장음표시 사용
41쪽
χo si uastio quinta prooemialis.
nam ex fallo non sequitur vera conclusio, & ex eausis conclusi nis: quia praemisiae causae conclusionis sunt. Haec igitur sunt praecepta essiciendi syllogismum,ac demostrationem.Secudum quod praestat,est probate eadem praecepta por demonstrationem,resoluendo conclusiones,vsque ad prima principia, quod fecit ristoteles ibidem, docens non fossa aliquam haberescientιam conclusiovis issciat pratormissis demonstrare, e qua reducere usque ad prima principia per se nota, eque indemonstrabilia.
Secundo notandum est,idem esse praecepta tradere componendi syllogismum 8c demonstrationem; quod docere modum, qu componi debeat, ut possit esse instrumentum acquirendi ieientiam : δc hoc est etiam procedere modo compositorio: quemadmodum ars domificatoria, ideo procedere dicitur modo compo
sitorio; quia docet,ex lapidibus, & lignis, hoe , vel illo modo dispositis , domum esse componendam. Idem est etiam docere pet xl monstrationem componere syllogismum , resoluendo aut re. ducendo conclusiones usque ad prima principia; quod eis procadere modo re lotorio unde sequitur euidens esse, quod utruque modum procedendi habeat Logica; & intrinsecum quidem: quia non posset persectam cognitionem modi sciendi tradere, nisi v
Tertio notandum est; non sollim habere Logicam utrumque modum procedeodi,sed etiam utrumque finem; nempe operandi,
i c speculandi,& eomponendi syllogismum . quod sic probo ; Modus eompositorius sua natura ordinatur ad bene componendum syllogismum: & bene componere syllogismum, est ordinare,aut dirigere operationes intellectus,ex quibus componitur:ergo tam gica habet pro fine dirigere operationes , qui est finis practicus. De fine vero speculationis patet; nam modus procedendi resolutorius ordinatur ex se ad speculand m naturam obiecti; de quo probantur passiones per demonstrationes, quarum conclusiones reducuntur ad prima prine pia: ergo ex modo resolutorio colligitur euidenter,finis speeu laudi naturam obiecti Postremo notandum hos modos procedendi; resolutorium,&'
eompositorium ; atque etiam hos fines dirigendi operationes intellectus eculandi naturam modi sciendi, quasi partiales, &inadam uaros esse respectu Logicae, & contineri sub adaequato, Scrotali fine eiusdem 1eientiae, qui est perfecte cognoscere naturam modi sciendi. Probatut hoc argumἐhto: nam ad persectam e gnitionem modi sciendi : non suscit stir e modum componendi syllogismum,&alia instrumenta;sed requiritur,quod per demon strationem cognoscatur:demonstratio verδ, ut persecta sit, petit
xesolutionem piaemissarum usque ad prima principia; quod est y cram ei inm modi speculari: ergo perlecta cognitio modi
42쪽
2 Mestio cly uinta prooemialis. a I
setengi, qui est obiectum Logicae, δc finis eius adaequatus , atque totalis,utrumque finem, quasi partialem eontinet, de respectu vintriusque superior est. Sed sub eo mutuo sibi correspondent partiales di ina,quati fines,atque modi procedendi, & unus ordinatur ad alterum, atque e conuerso: quia Logica docet eomponere syllogismum,ut per eum tanquam per instrumentum speculetur naturam eius ἱ & naturam eius speculatur , ut persecte sciat eum componere:quia perfecta compositio petie persectam cognitio nem totius compositi & partium eius; & sic modus eorrei pondet modo, & finis correspondet fini, & ex viroque resultat persecta cognitio modi sciendi, qui est finis adaequatus Logicae, altior vintroque,& utrumque continens eminenter.
His suppositis, nostra sententia est Logicam simul esse practica&speculativam seientiam; quam praeter alios sequimtur , pater Suarius t m. h. suae Meta. disp. 44. circa finem, di pater Gabriel vasqueZ in e.part.D.Tho.disp.9. cap. L. num. I. quam efficaciter
probat hoc arg. ex doctrina tradita sie colligendo. Scientia pra-ctiea est illa,quae non soli1m est de re operabili aut diligibili; sed procedit modo operabili,& in finem operandi,aut dirigendi operationes ordinatur: sed Logica habet nas tres conditiones e ergo est vere practi ea. Probatur minor; nam in primis de re operabili, aut dirigibili agit, nempe de operationibus intellectus; & modo quidem operabili, hoe est, compositorio, & tandem in finem dirigendi easdem operationes ordinatur,quod & facit, dum eas oris dinat in syllogismum aut aliud instrumentum. Quod vero sit etiam speculativa probo. Nam speculatiua scientia eit, quae de re speculabili agit, modoque resolutorio procedit, & in finem spe. culandi naturam eius ordinatuC sed talis est Logica ergo est speculativa. Minor ita probatur. Modus sciedi aut ens rationis,quod est obiectum Looeae,est res speeulabilis habens palliones, quae cuillo demonstrari possunt,& verὸ demonstrantur in Logica gocente, resoluente easdem demonstrationes usque ad prima principia: quod est resolutorio modo procedere: & modus iste resolutorius ordinatur ex se ad speculandam naturam rei, ergo habet etiam pro fine speeulationem sui obiecti. Et hoe arg. satis declarat, quasi salsum id quod quidam ex his, qui sequuntur primam Opini sem,asserunt ,nempe,Dialecticam procedere modo practico, sed hunc modum procedendi ordinari ad speculationem.& ideo non essicere scientiam practicam, se8 speculatiuam. Non enim minus ordinatur modus proceiandi resoliisorius ad praxim ; cum ordinetur ad perfectὸ eomponendum syllogismum , & nihilominus eonstituit Dialecti eam speeulatinam : ergo etiam si modus compositorius ordinetur ad speculationem; constituet scientiam practicam. Praeterea,cum modus compositorius fixi de eisentia scien-
43쪽
tiae practicae,non potest reperiri in aliqua scientia, quin eam eonis stituat practicam iiive ordinetur ad speculationem,uel non ordine tur. Ordinatio enim potius ostendit talem scientiam habere v-tramque rationem tracticae, Se speculatiuae. Probatur secundo, quia Logica est ianua, per quam ad reliquas scientias ingredimur, ει quali organum , & instrumentum ad eas acquirendas ; praebesque modum sciendi omnibus: sed inter alias scientias quaedam stini speculativae, aliae practicae r ergo necesse est Dialecticam habere utramque conditionem: quia si practica non sit,non potest esse ianua per quam ad practicas scientias ingrediamur 1, nec poterit eis tribuere modum sciendi, ac procedendi practicum: & eadem ratione non poterit haec tribuere speculativis,nisi speculativa sit. Necesse est ergo utramque conditionem ei con
Sed restat quoddam art.aduersus nostram sententiam prius solis iendum , quam ad soluenda argumenta aliarum opinionum procedamus est huiusmodi. Practicum & speeulatiuum , sunt differentiae , per quas scientiae distinguuntur specie : ergo non possunt eidem scientiae conuenire. Probatur consequentia, quia ex duabus speeiebus non potest componi tertia: ergo nec ex practico, & fp eulatiuo Dialectiea. Sequeretur enim in duabus speciebus collocari,& quasi monstrum esse. Pro tolutione huius arg. adnotandum est ; quod sieut in causis essieientibus uniuersalibus, possunt esse unitate virtutes diuerissae speeiei: ita ut una, de simplex virius causae superioris utramque
contineat eminenter, & respectu illius quaelibet sit quasi inadae quata , & in causis formalibus . sub una sorma superiori contineti
possunt rationes essentiales inferiorum formarum ; ita ut una &simplex cum sit Arma superior, tribuere possit unum & aliud esse, quod ab utraque forma inferiori tribuituta eodem modo una scienotia superior, quae habet modum formae, eontinere potest rati nes, aut modos essentiales diuersos inferiorum seleutiarum. Exempla horu trium habere possumus satis manifesta. Nam sol per una ac simplicem virtutem, emeere potest plures effectus specie diuersos , qui non nisi a causis particularibus specie diuersis procedere potiunt: quia in una illa forma continentur eminenter virtutes inferiores specie diuersae: in sormis quoque anima rationalis tribuit corpori elie vegetatiuum,& sensuiuum, quos gradus essendi, tribuunt formae inferiores specie diuersae, ut forma plantae,& equirita ut verum sit animam rationalem simul esse vegetativa, & sensitivam.& in ea reperiri unitas persectiones formaru specie diuer. 1arum;quas continere dicituroaon tum eminenter,sed etiam sor-nialiter sub gradu quodam superiori. Et tandem in scientiis docer D.Th. I.part.8.1.w.4.sacram Theologiam, simul esse practieam.
44쪽
suaestis quinta prooemialis. 2 3
1c speculatiuam isti ut utramque persectionem sub gradu su periori
complectatur,propter eminentiam siri obiecti. quod est Deus; tanquam veritas ipeculabiIis,M ultimus finis nos Tarum operationum. dem ergo nos concedimus Dialecticae ι non propter eminentiam
sui obiecti : sed propter uniuersalitatem i quia modus sciendi est respectu omnium scientiarum ; bc modum sciendi tribuit praeticis, atque speculati uis: bc ideo necesse est utrumque modum cia tinere, eminenter quidem, quia quantum ad hoc superior est aliis scientiis; dc etiam mimaliter, quia formaliter continet utrumque modum procedendi,resolutorium, & compositauium: Se ad virum. que finem dirigendi operationes intellectus , dc speculandi natu, ram modi sc.endi ordinatur.Sed rationes practicae, & speculatiuae. inadequatae sunt respectu ipsius. sub adaequata x superiori ratione persese cognostendi naturam modi sciendi contentae. Ex his tespondeo ad formam argv. nam dum dicitur, practi. cum, de speculatiuum esse rationes t Neie diuersas, concedendum est: dc ideo non posse eidem scientiae particulari conuenire : sed
ne uniuersali, habenti superiorem quandam rationem eminen- er,atque sormaliter continentem utramque persectionem .Quemadmodum vegetatiuum , δέ sensitiuum non possunt conuenire eidem formae particulari, sed bene uniuersali, qualis est anima r tionalis a nee propterea talis scientia uniueruilis erit in duplici specie;sed habebit unam quandam eminentiorem speciem, utramque Tationem continentem , respectu cuius qualibet est quasi parti
Arg. prim.e dc secundae opinionis probant quidem DiaIectieam
esse praeticam, bc esse speculatiuam ι non tamen, quod altera tanta ratione habeat, ita ut vel solum sit practica, vel solum i peculati ua. Vltima autem sententia falsa est; quia esse Dialecticam instrumentum omnium seleutiarum . non tollit ab ea veram rationem scientiae;& ideo nec veram rationem practicae, di speculatiuae: sed probat esse scientiam uniuersalem, ex quo ubet, quod utramques mul lationem complectatur eminenter simul.& formaliter : quia sub ratione formali superiori,atque eminentiori. Testimonium veto Aristo.de problemate inistrumentario; quod Dialecticae tribuit, dissicultate earet: quia sensus illius est,non esse acti anm solum, vel solum contemplatiuum , sed lub ratione superitiori utrumque continere. De intellectu vero alia est ratio, ac destientus M a cum si potentia uniuersalis, abstrahit ab utraque t
tione practici, dc speculativi, quae rethectu scientiarum sunt quasi essent ales modi,per quos irecte distinguuntudi
45쪽
Luodsit obieetum Dialectica:Wrum modus scienti
OBiectum, subiectum,& materia, vocari solet res illa , circa quam versatur scientia: nam haec uia nomina eandem fere significationem habent. Obiectum dicitur per ordinem ad habitum,qui . a quali scopus est, in quem tendit : Subiectum, per ordinem ad palliones, quae de illo probantur in scientia : Materia Vero per respectum ad rationem formalem, Sub qua, a scientia ipsa consideratur. Idem est ergo quaerere, quodnam sit obiectum Lorcae,& quae sit materia circa quam versatur, aut quod sit subierum,de quo demonstrat passiones, & cuius cognitionem assequi intendit:& his explicatur titulus quaestionis. Sed conditiones, quas habere debet obiectum, proponendae sunt: ut intelligatur illud esse obiectum huius seientiae,potius qua aliud ; cui melius eonumiunt. Est autem prima conditio ; ut sivin rerum natura,vel eerte possibile silmon enim requiritur actualis eius existentia: m de rosia in hyeme, quando non est, datur scientia ; quia saltem est possibilis : de re enim impossibili, ut de chimaera, non potest dari scientia. Secunda conditio est ; quod cognitio eius intendatur in scientia.Tertia,ut sub se comprehendat omnia, quae tractantur in scientia. Postrema quod sit unum aliquo modo,ut unitatem possit tribuere scientiae. His expositis, praesupponenda sunt tamquam certa illa, in quibus omnes conueniunt; ut ad dissi itatem quaestionis perueniamus. Efl autem certum prisno Dialecticam habere aliquam materiam determinatam,circa quam proximὸ versetur, tanquam tirca proprium obiectum. Cuius ratio est; quia quaelibet determinata scientia, determinatam cognitionem alicuius rei intendere debet: sed Logi ea est determinata scientia, & aistincta a caeteris: ergo habebit determinatam materiam , seu obiectum ; cuius cognitionem intendat ,& per quod ab aliis scientiis distinguatur: quia sicut potentia sumit suam unitatem specificam ab obiecto. sic etiam scientia ut Arist. docet x. lib. de anima,ca. Et licet hoc videatur contrarium doctrinae Arist. asserentis, Dialecticam non
esse Unius generis obiecti, aut circa omnia obiectas entiarum versa-N. I.li. post. c. I 2 tex. 24. & 4. li. Met. tex. s. verὰ tamen contrafium non est;quia de materia remota Dialecticae loquitur,& haec non est determinata;cii ci rea omnes res mundi, enuntiationes, &syllogismos effetae: proxima vero materia eius determinata est,
de qua inquirit quaestio praesens,an sit haec, vel illa. Secundo certum est , hanc materiam proximam Dialecticae
46쪽
esse voees,aut nomina; ut antiqui Dialectiei asserebant: ex quo Nominales in schola vocati sunt : quia licet vocibus utatur ad fgnificandas res:de iis tame principaliter disputat, ut docuit expresse Arist. .lib. Meta.tex. s.& probat experientia: quia 1yllogismos, & caetera instrumenta in rebus constituit. Certum est tertio; materiam proximam, aut obiectum Dialecticae esse ens rationis .nam ex hoc Rationalis vocatur: sed ens rationis duplex est; unum directe & per se factum a ratione aut intellectu quales sunt operationes eius,ut apprehensio simplicium. compositio & diuisio,ae syllogismus: aliud est ens rationis, non
directe factum ab intellectu, sed quasi inditecte, & per accidenset& est proprietas consequens easdem operationes ut ordinatas ab eo, hoc est,ut constitutas in propositione, aut syllogismo: & proprietas haec non est realis, quia non conuenit eisdem operationibus ex propria natura, sed tribuitur eis ab intellectu, dum sie ab eo ordinantur: ut dum ordinat tres propositiones, maiorem, mi norem,& conclusionem,iuxta regulas syllogisticas; talem earum ordinationem consequitur proprietas, seu denominatio syllogii-mi,quam eis tribuit intellectus:& proprietas haec vocatur ens ra
tionis , non directe, sed indirecte factum ab intellectu, & quod non habet aliud esse,quam cognosci ab illo. it Iuxta haec duoemia rationis, duae in primis sunt opiniones de obiecto Dialecticae. Prima,quam moderni plures defendant, te
net; primum ens rationis eue oblectum eius, nempe operationes
ipsas reales intellectus,ut diligibiles ab intellectu;vel ut actu diriguntur,hoc est,ut constitui possunt in syllosi sinum; vel ut a constituuntur:& utrumque horum dicunt esse quid realerhoc eritam operationes ipsas, quam diligibilitatem ut sic loquamur λhoc est,aptitudinemιut ex eis fieri possit syllogismus,atque etiam
ordinationem actualem. Duobus enim modis defenditur haec sententia a modernis: quidam csperationes reales dicunt esse obiectum,non ut actu ordinantur: quia ordinatio actualis nihil intrinseeum potest in eis ponere; sed solam denominationem ex- trinsecam,ab operatione quasi reflexa intellemis, eas ordinanteς sed secundum aptitudinem quam habent, ut ordinari possint et de hanc aptitudinem vocant ordinabilitatem, aut dirigibilitatem:&xealem quidem; cum eis ex propria natura reueniat antequam ordinentur. Ali j vero easdem operationes,ut actu ordinantur,dicunt esse obiectuin: ita ut aliquis modus realis,in eis sit actualis ordinat io:nam cum ordinentur per verum ac reale iudicium i tellectas aut certὰ non sint aliud operationes ipsae, quam iudicia quaedam intellectiis ordinata : non potest non esse aliquid in eis ordinati'.Conueniunt tamen utrique opinantes in eo,quod ope rationes istic secundum aliquem modum, aut proprietatem rea;
47쪽
Iem sint obiectum& ideo obiectum sotmale Dialemeae , die uni
omne e sic modum sciendi realem. PIObant. I .auctores huius lententiae, quod ens rationis secundam , non sit obiectunt hoc arg.Obiectii lcientiae duo habere debet:primu,passiones,quae de illo demonstrantur in scientiaueeumdum,quod per se conderetur ab ipsa scientia: sed neutru habet ensrationi Mergo non poteli esse obiectu.Non primu,nam ens rati uis nihil eli in rebus,sed solum habet esse obiective in intellectu, tanquam aliquid ab eo conficilii ergo nec habet natura,cuius co gnitione intendat, e passiones quae de illo probetunna si passones haberet et essent reales,& hoc non:vel entla rationis, εc tuede illis praedicaretur sormaliter, quod repugnat i sicut repugnat homine praedicari formaliter de risibilitate aut de risibili.Secudo proba ur ; quia cum non sit directὸ factum ab intellectu; nec est directe aut per se cognitum ab eo , sed indirecte & per accidens: ergo nec erit directe aut per te cognitum per scientiam, quae habitus intellectualis est. Deinde probant secundo, quod ens rationis primum, aut m diis sciendi realis, sit obiectum Logicae, alio argumento: Syllo.
gismus, vel demonstratio continet operationes intellectus ordinata : dc est instrui ventum reale : ergo est modus selendi realis: quare tamquam aliquid reale consideratur in Dialecti ea: & ea- deni est ratio de aliis instrumetis: ergo modus iciendi realis:t-qisam quid comune omnibus rat obiecti1 Logicae. Antecedes ita probant: Demostratio habet effectu realem,nepe hientiam,quam genetrat:ergo eitcausa realis eius, quare no potest esse ens rati
nis, sed reale.Et confirmant, quia Dialectica est scientia practicas ut vidimus) ergo habet proxim,hoc est, operatione factam a lavet ordinatam,pro obiecto:sed operatio,vt facta vel ordinata, est quid reale:quia nihil potest per se ficti,aut per se ordinati nisi sit Malerergo obiectum Logicae reale debet esse. x Secundo. Operationes intellectus,quatenus dirigibiles sunt ab eodem intellectu, peltinent ad aliquam scientiam , vel artena, aqua dirigi possunt & non ad alaam quam ad Dialectica, quia nec per aliam diriguntur: ergo ut dirigibiles, sunt obiectum huius scientiae,& dirigibilitas eit proprietas realis earum: sie ut intelligibilitas est proprietas realis entis realis:& numerabilitas nume .ri, & visibilitas eoIoristergo sub ratione realis sunt obiectu Dia. lectieae,quod ex eonsequenti erit aliquid reale. . 19 Secunda opinio asserit ; Ens rationis, quod indirecte fit ab intellectu , esse obiectum Dialecticae. Quam sequuntur D. Th. 4.
- modernis no pauci:habetque iandamentu in doctrina Arist. s.
48쪽
Me.tex. s. i asseritἰDialecticum sicut O PHIosephmm agere de vis te uniuersali: sed non agit de ente uniuersali realii de quo agu Metaphysicus atque Philosophus: ergo inteli git Arist. agere de
alio ente uniuersiali non habente esse reale in rerum natura , leQ-lum obiective in intellectu; quod est ens rationἰs.2O Probatur deinde hoe unico arg. gi ea agit peFse de genere αspecie,quatenus praedicabilia sunt de Iubiecto etiam, & praed.
tO, t alia lunt & propositionem coinponunt:ied haec omnia suntentia rationrs:nam a parte rei, aut ante operationem intellecturi
nec dantur genus,& species, nec subiectuin,& praedieatum: ezgoens rationis,ut eomprehendit haec, & alia, erit obiectum Logica dc confirmari potest.Quia ea. quae tractantur in Logi ea secundum rationem materialem entia realia sunt, praedicamentum, ΠΟΥ sitio,& syllogismus.formaliter vero sunt entia rationis vicus Iozmae,a quibus denominantur,quae sunt relationes rationis, aut secundae intentionis: ergo formale obiectum huius scientiae, e rationis estἰquamuis materiale sit ens reale. Tertia sententia considerans omnia quae tractantur in Logicas ordinari ad argumentationem componendam laquam ad finem, tenet hane esse obiectum eius ita Albertus Magnus in prol. P
dicabiliu quem sequitur Lemosius li. t. de erratis Dialin. c. c. Et quia inter species argumetationis, principalis est syllogismus. ad quem componendum ordinantur caetera, de quibus agit haec scientia,ideo Scor.'3. suae Logicaeaeauit obiectum eius este sΥllogismum:& tandem : quia inter species syllogismi, praeeipua est demonstratio,ad quam ordinatur reliqui, cuerunt alij dem v strationem esse obiectum vi Ammonius , & Simplicius in proti praed. Alexander,& Philoponus,in principio psiorum
Antequam sententiam nostram proponamus, has tres opim nes eanqu/m in susticientes elatamus unico arg. Obiectum a quarum debet cotinere proxime & adaequare omnia,quae tractau-tur in scientia:sed nec argumentatio e syllogismus, aut demo oratio,proxime,& adaequale continent simplicia, de quibua Dialectica disputat,sed solum remote, inquantum iunt partes enuntiationum,ex quibus proxime compon iuridivisionem vero, a definitionem,nullo modo:ergo non possunt esse obiecta adaequa-
ea Logicae,bene tamen alicuius partis:& forte aliquod eorum posset dici obiectum principale,ut demonstratio;quae praecipuum instrumentum est ad scientiam assequendam.Vnde si obiecto principali loquerentur,admitti posset salteui ultima: de adaequato vinro , nulla earum admittenda est.
Rei me prima & secunda de qπbus iudicandum est, utra iliarem sit probabilior:quod,ut melius fiat, illud tamquam certum supponcndu est,propriam materia Dialectics elle operationes in-Κ . tollectus
49쪽
intellemis:& ideo ad obiectum eius pertinere non secudum pro Priam naturam: na hoc modo, ad Philosophiam potius pertinent, se ut anima,& intellectus a quibus tanquam a principiis efficie tibus procedunt: sed in quantum ab eo diriguntur.
Secundo supponendum est , quid sit operationes has dirigi ab ,sintellectu : non est enim aliud quam fieri syllogismmum, definitionem aut aliud instrumentum : ut tres propositiones Ordinari non est aliud quam unam pro maiori sumere,pro minori alia, &vertiam pro conclusione: ita ut in modo,& figura, constituatur ex
eis syllogismus: & quod in eis resultat, est passiua ordinatio , id
est, esse ordinatas,ae syllogismu constituentes.Tria igitur possumus considerare in his operationibus, in quantum pertinent ad
Dialecticam, ordinabilitatem, seu dirigibilitatem, directionem
activam intellectus & passiuam,resultantem in eis ex activa. Et de dirigibilitate probatur, vel no pertinere operationes se eundit eam ad Logica, vel non esse reale, sed ens rationis,hoc arg. Aut operationes este dirigibiles,est potentia seu aptitudo natura lis; coueniens eis ex propria natura: vel solu obedietialis,in eo cinsistens,'uod se ut lignusubditui artifici, & quasi ei obedit, ut ex
eo possit cathedraesticere; sic operationes istae subduntur intellectui,ut ex eis possit facere syllogismu: & si naturalis sit potentia,Cuides est,non ad Dialectica,sed ad naruralem Philosophia pertinere: sicut quaeciique a natura habent operationes ipst,pertine d' si 'entiam, luat agit de natura earu, & haec est Philosophil naturalis: si vero sit 'bedientialis, non potest esse realis. Nam potentia obedientialis ligni ideo est reali quia peream subditur artifici, ad forma realem eathedrae suscipi edam: quare si forma cathedrae, non esset realis sed ens rationis, nee potentia illa esset realis: sed operationes subdutur intellectui ad suscipienda formam syllogi se
ni quae no est realis, sed ens rationis: ergo talis potentia non est reali . Probatur minor. Ordinatio per qua efficiunt syllogismum est relatio unius ad alteram , non realis quia non ordinantur ex ' natura rei sed ab intellectu:ergo est relatio rationis. Secundum, quod in operationibus cosderare possimus, est or- 23dinatio activa,quam intellectus facit per actum reflexu quo sum pra eas reflectitur,& eas ordinae constituens syllogismum:& haec ordinatio activa , realis est eum sit actus italis intellectus ordinantisin per illa solum dicuntur operati olies ordinatae,denominatione reali extrinseca.v.g. syllogismus aut demostratio: sed esse syllogismu aut demonstratione, habent sor maliter, per relatione ordinationis inter eas resultantem ex operatione intellectus ordinatis:& relatio ordinationis inter eas,no potest esse realis,quia Uno Ordinantur ex sua natura, sed ab intellectu qui nihil reale in rebus per sua ordinationem ponere potest: ergo directio per qua formali
50쪽
format iter sunt syllogismus;vel aliud instrumentum, & ad Logiaca pertinent,no est: aliquis modus realis, sed sola relatio rationis. His explicatis,est prima concluso huius quςltioni M.Obiectum
Logicae aliquid dicit pro materiali, & aliquid pro formali: pro
materiali quidem,reales operationes intellectus:pro formati v ro relatione rationis, quae dicitur ordinatio formalis earum, per qua essiciunt syllogismu,aut aliud instrumentsi. Haec probatur enficaciter ex doctrina tradita, hoc arg. Logica habet pro obaecto operationes intellectus,quas dirigit, ut per directione constItuat ex eis syllogismum ut aliud instrumentur ergo materiale obiectum,lunt operationes reales: rmale vero,directio, aut ordinatio earum , per qua constituunt talia instrumenta: sed ordinatio est relatio rationis:ergo obiectum formale est ens rationis. Secunda cones usio. Obiectu adaequatu Logieae,ein modus sele di comunis omnibus instrumentis,qui ex ente reali pro materi li constat,& ex ente rationis pro formali,haee sequitur ex prima: quare no indiget noua probatione.His duabus e lusionibus co-tinetur,& explicatur secuda opinio D.Tho.& aliorum,quae communis fuit seinper in schola,& ut probabilior est amplectenda. x s Solum restat arg primae opinionis soluere:& ad primu concessa maiori,neganda est minor,qubd ens rationis Logicum,nec nam ruram,uec proprietates habeat, nec per se consideretur in Dialectica: quamuis enim non habeat naturam realem,nec subiecto inhaereat,sed solum sit obiective in intellectu,actu considerante:estramen quaedam dἡnominatio rebus attributa ab intellectu, per modum, ac similitudine formae inhaerentis ut esse genus,aut speciem,attribuitur naturae ab intellectu sicut albedo,aut alia sol mainhaerens attribuitur eorpori .unde non est omnino ens fictum,sicut chimaera. sed habet fundamentu in eisdem naturis, quibus, attribuitur,prout ab intellectu,hoe aut illo modo,concipiuntur: Δ
hoe esse diminutum,considerari potestati aliqua scientia. 6 QIod vero ad proprietates et iis pertinet, hac distinctione explieandum est: ens rationis dupliciter considerari potest : primo, in abstracto,hoc est,ut forma quaeda sine ordine ad sublinum,cui
attribuitur:queadmodum consideratur albedo,sine ordine ad compus,cui inhaereat. Alio modo,potest cosiderari,in cocreto,hoc est, ut forma applicata ad natur quam denominae. Et cosiderata primo modo, habet passiones uniuersales iuxta smilitudinem entis realis,ut verum,bonu,&c consideratum vero secundo modo, non habet passiones adeo uniuersales quia no applicatur,aut attribubtur naturis in communi eonsideratu sed in particulari,secundum suas speciesmon enim denominatur natura aliqua ab ente rati
Dis uniuersalissimo, sed a particularibus: vra genere,lpicie,subie- QO, ut Predicato, quare sic sumptum,non hisci pastiones,nisi ia