장음표시 사용
61쪽
qo suestio tertia uniuersalis.
in se unum formaliter: quam habet Petrus per suam formam &essentiam,ἱ qua dicitur unus formaliter:Altera est,per quam aliquid dicitur unum formaliter,multis commune;vt unitas formalis, quam habet natura humana , dum consideratur ab intellectu abstracta a conditionibus singularium , per quas diuisa est in eis. Et de prima unitate formati,duo sunt certa apud omnes. Primum, quod cuicunque naturae conueniat ex se,realiter, & essentialiteri,& ideo eam habeat ante operationem intellectus in suis indiuiduis: ita ut quodlibet dicatur per eandem naturam,quae in eo est, unum formaliter,& estentialiter;ita sentiunt D. Thom. Scotus,&
Secundo certum est, hane unitatem sormalem, aliquo modo distingat a numeri ea et eum ex diuersa radice oriatur. Numerica
enim Oritur ex materia, aut etiam ex forma I in quantum ex earum unione resultat haee entitas huius indiuidui: formalis vero ex sola forma , non ut est causa huius entitatis, sed ut est radix omnium praedicatorum essentialium , quae ei possiant conuenire. v.g.Vnitas sormalis a qua Petrus est unus homo,procedit ab eius anima , in quantum est principium ratiocinandi, ex quo habet idem Petrus ut sit rationalis, 3e eodem modo in caeteris naturis. Sed an distinguantur haee unitas formalis,& numerica, in eodem indiuiduo ex natura rei,dc ante operationem intellectus,vel sola ratione,& per intellectum, in hoc non conuenit Seotus cum D. Thom.asserit enim distinctas esse ex natura rei:sed D.Tho.quem omnes sere sequuntur,tenet, non distingui ex natura rei;sed sola ratione per intellectum ; praesupposito tamen sundamento in re, in quantum a diuersa radice procedunt, ut explicatum est. Ethoe videtur nobis non solum probabilius , sed omnino verum,&teneadumquod hae ratione efficaciter probatur.Idem est ex natura rei in Petro,esse hominem,& esse hune hominem, quia non est, nisi in quanim haec humanitas veram habet humanitatis essentiam , sed per hane humanitatem est unus homo formali
ter: ergo utraque unitas, formalitas, εc numerica est eadem res.
Sed distinguu cur per intellectum, in quantum ex diuersa radice
Certum est tertiὁ, Vnitatem sermalem cuiuscunque rei, de- Asterminati per distetentiam indiuidualem, & per eam fieri hane
numero:quod probo primo. Petrus est unus formaliter, per unam formam dc unam essentiam quam habet,hoc est,per unam humam latam ι sed humanitas eius est una numero ratione differentiae indiuidualis: ergo unitas formalis, quam habet per eam, est una numero ratione eiusdem disterentiae indiuidualis. Q god adeo
verum est,ae necessarium; ut omnes gradus naturae eius, Omnia ipraeditata essentiana, quae ratione eorum possunt ei conuenire; ε - sint
62쪽
Bude lio tertia prooemiatu. sint haee,propter differentiam indiuidualetruest enim Petrus his substantia, hoe eorpus, hoc vivens, hos animal, hoe rationale, de hic homo; imo repugnat aliquid esse in Petro, quod non sithoe numero, ratione disterentiae indiuidualis, a qua natura eius,& essentia sit haee dii incta a quacunque at a.Vnde sequitur,quod sicut tot sunt in Petro unitates formales, ratione distinctae, quot sunt gradus naturae eius, ita omnes sunt indiuiduae,quia coniunguntur differentiae indiuiduali determinanti omnes, dc facienti
Quibus suppositis,nostra sententia tribus conclusionibus contineturr Prima. Non datur aliqua unitas formalis positiva&actualis, ante operationem intellectus, quae conueniat naturae realiter, & essentialiter, aut tamquam propria passio, per quam dicatur multis communis. Haee est contra scotum. 6 Secunda conclusio. Non datur ante operationem intellectus unitas formalis in potentia, quae conueniat naturae in illa prioritate, quam habet respectu indiuiduorum, quibus non eommunieatur. Haec est eontra seeundam opinionem Soncinatis. Tertia conclusio. Non datur unitas formalis negatiuδ ante operatione intellectus. e est contra Caiet.& probantur omnes
simul ex doctrina tradita, hoe agri,m. Vnum, se indiuisum idem sunt; ergo diuisio opponitur unitati, & eam tollit,addissoluit: ut si dividantur partes hominis, nempe brachium a capite, & cap a pedibus ; eo ipso tollitur unitas compositi, re earumdem par lium : sed omnis natura secundum omnes gradus quas habet at rte rei, est diuisa per differentias indiuiduales , ergo nullamabet unitatem formalem multis eommunem: Probatur minotia
Natura humana, quae est in Petro & Ioanae ; est diuisa per differentias eorum indiuiduales: ita ut quidquid ha,et Petrus,sit hoc, atque distinctum ab his quae habet Ioannes; nempe, haec substantia, hoc corpus,hoc vivens, hoc animal, hie homo; Sc Paulus alia hare substantia , alind hoe eorpus , aliud hoe vivens, aliud hoc
animal, alius hie homoaergo nee naturam, aut essentiam neque ullum gradum naturae possunt habere unum aut communem, ted omnis unitas sormalis debet eis conuenire ratione naturae, aut alicuius gradus eius,qui in eis sit unus: ergo nullam habent unitatem formalem communem. ' l . Argumenvim hoe concludit aduersis seolum, quod nullam habeant utilitatem realem positivam & actualem. Sed vide ut posse respondere soneinas,& Cale. quod ille non ponit unitatent actualem sed potentialem: dc Caietan . non ponit unitatem P sitivam , sed negatiuam. Sed vese non minus aduersus eosdem concludit, quam aduersus Scotum. Probatur, aduersus Soncm hem concludere, quia si natura humana in Petro aute opera
63쪽
tionem intellectus est hae secundum omnes gradus formales, &essentiales;& diuersa a natura Pauli,& gradibus eius: ergo repugnat quod a parte rei possit aliquam habere unitatem iis eis ua re nec habebunt unitatem formalem in potentia: nam quibus rς- Pugnae actus,non potest conuenire potentia. Sed eadem secunda opinio Probatur falsa, quia duo asserit ina posIibilia. Prim quod inatura, ut est prior indiuiduis, habet unitatem formalem realem: hoc ausi n impossibile est ; quia natura non est prior indiuiduis. aliqua prioritate reali,sed solum per intes lectum, considerantem illam,non consideratis indiuiduis ergo si secundum hanc prioritatem est una sormaliter, non conuenit ei talis unitas a puteret,ised per intellectum. Secundum,quod asserit,est; naturam non communicare illam unitatem scit malum indiuiduis; quod impust bile probatur baeratione.Natura communicatur indiuiduis,secundum omneS gra- ἰdus formales,& essentiales,quos habeti led non poteit habere unitatem formalem actualem , aut potentialenI a parte rei, nisi Ia tione alicuius gradus formalis, atque essentialis: ergo nec potest. liabere unetatem,quae indiuiduis non communicetur. Quod vero aduersus Caie. concIudat argumentum nostrum.
probatur: Quia salum posset respondere, naturam esse diuisa msecundum omnes gradus per disterentias indiuiduales; non peressenties cs,aut formales:quare eum tali diuisione bene potest esse non distinctio soιnralis, quae vocatur unitas formalis negati a. Md hoc non tollit dissicultatem nostri argumenti.Nam licet natura humana non sit diuisa per differentias formales, in Petio, dc Ioanne: satis est eme diuilam per indiuiduales: ut verum sit, quo Ldiuersa est unitas formalis eius in eis: ergo non potest habere
aliquam unitatem formalem etiam negatiuam, aut non disti ctionem eis communem. Probatur consequentia: quia cum 'rnmae, & essentiae sint diuersae, necesse est unitates formales , etiam. negati uas , aut non distinctiones eis diuersas : quare sicut non Sunt habere aliquid positiuum commune ante operationem intellectas , sic non possunt habere aliquid commune negativum r. ideo non daditur vilitas negativa a parte rei, quam po
Argumenta aliarum opinionum soluenda sunt; & pro solu- ytione illius testimoni, quod pro opinione Scoti adduximus ex Arist tele, in praedicamento ad aliquid, notandum est:quod licet unitas sor malis,qua aliquid est in sic unum,st re luer coalui cha, 4c realiter eadem cum unitate numerica , distinguitur tamen ab ea quasi virtualiter,ante operationem intellectui:quia ex diuersargdice proseenit, ut vidimuS:& ratione huius distinctionis virtua-hia, potest intekectus eas distinguere, concipiendo unitatem for- malem,
64쪽
malem,non e ricepta unitate numerali ;& dum sic eam concipit, dicitur eam abstrahere ab indiuiduis,& facet ommunem multis,& uniuersalena. Ex quo intelligitur,totum fundamentum uni tatis formalis,speeificae, aut genericae, per quam aliqud est multis commune, & viriueriale, esse unitatem formala qua aliquid est in se muni formaliter, in quantum virtualiter distinctam ab unitate numerica, cui a parte rei eoniuncta est: ideo talis unitas sermalis, vocari potest unitas uniuersalis, specifica,aut gener ica; in fundamento saltem remoto : & fundamentum etiam Iemo tum uniuersalis: sussiciens tamen pro relationibus primi generis, identitatis,fimilitudinis,& aequalitatis, & in ea fundari intelligit Atist non in alta. o Ad argumentum Scoti respondeo ι singulis gradibus entatatis , correspondere suas unitates ; non tamen dillinctas , nisi per intellectum : sicut nec gradus naturae distin uuntur,nisi ab intellectu: α ideo,nee conuenientes naturae a parte rei, sed iolum p intellectum. Ad argumentum Caietani neganda est maior, quod unitas nummerica, sit carentia didisionis materialis, aut specifica, earentia diuisionis formalis: Nam carentia negatio est; unitas Vero noudicit solam negationem,sed entitatem etiam pro fundamento .dccum diuersae sint entitates specificae , diuersaeque unitates formales,ante operationem intellectus ; etiam si diuisione careant sor, mali,non pollunt habere unitatem formalem. Et eodem modo respondeo ad confirmationem itecedens esse falsumquod quaecunque non sint distincta in aliquo, dicantur ita eo conuenire' quia non distinctio solam negationem dicit: unum. Veio,positivam entitatem cum negatione adiuncta. Argumerum igitur procedit a pura negatione, ad positiuum habens negationem adiunctam, de ideo non est bonum. Ad argumentum denique tertiae opinionis respondendum est, nomina tignificare res, mediis eonceptibus, quos de illis sorin mus:vnde non significat eas,ut sunt a parte rei, sed ut a nobis cognoscuntur : & cum vni uoca nomina sint communia, significantrem , t a nobis coceptam,conceptu communi:quare non sequitur ex eorum signi ficatione,dati unum multis commune a parte rei,
sed solum obiecti in intellectit; nee proinde unxtatem forma lem inter multa,sed hane fieti ab intellcctu, natista cognoscente, non cognitis inserioribus; sive positiva illa si,vel negat ina. .
. Q U AESTIO IU. - An etmiuersalo sit in rebus ante operationem intestinus. . si Vm varitertile. sit unum in multis, eodem sere modo im
65쪽
docuit quaest. praecedentit unitatem formalem Pinorem numerali ex se conuenire naturae, & ideo ante operationem intellectus eam habere,consequenter docet,esse uniuersalem a parte rei.
Et haec est prima opinio citea hane quaestionem, quam tenuit in xA. . quaest. I. & 7. Meta.q. I 8. Vbi eam defendit Antonius Andreas, atque etiam Ioannes Montorius in disputatione quadam de uniueriali cap. s .& ς.Probaturque duplici arῆumento. Primo, quia uniuersalia sunt obiecta seientiarum, & etiam dicuntur in- generabilia, & incorruptibilia, sed conditiones istae sunt realeia
ergo conueniunt naturis ante operationem intellectus: quare ante illam erunt realiter uniuersales. Probatur minor;Quia scie-tiae sunt de naturis realibus, quae non generantur, neque corrum
pantur,nisi secundum esse reale,quod habent. Secundo, natura humana ex se non est incommunieabilis pi ribus:ergo ex se est communicabilis,& ante operationem intellectus comunicatur multis singularibust sed esse uniuersalem idem est, quod esse communi eabi lem multis;ergo ex se, & ante operationem intellectus erit uniuersalis.Maiorem ita probo; si natura ex se non est communicabilis multis; ergo de se est incommuni . cabilis:sed esse incommunicabilem est esse singularem: ergo ex se
erit singularis;quare nullo modo posset fieri uniuersalis:quod est
falsum Secunda opinio est D.Thom. Meta.lech. I 3.opustulo de ente,
asserit naturam ex se, hoc est,ex propria essentia, non esse uniuersalem,nec singularennset per conditiones indiuiduantes fieri sin-bularem,& per intellectum uniuersalem: ideo ante operationem intellectus non dari uniuersale. D.Thin sequuntur Capreol.in 3.
art. 3.d. s.quaest. 3. Soncinas 7.Meta. q. o. Caietanus in opustulo de ente,& ess entia,eap. . solus '. 2.uniuersalium. Durandus in I. . q. z. prologi, & d. I a. p. h. Toletus in quaestionibus uniuersalibus. P.Fran.Suarius tomo I .disp.f. sectio s. Et est communis sententia scholae a nobis tenenda. t .
Sed ut eam probemus, notandum est, quod cum uniuersale sit s3 unum aptum praedicari de multis , secundum definitionem ab Arist. traditam ; duo sunt necessario requisita ut aliquid sit uniuersale t Primum,quod sit unum,non solum unitate formali, qua
aliquid est in se unum;sed unitate formali, qua aliquid est multis
Kommune. Quod enim prima unitas sormalis requiratur 3 quae stione praeeedenti probatum a nobis est: quia cum uniuersale communicet suam essentiam singularibus, & per suam essentiam sit aliquid unum formaliter in se;necesse est,quod uniuersale habeat unitatem formalem,per quam sit unum formaliter in set Schaue unitatem dicimus esse primum sundamentum atque rem
66쪽
tum uniuςrsalis. Sed quod haec unitas non suffieit ad rettionem niuersalis, probatur; quia ut etiam quaest. praecedenti diximus; unitas formalis, qua aliquid est in se unum; eadem est secunduli, tem cum unitatς numeri ea, & ideo ei semper coniuncta a parte rei ; ex quo sequitur esse diuisam in singularibus , ita ut tot sint unitates sermales, quot sunt indiuidua. Non ergo lassicit ut natura dicatur uniuersalis; sed requiritur,quod ab intellectu consi
deretur eadem unitas formalis,non conlideratis singularitatibus; per quas diuisa est a parte rei: & ita considerata , vocatur unitas formalis, per quam natura est una formaliter multis communis, quod est esse uniuersalem.
s Secundo requiritur, quod sit apta esse in multis; liaee autem
aptitudo secundum Scotum, & alios, qui sequuntur eius sententiam , realis est in natura, & ante operationem intes lectus ; lea apud D.Tho. neutrum habet, sed per operationem intellectus ei conuenit.Duas igitur conditiones debet habere natura,vi dicatur apta esse in multis. Prima est, quasi remota. nempe quod ex suis
prinei piis realibus multiplicari possi in multis indiuiduis: quod
habent omnes naturae materiales,& corruptibile : si vero in una tantum esse possit , ita ,. 't repugnet omnino babere multa; ut de naturis Angelorum sqqent multi, non erit uninersalis,ut videbimus in capite de specie.Alterum requiritur,tanquam proximum 1,
nempe, quod non sit determinata per singulares conditiones;sed quasi indifferestita ut non magis respiciat unum singulare, quam alterum: & cum a parte rei ut determinata per conditiones singulares, non habet aptitudinem, ut in multis pit: quia singulare cum sit incommunicabile, non potest communicari multis , ne
eesse est ergo ut indifferens sit, quod per intellectum consideretur sine conditionibus singularibus t& ita considerata, non et it determinata ad aliquod singulare;sed aequaliter poterit determinati ad omnia: de hoc est eila indisserentem, & aptam communieari multis. Itaque aptitudo naturae praesupponit tria ; duo quidem quasi remota. Primum, quod ex suis principiis realibus possi multiplieari:Secudum, quod sit una unitate formali,per quam aliquid est in se unum . Et praeterea,tertium,suasi proximu,quod sit una unitate formati,qua aliquid est commune multis. Et praeter haee tria,addit,quod sit indisterens ad multa :& Iicet hanc indisserentiam habeat, eo ipse, quod una est unitate uniuersali ; tamen prius haec unitas intelligitur in ea, ,q iam indifferentia, vel aptitudo, sicut dicebamus qu. t. prius intelligi an natura, quod sit uniuersalis; quam quod sit praedicabilis. 4Εx tota hae doctrina, colligitur efficax argumentum ad probandam nostram sen tentiam, quod non detur uniuei sale a parte rei,sed solum per operationem intellectus,contra Scotum. Unis
67쪽
uersale ost unum in multis,& aptum praedicari de multis: sed n1- tura ante operationem intelleinis,m:c est una, neque habet aptitudinem praedicandi de multivergo non est uniuersalis. Probatur minor.Natura a parte rei,est diuila per disserentias indiuiduales: ita ut alia sit in Petro,& alia in Ioanne:ergo est plures,& non una. Sed si non sit una,non potest habete aptitudinem praedicandi quia aptitudo praesupponit unitatem , ut probatum est: ergo nec una, nec in multis erit, quousque per intellectunt abstrahatur aeconditionibus,per quas diuidatur & fiat una. Ad primum argumentum sedit, concedenda est maior .& munor negan/a; quia sicut scientiae habentur per operationes intel- Iectus,& ante illas non dantur i, badem ratione non dantur obiecta scientiarum , nisi per intellectum abstrahentem naturam ,&essicientem illam aliquo modo uniuersalem: & ut sic abstracta, ingenerabilis est , & incorruptibilis; εc non ut est in indiuiduis, quae passim corrumpuntur Quare falsum est,quod in minori di citur, paturam habere tales eonditiones a parte rei: neutra enim habet,nisi operatione intellectus praesupposita. i . Ad secundum concesso antecedensi,neganda est eonsequentia: dicendumque naturam necesse ex se proxime communicabilem multis,sed solum remote,nec ex se incommunieabilem;ut docuit D.Tho.ubi suprar sed primum habere per thtellectum; secundum a parte rei,per disserentias indiuiduales, quibus coniuncta est; ex se autem solum ei conuenire praedicata essentialia,ut naturae hu
manae rationalitatem;sicque de eaeteris. . π ' 3tic
VT quaestio intelligatur, explicandus est modus, quo intelle l7ctus procedit, duriu infelligit, et ex eo eo noseamus quonam modo emciat uniuersisse. Notandum est ergo', quod cum omnis nostra intellectio incipiat a sensibus,neeesse est,ut id quod inteli gendum est, prius percipiatur a visu, ril alio sensu:quod fit per quandam similitudihem sui, quam ad oculum mittie ς α quae vocatur species intentionalis eius rei a qua repraesentatur. Per hanc ergo speciem unitur obieetiim potentia: uuluae, & fit visio rei. Virtute huius visionis , producitur alia species eius. dein rei visae in alio sensu interiori, qui dicitur sentus communis, ex eo, quod ad ipsum perueniunt species omnium , quae semtiuntur per sensus externos: δc ipse discernit inter omnia,eogno-Ieeius esse diuersa. Deinde ab hoc sensu, emittitur alia species eviciem obiecti in alium,qui voeari solet phahiasa,& est veluti memoria quaedam e non solum sentiens ea, quae per alios sensus
Per quam operationem intesistam
68쪽
su Aio quinta uniuersalis. - .pereipiuntur , sed conseruans species omnium sensibilium: quae species in ea conseruatae lolent vocari phantasmata. 18 Notandum est secundo, quod obiecto iam cognito per sensus, usque ad phantasiam: incipit operatio intellectus: qui duplex e unus qui dieitur Agens,& alter Possibilis: inter quos haee est disserentia, quod intellectus agens non est virtus cognoscitiua, nee aliquid intelligit:possibilis vero est,qui cognoscit. Praeterea, intellectus agens,adiutus phantasia te,hoc est,specie sensibili eo seruata in phantasia, proaucit aliam speciein eiusdem rei, repraesentatae per idem phantasma in intellectu cognoscente , non iam
sensibilem,& eo oleam,sed spisit ualemvicut intellectus agens, quo producitur:& postibilis, in quo recipitur,spiri males potentiae suae. Et agens dicitur illesquia tua actione speciem produciti iste vero possibilis, quasi passibilis aut passuus : quia resipit eandem speciem, pae quam ei unitur idem obiectum, quod a sensibus cognitum est:& insormatus hae specie,seu similitudine obiecti quae intelligibilis diciturisicut species per quas cognoscunt sensus, dicuntur sensibiles,ipsum intelligit. Per hanc autem speciem intelligibilem ve multi asserunt in i epraesentatus natura sine conditionibus singulavitatis, & ideo eam vocant abstractionem, o lanatura sine conditionibus repraesentata, quasi abstracta ab eis di
Sed tertio est notandum, quod intellectus possibilis duplieem
habet operationem et Unam per quam Cognoscit obiectum,ut repraeseatatum in specie , sine conditionibus: & hqc propriissinae dieitur abstractio; quia est cognitio napurae,non cognitis indiuiduis: Alia est operatio intellectra, per quam eadesn natura,c gnita, non cognitis singularibuβ , i remi cognostitur eisdem si mul cognitis, & ad ea comparMur ἰ & ideo vocatur comparatiq.& eeee tres operationeriuna iurei lectus mentis a quibusdam voeata abstractio,& duae alia: intellectus podibilis,una quae vocatur abstractis,& alia comparatio. t , , I Juxta has igitur tres operatione i sunt tres opinionet diuet. is. Prima, sterit uniuersi te fieri per abstractionem intellectus agentis ι quam sequitur Ca e. in opus .deente,& ctentia,cap. . quaestio.ε. ad finem, SQ usq. I. uiue saliuU. IunWj- .p.quae. I 3. art. 7. conm 3: Et prQbat cstimo ς Axistotelis. 3. lib. de anima,tex. I 8. ubi compMan ὀificium intellectus agentis, cum i mine eorporeo, docet s6.4sic grumera corporeum sua illa Traiis iis mareriali , faeis es res visibile ct a 'ηi mronebrusolum inanei visibilas in potentiari ita mulsectMi Merai P actionem, qua ρ durae
69쪽
ibilis; dum repraesentatur in specie intelligibi Ii, sine conditionibus: ergo fit actu niuersalis, . ' . Deinde duplici argumento. primum sumitur ex definitione uniuersalis, quod est unum in multis ; sed natura per abstractionem intellectus agentis , est una in multis: ergo est uniuersalis. Probatur minor ; quia in specie intelligibili repraesentatur, sine conditionibus I ergo ut fic repraesentata est una, cum solum per conditiones sit a parte rei plures: & est etiam in multis,a quibus
abstrahitur; ergo valuersalis.1 Secundomaturam esse unam unitate uniuersali,duo diciti,Vnum pro fundamento,nempe unitatem formalem; qua est In se una: de aliud quasi pro sormati,nempe carentiam diuisionis quam habet a parte rei,det disserentias indiuiduales: sed repraesentata in specie intelli stibili est una formaliter:& caret diursione;cum repraesentetur sine conditionibus:ergo est una unitate uniuersali:& habet aptitudinem praedicandi de multis ; quia repraesentata sine conditionibus , non est determinata ad aliquod individuum, sed indisserens ad omnia; ergo est unIuersalis. . Secunda opinio tenet; per abstractionem intellectus agentis, nondum esse naturam uniuersalem,sed requiri abstractionem intellectus possibilis 3 per quam natura cognoscatur sine conditionibus, & per illam fieri uniuersalem. Haec est sententia Duran.m I.d. 3.q. ad 2.& in 3.d. .q.7.num. I L. & CardinalIs Toleti qu. x. uniuetialium.Vnteum est argumentum huius sententis : Natura est uniuersalis a parte rei ; ergo uniuersaluas eius non est realis, sed ab intellectu tribui debet: sed intellectus nihil potest tribuere naturae,nisi eam cognoscat: ergo cum intellectus agens non co- nolcat,non potest ei tribuere uniuersalitatem, led cum primum cognoscitur ab intellectu,denominatur uniuersalis. Tertia sententita,neque unam,neque at Iam abstractionem lus- sicere docetivi natura fiat mi uersalis; sed necessarium esse,ut eo- paretur ad indiuidua: quod cum fiat per iecundana operationem intellectus possibilis; quae dicitur comparatio: per hanc heri uniuersale: hane sequuntur Soncin. . Meta. quaest.27. co J.2.dc IO. Meta.quaest. I .mphus,Meta.quaest II. conc. I. Deῆa Hi palensis
batur primo: Qula intellectus non potest tribuere naturae den minationem uniuersalis, nisi eam cognoscat ut uniuersalem: uniuersale dicit respectum ad multa, ut colligitur ex eius definiis hione,qua dicitur esse unum in multistergo non cognoscitur natura ut uniuersalis, ni fi cognoscatur pet respectum ad multa, ted non potest cognosci per respectu ad multa,nisi eis cognitis . quia respectu no est cognoscibilis nisi cognito termino. At per abstra ctione intellectus agentis nullo modo cognoscitur ia
70쪽
siluestis quinta uniuersalis. ηy
ctionem possibilis cognoseitur non eognitis indiuiduis: ergo non . cognoscitur ut uniuersalis, nee ei tribui poteti talis denominatio. sed per solam comparationem, per quam cognoscitur in ordine ad
Seeundo uniuersalitas est relatio unius ad multa, non realist. clim non conueniat naturae a parte rei; ergo rationis r sed relatio rationis non potest fieri,nisi per notitiam comparativam, ergo solum per hanc fit uniuersale.Probatur minor e quia relatio est comparatio inter duo extrema:ergo non potest fieri, nisi ab intellectu utrumque cognoscente, & comparante ; solum ergo fit uniuersalis
ει Praeter has tres opiniones diuersas, inuenio quartam: per quam moderni quidam videntur ad e cordiam reducere secundam de tertiam : hac distinctione. Vniuersale duobus modis sumi potest. Primo, per modum absoluti, non dieentis respectum ad alterum: sed potentis fundare talem respectum,ut album,aut quantum :quae absoluta sunt,& possunt fundare relatione similitudini aut aequalitatis: Alio modo,tanquam relativum: utroque enim modo putamintelligi posse uniuersalitatem, nempe , ut formam relativam, Metiam ut absolutam: quam tamen consequitur quidam respectus, per quem explicaturinam unitas,qua aliquid est commune,& aptitudo praedicandi de multis:formae absolutae sunt: sicut unitas numerica & aptitudo ad ridendum: quas tamen explicamus per rς- spectum ad actum iidendi,& ad obiectum. Idque declarant exeminplo uniuersalis Platonici, separati a singularibus: quod vere esset iubstantia,ciam per se existeret:& ideo uniuersalitas eius ma a soluta quia substantia res absoluta est,non dicens respectum esti tialem ad alterum t 3c tamen explicaretur a nobis per respectum ad multa, a quibus partiei paretur:ergo etiam sumi potest uniueris
sale factum ab intellectu pet modum absoluti: Alio modo sumitur tanquam relatiuum , essentialiter respiciens indiuidua. Vniuersale igitur primo modo ηαeptum , dieunt fieri per primam cognitonem intellectus possibilis r quia habet vultatem eum aptitudine respiciendi multa, a quibus abstractum est. Si vero accipiatur si
cundo modo,non fit nisi per eomparationem: quia relanuum non potest cognosci, nisi per comparationem ad suum terminum: de ideo nec uniuersale, ut relativum, nisi eomparationem ad multa. B seeu tam opinionem, intelligendam esse affirmant de uniueri sali, ut absoluto: de ita intellectam esse veram. Tertiam vero, de
ut nostram sententiam proponamus, quaedam notanda sunt. primum uniuersale nomen eo retum esse, habens materIale si-gdificatum , quod est natura; Ze krmale, quod est uniuersalitas, a qua denominatur. Concretum vero duplex est ; absolutum, dc