장음표시 사용
81쪽
si Genus sumeretur a sola Materia, nullum actum diceret, quia Matella est en ta tum in potentia; at animal, quod est Genus, aliquem actam obperfectionem dicit. Tςrtium cs ,Genus sumi a Materia, uvifferentiam a Forma;quia Genus sumitur ab ς quod se habet, ut Materia; Disterentia ab eo quod gerit vicem Forme uerbi gratia: Homo habet esse sensitiuum,S esse intellectuale quidem in esse sensitivo
non clauditur actu esse intellectuale,vel rationale quia aliquid poterit esse actu pa ticeps sensus,quod non erit actu rationale At uero in rationali clauditur actu se suiuum, quippe clim nihil possit est e actu rationale,qui sit actu particeps sensus. Et quia Materia se habet ut Potentia, Forma ut Actus; ideo sensitiuum, aut particeps sensius dicitur, habere mod: im Materie, lationale,ri discursilium modum Forme. Iam uero quoniam animal sumitur ab esse sensitino,in rationale ab osse discursitio, ideo animal quod est Genus Micitur sum a Materia, rationale quod si mi ferentia Micitur sena a Forma mis positis, respondeamus iam argumento: Dico enim, Disterentiam sumi Forma in sensu exposito. Quod ideo dixerim,ut intellio atomnes, quo sensu concedenda sit propositio. Ad assumptionem uero dico illam Desinitionem, de qua nunc disputamus, non sum a sola Materia, sed a Materia
Forma hominis . Nam eo ipso quod dicitur, hominem constare corpore idoneo
ad intelligendum,dicitur conflare animo rationali: nunquam nim corpus idon cum est , ut deseruiat intellectioni, eiq; obiectum ministret, nec aduenit animus rati natis. Veruntamen adhuc ab aduersarijs ita potest instari. Sequeretur non stadiscrimen inter Jefinitionem sumptam a Materia, & Definitionem sumptam a Fornaa; s iitraque sumitura Forma. Respondetur, est discrimen,quod Definitio,quo uocatur a Forma, explicite. clare Formam manifestat at illa que sumitur a Matcri'aperte quidem Materiam ostendit; sed tamen occulte etiam Formam indicat Secunda questi cst. An omnis Definitio quisumitur ex materia, si tristantialis. Resipondetur, triplicem esse Materiai Circa Materia Cir . . .ca quam est obiectum alicu.us scientis, uirtutis, potentis, aut uer actus iam circa ri
obiecta sua uersanthi hec omnia. Definitio autem quς ab hac Materia sumitur,erit a Materia illa quidem Estentialis,clim ab obiecto sumatur citantia horum omnium uerum no sumpta sit it Materialis Definitio tale nanque obiectum habet se,ut Forma respectu istorum Gnxi i cum ab illo sumatur cuiuslibctoorsi species. Erit itaq; Definitio Formalis.Sed adria in q;ia, alicuius Forme, qua uolumus definire ut homo est subicinurisibilitatis, metuero candoris. Qitando itaque Formaqus desinitur,liabet necessi-riam, per se conexionem cum tali sibiecto, uel Materia Definitio que ab illa M teria lumitur, erit Estentialis ut si quis, Potentiam ad ridendum per hominem definiat. Quod si non habeat talem connexionei erit Descriptio, ut si candor perti minem definiretur. Tandem Materia.Ex ua,in illa,ex qua una cum Forma aliquod Qtum componitur. Si igitur id qliod desinitur,per talem Materiam definiatur,sine 'id non possit constare ut res vivens per corpus organicum Desinitio crit Essen
i ii ii uero per eam,sine qua possit constare, Descriptio ritu ut si quis cathedram pςr signum definiat. V ITCrti Augstio. Quomodo Descriptio ponitur Desinitio Rei, clim nullius rein turam declare sed tantum accidentia exprimat Respondetur, Descriptionem de Liarare etiam naturam, saltem confuse licet prςcipue explicet accidentiae quia acci
. dς Animo, m nam ρο e conserunt ad cognoscendum quod ' urit. De hac si Definitione quid sentiendum sit uiris doctis,iam supra diximu .
82쪽
An Defini iraria. Nunc impugnare libet leges Definitionis Dictum est Definitionem
ii Essen Essentialem tantum constare Genere cl)isserentia, quidem ordine quodam se V Qt uato. Primum ita impugnatur. Ex Aristo t. 7. Metaph.tex. I 6.Accidentia propria
1 habent suum quod' aid est,& suam quidditatem, e quo intelligitur,ea habere suam
conste Definitionem Essentialem:at in Definitione accidentium istorum necessario debet poni aliquid externum,quod non est Genus, aut Iisterentia: Ergo Definitio essentialis non tantum genere S Differentia constabit. Probatur assumptio . Etenim in Desinitione,risibilis, ponitur homo alioquin haec Enuntiatio, homo in risibilis; non essent in secundo modo dicendi Per se. Secundus nanque modus dicendi Perse est . quando Subicctum ponit ita in Definitione Praedicati,ut patet cx. I. Poster. ca. η.Respondetur, eam legem tantum intelligi de Essentiali laesinitione substantiae c5 pictae,ut docci Chrysostomus Iaucllus T. Metaph.quaest. 7.Vnde in Definitione accidentium Essentiali clauditur aliquid externum,ut argumentum probat. At nec in
solis accidentibus id verum est, sed in quibusdam quoque substantijs non compi tis,aut integris Vt si quis velit definire Animam, ponet in eius Definitione corpus; quia anima non est substantia crfecta,atque completa ,sed pars substantiae pnempe
hominis. De hac re vidc Cardinalem Caietanum,cap.de Species. Immo Arist.ii, se est eiusdem sententiar: licit enim Simum ita definiri Simus cst nasus concauus. Clterum offert se dubium Sequerctur cum, qui diccrct, nasus simus commitore nugationem. Probavisinam loco alicuius nominis licet ponere citis Definitionem ut docet Arist. 2.Topic Ergo loco Sim licet ponere cius Definitionem, nempe nasusAn loco concauus . Atque ita dicere nasus simus, idem 'st ac dicere nasus conculus enominise quae est manifesta nugatio idest,eiusdem vocis inutilis repetitio. Respondetur:loia ius cfini nominis non licere ponerescius Definitionem,quin illius Desinitione Essentia in equo Genus,nec Diru
mentum, non licet ponere eius lacfinitionem totam sed postquam semes dictum est Nasus,sus sic:t addere quodist de essentia Simi, nempe, concauitatem . Quare nasus simus idem est quod nasus concauus,&nihil aliud memo tamen V crbano stra suggillet, quia L elinitione accidentiu Eutantialem alapcllauerimus. cst.n.reuera Essent a lis; ouamuis non ita persecta ut subitantiae Definitio. Quod si alicubi Ariit negat,accidentia habere Desinitioncm Euentialem, intelligcndiis cst cum hac di ctione, si cum substantiarum Definitione conferatur. Qilcmadmodum alio 1 loco nega accidentia cise cnua,non quod sint non entia; sed quia si cum substantia ea
conferas,vix appareant Cntia. Vide ipsum . Metaph.tea I7. I sin Ps. Deniquς inges quae lib. I. cap. I.quaestiuncula prima scribemus
, Secund3,dicitur in eadem lego,Desinitioncm debere constare C cncre ει Diste n-patii entia ordine quodam: id est,ut Genus ante Dufferentiam collocetur ratio Atas Teiiiiiitio quidem asseritur . Post.cap. h. Sed uidetur nullius ponderis obseruatio. Et amni eg, .Periher cap. i verba transposita non mutant scnsium,ergo idem cst dicer any mal rationale, rationale animal .Respondetur,transpositionem hac Ceneris Ma serentiae posse fieri,aut sola uoce clegantiae causa,vt familiam cst Ciceroni aut uam mente: ita videlice ut primo mente concipiamus rationale, lacinceps an1mal bifat priori modo,non admodum refert si uero posteriori,redditur Definitio ui auod primum ita probatur a Cum in rationali claudatur animaudicendo rationa iam dicimus animal. Ergo si iterum addimus animal, iam fici inutilis repctui ,
83쪽
nugatio, saltem impropria Necpotest argumentum infringi, dicendo , ita quoquz probari,non posse dici,animal rationale quia in rationali, clauditur animal ergo qnp0st animal ponitur rationat iterum in rationali intelligitur animal. No inquam in Iringit haec solutio argumetum:quoniam is qui intelligit rationale, necessario debet prius intelligere animai,ut extrinsecum qui Definitio rationalis est, animal habens ratione. Vnde inponitur prius rationale,prius debet intelligi animat:si c
addatur animat,bis animal intelligetur.Caelestim quando animal prius ponitur, postea aduenientcrationali,cum iam ipsium animal sit extrinsece intellectum, aut conceptum,non oportet iterum concipi.Stat igitur primum argumentum Secudo probatur idem Genus, Differentia habent se ovali potentia. &actus, tantea diximus: ea actu aut potentia, unum per se constituatur, aditas debet aduenire potentiae, non potentia actui.Sed de his in Metaphysica agandum est . Res pondeam cis iam argumento Locum illum Arist. Verba transpossita non mutant senium,non esse intelligendum de Definitione, sed de veritate Enuntiationum; de quibus t ine Arist. disputabat. Neq: porro de omnibus Enutiationibus illud dici potest.Ma mini enim discrimen agnoscunt I ialectici interlias duas enuntiationes,N illusiona non currit,&Nonnulliis homo currit;ob eam solum causam , quod negatio illa varium obtineat situm ut lib. .cap. 7 explicabitur. Atiinta obiectio aduersus tertium praeceptum De Resa nobis traditum. Dictum est, Dim nitione debere tradi per notiora Sicasi dis to torum De num rutatum definitur per aliud,&unum non est notius alteroaerg. Desiuitiori5 sinition b. debet tradi per notiora.Propositio est manifesta Probatur assumptio ex Arist. in Categorijs ubi docet,relata cile simul natura,&eum qui definite coenouerit,mina rela
ex diuo Alberi, relatorum non defini; per aliud, sed ad aliud des unum resatorum non poni in Diffinitione alterius ratione su1met,sed ratione ordinis,quem aliud hab et ad ipsum.Verbi gratia:filius no ponitur in Diffinitione patris secundu se, sed sine ordinis,atq; lim, bitudinis,&respectus,quem habet pater ad ipsum.Non. n. licimus,patrem esse situ; sed patrona rcferri,aut ordinem habere ad filium. Et talis ordo est notior patre, clunsit cisterentia patris, qua parerest. Secund5rcspondet, Resatum quod ponitur in Detfinitione alterius i duobus modis posse considerari primum ut terminat relationem alterius ad se idest, ut est Terminus,aut ut ita dixerim Scopus, in quem alturum refertur; quodammodo edit; hac ratione est notius illo altero,in cuius unitione ponituriqui terminans habet se ut actus;id vero quod terminatur, ut porxζntia Actiis autem est notior Potentia:&sub hac o sideratione unum Relatum pomni irin diffinitionealterius . Quo fit ut simpliciter concedcndum sit vinam rutarx in 'itando definitur per aliud, letiniri per notius Secundo, Illini Relatum potest conliderari, non ut terminat relationem alterius ad se,sed ut ipsum quoque refertur 'quod definitur: sic non est notius, nec ponitur in Definitione 1 ui correlati. Πας Olutio est Avicennae,nec reprehendit eam Caietanus,loco citato. Nihilominus δὲ ς pCndemus,quae ipse docet .part.quaest. 13. articul. . agnoscamus, hanc lutio'nQm non posse defendi. Docet enim ibi Caietanus,unum stulatorum non terminare xvi xionem alterius ad se;nisi quatenus est correlatum.Vana ergo est haec Avicennae 'UnctiO,aut consideratur Resatum ut terminans,aut ut correlatum,si no alia ratio' xςrminat nisi ut corresatti .Tertia solutio est, Argumentum non in trium cn 'B a stram
84쪽
illstram regulam Nos siquidem minimc diximus, omnia quae ponuntiar in D csnitione,debere esse notiora desinito sed diximus, Ecfinitionem debere tradi per no tiora . Diffinitiones autem Relatorum cisi ilatenus includunt suum Correlatum, non tradantur per notiora, sed per aeque nota:tamen quatenus includunt genus ipsius Relati,traduntur per notiora. Exemplum. Pater ita definitur, Pater est,t clatum ad filium, licet filius non sit notior patre,tamcn essem clatum notitis cst quam L se patrem: uniuersaliora enim sunt notiora ex I. Phiscor.Caeterum cui nulla harum solutionum placuerit,poterit rcspondere, Definitioncm debere tradi per notiora, si res illa habeat notiora. Deniq; mclior soluti0,ac planior his Oib. cst, ab hac regula, de qua nucist disputati cxcepisse Aris.Resaia 6.li.Top .lo corio in Boetiiversione. An δἴ, o Sexto. Quaeritur, an leges traditae,sufficiant ad bonam Definitioncm constituen Definitio dam Viti tui vim non sufficere. nam haec Desinitio,Animal rationale, scruat omni p/y ς leges a nobis traditas; alibi tui non si bona. I rgo lcgcs traditae ad bona De ἡ finitionem non sufficiunt. Propositio patet.Assiimptio probatur. Ex Arist. a. Post finita rior.c.r .oia membra Desinitionis simul silmpta reciprocantur cum re diffinita, at
vero quodlibet corum per scistio latius, d si: perius; scd hoc no compoti huic Dc- sinitioni,cum Rationale conuersitur cum homine:Ergo non cst boni. Et quidem huius secundi argumcti assuimptio est maniscitissima. Propositio ucro probatur Oxeplo Arist.Ternarius sic desii iiii timcrus impar utroque modo primus o certe Numerus latius pate quam remarius:imparatus competit a ternario:dcriiq utroq; modo primus coma enit tiam bimario Duobus nimq; inbdis vocatur aliquis in erus primus; uno,quia non habet intra se numerita quo aliquoties sumpto mensur tur:& hoc iliadrat in Binariunt,Ruinalgani,Septenarium,Sc.non in in Novenariti, quia novenarius habet intra se ternarium, qui ter sumptus constituit novenarium. Altero,quia non condiponicii , illaribus numeris:qua acceptione binarius, icrnarius tantum sunt numeri primi Ritanquam igitur singulae lac finitionis partcsco- petant alteri quam rci quae sub Dcfinitioncm cadit, tamen omnes simul sumptae quantur ternario. Respondet in ,illud non cffc priccptum in univcrsum scrvadum; praeceptii est,ut lice aliquando accidat singulari clinitionis cmbra latius patere. definito, oinnia certe adunata cum ipso reciproccntur A isti diste I bct hoc loco adnotare, Arist. Σ.Poss.cap. q. I s. lib. 6.Topic.ins nitas pro- rivi pemodiun De initionis leges tradidisse 'Qua in rc meo iudici Stoicis in Sapiente assignando,&Ciccroni in Orato quaerendo similis filii Quemadmodum n.Stoici ita omni perturbatione ut passione libcriim cite volebant homine Sapicntem,in talam virum nunquam mundus habuerit.&ciccro Oratorcin' ita fuit ita in omnibus Rhetoricarpartibias institulum, ut vix eum cogitare, nodum nucia irctueries: Sic Aristodito leges Trrenitionis tradit, ii vix acie Iidcm reperias Deisitionem, iliae omnes semici nam quas ipse in sitis libris D cfinitioncs assignat,
insiti otii ps aliquando coniectari,qua Dcmonstrationes
Ui, mi Diti uenisse, videtur . Lege quae de mundi aeternitate doce ita de immensitate primi Motoris,qua de unico Mudo auae de numero Intclligcntiarum,quae demotii ad ategoriam Ru tatis: vid suspicarine, an scire videatur. Scientia intcna cilcci us accuratissin ci& scrupillosissimc de sacAonstration tractante deinde vcro qu
85쪽
Demonstrationis est,suspicio coniecturi, quidem leuissimae Certe haec non eo animo dixerim,iit Prindipi detraliam Philosophorum; sed ut tacite respondeam im-r0rtunisiimis argumentis,qua c. s.lib. ρ.contra Diffinitiones;& ex libris Posteriorum contra x cmonstrationes,&j9iffinitiones solent adduci. Respondendum m enim,requiri omnia illa ad accuratissimas Definitiones,aut Demonstrationes verum pauciora ad bonas,d satis probatas Definitiones, aemsistrationesve sufficere. Septima obiectio contra artem inuestigandi Diffinitionem Si illa Methodus Bona c' sequeretur hac ratione posse Definitionem probari Homo est anima vi non est irrationale, ergo est animal rationale:sed Arist. i.Pin.c. .docet per syllo .gismum diuisorium non posse demonstrari Definitionem: Erro methodus illa r nciendacit. Resipondetur,Aristotelem loco citato tantum velle ostendere, no posse acri Demonstration um potissimam, d probandum Definitionem alicuius de ipso: non tamennesa posscsicrib Osismu qui m
De Diuisione altero Merendi Instrumento.
DIuisio alterum est Dialecticorum Instrumentum, De qua tractaturi,primuimiit, quier via beato *ruvi cideinde, isto dubitandiiciemus. Divisio est commqnioris in minus communia distributio utanimal alii, homo, aliud brutum. nusio Rutem est duplex,alia Nominis, alia Rei Nominis est,quae alicuius nominis signisca ne enumerat, ut Cani alius Gelastis, aliuster
ambigua,&Homonyma expicanda.Diu so R est, eon 'vi' 'dupista; illud Integrum,siud niuersum Totum Isterum uniuersa est,mo fui partibus neq; nomen tribuit,necronen ivt domus, i infiαπparietibus, tecto consistit;cum fundamentii non sit domus; nec tectum domus appellatur Totum universum qst, quod tribuit suis partibus nomen, cratio nem ut homo, Erutum animalia sent. Diuisio ergo Rei est gemina iiii az totius Integri in suas partes, ut domus,alia pari in tectum,aba finitamen in alia metes:quaeam totius niuersi in parto si i sibi sit de Diuisione totiuMVmuerit:haec duplex est, illaea m Perse, m
86쪽
HI auae sint canones,quos diuidendo scrvare debemus . Primus . Oporistet partes Diuisionis exhaurire totum diuisum,eo pacto atque lege,ut nihil sub diuiso contineatur, quin etiam ponatur sub aliqaia Diuisionis parte: sicut nihil boni debet subpartibus diuidentibus,quod sub diuise minime contineatur. Quale haee est mala Diuisio, Animalium aliud piscis, aliud auis. Secundus canon In Diuisione nihil contineri debet supermacaneum. Quo sit,ut haec sit mala Diuisio, Animalium aliud homo,aliud brutum,aliud album. Hinc sicquitur tertius canon,scilicet membra diuidentia debere esse oppositata Opposita nquam,aut re,aut solar tione. In hac enim Diuisione, quam diluis Ambrosus primo Ossicinorum tradit; Bonum,aliud honestum,aliud delectabile,aliud utile, membra non semper re opponuntur,sed ratione soles Medicina quippe dulcis, es: delectabilis, utilis, lon platorii, sta tiam erit, si alicuius uirtutis gratia sanari homo velit. Sed Plato quartum praeceptu preceptum addere uoluit in Politico LSopbista, ut diuisiost binaciaibi illa Muod preceptum reprehenditur ab Arist.primo de Pari animalium capit. 2. Quia cum virtus Cardinalis possit unica Diuisione in prudentiam ustitiam,temperantiam, fortitudinem diuidi; quaredavidetur in prudWitiali , non prudentiam;& dei de non prudcntia in temperantiam,& non tςmpcrdntiam: RHucit desn e . So-
, dent quidam hoc loς0 de medio do argumcetandi ex Diuisione agere,sed id opportu
π tisrumpam do dictum ustinoua in toti Integri non competere enis p TQ ubus Iluples nanque totum Integrum a Philosophis ponitur,aliud om U'ῖ ' nevim aliud Heterogeneum: Homogeneu est, .uiu parte euisdem rationis sunt um i cum ipso;vt ouilibet pars aquae, in aqua:diciturque a Latinis totum Similare H ehostendum est,cuius partes sint diuerta rationis a toto;Yt domus; Focat 'inu to tum Dissimilare. Ergo satem sentciuirino tua erit salsa in toto Homogeneo. R
spondetur, gando consequentiam . Nam totum Integrum,ctiam Homogeneum, suobus modis potest considerari; i primo,ut totum integrum est; secundo,ut parci ci ait nomen totius Vmuersi V erbi gratias Aqua paludis poteth considerari id tum Integrum est; scilicet,ut implet totum lacum: tunc nomen citis cit hoc qua implens totum lacum:. . breuitatis causa , cetur aqua B vel aqua C. Secun- do potest considerari,quatenus competit cimomc aquae limes tot in niuersum ad omnem aquam in orbe cxistentem hac r Vinici menim in sim igitur qi . Licet eruo haec enuntiatio veras haec particula aquartim is paludis est. Maamen
haec estglsa, heep xyicula aquς huius udis csta B, i particulam a lup eskilum aquam clusimplet totum lacum: quod quidem est tam
sum Perspicuum est igitur, totum Jmegrum,quam us sit HomOseneuπ,non Uri dicari de suis partibus: qua totum Integrum est. Non prs dicatamquam in rccio; nam in casu obliquo bene potestir dicari, sicut totum Hetero neum enim enuntiatio vera est, Brachium est minis. Respondetur secundopr dictum argumentum;si quid probat, probare etiam partcm Integrantem pridic ri de tox Integro.Sicut enim nomen totius aqui paludis pompeut eius Par non tamen O
87쪽
situri loco,non possunt partes integrantes vocari. Respondetur, Fumenturii comeludere: ita Diuisionem Rei hac ratione esse diuidenda. Diuisio Rei alia totius intcgri in suas partes,alia totius essentialis in suas partes essentiales Physicas , hec inodo adducta: alia vero totius uniuersi in suas partes. Qua aut ratione partes estentiales Physic ab integrantibus distinguantur,lege in Magistro Soto 1 Phy.quest. Tertia disticultas. Dictum est, Divisionem Per se esse duplicen aliam Generis in Decies,aliam Generis in disserentias. Hqc Diuisito, Ens aliud substantia, aliud acciacens,est Diuisio rei uniuersq; quoniam cns quod diuiditur in decem Catestorias, tens mi; prsterea cst uniuersium ut libro sequenti,capite undecimo ostendemus , E st,qui per se substantia est ens, accidens quoqite. Ac Preterea novi mussio Genem in species,aut differentias, quoniam ens non est genus; teste Aristoteleq. Metaphysstext. 2. Porphyrio in Isagoge, capite de Specie. Ergo daturalius modus Diuisionis Per se. Respondetur libentissime concedendo,non tantum esse duas species Dimisionis Per se totius uniuersi, sed addendam esse tertiam, sciliacet Analogi in Analogata qualisaest Diuisio antis. - - - -
Diuisio rei univcrss. est Per se: quoniam ex Arista i Poster.cap. . enus per se conectitur propnctatibus suario specierum,ut necessiim est lineam aut recta est aut cui ua: numeru,aut pare aut impare: atqui illa diuisio no est Generis in species,aut insisteretias; vecostat:ergo datur aliud Diuisionis genus. Dices Continetur sub Diuisione Generis in ditarentias, quia homo non modo differt alesua, quoniam est animal rationale, sed etia quia potest ridere.Verum hac solutione non euertitur argumentum.Nam quum supra numerata est Dii,isio Generis in differetias inter Divitiiones Perse,aut differentia sumebatur pro coprehendit etiam disteremias accidentarias. Si priori modo, risibile non est dis entia, sed proprietas: si posteriori,certe sub Diuisione generis in differentias claudetur Di- vilio subiecti in accidentiae qualis est harGAnimal aliud album,aliud nigrum, aliud medio colore aiicitum Pnam hae etiam sunt accidentariae differentiae:test. Porphyri , p. de differetia. Respodetur, propter hoc argumentum esse defendendum,illis Miuuionibus, quae enumeratae sunt, posse addiquartum genus Diuisionis Perse.
Sunt tamen qui arbitranturibui praeceden ; iussi fultati osse aster responderi, in do; Diuisione Analogi in Analogata referri ad Diuisionem Generis in species, ῆς Miuitionem enoris in Droprietates ad diuisionem Generis in differentias. Sed '' pi/ς 'olutio .Etenim si Divisio Analogi in analogata refertur ad Diuisionem ge ri in ip iesiouare ergo Diuisici generis in disterentias non refertur ad Diuisio. 'I 'ςri in speciess presertim cum magis disserant Analogi in Analogatum': ςreta Speci quam Genus, Disserentia a Cenere, Sp idylaem plus differt P priςx- ditarentia, muta differentia λ specie nam dii tentiai species ad
in eius inferiora Diuisio. Generis in P prias affectio nes Diuisioa
88쪽
: Commmenti in uniuersam Logicam.
eandem semper attinent Categoriam troprietas autem dc differentia non ite Ergo multo magis referri debet Diuisio generis in differentias ad Diuisionem, neris in species,quam Diuisio generis in proprietates ad Diuisione generis in otia ferentias. At quoniam et Topicorum monet Aristoteles, saepe loqui ut plures t quuntur,&ego noniinum quantiones suscipere nolo, appellentur hae diuisiones ut libuerit, referantur ut placuerit dummodo intelligatur,dari aliquas Diuisiones Perse,quae sunt Analogi in Analogata, alias generis in proprietates. Scio enim morem Doctorum in dimidendo, te quo dixi lupra,cap. 7.obiectione ultima.
Quinta difficultas. Quare non est facta mentio Diuisionis speciei in indiuidua' Respondetur Quia magister Plato ut Porphyrius est iubebat,species inscientijs nodiuidi in singularia,quod sint cre infinita.
Sexta. Quomodo Diuiso accidcntis in accidentia vocatur per accidens,cum haec diuisio,color alius cando alius atrobalius medius,sit accidentis in accidentia,& nosit accidentaria Albedo enim per se colori cst conega. Respondetur, Diuisionem hac esse accidentis in accidentia, mendo accidens,ut significat quidquid contin tur in nouem Categorijs;qua ratione non sumitur nunc:sed accipitur nunc, ut significat illud qu0d alteri accidcntario, contingenterque conuenit. Et quia diuisum huius Diuisionis non conuenit contingcnte mcmbris diuidentibus, ideo non est
accidentis in accidetia, sed generis in species Color enim respecti corporum,accudens est:respectu albedinis,genus. Septima difficultas contra primum boniDiuisionis praeceptu Haec Diuisio est bona,Animal aliud album,aliud nigrum, aliud medio color aflectu;& nihilominus aliquid continetur sub membris diuideesibiis: quod minime continetur sub diuiso. Nix si ilicet,que alba est,& animal non est.Respondetur, album duobus: modis o L. se considerari, aut secundum se tantiim, lac ratione continet sib se nivem, aut ut pertinet ad hanc Diuisionem,&hoc pacto non eam continet. Nam,ut pertinet ad hanc Di uino ne,debet una cui subintelligi animal;ita ut sensus Diuisionis sit iste Animii, aliud est animal album,aliud est animal nigrum,aliud est animal medio colore affectu:ra: cita nixio continetur sub albo. Caeterum contra hanc receptis sin insolutionem est argumentum Si Diuisso supraposita ita esset explicanda, sequeretur eam non cilla per Accidens, sed Per se. Probatur. Nam quodlibet nacmbroriam diuidcntium habet necessariami Unnexionem cum diutis. Siquidcm animal albudinecessa id est animal, oppositum introluit repugnantiam:vi lib. .cap. 3.Ostende mus .Respondetur. Ad hoc ut aliquod membri dicatur habere necessariam conii Monem clim diuise, no esse considerandum quatenus claudit in se diuisum Gilioqui noninis ityiuisio esset Perse; omnia membra haberent necessariam connexion acum diuisis ted ratione eius' id includit praeteripsunt diuisuin:ita, si illud additum diruit,habeat necessariam c5nnexionem cum ipso,Diuisio sit Per se;sin minii , Accideritaria Et quia id quod addit animal album ad amniat,est tantum album,o album non habet necessariam conexioncm cum animali; ideo haec Diuisio, Anima lium aliud album,aliud nigrum,&e estper Accidens . Possunt tamen ut videtur duo hinc incommoda sequi alteruta est, hanc Diuisionem,Hominima ali sunt Grania iri alij Rhetores,alij Physici,&c. alij nihil horum sunt, esse tamcn possimi, esse
per se quod profecto nemo concedet. Probatur complexio : Nam Gramma ticus babet necessariam connexionem eum homine,cum nemo possit habere scientiain Grammaticae id est,habitum rerum Grammaticanain demonstratione actu situm,
89쪽
situm,nisi fuerit homo:& idem dico de Rhetores. Alter uin incommodum: quo-xς V hanc diuisionem, Animalium aliud praeditum cst voliuitate, ud carci illa:vel GiΠd intellectu constat aliud eo destituitur non esse Perse Patet,quia habens v Riit tem, non habet necessariam connexionem cum animali cum Angeli sint praediu voluntate, non sint animalia . Quod si dicas illud membrum, habens voluntatem,habere necessariam connexionem cum auimali,quia debet ibi subintelligi diui sum, nempe animal iam haec sellatio est explosa. Haec argumenta petunt a nobis, quid intelligamiis, quum dicimus , aliquod membrum habere necessariam conia xionem cum diuiso . Respondetur in primis, ad hoc non sufficere, si ipsum membrum diuidens non possit ulla ratione intelligi sine diuisb;alias argumentum illud de Grammatico Rhetoressirmum permaneret. Sed tunc membrum diuidens iudicandum est,habere necessariana,MPer se connexioncm cum diuise,quando vel dir
se continetur sub diuise,sicut homo sub animali,de substantia sub untriue quando ita connectitur inferioribus illius diuisi, ut taliuin in se i0xum naturae non possitit si te ipso reperiri sed quaedam inseri'ra ipsius diuisi habeat nccessariam connexionem cum stero membro diuidente, quaedam cum opposito . Quia ergo habetis Ioluntatem,ita competit quibusdam inferioribus animalis,ut necchari,debeat esset coniunctum esseniij eorum animalium, ideo illud membrum dicitur nccessario di per se connecti cum animii.Verbi g alia, InrςIcqus necessario coniunctus cst cuiadam animali,nempe homini; ab alio asinis necessario separatur, idest a bruto: de habens intellei tui necessariam conexis nem habet cium animali Russis ut ex
η'i' ' mqnc propositis diuisionibus, prior sit accidentaria, posterior necessaria.
irtium Instriimentum Dialecticum est Arguiment tio, de qua non prius disset remus,quam explicauerimus quid si trinuntiam ex Enuntiationibus nanque ipsa Argii mentatio coalescit Entinuatio est oratio verum , aut falsum significans, 'thomo est animal. Et quidem En imitatio tribus partibus saepissime constat ubiecto, Attributo,don uitriusque Subie luna est 'ior Enuntiationisi ars,cui tri liuitur altera ut illa vox, homo; in superiori Enuntiati'no. Attributum,ici Praediacatum est posteriori nuntiationis pars,quae tribuitur ala vox animal. N acus autem,siue C pilla est verbum Sum,is,fuivitio Praedicatum Subiccto conlaccitur, Pixi,Eminuationem saepe bis partibusconstares ti in propter Enuntiationc, sicundi Adiaccnus,quae non constant Praedi ato, cet rc uci pus sint ad Enuntiati ne Pr icatu constantes viii te in hac Enuntiatione Hom' in Tum propi Hypotheticas, quae non confl ntur χω biecto, hi Pr dida: i. scdcx duabusinus riationibus vii 'cinunti at o, Si Si l ce m Occi Graece dicitur Axioma, Latine vi 0 appellatur tiam nuntiaturi , ET
'Πζnte; cluti suis partibus constituta, quas coli iunictio siqua inscrendi connctat: ut homo est animal,ergo homo est si bstantia. Ante id cnsist prior Argumentati knus r ,ς qua altera sicquitur, ut illa. Enuntiati0,homo est animal, in superiori Argu m ntatione.Consequens autem cst post crior pars,quae ex ab infertur; ut illa nunti ' hQMomo est substantia,in superior Argumetatione, contuinta infercndi cst,
90쪽
dies est,constat antecedente,5 consequente; nec tamen est Argumentatio:qvia illud antecedens non iungitur consequenti, media inserendi coniunctione Antecedens insuper Argumentationis est geminum,simplex scilicet, compositum.Simplex est,tquod unica enuntiatione conita ut in Argumentationesiperiori liquet composium vero, quod pluribus; ut in hoc syllogismo;Omne animal est substantia omnis homo est animal,ergo omnis homo est substantia. Antecedens est compositum ex duabus Enuntiationibus,quarum prior vocatur Maio vel Propositio. Posterior autem Minor, vel Assvnaptio
Rgumentatio est duplex,alia sona,si mala;bona est,in qua ex antecedentes quitur consequens; ut somo est anim al;ergo homo est substantia: mala autem qua ex antecedere nosequitur consequens ut Plato vixi ergo Aristotcles vigilat. Sed mala argumentatio reuera Argumentatio non est, non enim constat antecedenMala A tes consequente.Consequens siquidem est, quod sequitur ex antecedentes; at in gumenta mala Argumentatione id, quod appellatur Consequens non sequitur ex anteceden-xi R si . . Et quidem in statua non est vere caput aut cor,sed AnalOUice; quia tametsi aliqua' δμm statuae locum eum occupet, quem in nobis caput iure sibi vendicat,non est ca- '' put: sicut nec vere influit in membra.Idem omnino de priori posteriori mais A gumentationis parte iudiciu est.Quamobre hocst Vocanda Omnino Argumctatio, sed cum adiectione Argumctatio mala:quemadmoduaris I Top c.j.n0 vult ocincaptiosam rocinationem appellari ratiocinationem,sed malam ratiocinationem. B na Argumentatio est duplex, alia ratione formae, alia ratione materiae. Bona Argi mentatio ratione form est , in qua ita consequens ex antecedente insertur, 'tin quibuscunque voc bulis,seruata simili methodo arsumentandi,nunquam possit dari antecedens verum, consequens falsum:vt patet in hoc Syllogismo,qui est in Barbara omne animal est substantia,omnis homo est animal;ergo omnis homo est substantia. Argumentatio bona ratione materiae est,in qua ex antecedente sequitur consequens,in illis vocabulis,aut similibus,in aliis tamen poterit dari antecedes verum, e consequens fessum:vt omnis homo est risibilis, ergo omne risibile est homo.Noenim hetc argumentandi formula in omnibus vocabulis firma apparet,ut non sequitur,omnis humo est animal ergo omne animal est homo.Essicax tamen erit quo-
. ......tiescunque gumentabimur id terminis,qui vicissim commeent:vt homo, risita piaeipii particep nimal S. sensus 'm bona silueratione formae, Argumen ilucrattane materia inquatu6 species diuiditur; in Syllogismum,Inductionem,la
cta precedentibus ut omne animal est substantia, omnis homo est animal ergo omni, homo est substantia.Hic obseruandum est consumiens Syllogismi contingens ei se nonina quam, aliquando etiam impossibile:tamen temper necessario sequi ex concessis prsmissis,ia est,duabus nuntiationibus antecedentis Inductio est Argumentatio,in qua a singulis prob nitineratis ad uniuersia progredimur ut iste homos .est ridere.&ille ae ceterorum eadem est ratio ergo omnis homo potest ridere. Quod