장음표시 사용
631쪽
saltationis, adducto ab Arist. cunis causia remota. de inadaequata, sunt vites Sc unum. non tamen ab Lis solum procedit, sed ab aliis etia ausis delitimquae proxima causa saltationis eit. .in; .. NHaec est: autem differetina iρter has duas causas: Quod infeltio . 0Hemam. Bene erum seqintvr ex vitibus, α vino,sal ratio a iqua. - nom insertur ab alio cum non sequatur,si saltario
test salius, etiam . neutruin rum sit. Negatio tanten effectus, heue inset pinatiouem c usae. . umis vine respondit Anacharasis Plialosophin ive Scytha, dum togatus, cur in Scythia non estenvsaliatris', hi ςjscs: si viriasis Orima nensum viμιδι causam uosminadaequMam,per modum negationis. secvndo,optandum e Mod dum Asiae aiistit, demonstrarai
IIsac ex negatione geneIis,nfigatio differen laeuitqus ex ope into,ex negatione differestiae, negat in glesgris, absque ulla cauiali
late propria Quod probari potest essicaciter his exemplis: iri quid est homo,est vivens: si P si non in yivens permitaries non est homo- idquid si tiotu labin animal : Lapis non est
animat: ergon inest Iaxionalis. Seiu in his non insertur,tanquam ex causis,sed tanquam ex puris negIdonibψs superioris praedicaeir ergo nec id illis causis remotis insertur rationcialicuius caulatim latis,sed suhiinratione negationis superioris praedicati, riobat consequentia, quia sicut probamus de paIiete, quod non respreta quia non est animal,probare aequὸ post umus,non efferationalem: quia non est animat: hoc modo; Quidquid est rationale,est animal , IJaries non est animat: ergo non est rationalis. Imo quod non respiret , ex sola negatione risibilitatis; dicentes, Quidquis est risiuile,xespirat sitaries non est risibilis: ergo non respirat.Vbi nulla interuram ratio causalitatis et sed exi sola negatione generis, sequitur negatio differentiae. Aut ex rvpgatione proprietatis,nega tio eiusde te irationis.Vnde seqvixur,quod sicut per demonstrationes procedente ab effectibusinon μή ilux causa conclusionis, ne propter qui i zius , sed. ωιμ probatur,quod hoc,vel illud siti vi
632쪽
Arost. demonit raciones, i Qv Id hoc eir. Ita per negationem catilae remotae superioris, soluui probatur, quod in aliciaOAn sit em eius eius:non posito propter quid . talis negationis, α absqΠ e vlla causalitate. Sicut ex negatione via. us pratalicati, Proba Iur neg. - ζι alterius, etiam absque causalitate. Quare ratio caulae. In his solima Ieperitur materialiter: & ideo v lde silaniles sunt demonstrationes istae , procedentes a causa remota, & In adaequata , PeL negationem,demonstratiqnibus,Q ia: vel, Quod hoc est .Et propterea Arist.eas reduxit potius ad demonstrationes, quia , quam
ad demon: trationes,propter quid. Duoi igitur asserit nostra Iecitentia. Primum; omnem Emon- 'Midnam ρνocedentem a causa. 9t causa est e sitiroxima, vel re
Pata. π eriori per negationem a quibus solum loquitur Arimi. pirosenti merito fui Mρ ηο sommuneratas inter monarationes.s rata. u. .m potius quam inter . manstrationei 'vi. 'iuιd. Cui gscit ratio : quia non procedunt ex negatione i iis c usae per modii eausalit Ais, sed itum per modum negationis sererioris praedicati, sicut in simili forma, proba Nur negationes quorunda piaedicatorum peri negationes aliorum: imo et iasn negatio eius detra es iactus cauta remotae,per nςgatio in alierius absque I l la causae litate vergo negatio causae, solum concurrit naaterialite i. ouare
Per tales aemoos ratiopesi nqq dicitur , propter qui 3 scd solum Hoba ur, quod negatio effectus talis caulae conueniat alio i : sicut probatur ex eflectu,& per demonstrationem , quia, quini ho-ano fit animal, vel rationa eb Q re argumenta noΠ sent. iluenda,cum est iciter probenx,quod Intend in . ij '
An disi demonstrationii in dem strationem,qma.θρη tWqηιλ sit generis inspecten, veι anniuι in anahgata , .s T Raesupponit titulus quaestionis tanquam ceatu, hanc diuisio I nem esse suffcientem, quod admittunt omnes:Εt 2Dis1 I probari hae xatione: Illa diuisio est susticiens, cuius coenabosom
nent omnia,quae sub diu lo comprctendunturUSed membra huius diuisionis,comprehendunt quamcumque demo. stratiouem : cringo continent, quidquid contramur sub demonstratiqhe νη communi,quae est diuisum eiusde riuatanis.Probatur minor, na prae ter demonstrationem procedeni pa causa, & ab esse , enumer
633쪽
quam probatur, unum' esse alterum , vel non esse dedurendo agimpossibile. Ab aliis etiam additur demonstratio a signo:per quam signo nobis euidenter noto, probamus rem ita se habere t ut Lunam eclipsari: quia videmus lumen amittere:sed utraque haec demonitiatio eomprehenditur,sub demonstratione ro , vel V, aeque etiam alia quaecumque excogitabilis: ut bene docet Sotus,& Toletus', cap.praesenti:ergo haec diuisio, comprehendit omnes demdastrationes.probo irerum minorem:Quia demonstrationes
ad impossibile, semper procedunt per viam causae aut essectus: δe ideo redueuntut ad demonstrafionenti quia,vel pinpter quid: Hostendunt duae sequentet. , i homo non esset risibilis,non esset raticin iis sed -όhsisti est impossibile. ergo & antecedent. C uulssentis in si horrib non esset risibilis, non est et rationa i is r sed Grum est esse rationalem: ergo verum est esse risibilem. Etha ealia:St fionas non esset rationalis Mon esset-admirativus:sed con sequens est impossibileaergo antecedem.Illa enim procedit 1 ea Ua,h- c vero ab effectu,ut patet.Demonstratio vero a signo, sem- spei procedit ab effectu: quia signum nobis notum per expecten tiam, semper est effectus: ut exemplum eetipsis lunae adductum manifestat: Duo autem membra huius diuisionis,nempe demo stratio,quia,& propter quid,eommunia sunt: sub quibis eoinprehenduntur diuersae demonstrationes procedentes a musis; vel ab effectibus. Vnde male Caiet. dixit r aliud membrum demonstrationis. propter quid, esse distinguendum : nam quodeunque illud sit, comprehenditur sub uno membro h nius diuisionis, tanquam
species sub genere.Supposito, quὸd Guisio sustens R. quaerimus,
A sit uniuοω.ita ut demonstratio diuidatur, in haec duo memobra tanquam genus in suas species. ves AEn fit analoga r ita ut tanquam analogum potius in sua analogBa. - Isi is
Et prima opinio assierit, Analogam esse diuisonem.& non uniuMeam. Ita Themistius, in sua paraphrasi super t. lib. posteriorum, cap. . Venetus cap. praesenti. Et probatur testimonio Atistot qui definiens demonstrationem eam x. huius libri solam demonstrarione propter quid dupli ei definitione explicauitiquae definitio non potest ullo modo conuenire demonstrationi, quia. Imo ipsemet
Aristot. eodem eap.quasi eum conditione asseruit, de demonstra- tione muta, loquens. Si autem alius modus sciendi, diemus posit- ea Ad noe nimirum declinum cap.se reserens secundum commu- . 'nem sententiam expositorum. Ex quo insertur,demonstrationem Ionon esse univoeam,nee genus ad utramque. Nam si uuiuora ellet: ut eommunis utrique definienda esset, , non pro una eius spee
tantum: eum ergo sola demonstratio propter quid definita sit, hane solam demonstrationem simpliciter sentit Arist. Demo Rratonem vero, quia, non nisi secundum quid, dc per attributionem
634쪽
ti nem ad illam, tanquam ad principale analogatum. Cuius si .gnum est etiam,quod Arist.nunquam eam definiuit,fatis esse putans definisse praecipuam,ex cuius timilitudine,& atri ibutione,saeeile intelligitur alia. - Tandem ratione probatur. Primo: Quia demonstratio est in a strumentum acquirendi scientiam: sed scientia aequisita per demonstrationem, quia, non potest esse talis simpliciter, sed solui secundum quid:ergo nec demonstratio , quia, erit demonstrati si mpliei ter,sed secundum quid. Probatut minor ex duobusfex prismo quidem:Quia non scimus simpliciter aliquid,cuius naturam, die sientiam ignoramus sed habita demonstratione,quia,ignora
mus naturam,& essentiam rei:& solum cognoscimus eam esse talem,ex aliquo effectu extrinseeo, ex quo procedit demonstratio, quia .ut dum dem stramus hominem esse rationalemi ex effecturidendi,quem experimuriergo non potest esse demonstrat io sin
pliciter.Ex seeundo vero: Quia de primis principiis, non habetur scientia simpliciter , eum ex terminis sint notat sed nullum est principium, quahtumuis immediatum, quod non possit probari aliquo modo,per demonstrationem,quia: ergo haec non generat. scientiam simplicitet sed quandam aliam notitiam eonclusionis, scientia inferiorem:& ideo non erit simpliciter demonstratio,sed
Ii Meundo:Si demonstratio genus est ad demonstrationem,quia,& propter quidaergo scientia erit etiam genus,ad eam,quae gene ratur per utramque:distinguenturque specie, tam scietia actualis, quia, & propter quid:quae sunt assensus utriusque demonii ratio nis,quam habitualis, genita per utrumque assensum. Sed conse quens est falsum tergo etiam antecedens. Probatur minor e qui3 veraque demonstiatio habetur saepe de eodem obiecto , ut de ho. mine,aut quouis alio:sed scientiae distinguuntur specie,per obiecta:ergo nee seientiae actitates, nee habituat s genitae per has de monstrationes possunt distingui specie. Atque adeo nec demon strationes ipsae sed solum ut quaedam analogata de monil rationis
in communi,quae in easdruiditur. . Niv
Meunda opinio aenea Demonstrationem diuisam esse ab Aristot in demonstrationem. nia.is propter quid. tanquam univocum quid. v rum genissi in sum 1μeres. Ita videntur sentire Ammonius sarpet I .lib.M.Anima,textu LI.& 3 & Handria ibid.quaest. 19.arii. 3.Sed expresia Solus.& Toletus, cap. praesenti,& omnes moder ni interpretes,& videtur mihi vera tenenda .Prob.primo:Qωφdemonstratio, quia procedit ex principiis certis, & evidentibus, M per consequentiam euident in modo α figura constitutant:
orgo est syllogismus necessaris , & euidens . speeie distinctus i
635쪽
probabili,& sophistico;Quod est esse speciem syllogismi demonostrati ui,dist inctam ab ea quam constituit demonstratio, propter quid,utraque ergo speete syllogismi demonstrativi , abltrahi potest ratio communis syl logismi demonstrativi unIuoea,atque generi ea,sub qua distinguentur specie. -
Quod probatur secundo 3 Ex principiis veriusque,& assensibus 1 1
conet usionum,per utramque genitis. Nam demonstrationes , disectinguuntur per principia , ex quibus procedunt, de per alienius Onclutionum,quos generant:eum principia snt rationes Arma les assentiendi conci usionibus: & conclusiones , effectus proprii prineipiorum,ae demonstrationum: sed principia demonstratio nis,quia,&propter quid,distinguutur ellent taliter' Quia Me e-etinent causam eonelut onis, & reddunt propter quid eiusalla --,o effectum:& ideo solum probant conelusionem a posteriori. Et etiam assensus conelusionum distinguuntur essentialiter, ,per ea dem principia duaeria, tanquam per diuersas rationes assentiendi; quae sunt quasi obiecta Atmalia earumaergo utraque parre disti guuntur specie demonstratio,quia, & propter quid: ideoque de monstratio in eommuni diuidetur in eas,tanquam genus. ut autem explieetur testimonium Aristor.&soltratur primum i , argumen.Notandum est 1, Quod licet genus ex parte sua aequaliter participetur ab speciebus , nihilominus ex parte dasserentiatum ivaequalis perfectionis,pet quas destendit ad illas, constituit eas- rdem spretes inaequales in persectione: ut constat in genere animalis. Ita ergo demonstratio in communi, abstracti ab utraque aequaliter participatur ab eis ex parte sua,led disserentiae, utrius
que diuersae sunt perfectionis: quia long persectius est reddeterausam conclusionis:& ideδ,propter quid eius, quam solum eam probare ex effectu. Ideo demonstratio,propter quid,longe perfectior speetes demonstrationis est,quam demonstrario , quia: non ratione generis,seil ratione disterentiae perfectissimae sicut homo inter speetes animalis. Et sicut haec maior. perfectici speciei humanae,non tollit rationem Uiuoeam animali Meodem modo nee
maior persectio demonstrationis, proptet quid , tollit rationem univoeam,aut geneti eam rc spectu ortusque demonstrationis. 'Aristor. ergo. solaim definiuit praeeipuam speetem demonstra. tionis in leeundo eapire : quia illa est potissimum instrumentum artis demonstratot iae, ia generandam scientiam , explicaturus
aliam speciem imperfectam, pite praesentiequod & feeir, dicens talem esse, ut proeedebat ab effectur non reddens propter quideonelnsicinis,sed onendens ita esse. Negamus igitur Arist.sentire, quod la demonstrat Io, propremaed, sit demonstratio simpIiei-remgemonst ratio vero,quia itantum sedundum quid:quamuis se
aiat 3 persectissimam speciem demonitiationis esse illam ; hanc
636쪽
vero imperfectissimam ratione disserentiarum. 'ν..i
Ad primum arg.neganda est minor, quod assensus demonstrationis,Qui non lit scientia simpliciter. Et du primo dicitur,per
illam nos non cognoscere naturam,& essentiam rei. Respondeo, essentiam rei, non cognosci per demonstrationem etiam pro ex
quid,sed cognitam praesupponi, per habitum principiorum , eum definitio sit principium ex se indemonstrabile . & non cognostiabile,per scientiam propter quid, in suo genere: aed cx sbia notitia
terminorum. Unde nec est defectus demonstrationis, quia, quod per eam cognoscatur elientia rei: led officium utriusque demonstrationis est, tradere cognitionem obiecti , ex aliqua eius proprietate . quod facit demonstrario propter quid, probans a prioris& ex causa proprietates subiecti.Ossietum .ero demonstrationis, quia ex proprietate ipsa, per experientiam cognita tradit cogni rionem eiusdem subiectimultam causam reddens, sed solum pro bans , quod talis si naturae: ex illa proprietate..Negandam igitulest, quod scientia genita per demonstrationem , quia, non sit simplieiter talis: quamuis eoneedamus et se ualde impetsectam. Quod vero seeundo dieitur, principiis nou haberi fetentiam. Distinguendum est, quia persecta scientia,& a priori, non potest de illis haberi: quia per se nota sunt a priori indemonstrabilia. E. se autem per se nota non tollit, quin aposteriori possint demonstrari,per demonstrationem,quia,per quam habebitur scientia de illis. Imperfecta quidem,tamen univoce talis,cum scintia a prio xi. 6c propter quid,quare & demonstrationes ipsae, uni vocam , at
que genericam habebunt conuenientiam. et
Secundum arg.duci petit. Primum An assensim daemon Natiem
qui . ν propter quid. qui dieuntur scientiae actuales, di tinguanta secie. Seeundum 3 An per asensius generentur habitus scientiasteriod inm. Circa primum,est prima sententia Soti, q. huius cap. qui licet teneat demonii rationes ipsas distingui specie , negae tamen assensus specie distingui , sed vulo esse eiusdem speeiei. Quod probae hoc arg. Principia demonstrationis , sunt eaut aequivoea conesusionis, eum distinguanturspecie ab ea: siit sesest causa aequivoca caloris, sed idem effectus secundam speciem potest procedere a causis aequi uocis diuersae species; ri idem in Ior a sole, M ignet ergo idem assensus eones usionis poterit procedere , a diuersis principiis diuersisque demon lirationibus se cundum speciem. Licet ergo demonstrationes sint specie disti ctae , non sequitur, quod assensus eones usionis ritiusque specie distinsuantur. Quod videtur sibi necessario concedendum , doeel ipsi lunae, demonstrata per demonstrationem, propter quid, an causa, Se pet demonstrationem, quia, ex eriau: non enim
637쪽
habemus ex eo assensus specie diuersos sed eundem seeundum speciem : de solumaeeidentali quadam atque extrinseca ratione distinctum,ut per unam di aliam demonstrationem procedIr. Haec tamen sententia falsa eit. Quod ala probo: Assensus con- Ι siausionis sumit suam specie ex principias,a quibus procedit, ran quam ex medio formali assentiendi,ut concedunt omnesn pro bat euidens ratio.Nam assensus huius conclusionis, terra est rotunda,genitus ex principiis philosophicis,hoe est, motus physici,
δέ ex principiis mathematicis,distinguitur speeie retia ii sit eiusdem propolitionis, & ab eodem intellectu habeatur: sed media assentiendi eonelusioni demonstrationis, quia, & propter quid quae sunt principia continentia causam eius, vel ab eflectu eam Probantia ) constat da itingui specie : sicut de demonstrationibus, quia, M propter quid probatum est : ergo assensus conclusionum utriusque demonstrationis, etiam si de eadem re habeatur, speciπdistinctus erit quia per diuersa media formalia habetur. .pNostra igitur sententia est, Mensem ara iussae demonstrationis, 3 ssteria distingui. Quod suidenter probatur, supposita distincti e
specifiea demonstrationum,quam ad mattit solus. Nam repugnaἶper diuersa media assentie i, quae stim obiecta formalia eorundem assensuum non generari disersos allienius iecudum speciem. - , Nec argis Soti probat oppositum. Sed minor distinguenda eiunempe, quod a caulis aequi uocis specie diuersis, possit procedere idem effectus,secundum speciemmam ii ina uatae sint,poteit: si v o iure adaequatae,repugnat Et ratio fini dastinctionis elliquiae a causis inadaequatis indisserenter proeedit idem e flectus:a causis
vero adaequalis,dererini nate & necessario. Ru a causa adaequata, conuertitur eum suo effectu ides repugnat, eundem estinum se
cundum speciem procedere a causis adaequatis, diuersae spem Ignis vero & sol ,eausae sunt aequivoeae caloris uersae speciei, sed in daequatae:& ideo solesi calor, ab utralibet indiffereter procedere, ab utraque eator ide secundum specie:at assensus conclusionas,procedit a demonstratione,& principiis eiu ,tanqua a ea a sa adaequata:& ideo repugnat,quiid idem assensus secundum spe ciem procedat ab utraque, supposita distinctione specifica earum a nobis probata,& ab eodem Soto concesse. ,ε Seeundum,quod petebat idem arg. est; An per has demonstrationes on solum generemur assent iis diuersi,qui vocatur diuer
se seientiae actitates t sed etiam diuersi habitus, qui uocantur a solute diuersae scientiae. Circa quod est prima opinio multorum, ex his qui nobiseum tenent, diuerses esse asse UM utriusique δε-
monstration- . asserentium non generare diuersum habita scie tiae secundum speciem di si tales demonstrationes circa eandem rem versentur i, ut circa hominem, via circa ens naturale quod
638쪽
est obiectu naturalis Philosephiae, Sed assensem inlusique demons rationis,esse inadaequatum , respectu eiusdem habitus : & solum dis erre ab alto,quasi specie partiali,& in adaequata, ideo posse pro cedere ab eodem habitu scientiae,secuddsim speetem. Q nia habitus solum distinguuntur speete, per actus a8aequatos, sicut etiam per adaequata obiecta:& non per inadaequatos. Probant testimoisio Aristot. qui cap.prysiisti docet, demonmmtionem, quia, ct propter quid ferre, in eademseientia atque in diuersis. Quod non potest esse verum, nisi pertineant aliquando a eandem scientiam : sed eadem scientia est, idem habitus:ergo nec verum esse pol st, nisi pertineant ad eundem habitum. Quar non potest defendi in doctrina Arist quod per de Monstrationem, quia,& propter quid, ei rea eandem rem, generentur diuersi habutus seientiaetatioqoi de eodem homine habeiat quis plures scientias & de eodem eme naturali, plures philosophias, si per demonstrationes, quia, & propter quid , naturam & proprietates eore cognoscat: quod thauditum est in scholis. Probatur deinde ratione: Quia sicut potentia habet maiorea extensionem, quam habitus, & ideo potest earina secundum .e elem, intra latitudinem sui obiecti, habete plures habitus , specie distinctos, qui sint quasi inadaequati respectu illius ε eodem modo haditus, habet maiorem exteissionem , quam actus , cum videamus eundem habitum scientiae, plures a: que diuertas habere de monstrationes: Sc ideo phares assensus diuersos , qui sunt plutei
poterit habete plures actqs,vel astensuli quorum quidam proce dant a eausa, per demonstrationem, propter quid, alij vero ab U-x8 fectu, per demonstrationem, quia. Et sicut demonstrationes, ita assensus erunt inadaequati; respectu eiusdem habitus. Non est risgo necessarium,plures multiplicare habitus, circa idem obiectum propter demonstrationes, quia, & propterquid, & assensus earum - speeie distinctos:sed idem habitus poterit se extedere ad illos,taa- quam ad diueris, sed inadaequatos. 'V
Nostra se silentia est; Per hau demonidiatione ,nonsolam tenaνaiari diuersis assense- strvndrum steriem , sed etiam diuersi habitis seientia. Quod ex distinctione specifica assensuum vel actuum quam admittit oppissi a seientia in sic probo : Habitus uenerantur ex actibus, & ab eisdem sum t unitatem,x distinctionem speeifieam: sed asseissus coneliasionum utriusque demonstrationis, qui sunt proprij actas, ex quibus generantur habitus, distinguuntur specie: ergo generant habitus distinQos. Et si dicas; hue partiales
actus & inadaequatos. Ex hoc imprimis sequitiis euidenter, gene rare habitus distinctos specie partiali: unde iam teneris concedere,
639쪽
quod salsum prodauimus in qμαst. prooemialibus. Idem praeterea probo; Quod non solum assensus distinguantur specie partiali,sed
Quia ea quae distinguuntur partialiter.debent esse partes alie euius totius:ergo si assensus distinguuntur partialiter . ac inadae- quaa, cum distingui debeant per rationem formalem obiectitiam dabitur ali qua ratio obiectiva totalis, atque communis, Cuius sint partes et sed haee est impossibilis: ergo impossibile est,quod distinguantur specie partiali. Probatur minor: quia principia sunt
ratio obiectiva assensuum, sicut sunt ratio assentiendi conclusionibus : sed principia quae continent eausam , dc quae comment est .ctum , sunt quasi opposita, de omnino diuersa: nec dantur alia surriora , vel inscriora. quorum sint partes : ergo non possunt distingoi specie partiali, lita totali debent distiogui: εc ex conse-qMenti non possunt generare habitus specie partiali distinctos. sed
totali. Sed ut testimonium Atiae explicemus de argum. soluere possi- I mus, notandum est , Vtrumque genus demonstrarionis, quia,ct propter quid, versari aliquando cirea eandem rem . aliquando circa di-- με. Res autem circa quam versatur scientia , solum eit obiectum materiale: rmale vero sunt principia,per quae demonstrantur passionis de illo:vnde licet versemur aliquando circa idem ita iectum materia .semper habent diuersa obiecta sormalia. Neque hoc ullam continet repugnantiam, eum cirea idem obiectum m
teriale, versari etiam possint scientia,& opinio , per diuersa media aut principiarquae sunt rationes agentiendi, di quasi obiecta for
malia. Non est ergo nouum. circa eandem rem ponere diuers
habitus scientiae, cum plus differant scientia. 6c opinio : ει tamen fiat aliquando etiam de eadem te. isti autem diuersi habitus , gentri per demonstrationem, qui , dc propter quid, circa eandem rem,sub nomine eiusdem Ieientiet comprehenduntur propter identitatem obiecti materiata. 8c abstractionis a materia. Et hoc est. quod voluit Arist. significare . dum dixit . Seira , quia, ct propter quide de ex consequenti, monstratio a differre in .eadem scientia Zt in diuersis: per eandem scientiam utrumque habitum intelis Iigens , qui intra latitudinem eiusdem obiecti materialis,& eodem
modo sistrahentis a materia , eontinentur. : per scientias vero diuersas eas etiam intelligens,quae versandiar euea res diuersas,& diuerso mogo abstrahentes a materia , ut exempla eius Ostendunt.
Itaque non est sensus eius, quod inreqina, ac proter quid . disserant intra eundem habitum , sed intra cognitionem scientificam eiusdem rei, cirea quam versari solent, de quam nomine eiusdem lentiae intelligit. Et eadem ratione , sub nomine eiusdem Philosophila, intelligitur uterque habitus: quia Philosophiam natura Iem
640쪽
Tras. de subali. scientiarum. 623
lem voeamus in communi modo loquendi, cognitionem scienti ficam entis naturalis: siue per plures assensus , vel habitus distinguatur stire quia,& seire propter quid,siue non. - - Ad arg. vero; Coneeaimus primum , quod in antecedenti aD sumitur et nempe, maiorem habere extensionem potentiam, quam habitum t sed negamus seeundum: quod habitus maiorem habeat extensionem,quaminctus,vel assensus. Et huius ratio eit.quia habitus proxime specific atur ab actu, secundum ratio aem Mim lem , quia per illum attingit obiectum r& eum haee sit limitata. non habet maiorem extensionem habitus, quam actus. Potentis vero uniuersalior est: & sub uniuersaliori ratione attingit obi ctum e & ideo per actus & habitus diuersae speciei id fit. unde se quitur non esse superfluum multiplicare habitus, ubi actus distin guuntur specie,sed omnino necenatium; ut iam probauimus.
- Quid nomine scientia subauernantis, o sub alternata
xx N secunda pari. eap. doenit Aristot. Seira quia, ct propter quidi
I & eonsequenter, domon trationas disseres in diuersis scientiis. subordinatu .sed totalitis diuersis.'quasi Eissa σω. Atque etiam idem fieri in diuersis seientiis bubordinatis tamen, quas vocat subvalternatas , in eodem sensu, quo propositiones docuit . . tib de interpretatione, quandam habere oppositionemr quasi Subalterna quando fiunt ex eodem praedicato. & subiecto,sed una collocat sub altera, una est uniuersalis . N particularis altera. Tales igitur
asserit esse quasda in seientias, quarum una versatur circa rem alia quam uniuersalem, alia vero circa rem particularem. sub ea con- '' tentam, ut Geometria, quae versatur circa lineam ; εc perisectiva, circa lineam visuale, sic Atithmetiea eirca numerum, Musica vero circa numerum sonorum. Et uniuersalem vocat Subaltemantem: Particularem vero, Subaltematam: aut illam continentem, oc hane contentam. De natura igitur, & ratione harum seientiarum, nobis is,de qua agunt omnes interpretes Arist. cap. praesenti, agendum,
ut differentia demonstrationis,quia,& propter quid in eis designatam intelligamus. Nam quae sint seientiae totaliter diuersae,& quo modo in eis differant satis notum est. i Expositis nominibus Subalum tu is flabalumarascinia, qu tuor de illis explicanda sunt. Primum , suidnam sit, unam meu riam esse subaltematam alteri r Secundum , An eviis subaltematiost pinibi 'Tertium,aeuonam mori dopendeat silentia subaltemata Malternanto, O an si a illa es posscsi di veram habere milenem .