta, sumn quoque societatem cecidisse : spe igitur prope unica dejectus, cum & stipendia cohortiabus quibusdam, promissa Rex Galliae abrumperet , talique consiliorum exitu satis Philippo pum gatus amicitiam integraret, dimittere exercitum cogitur, & vix evitata seditione, quoiu reliquum fortunae, erat, in Hollandiam abit; suorum ipse laborum irritus, extra spem ultro oblatis ussirus. Secuta Montis deditio: usurpatumque jus victoriar in Machliniam , aliasque urbeS, quae trans. nntem Arausionensem stipendio, aut frumentobaverant. Inde prolata semidine, quae Frisiae aut circa Halam occupata dirimus, non sine d

72쪽

ANNALI v Μ. LIB. IL s 3 in ignavia, praesidiis deseruntur. Capta 3c Zu phania a Friderico Albani filio, dum deditio p , rarur. ubi in oppidanos post tonnenta & stupra

sevitum c aedibus, nulla aetatis, nulla sexus reverentia. Pdst Narda Hollandiae oppidum vast tur simili seritate, dirutaque maenia antiquo utitionis exemplo. Haec Hispani aliis quoque bellis haud insolita sibi ad celerem vietoriam profutura, Credebant, cum contra homines re nulla magis suam clamentia vinci assueseceris. auxit caeteris impetum & constantiam, quod, sublata fide dc spe veniae, graviora pacis mala, quam belli in tuebant. ea desperatione in spem quoque elati sortius in medium constituere, nec ulla omnino' urbs dedita est postea, quae non extrema tot ' rasset. Congruens arbitror cunctas nastentis reti publicae partes simul recensere, quando ea tem

' pestate initia jacta sunt belli & libertatis, quae

' tum nemo mortalium tantum in tempus exitura iudicabat. Perstiterant stili in armis Hollaudi & Zelandi, quarum gentium situm veteraque & r ' Centia nomina, ut per totum opus intelligantur, ' exponam. Antiquos temporibus nobilissima suit Batavorum insida. Germanis Gallisque media, positu ad ducendum transmittendumque bellum i oportunissimo. Nomen habitatoribus & origo a Cattis. Romana societate extra dilectus, caet ' ra sui juris egere; equitandi, nandi peritia, fide,' virtute auxiliarium nonorarissimi. nec ininus cla- . ri eo bello, quo sub initia Vespasiani, Civili di ce, Gallias ad libertatem excitarunt. Post quae' tempora, modo Franci, modo Saxones, tandem

73쪽

bus maximh capitibus in Oceanum luctuens, alimplectitur. Dextriun Lugduno non procul exibat, olim etiam tenue, post, vi tempestatis fabulo obstructum, aquas in Leccam vertit. Sinistro Mosae mixtus Vahalis ostio tenus ripis contin

batur. Hodie, antequam eo perveniat, Varias i

sulas interfusus , ob crebra diluvia in maris speciem transiit. Tertium Rheno ostium, quod a dextro longius in Septentriones abit , Drusus aperuit. Nam in Isaiam flumen, perduinis amnis opere militari, inde se immergens in lacus, quibus Frisiorum nationes distinebantur, aret tusque apud FLeviun insulam, hoc eodem a

cepto nomine in Oceanum effluebat. Caeteium dc haec facies locorum ita mutata est, ut non

emitti fluvius, sed contra mare terras irrupisse, &angusto primum ingressu laxare, mox se in sp tium ingentis sinus videbatur. Principium igitur agri Batavi vetus in parte nomen retinens, Geudriae accensetur, cujus ditio latius patens Balare Mosa amnibus fere terminatur. Vicina huiuTransis lana , a positu ducta latus Frisiis majori

bus ad Amasium usque excurrentibus, tergum

aliis Germaniae populis obvertit; sed Mois Bra. bantia longo tractu praetenditur. Infra Geldriam, qua Velavia dicitur, Trajectum est, cum pro mquis aliquot oppidis , insessum Episcoporum d minam, quorum & Transissana erant, quae primus omnium Carolus Caesar suae ditioni adjum xit. Inde jam Hollandia frequentissime urbibus& vicis habitatur, duobusque angulis in Vah lim & sintun quem diximus excurrens, sensim aquis utrimque recedentibus , diffusum littus Oceano objicit. Cujus Septentrionalia,pars olim Frisiorum, partim armis partim pactionibus ad

74쪽

AN ALIUM. LIB. II. ῖς tecta Hollandiar, quia Transflevanis in occidentem objacent, Wesistisiae vocabulum tenus m. Ager omnis Hollandiae multis amnium bra

chiis lacutiusque, & Bilis manu ductis inter scis

siri, pascuis quam segete talicior: piscaturam &navigationem amnis dc mare nulli gentium la sius praestant. Zelandia huic contigua omnis in1nsulas sparsa, Mota & Scaldis omis ambitur, retro Brabantiae quoque annexa & Honta, Scaludis alveo, divisa a Flandris, qui, apud exteras

gentes,toti Belgicae nomen dare meruerunt. Id rum tractus, secundum mare urbem usque Ces

trun freto imminentem se explicans,eam Belgicae partem attingit, quae nunc sub Hancorum est imperio. Hollandiar & Zelandiae incestores ollinDanos de suis vocabula indidisse, quibusda coni et a est; sed ego, vetera monumenta persequens, reperio hoc commune cunctis insulis este no men: illud proprium olim regioni haud magnae, Lugduno non procul, silvis horridae, credo,nam id nomen sonat. Id constat,ex Septentrione populas , cum ispe incendiis, caedibus, rapinis grasi rentur, causam dedisse, in commune considendi, legendique aut accipiendi principes, . Comitum Vocabulo, qui Francorum primo, post Imperat rum Germaniae majestatem ita observarunt, ut legibus non subderentur. quae prima illis domus fuerit, ut seris amictua, incertum. Vulgo recepta opinio,ex Aquitania missos. Sed indicenta fuisse, qui multo arctius quondam eo in loco, unde Hollandiar fluxerat nomen, perantes, paulatim

CreVerint, argumentis non caret. Per muliebres

successiones ad Hamovios, Boioaros , Burgan diones , Austriacos, descensum est. Quorum Egenere, Rex Philippus secundus in Comitum o

75쪽

dine tricesimus primus numeratur. Sed hoc ter

pore belli dissicultas inlique calamitas inde, quod communibus caeptis Hollandiae Amstelodamiun, Zelandiae, Middelburgum deerant florentissit eurbes, mole sua immotae, & quia defixior in illas Albani cura, addictos sibi praefecerat, impositore milite. Contra muniebat Hollandiam socia partium Boia cliensis, Geldrici juris insula , Vahali ac Mosa amplectentibus. Nihil istis r

bus tam necessarium quam Arausionensis adventus fuit. Is peritus regendi artium, turbata omnia coinposcit, vimque alias haud diuturnam ratione fovit, Jc propria lenitate quae ipsium hostiabus quoque commendabat. Nam Massicius, dum pro absente imperium Hollandiae adminia strat, faevitia in sacerdotes dc nullo non tam destiae genere, infamaverat nascentem liberi tem : rerum per se ingenium accendentibus Gaulis , qui sueti licentiae dc sanguini - mala quae domi fugerant, alienis in armis ulcistabantur. Eam ob rem, & quia parere non didicerat, iussit Ara

sionensis captus mox, accusatusque est. quom nus puniretur temPora obstabant. At Armsi nensis , remis Principis nomine Vim amplectens, honores mandare, edere constitutiones, rem militarem idc maritimam & pleraque re

publicae tractare cum dilecto consilio: aut excitis Ordinibus praesidem,siquid majus incideret. Cr bri autem conventus, praeter speciem popularit iis , in hoc proderant, ut quamplurimi partibus illigarentur ; cumque antea sex Hollandiae urbes una cum nobilitate de rebus plerisque consilii rent, Dores litum, Harlemum, Delphi, Ludi diluum, Amstelodamiun, Gauda, Arausioneniis

minores adusque duodecim admisit, non dubii,

76쪽

A N N A L I V M, L s s. II. s fidas ei cujus ope jus sumagii acceperant. Sed

nec ratione carebat, consiliorum factas, particia pes, quo introspecta onere facilius tolerarent. Nomina earum sunt dc ordo ; in Austrina parte , iterodamum, Gornichemum, Scidamum,

Schooni via, & in insula Mois, Brita: ad S ptentriones , Alcmaria, Homa, Enchusa, totidemque in aquoso recessu, qui Waterlandia diacitur, Edamum, & Monachodamum, nec longe Medemesaca & Purmerenda. In eorum qui d fugerant locum alios subrogatos judiciis rationbbuique publicis imposuit: magna penuria homunum , qui ea munera cuperent aut mererentur,

cuna plerique virium aestimatione, seu religio ac mdebant , eximerent se turbidis, & intutis. Casterum, ne nulla subnixi societate temere, invia diam defeetionis susciperent, rebus omnibus comtra Philippi jussa, nomen Philippi praetendis tur. Nec exemplaim deerat ipsis quoque ab Iduspanis, qui digresso in Germaniam Carolo , trib

iis ultra mouum vexati, regios praefectos OPPugnaverant. Religionis caulam primi talibus caeptis sectaverant, Sinaicaldico sedere Germ ni. post quos Galli proceres plurimis etiam scimptis, disseruerant, non peccare in fas obsequii

minores potestates, quae invito quamvis Princiape,divina ac publica jura vitamque innocentium, si necesse foret, armis defenderent. Nassavianos hoc sublevabat, quod sumptis in Albanum arinis, moto rege, conspectui parcebatur: duriore ill rum necessitate, qui pro regum suorum magnitudine, paratos se occumbere dicentes, contra eosdem instruere infestas acies, inserre signa cogebantur. At Romanae caeremoniae. deme templis, re qui dui sententiae erant haud facile ad C magna

77쪽

magna munera admittebantur, non lege ulla

sed prudentia, ne, insensi dissentientibus & pr babiliori venia, causam suam a publica disjungerent. Recepta publicis disciplina,quae Genevaeoc in Palati tu Germaniae passimque alibi d cebatur. hoc tamen interest, quod ejusdem restigionis alii diversas minus tolerant: quippe non

in hoc tantum ordinatas a Deo civitates ac in

sistratus dictantes , ut a corporibus & possessim litibus injuriae abessent, sed, ut quo more ipse ius

sisset, eo in commune coleretur. Cujus ossicii negligentes multos paenam,aliorum impietati dotatam, in se accersiste. Contra ista nationes non

modo nulla auxilia repudianda judicabant, sed syonili etiam omnes de religione leges inquis rionis nomine detestabantur. ac proinde dispu- ltabant, neminem Volentem errare, aut nolentem ,

credere, sed veram de sacris rebus sententiam a Deo humanis mentibus insinuari. nec gratam ipsi pictatem, quae non spontis procederet: pr

vas autem opiniones compertum, non tam vi

atque imperio humano, quam spatiis temporum debellari. Hoc obtentu non tantum publica sacra impune contemnebantur, sed absurdi interdum k unpii serinones crescebant inter mala liberi tis. In publicos usus Versa eo tempore a ri re ivectigalia Principis, sacerdotum, monauerio- m: nec non eorum sortunae qui apud hostes de- qmbant, & maritimae praedae. Tunc tot illa tria butorum . nomina in capita & possessiones, tum mutui vocabulo exactiones inventae sunt, &inem res quas usus consumit monstrata onera, quae cum bello in immensum augerentur. Tanto fla- grabant odio dominatus; omnia dabant ne decu mam darent. Nova quoque reperta ratio ex ho-

78쪽

ANNALI V Μ, LIB. II. syste lucrandi, permissu vendito, ut commeatus ,

aliaeque merces transportarentur; manetque mos

utilis privatim & publice, vetitus ope, semper

retentus. Etiam pro navium deductione merces aliquid pendebant, cum onerarias bellicae ad stac a maris prosequerentur. His ita constitutis, summa nihilominus dissicultas nummaria erat,

quod Rheni Trajecto prius & Amstelodamo, tunc dc per Nardam id enim ex Geldria iterest) in Hollandorum agros Hispanus irrumperet.

Res plurimae civium opera, non externis & comductis copiis gerebantur. Sic quoque militanti bus alimenta vix suppetebant. Non manipul ris obsequio promptus, non ducibus imperandi artes; id unum salutare, quod communis cum hoste expugnandarum urbium imperitia erat. Iim de in longum tractae obsidiones & semina vis, hostium famem opperiri; multis edocti cladibus, re alterno sanguine bellum artem fecerunt. Gx vis error Albani fuit, quod Zelandiae non statim incubuit, dum res incompositae; sed terrebat in re belli talis inexpertum. Septem menses circa Harlemum Hollandiae urbem naesit Hispanorum exercitus, multis interim millibus per arma de asperam hyemem absumptis. id tempus animos statumque rerum firmavit, dc quanquam longavi, post sexum atque inscctis auxilium, obsessi mtavas hostium manus venere, pars magna suspe

si mersique, visi tamen sunt vinci eosse, qui tam

lente vicerant. dc ne successus continuarem, dum

recens consternatio, ipsorum discordia obstitit, stipendiis non Blutis, quod perpetuum illis paribbus malum, sim opulentissimo rege. Harieme sim suppliciis, incensa iterum pertinacia, & Al maria vergentis in aquilonem Hollandis: op

79쪽

6 HvGONIS GROTII dum, prima Hispani impetum fregit, invicta odi Pugnatione , atque alia subinde miserta solatia, oppressa a Nasavianis Geeitrudi sterga, Hollat diar in Brabantiam prominentis oppidum, re ipse

. captus, cum classe Bosuius, dum maris siniuia te ramque -stfrisiam bello incursat. Ejus classis praetorice Inquisitionis nomen Hispani fecerant, causam belli super bE exprobrantes. Albanum cum non tam senectuti quam famae sollicitus, quietem jamdudum oraret, Philippus revocat, violentiam ejus parum procedere conspiciens, &quominus aliae artes, talicius tentarentur, odium

ipsius obstiturum, neque auditus, dum filium tibi

successorem parat, paternarum ut actionum, ita

odii participem. Quinque annis paulo amplius

.imperium administraverat : eo temporis spatio

jactare selitus octodecim hominum millia carnificis se ministerio sustulisse. Acta ejus, praesertim

.de decima, Rege nec laudare palam, nec rescii dere auso; mansit ipse in aula incolumis honor . tusque: donec aliquot pbst annis, cum filio, qui nobilem virginem stupro circumVenerat, conj ctus in vincula est, nec ante solutus, quam bellum

Lusitanicum periti ducis necessitatem sectilet. Succeior regendae Belgicae Ludovicus Zuninga Requesenius mittitur,qui diverses dolis & laxi re venia irretiret, largitor re comis plusquam. Hispanis solitum , peritia Albano impari haudi egenus tamen bellicae laudis, pars magna scili, cet illustris ad Echinades victoriae: sed Granatar etiam, cum inquisitiones vix toleraret, perdomu. rae prae se famam ferens , violataeque ibi in suos hostes fidei, ad captandam Belgarum str etiam primum censuit, A'bani statuam amoliri.

80쪽

ANNALIUM, L I B. II. 61

quae tamen haud multo minus obsessores, quam obsestas afflixerat, & devicta gravibus praeliis Hispanorum classe, dilandis accessit, attritasque opes resecit. Sed Ludovicus Nasarius, cum copiis quas fratri adducebat, ut Hollandia , ii item detraheret, prope Noviomagum caeditur,

immodestia militis, qui cum strictis mucronibus hostis instaret, aera ducem flagitabat. Is sinis fuit duci ingenio manuque inter laudatissimos. fratri ipsius Henrico, Christophoro praetexa P latini principis filio. Transiit in Victorein me

citum, quo victi ceciderant malum: caeperuntquere ipsi exigere praefectos, & postulare debitum sanguini pretium. Incubuit in Antverpiam is si

Tor, urbem Brabantiae, rebus tranquillis beatissimam, nimirum commercia dc 'uae inde pro-Veniunt , opes, Vota sunt pacis, ubi bellum semel omnia pennuit, nihil tutius est paupertate. Per vim dc minas extorta sunt Aniver ensibus quadringenta millia florenorum , sponte creditum quesensi, quia vetuerat repugnari. at mox impunitatem sanxit, velut gaudem expressam quovis modo pecuniam, quam a Volentibus numquam impetrasset. Nam dum illarum partium Ordines, nisi edicto Decima tolleretur, tributa in bellum abnuunt, pervicacia Regis aut praesecti

evenerat, ut se utroque frustrarentur. Quae in

jor autem Hispanis quam caeteris gentibus pro intorum aviditas est , hoc notabilius tumultuaim Iur , re providentia quadam, nec ut regi desinant. Sic tacito ducum faedere in rapinas itur. quae apud militem merces, apud Populum n cessitas vocatur. Neque istae tum primum artes,

sed jam olim aliis Hispanorum bellis erupere. Iuc injuria studia nariorum Arausionensi v