장음표시 사용
431쪽
C .R de qualitate, . quast. . 4 13
effectum passionis. Vnde eiusdem speciei sunt, rubor causatus ex verecundia.aut ex alia causa permanenti: & quod amplius est,eidem qualitati omnino inuariatae, conueniunt isti modi: ergo non
sunt dissetentiae essentiales, sed aeeidentales. Probatur hoc viri trium antecedens: Quia idem calor si cito transeat, erit dispositio, si multum duret in subiecto,erit habitus,& ut virtus naturalis ignis ad ealefaciendum , erit naturalis pcitentia,& tandem, in quantum, eausat passionem in sensum tactus, aut productus est per motum calefactionis, erit passibilis qualitas: ex quibus considerationibus,
Huic opinioni, addunt Boetius & Simplicius, cap. praesenti,dt- uisionem qualitatis in hos modos, aut in haec analogata r non este sufficientem : quia alia dantur membra huius diuisionis, ab Aris . ipraetermissa:quod sie probatur: Pulehritudo, ti sanitas, sunt qua . litates, & non pertinent ad aliquod membrum ex his quatuor eum. nee sint habitus . aut dispositiones: quia non sunt aequisitae, sed,
naturales. nec potentiae. aut impotentiae t quia non ordinamur adactus aliquos exeleendos: nec passiones, aut passibiles qualitatest,
quia nee per se sunt effectus passionis,nee eamun sensu causat: et tandem sunt forma, & figurat quod de salutate patet: & de pura chritudine probatur,quae magis,3c minus suscipit;cum dentur quidam pulchriores aliis:figura autem,& forma, id non habeant. 1 Communis sententia a nobis tenenda, duo asserit. Primum; Lualitatem verum genvi esse, is supremum huius praedieamentuditissum in particulares qualitates . enumer i s ab Aristotele, tan- , quam in veras speciest contra Simplicium . & Scotum: Secundum, hDiuisionem eivi in quatuor illa membrasuseientem riseis ut nMIlai detur vera qualita. q- βub eis non compreMndatur, contra eundem simplicium,& Boetium. , Haee est expressa sententia Arist. non solum in hoc cap. sect. s. . Metaph. eap. I 4. & recepta ab uniuersa scholat quae praedicamen tum qualitatis distinctam ab alii cum eo ponit. sed impossibile est, eonstituere praedicamentum qualitatis, ex alio genere , & in aliis speciebus: elso qualitas in communi , pro genere supremo recipienda est,& inferiores illa qualitates, pro veris speciebus Minorem probo,quia nec ab his autoribus . contrarium opinantibus: cab alio exeogitatum eli aliu/ genus:nec aliae species. NihiIominus probatur ratione: Quia communis conceptus quais litatis. abstractus ab illis,praedicatur de singulis quidditatiue,& vniu ὁ: ergo est genus, vel species respectu illarum: Species esse non potest, quia non habet genus aliud supra se: ergo erit genus. Probatur antecedens et quia negari non potest , qui aditatiuas egehas praedieationes: Habitus eit qualitas, Naturalis potentia, est .
v lim clim eis conueniat definitio qualitatis, traditaab Aristot. M aequa
432쪽
q- CVI. de qualitate quast. r.
& aequaliter eis conuenit, sit attributione unius ad aliam : ergo est praedicatum uni vocum,& quidditativum. Quod autem qualitates illae distinsuantur specie , non est minus manifestum: quia ratio formalis habitus, valde diuersa est a naturali potentia : &haee a sorma,& figura, sed diueriae rationes formales,conitituunt,& distinguunt, diuersas species: ergo lpecie dii tinguuntur illa: quatuor qualitates, sub communi genere qualitatis. Probatur tandem , quod lassiciens sit diuisio qualitatis, in has squatuor species,ita ut nec plures sint , nec pauc1ores; ratione D. Thom.quam adduxit in .quaest ' .artic χ Ratio intranseca,O pr tria qualitatis, est ese determinatiuam seu antra, secundum modum accidentalem qualiscat tuum ei- : led modus iste qualificativus substantiae, quatuor modis tantum potest se habere,in ordine ad substantiam: ergo quatuor tantum species pollunt sub eo
distingui. Probatur minor: quia vel qualitas inhaeret substantiaecam disponens,ut bene, vel male se habeat ; ut est primo in se: eccum haec si prima consideratio substantiae: haec erit prima speetes qualitatis,quae eli habiιμε-dispositio, ita disponens substantiam. Secunda consideratio substantiae est , in quantum est principium
eperationis: cum unum quodque sit propter suam Operationem. Et ideo secundus modus qualitatis, est assicere substantiam ta quam Arincipium operationu, & haec est lecunda species naturalis potentiae. A substantia autem habente iam potentiam operandi, 9 statim procedit tertio motus, continens actionem, & passionem: quia motus, ut procedit ab agente,est actio:& ut recipitur in patasio, est passio: qualitas ut acquisita per motum,est tertia species, quae vocatur passio,& passibilis quantitas. Nam si habeat modum permanentis,est palssibilis qualitas: si vero cito transeat,est pallio. Vltima consideratio substantiae est : ut iam extensa per quantitatem:& ita qualitas inlaaerens ei, ratione quantitatis , constituit
quartam speciem: quae est forma , & figura nam figura vel est
terminatio quantitatis , vel ex terminis eius resultat. Et ad hos quatuor modos,constituentes quatuor species, facile reduci pota sunt omnes qualitates; ut constabat ex solutione argumentorum.
Hoc solum est notandum , quod argumentum hoc sumit lum- cientiam harum specierum , aut ex praecipuo, cui conuenit spe eialis illa ratio qualificandi substantiam ς aut ex primo : unde est necessarium , quod in omnibus,quae sub tali ratione comprehenduntur , reperiatur illa ratio. Exempli gratia : Prima species sumitur ex modo assiciedi substantiam, ut bene,vel male te habeat, secundum propriam nacuram : quod solum habent habitus , aut dispositiones naturales, quae primo conueniunt substantiae eorporeae, ut sanitas, Uritudo, & similes: non tamen habitus,aut dinpositiones libere acquistae: lad cum omnos conueniant in rati ne ha
433쪽
Gρα de qualitate, quae'. r. 4rs
ne habitus, & dispositionis, in quantum sunt facile aut dissicil/mobiles a subiecto : omnes constituunt idem genus qualitatis. distinctum a caeteris, sed quasi radicaliter sumptum a naturalibus,tanquam a Pri S.
to Ad i irimum testimonium Arist.pro prima opinione adductum: Respondetur ; multis modis dici qualitatem: non sicut analogum , vel aequiuocum , sed propter differentias inaequalis perseis ctionis, per quas contrahitur ad diuersas species: quarum diuersitas,non tollit uni uocationem generis , quod ab eis abstrahi potest. Ves secundo respondeo. Aristotelem asseruisse ; quod qualiaras dicitur multis modis ι ut ostendere qualitatem esse modum substantiae , & species erus sumi ex diuersis modis assiciendi substantiam;vr explicatum est. Ad secundum testimonium, pro opinione Scoti; Respondetur, Aristotelem ita locutum fuisse , ut significaret facile ad has quatuor species reduci posse, caeteras omnes qualitates; quamuis albquae diuersae appareant ab eis. / I bi , Ad arg. Scoti: Negandum est antecedens; quod rationes sor- males diuersiae harum qualitatum . sint accidentales, aut extrinsecae: nam specialis ratio , quam habet quaelibet quali ficand substantia, intrinseca sibi est, & per quam distinguitur a caeteris, tanquam per differentiam essentialem:vt esse ex propria natura, iacile aut dissicile mobilem a subiecto, essentialis ratio habitus,& dispositionis, est valde diuersa a naturali potentia.Quod vero eidem qualitati conuenire possint omnes rationes formales specierum i concedimus : negamus tamem , quod ex hoc insertur, non esse veras species: quia distinctio specifica, non necessario est realis: sed eadem res, potest pertinere as diuersas species, sub diuersis rationibus formalibus, quas habet: imo ad diuersa praedicamenta ἱ ut de actione,& passione constat: quae cum sint eadementitas realis motus,essiciunt tamen diuersa pTaedicamenta, propter rationes formales diuersas. Ad arg. Boetij, negandum est autecedens; quod dentur alia membra praetermissa ab Aristotele, praeter illa quatuor: nam sani ratem posuit ipse in prima specie: & ad eandem pertinet pulchritudo: & utraque est habitus naturalis: quia habitus, ut est psimum genus qualitatis , uniuersaliter sumitur, pro quacunque
qualitate di mellὰ mobili a subiecto , siue sit naturalis, siue ac 'Misitaequamuis speetatis propciissima ratio habius,solum reperiatur in potentiis aliquo modo liberis: & ideo solum sine acquisiti , vel inius habitus. Species vero intentionales sensibiles , aut intelligibiles, si sint impressae , pertineat ad speciem habitus : quia ex propria natura sunt pervi nentqkt si vero sint . piesiae, pertinent ad dispositionem et ἐκ eptam minio inint; 'ligendum
434쪽
is ' Capa.de qualitate,quaest. 2.
ὲigendum est de caeteris qualitatibus, ad has quatuor species reo dueendi S.
An habituου,-dispositio distinguantur spaeis. PRima opinio tenet; Habitum,.ssispositionem non esse disti mctas species,sed eandem:o solum disseris aecident aliter i ita Sotus qu.f. huius cap. g. ad secundam quassionνm. Boetius, Ammonius, Titelmanus, Villat pandus, Lovanienses, rapit. etiam praesenti: & probatur testimonio Arist. qui tria dieit in textu de his qualitatibus. Primum ; ὸdsunt una species. Secundum , Luὸdemnas habitin sum dispositiones ; licet no Omnos dispositiones sint habitus. Tertium 3 Dissositionem*νi habituum , procedente tempore , si nimis radicetur in subiecto. Ex quibus sequitur ex mente eius, non esse speetes distinctas,sed totum distingui accidentaliter. Probatur consequentia: quia si distinctae species essent ; neque essent una, nec praedicaretur una de alia, nec una posset converti in aliam. Et ratione probatur. Primo quia habitus , & dispositio, di- 33stinguuntur ex eo, quod ille difficile separatur a subiecto ; haec vero facile remouetur ab eo : sed istae sunt disterentiae accidentales:ergo solum differunt aecidentaliter. Probatur minor: nam qualitas fit diffelle mobilis a subiecto , cuia magis radicatur in eo:sed malox radicatio , procedit ex multiplicatione actuum,aut ex diuturnitate temporis, aut ex utroque, ut patet in febri, quae ex eo solum, quod multum durat in subiecto, radicatur in eo,&fit diffieil mobilis: sed magis aut minus perseuerare in subiecto, vel actus multiplieari, sunt accidentia eiusdem qualitatis: ergψhaee differentia habitus,& dispositionis, accidentalis est. Secundo , Seientia,& virtus quaelibet, eiusdem speciei est, per primum, aut seeundum actum aequisita ; & successu temporis magis radicata in subiecto , per frequentationem actuum t sed in
principio habet rationem dispositionis, quia facilὸ potest remoueri a subiectorae postea fit habitus, quia iam est diffieilὸ mobilis et ergo accidentales sunt istae disserentiae: Belle ,& di mei lὸ mobilem esse a subiecto e Probatur maior: quia distinctio specificastientiae, δ virtutis, sumitur ex obiecto:sed idem obiectus , habet scientia , aut virtus in principio suae aequisitionis , & dum iam est radicata in subiecto, pqr plures actus: ergo est eiusdem speciei. . Secunda opinio distinguit habitum,& dispositionem anquam 3 duas speetes subalternas: ita ut sub habitu, distinguantur plures 'aliae diuersorum habituum ι atque etiam sub dispositione. Haec est sententis D.Th-K cx, quaest. 4s.ut x. ad 3. Iauelli, Catex. Sotis
435쪽
s p. t. de qualitate, quast. 2. IT
es, Toleti, atque Canteri c. praesenti: quam sequuntur etiam Fonseca s. Metaph.cap. I 4. quaest. 1. sed . I. 6c 1. Pater Franciscus Suarius tomo 2. suae Metaph. disp. 42. sech. s. num. 6. Et vadetur nobis probabilior,& tenenda. Sed ut eam explicemus, & probemus, duo sunt notanda. Primum est: Qualitatem es facile aut dissicile mobilem a subiecto, dupliciter contingeremempe ex natura i uae causae,per quam producitur in subiecto, & in ordine , ad quam sui uit tuam speciem; aut ex aliis causis, aut rationibus extrinsecis. Et si primo modo consideretur . essentialis est differentia , vilius qualitatis ab aliae
ita, ut quaesie est dissicile mobilis a subiecto , sit dillinc a specie
ab alia; quae eodem modo considerata , facile mobilis est. Si vero considerent ut secundo modo ; solum sunt disserentiae accidentales. Exemplum primae considerationis, habemus in scientia , &opinionemam illa habet pro causa demonstrationem, a qua producitur, & in ordine ad quam sepcificatur : demonstratio vero, causa emcax est,cum sit argumentum euidens, & necessarium : St. ideo scientia per eam acquisita, etiam per primum actum , dim-cile mobilis est a subiecto. Sed opinio habet pro causa argumentum probabile; quod non est emcax; sed facile destrui potest per demonstrationem oppositam , aut per oppositum argumentum probabilius: ideo opinio , facile mobilis est, ex natura suae causae. Unde sequitur:quod licet versentur circa idem obiectu in , tamen specie distinguantur sub hoc genere qualitatis, per disserentias essentiales, facile & dissicile mobilis, ex natura suarum causarum. Exemplum vero considerationis secundae , est in calore febrili: qui propter debilitatem subiecti, aut particularem complexionem eius , aliasve accidentales causas extrinsecas, ita solet radicati in subiecto t ut non solii in sit dissitate mobilis ab eo; sed naturaliter sit impossibile ab eo separari: & tamen eiusdem
speeiei est in principio, & fine; & solum distinguitur a seipso accidentaliter.
Secundo notandum est; Quod licet facile, o d/Fcile mouepi Meausis accidentalibuου : nempe ex frequentatione actuum , vel ex diuturnitate temporis snt di rentia accidentales habitus: o, dispositionis; sunt tamen quasi accidentia congruentia naturae harum qualitatum : ita ut cum habitus sit dissicile mobilis a subiecto, essentialiter , propter naturam suae causae, etiam accidens sit eousonum naturae eius, esse dissicile mobilem per radicatio aemic in subiecto. Et cum dispositio sit facile mobilis, propter naturam suae causae: aceidens etiam consonum sit naturae eius, non
esse radicatam in subiecto , sed facile etiam posse ab eo separari, ex parte causiarum accidentali u. Et istae differentiae accidentales; tribuunt eis statum habitus.& dispositionis ; ita ut tunc habeac
436쪽
i 8 Cap. R. de qualitate, M'. I.
habitus statum suae naturae congruentem : quando sit radicatus in sub ecto : dispositio vero , quando non sit radicata. Vnde fieri potest: vi qualitas aliqua, habeat essentiam habitus; statum vero dispositionis & e contra, essentiam dispositionis, & statum habitus:& tunc distinguuntur essentialiter, quamuis uni conueniat accidens alterius: & ideo verum sit , habitu in elle accidentaliter dispositionem:& dispositionem,accidentaliter habitum. Vtrumque habet i cientia,aut virtus,per primum actum acquisita: quia et lentialiter est habitus,& accidentaliter dispositio: essentiam quoque habitus habet,& statum dispositionis: opinio vero, radicata in subiecto, per frequentationem actuum, ex Oppolito, essent aliter est
dispositio, & accidentaliter habitus habet etiam essentiam dispositionis;& statum habitus. Ex hac doctrina, intelligitur differentia, inter primam & se- Icundam opinionem. nam prima Vide, o dissiciIὸ mobilem esse solum ex parte subiecti, aut causarum accidentalium , prouenire posse credit; & ideo solum esse disterentias accidentalest. Sed DTho. alium modum magis intrinsecum earundem disterentia-.xum inuenit & ideo docuit essentiales esse: luem modum ex mente Arist.este, probam haec verba huius Diferro autem habitum a disipositione, quod permanentio ν , ac diuturnior est: tales vero sicut scientia, o virtutes scientia anin idetur esse permanentium is diuturnorum: ut si quis vel mrdiocriter sumat sicientiam n grandis pe mutatio facta si .υel ab agritudine,velas aliquo eiusmodi. Quibus scientiam,antequam radicetur in subie sto , per frequentationem actuum, sed solum si mediocriter acquisita,dicit esse dissicile mobilem a subiecto:& hoc habere ex natura sua, hoc est ex emcacitate suae causae naturalis: quae est demonstratio: & ideo Rifferre a
dispositione. Quas dicat digerre essentialiter, per facit E δ: dissi-
cile mobilem ene, desumptum ex parte causae. Vnde sequitur,opinionem D. Tho. quam sequimur, esse,ex mente Aristotelis. Tamen probatur hac fat one,qtiae colligitur ex eadem doctri- Isna. Ea distinguuntur specie ; quae disterunt per di Terentiam ensentialem: sed habitus,& dispositioidistinguuntur per disterentias essentiales facile, & dissicile moueri: ergo distinguutur specie sub genere quali ratis. Probatur minori Quia esse difficile mobilem, conuenit habitibus ex natura suae causae; a qua sumunt speciem: tempe ex ordine ad demonstrationena di sit habitus scientiae: aut ox ordine ad bonum honestum; si sit habitus virtutis: quia bonum honestum, efficax causa virtutiς est ex se, cum sit consonum rationi:ergo est disserentia essentialis eius; per quam dis inguitur specie a dispositione facile mobili,ex eadem causa. Pro explicatione verborum Arist. notandum est,Di ositionem
duobus modis sumi posse: In genera , aut instecte. In genero sum
437쪽
Cap. 8. de qualitate,' ast. 3. , Α Ι '
pta, dicit qualitatem disponentem subiectum : ut bene se habeat, in ordine ad propriam naturam, vel o rationem . qua si lis difficile mobilis,ex natura suae causae, a qua lumit specion a crit habitus: si vero solum ex parte subiecti, aliorum accidentium , erit dispositio. Itaque dispositio primo modo iurupta, genus eii ad habitum,& seipsam sumptam 1ecundo modo. ' Et ex hoe patet , quem sensum habeat primum dictum Arist. Nempe habitum, & ssispositionem. esse unam speciem qualitatis: i4 est,conuenire in una ratione superiori dispolitionis, quae una species subalterna est, utrique communis. Dictum vero secundum:quod omnis habitus sit dispositio : noli tamen omnis di ipOsitio,iit habitus, verum est etiam, sumpta d. spositione in genere. Tertium vero,quod dispositio per nimiam radicationem fiat habitus, non de habitu essentialiter considerato intelligit, sed atcidentaliter,aut secundum statum,ut expositum . in , ' - i Ad primum argumentuituDistinguenda est minor: Nam fi fa-eile & difficile mobile sumantur ex parte subiecti , temporis, aut ex frequentatione actuuiri, accidentales sunt disseientiae: si vero ex natura causae intrii secae,per quam pioducuntur,.& specificantur , essentiales sunt. Argum. vero, solum procudit ex eis primo modo consideratis:quo pacto concedimus: solum esse disterentia accidentales: & per eas ita acceptas , solum differre accidentali ter habitum, de dispositionem, ted differunt essentialiter per easdem,consideratas secundo modo. 2O Ad secundum:Concedenda ςst maior, quod eiusdem siloci ei sit scientia acquisita,per primum acturri . & iam radicaty in subiecto per frequentationem de inon strationum: minor tamen distingue-da; m si intelligatur, quod in principio habeat rationem dispo- . . sitionis talentialem, salia est, & neganda : si vero de dispositiqneruantum ad statum, Sc rapionem accidentalem tera, & concedena. Vnde nec fit habitus essentialitςr, per frequentationem actuum : quia per primum actum acquisita, habebit essentiallam rationem habitus . tamen solum aequirit statum basitus, in quadam ratione accidentali consistens em e quare numquam. murat speciem, sed Qtum statum,& rati Mnem accidentalem. , ,
Vreum naturalis potentia, ct impotentia. t nati es qualitatis distincta.
reo sunt explicanda circa hanc speciem qualitatis. Primum
quo modo differ ni naturalis potentia, &i impotςntia, ab habitu.& dispositione. Secundum,quo modo Userant inter sese. nempe,eilencialitvrne,tanquam duae species eiusdem generis, Vsi
438쪽
41o Cap. 1.de qualitate, qua st. 3.
selum aceidentaliter: & ideo in duas partes diuidimus quaestionem hane elaritatis gratia. Prima pars ' stionis.
Circa primum notandum est, quod naturalis potentia, ct impoteutia, tu uno contueniunt cum habitu , is dispositione, er in obm disrunt. Conueniunt enim in eo, quod aliquo modo ordinantur d Operationem quia substantia creata sicut est limitata quantum ad esse , si e etiam quantum ad modum operandi: non enim potest per seipsam operari, sed indiget quibusdam accidentibus superadditis: quibus inediis exerceat operationes sibi conuenientes:& per haec accidentia, sor maliter fit potens, ad eliciendas tales operationes , cum ex se sol sim sit quasi radicaliter, aut vitrualiter potens:& ideo haec accidentia superaddita , vocantur potentiae eius ad operandum: quae partim runt naturales, partim acquisitae inter quas numerantur. hab: tus, & dispositiones. Ex quibus licet quaedam disponant eam,ut bene se habeat in silio elit aut in sua natura,vi sanitas: aliae vero, ut bene se habeat in ordine ad
Operationes,ut scientiae,& virtutes t omnes tamen ordinantur ad Operationes, ut docet D. Tho. I. 2.q. 1 v. art. 2. ad 3. sed non omnes eodem modo mam istae immediate, illae vero priores remote: quia
proximὸ disponunt substantiam, ut bene se habeat, secundum propria naturam. Et eum natura sit principium Operationum, cons quenter,& quasi remote ordinatur ad operationes: ut dolet Arist. Io. lib. de historia animalium, ea I. dicens : Sanum vocari hominem,aut membrum aliquod, sivi corporis: quanis potest facera operationem sari. Itaque,tam habitus,& dispositio, quam naturalis potentia,& ina potentia,Ordinantur aliquo modo ad operationes.
Sed differunt in duobus: quia naturalis potentia ,& impotentia,tribuuntur ipsi substantiae a natura, & ex vi sitae generationis: δe sere semper , sunt quasi proprie passiones eius: ut intellectus, dc voluntas, respectu animae ; aut potentia motiva, respectu hominis :& praeterea, semper ordinantur ad simpliciter operandum . tanquam proxima principia operationum : quia sine illis non potest operari substantia. Habitus vero, & dispositio , se id semper sunt aequisitae per nostros actus, ut de scientiis, & virtutibus est manifestum. Praeterea, vel non ordinantur proximὸ ad operandum: vel si proxime, non ad operandum simpliciter, sed ad facile operandum. Exempli gratia: Sanitas, licet sit a natura tributa , non ordinatur tamen proxime ad operandum r virtutes autem & scientiae, licet ordinentur proxime ad operandum: nota ea inen ad operandum simpliciter; quia per naturalem potentiam, potest substantia operari, sed ad facile operandum: unde per eas
m equitur subiunxia facilitatem in suis operationibus. Et istarduae
439쪽
duae disserentiae, manifeste ostendunt, naturalem potentiam, Scimpotentiam distingui essentialiter, ah habitu, & dispositione.&ideo merito Aristotelem eas posuisse , pro distinctis generibus, aut speciebus subalternis qualitatis.
SEd eitea distinctionem naturalis potentiae, & impotentiae,
versatur secunda pars eiusdem quaestionis, quaeritque: sint θεeios distinctaviisl eadem: ct ideo non essentiatitos t iam ac ei dent aliter distinguantur. xa Prima opinio est, Soti, quaestione unica huius capitis,in solutione ad confirmationem tertu argumenti,ubi ait, Essedum steries subalternas,sicut habitum, Or dispositionem. Probatur hoc arg. Naturalis potentia,& impotentia,di cur oppositas rationes, neminpe posse, & nob possciergo non sunt eiusdem speciei, sed diuersae probatur consequentiar quia distinctio per rationes formales est essentialis,& specifica. Meundam opinionem, tenet Fonseca s .Meta.e. I . q.2. sect. 3.Luod non distinguantur sentialiter , sed solum accιdent aliter r&ideo non sint diuersae species,sed unar Et hac es magis ad morem Arist. θ tanquam probabilior tenenda. Sed ut fiat vitumque manifestum ia sunt prasupponenda, ran
quam certa,& ab omnibus recepta.Primum, Impotentiam non accipi ab Arist. pro pura negatione, aut priuationepotentia. Probatur
euidenter : quia dicit esse qualitatem:qualitas vero positiva entitas est: negatio autem, & priuatio,non sunt entitates positivae, ut per se patetiergo non sunt qualitates,nec intelliguntur ab Aristotele, per impotentiam naturalem, sed per impotentiam intel- 'ligit qualitate positiva, tributam substantiae a natura, ad aliquid agendu,vel ad resistendum contrariis:sed cu disti cultate utriique. Itaque substantia per hane qualitatem naturalem potest aliquid neexe, aut potest resistere contrariis; aegre tamen, dc disseulter: unde principium est alicuius operationis, aut resistentiae, debile tamen , & quasi infirmum: & ideo non tam potentia vocatur, quana impotentia,ut desectus,& imperfectio eius manifestetur. 24 secundo:Certum est. potentiam naturalem,non sol m sumi ab Aristotan ordine ad remm meum difficultate sed etiam ad Mendum eum discultate: utrumque enim expressis verbis explicuit in textu.Tertio;Certum est, Naturulem potentiam, is impotentiam, dum ordinantur ad op.rationes sterio diuersus . vel una ad agendum. ct alia ad resistendum, Deie distingui. Vt hebetudo ingenu, quae ordinatur ad intellisedum eum dissicultate specie distinguitur,a potentia visiva ordinata ad videndum. Probatur efficaciter:
quia potentiae distinguuntur specie per actus,ad quos ordinaotu
440쪽
411 Cap. 8. de qualitate, quast. . sed videre,& intelligere sunt actus Ocie distincti ergo potentiae
ad eos ordinatae,distinguuntur specie. Nec minus euidenter probatur , de potentia ad agendum , & impotentia ad resistendum: quia agere,& resistere contrariis,diuersa sunt:vt potentia nutritiua, dii tincta est, a mollitudine cerae, quae est impotentia,ad aegrὰ resistendum duiasioni.
Difficultas igtur quaestionis, in hoc posita est: An naturalis 2 Spotentia ad ali iiiid agendum, o naturalis impotentia, ad illud idem via , aut difficulteν agendum , distinguantur Electe: θ eodem modo, naturalis potentia ad resistendum fortiter diuisioni. o naturalis impotentia ad agrὸ resistendum; an di finguanturDeie:vt durities ser-ri,per quam fortiter resistit diuisioni distinguaturne a mollitud ne cerae, per quam modo quodam debili resistit eidem diuisioni: haec enim quasi durities quaeda imperfecta videtur, & prima opinio distingui specie docet:Nostra vero,talem distinctionem negat. Probatur autem testimonio Arist. eapite praesenti,ubi potetiam naturalem vocat qualitatem,per quam substantia simpliciter potest aliquid agere,vel contrario resistere: impotentiam vero,qualitatem quandam debilem,& quasi infirmam, ad eadem praestanda : sed debili quodam modo & cum dissicultate,quod est imperfect illa praestare , sed perfecte,& impersecte idem agere,aut ei
desti contrario resistere,non distinguuntur essentialiter. ergo nec naturalis potentia , & impotentia, ad idem agendum, vel eidem relisten Lim,distinguuntur essentialiter, ex mente Arist.Probatur conlequentia, quia persecte aut imperfecte efficere eandem operationem, tum potest esse differentia accidentalis. Probatur deinde ratione: Quia potentiae distinguuntur specie, rus per actus, & obiecta: sed potentia,& impotentia,sunt facultates quaeda in naturales, aut potentiae: ergo si ordinentur ad eundem actum,erunt eiusdem speciei. Probatur consequentia:quia solum differunt, tanquam principium eiusdem actus, aut eiusdem resistentiae, persectum & imperfectum, quod patet solum esse differentiam accidentalem.
Ad arg. primae opinionis, negandum est antecedens: aὁd naturalis potentia,& impotentia,dicant rationes formales vere opposita smam licet nomina ipsa potentiae,& impotentiae, videantur opposita,ratione negationis, quam videtur significare impotentia, tamen vere, nec rariones significatae opponuntur: nec nomina:quia impotentia non dicit puram negationem, sed qualitatem positivam, debilem tamen atque imperfectam: & imperfectio haec. quasi negatio est perfectionis, quam dicit potentia : & propter ea negationem Videtur significare nomen impotentia: led
quia persecta, & imperfecta facultas, aut potentia: respectu eiusdem actus, non possunt distingui Specie, nec elle vere oppositae: