장음표시 사용
171쪽
ro aut in amaenisi is hortis, aut ad umbrossus-mιrs populos, totam anteriorem AEdiam paristem convesiunt sive sedens , lentius ambulans te te placide ageres hoc jucundissimum otium nobili ssimis sermonibus aut dedita opera indusiis , aut fortuito , atque ex tempore Oblatis conditum esse minime ignoras' quemadmodum pOsremo illo die, cu us ego pos ridie in Urbem reis dire sum coactus. Nam cum, Iam sublatis men sis , superior sermo , quem ego postea ad ALPHOMSUM Ducem Fratrem Tuum in oratIonem Conis clusi , utrum praesaret , an Rex , qui bellum gereret, id per suum Imperatorem administran. dum curaret' an ipse praesens adesset ad imperan. dum , confectus esset , atque eo veutum esset,
cum omnes tacerent e ecce tibi vox credo ex
tuis alicujus eam fuisse, qui tibi ad equum pedibus operam dant ) ad aures noras advolat rNULLO HABES IUDICIUM. Tum Mau Iius Martellum intuens e audi , Martelle, ut etiam homines infimae conditionis de Iudicio libere sentiant ' quod adhuc multi , iique non imperiti Viri quid sit, aut unde oriatur, non satis habent
exploratum. Tum ipse vocem evus excipiens : ego quoque , A fanRoli, non rn ris, quos valde
peritos Viros esse dixisi , sciam esse connumerandum, sed qualis tamen ego sim , quodnam hoc st Judicium , unde comparetur , nondum satis in. tellexi . Quare mibi quam gratissimum erit , squod quisque vestrum de hoc sentiat , id me pla.
172쪽
nius edocuerit . Ac quoniam Manetolius hoo tu sermonem intulit , is , ut qui fortasse habet alia
descendet. Tum modestissime , ut solet , mnυιιus . Equidem , libere dicam , magis habeo quod libenter in hanc audiam sententiam , quisquam quicouam de me audire possit ac quam ego Iudicii discultatem eo modo indiscarim , id ita mihi casu tum succurrit ἰ neque us piget. Nam quod ipse a me habere non potes ' fortasse ego per te ab isis doctissimis Viris Fulvio , Gualevio, Martesio , Cananio , Ri Io auferre potero. Quibus dictis, in Fulvium , quMi illum
invitans, oculos convertit . Τ un Fulvius e neque
ego me fatis explico, ut quid hoc si, libere discam. Magis equidem sentio in quo hoc judicium deesse video , quam , quamobrem id sat.ut prose re sciam. Hunc postea Gualen ius secutus est y qui interea quid diceret, animo secum volvebat et si hoc tantum evolverat, esse rem omnium nobilis Lmam , atque ideo ex sua nobilitate paucis esse communicatam, neque item propterea, quid eset. facile dici posse. Tertio in loco Cananti s ipse quaedam attulit , minime ingrata sed ipse quoque in quo sibi minime satisfaceret. Tum Mamrellus , homo es perbellus , parrem suam iualium transferens , Riccium , 3nquit , rescribere in pisse , videor de Fusibivio nosero a&dise I is rotam hanc quaesiouem facile nobis absolvet . Tum ego e sensi, Marte lis , inquam, quo
173쪽
fugias sed id mibi magis dolet, quod tuo Ri cio nimium tribuisti , qui cum id praesare non possit , certissmae infestiae suae tesimonium dabit , neque ipse quoque, qui de illo ita senseris , tuum judicium satis comprobabis . Equidem , Carrinais iis Amplissime, ut Fusobinius Martello retulit, jampridem de Iudicio scribere incoepi , sed mixcaput inchoavi, ne dum totum corpus absolverim, id quidem reliqui habeo in mente optime disiuis tim , sed non , quod hic ex tempore , atque paucis, proferam. Dies enim ut vides ) properas, ut nosti concedat, oe jam sermonis satis esse potes , quod superius eji habitum . Quare fi mibi
concesseris , ut opus conficiam , atque poclea aut illud descriptum ad te mittam, aut te in Urbe, cum se calor isse fregerit, expetitem, hocque tibi postea descripto recitem , erit multo mihi commovidius ad id , quod de eo sentis , explicandum, oe tibi , o caeteris planius ad intelligendum, eum omnibus in legendo in quaque parte , qu minus probari videatur , conssere , atque otiosius ponderare licebit. Id quod cum a te facile, atque de omnium etiam sententia impetrassem, sum reximus, atque aliquot statiis in amplissima pomticu confectis, te in cubiculum conduximus , d
inde quisque in suum quietum discessit. Ego veropo Iridie mane Ferrariam reverti ad uxorem graviviter aegrotantem, quae ut convalescere coepit, nihil habui antiquius , quam ut de judicio sidem meam tibi praestarem. Opus itaque sumpse, nequo
174쪽
illud prius de manibus deposui , quam absolute - confecerim ς absolutum vero descripserim , atque ad te postea miserim οῦ quam meam sententiam , Mi vides , Dialogo sum eomplexus . Tres enim gravissimas personas de eo acutissime disputantes induxi - Sebasianum Delium, Marcum Antonium
Flaminium, o Iulium Camillum. In quo se tiabi satisfecero, erat miri quam gratissimum p s m
nus , neque id erit ingratum , quando videris, me omnia fecisse, ne in eo a me demermos. Vale.
175쪽
Cardinalem Amplissimum D I ALO GU S.
Er eos dies, quibus ego Bononiae apud Alexandrum Magiolium, Utrum optimum, atque elegantioris literaturae perstudiosum , de iis vero , qui in eλ praestaret, optime meritum, familiariter agerem, una simul aderant Iulius Camillus, Marcus Antonius Flaminius , ac Seb stianus Delius , Stephanum Saulium Roma expectantes, quicum postea Genuam proficiscerentur , ut apud eum in amoenissima eius Villa totam aestatem illam in literarum otio, quasi Platonico instituto, transigerent; is paucos post dies venit . Cum vero eum quoque Μ totius
aliquot dies retinuisset , pridie ejus diei , qui eorum discessum antecedebat , post prandium de Iudicio praeclare disputatum est . Nam cum superioribus diebus quidam sane bonus Vir, atque haud mediocris literaturae, sed omnis prorsus Iudicii , atque elegantioris scriptionis expers , Historiam de rebus gestis Ssortiorum Mediolanensium Principum a se conscriptam edidisset, ut Magiolius
Atendulianus, qui unus reliquus erat ex ea Gente, quae Cotiniolae Ateno ulla fuit , sed uim rescivit, continuo ad Librarium, apud quem osus venale eX positum erat, accurrit, atque omnia volumina, quanti quanti indicata sunt, emit, quae postea, uno tantum sibi retento , quo doctissimis Viris factum suum , quoties opus esset , Comprobaret , domi suae comburi jussit . Forte enim, sublatis mensis , ejus facti mentio facta est, atque ita Magiolius librum afferri jussit, qui non sine omnium risu, f modo enim in hanc, modo in aliam partem , ut fit, Volvebatur , J est lectus ; contra vero Magiolii Iudicium mire commendabatur, ut qui Alexandrum Magnum in Gentis
176쪽
suae factis illustribus describendis optime imitatus esset , qui se russi ab Apelle depingi, atque a Lysippo in rin ri passus est ; ita illum Majorum suorum res praeclare
peltas a nullo, quam a foedo , atque Inculto Scriptore, describi maluisse. Tum Magiolius. Mihi quidem ita visum est ; quam meam sententiam vobis quoque comprobari, valde gaudeo. Sed qui ipsi, ridens inquit, scimus, an nostrum , an eorum, qui ita scribunt, probatius sit judicium 8 Nam si quae plures commendant, ea probabiliora sunt, jampridem a nobis abjudicatum est , quando
infinitis partibus ii plures sunt , quibus id scribendi genus placet , quam qui illud valde vituperant . Est quidem , Magioli, tum Saulius J ubi plurium omnino ,
quam paucorum, plus Valeat sententia, atque consensio; 1ed in hoc , de quo nunc nos agimus , Iudicio , quam res est eximia, quaeque suapte difficultate non solum non obtineri, ted ne cognosci quidem potest , quam rari ii sint, qui recte sentiant , omnes vident ; quemadmodum in caeteris quoque praeclaris rebus , quarum cognitio,
atque perceptio paucis communicatur, evenire videmus.
Quare etiam fit, ut ii postea Viri , qui ea sint consecuti, caeteris hominibus in pretio, atque in honore sint maximo . Tum Magiolius . Equidem scio , Sauli, ita esse, ac quo quid difficilius est ad acquirendum, eo etiam illius pauciores fieri compotes ; Ied ego vereor , ne isti pauci , qui caeteris judicio praestare se putant , falli pose
sint. Nam ita res suapte natura obscura est, ut non satis vere deprehendi possit. Equidem quantum ad me, cujus nunc judicium laudatis , sateor jampridem avere scire, quid hoc sit, aut unde comparetur, quod nos J dicium appellamus. Nam ut id mecum multum, ac diu cogitarim , nunquam tamen id quivi deprehendere , neque quae de aliis audiverim , satis in iis mihi feci. Ad haec Saulius. Facile Delius noster id nobis explicabit, qui mecum alias f si recte recordor J non imperite de eo disputavit . Tum Delius inodestissime , ut caetera, recte quidem recordaris , Sauli ; sed quod ego tum de Iudicio tecum egi , satis tibi esse potuit , ne dum istis doctissimis Viris , atque etiam summo Iudicio praeditis , me meis ineptias ut ipse patefacerem, invitares; in quo etiam scio , te recordari , me mihi in mea illa sententia non magis satisfecisse , quam Magiolius noster se in sua
177쪽
sibi satisfacere dicit. Tum Magiolius. Nobis gratissim unis ut pro istis etiam dicam J seceris , Deli , si nobiscum, uicquid illud sit , quamquam haud dubito , quin tua
umma eruditione , atque istis Auditoribus dignum sit,
nunc, cum satis commode facere potes , communicabis.
Fortasse enim in quo ipse quoque tibi te non satisfacere dicis, hodie cum horum quisque, quid de hoc ipso sentiat, libere dixerit, ex diversa omnium sententia , quasi ex multiplici judicio Judicium hoc deprehendetur . Tum Delius. Hac ratione faciam, Magioli, libenter, si quod mihi istorum nomine polliceris , aut ipsi postea fidem tuam , aut ipse eorum vicem mihi fideliter praestiteris. Tum Flaminius. Nihil esse arbitror, Deli, quod aut a me , aut a Magiolio nostro tibi quicquam praestandum sit , qui rem , ut se habet , optime expressurus sis; si quid tamen erit, in quo, ut fieri solet, ego a te dissentiam , id libenter proferam . Credo , idem Iulium Camillum a ce facturum: id quod Julius Camillus da
se quoque allirmavit . Utrum autem , tum Sebastianus,
i cum ita vultis J hoc ego nunc paucis , atque compendiose vobiscum agam i Vereor enim , ne qui Perendie discessus noster instat , quicquam quemquam nostrum occupatum habeat; an magis, ut rei nobilitas postulat, paulo copiosius, atque etiam ut digna est, illustrius per- tradiem l Cui tum Saulius ; de perfectionis ratione tota
mea cura est. Nihil est, quod propior iste discessus tibi ullo impedimento sit, quo minus rei dignitati cumulate satisfacias. omnia enim, quae ad illum pertinent, jam provisa , & comparata sunt . Recte Saulius , tum Magiolius . Quin si opus sit etiam in quartum , atque in quintum diem , & quotquot opus sit alios , eum v bis proferre licet. Qui tamen dies si vestro desiderio quicquam obstat , fingite vobis Coeli caussam aliquam hunc mihi, atque huic praeclarae Disputationi condonasse. Quare quicquid habes de Iudicio , cum qua majore dicendi
copia, tum etiam argumentorum abundantia facere poteris , nobis explicabis . In qua Disputatione cum Flamianius, ac Iulius Camillus quid & ipsi sentiant , in medium protulerint , quod mini per meas Occupationes, ac rei familiaris curam , ut vobiscum & discedam , & in isto honestissimo otio , quod vobis constituistis, vivam, non licet ; hoc saltem mea fortuna mihi concessisse videri
178쪽
deri poterit , ut ex meis laribus vestrarum Di sputationum , cui ego quoque Interessem , quasi initium sumpsissetis . His paucis hoc modo vicissim peractis , atque iam omnibus tacentibus , tum Seballianus sentiens , se expectari , ut promissum praestaret , sic exorsus est .
Natura comparatum esse Uidetur , ut, quae in rebus humanis minus egregia habeantur , ea passim omnibus hominibus obvia, atque quam notissima occurrant quae vero nobilissima , quaeque hominem ab homine dili inguunt , ea in longe abattis , atque abstrusis locis recondantur ; ut in herbarum , lapidum , metallorum , caeterarumque rerum virtute facile cernitur I quarum quicquid nobilius est, id aut rarum genuit, aut ab hominum cognitione longius amovit. Qua ratione fit, ut eius benefacio, atque usu disti cilius utamur. Id quod multo magis in iis bonis, quae animi bona dicimus , deprehenditur, quς quo praestantiora sunt, eo etiam comparatu sunt dissiciliora; ut in omnibus virtutibus comprobatur , quibus qui praediti fuerint , pauci admodum sunt reperti.
Idem in rerum cognitione , atque occultis earum scientiis fieri videmus , in quibus comparandis summum studium, atque diuturnus usus peropus est, cum neque tamen in illis persecte proficiatur . In quarum praestanti Gsimarum rerum numero cum unum Iudicium homini d
tum sit, si , aut quid id sit, non facile scitur; aut non ejus quisque sit compos; nihil admodum cuiquam mirum vaderi debeat, atque eo minus, quo illud caeteris ingenii partibus longe praellare constat; ut si nos quoque, qui de eo hodie dicturi sumus, id, quod conamur, minus assequemur , non tam damnandi simus , quod rem tantam pertractare ausi , quam sortasse laudandi , quod tantam difficultatem, ut vobis obsequeremur, nihil simus veriti. Sed cum tria sint, Prudentia, Consilium, Iudicium, quae ita inter se sunt amnia, ut aliud pro alio Lepius usurpetur, si, quae duorum aliorum communia sunt, cum Judicio , t quod non semel uaciendum est J communicaro, nulli mihi vitio verti debebit. Ego igitur hoc Iudicium I ut jam rem aggrediar J ex rerum cognitione , atque
earum usu nasci dico ; quod statim ex eius definitione comprobatur. Ita enim definitur , ut Judicium sit agendarum , & cognoscendarum rerum ad suum rqctum finem praevidendum absoluta cognitio i ad cujus rationem
179쪽
qui suas actiones constituet, numquam a proposito aber rabit. Ex cuius delinitione continuo, quod dicebam, ex persecta rerum cognitione , atque earum ipsarum exercitatione Iudicium nasci constat. Quam sententiam illi sequi videntur, qui Pediam, quod apud Graecos idem est, quod apud nos Ireditarem , in Latinum Peritiam conve tunt; ut non solum Iudicium ex rerum cognitione ori tur , sed pro ipsa coqnitione apud Graecos quasi accipi posse videatur . Praeterea vero si solus Sapiens recte tu, dicat; Sapiens autem ideo appellatur, quia rerum Omnium scientiam optime calleat: contra insipiens, hoc est, rerum omnium ignarus , imprudenter Videt , nonne ille ab ea rerum cognitione, quam optime tenet, recte sentiet λ hic vero ab earum ignoratione, qua plenus est, toto, quod dicitur, errabit Caelo Deinde , si una rerum cognitio omnium rectarum actionum est magistra; haec enim quid agendum sit , quid non , aut quando , quoque in loco , quibuscum , ac quoad decet, ut haec quoque Iudicium, quod in hominum acti odibus haud postremum locum Obtineat, doceat, oportet . Postremo si contrariorum par est ratio , ut rerum ignoratio omnis Iudicii est expers, ita contra, qui earum cum usum, tum etiam experien tiam optime noverit, is rectissime ut de iis judicet, necesse est. Quare etiam Aristoteles gravissimus Auctor di. cebat , quae quisque novit , is de iis vere judicat , eo. runaque sanus est Judex . Unam igitur quamque rem bene judicat , qui ejus peritus est ; absolute autem mnia , qui omnium peritus est . Ut rationibus , atque auctoritate constet, Iudicium Omnino ex rerum cognitione proficisci. Quis enim s vos quaeso J Judex in
suis Iudiciis exercendis, nisi quae causam faciant , atque in iis , quae potiora sint , sua prudentia discusserit , unquam ad veritatem sententiam seret λ De quo Iudicii genere nihil necesse est plura dicere , quando hoc tantum
argumentis, atque testimoniis niti omnibus constat. Quid vero Medicus , cu)us officium est curare ad sanitatem, finis autem sanare, nonne primum eX morborum cognitione, deinde ex assidua eorum curatione, judicandarum aegritudinum rationem ut ante perceptam habeat, quam
aegroto quicquam remedii adhibeat, nisi illum perdere voluerit , necesse est y Memoriae proditum est , sutorem
quemdam quid enim vilius i J in Apellis figura calce
180쪽
inenti fibulam optime correxisse . Id quod non aliunde
quam ex ea scientia , atque usu , quem In calceamentis
consuendis habebat, effecit. Quare etiam illi Apelles tredidit, suumque mendum correxit ; non autem ita, cum hic item extra artem suam in eadem figura nescio quid aliud damnasset : unde illud postea in vulgus emanavit: Ititor non ultra crepidam . Qui primus Gratias eo modo , quo passim videntur , essinxit , ut una spectanti aversa, duae reliquae adversae ponerentur, id spectavit , quod audierat , homines duplo in reserenda , quam in ineunda gratia, debere esse largiores . Recte ille quoque, mea quidem sententia , iudicavit , qui rerum omnium Naturam matrem , mulierem estinxit uberibus plenam , ut qui , quam sciret cuncta procreasse , eamdem suis alimentis illa ipsa nutrire significaret. Ita de caeteris ejus generis dicendum est . Paulus JEmilius in uxoris suae culpa tegenda summo consilio fuit, cum per calceamenti caecum dolorem uxoris repudium significavit; quia sciebat, si eam patefecisset, duarum filiarum, quas ex ea natu grandiores habebat, Nuptiis sese turpiter obfuturum. Neque ille deducenda uxore imprudenter amico consulebat , cum ei suadebat, ne maxime deformem , neve formosissimam illam duceret . Alteram enim numquam Uere amaret , alterius vero Zelotypia semper acriter solicitaretur , qu niam rei naturam pernoverat, quae est , vit omnes, quae pulchra sunt, valde ament, atque magnopere appetant
quare etiam fit , ut possessori aci eorum insidiis sit m Dxime metuendum; deformia vero etiam suis odio esse s iere. Scipio Africanus praecipiebat , nisi res cogeret, aut victoria haberetur exploratissima, collatis signis non esse cum hoste confligendum , idque recte ex sortunae inconstantia, quam in multis suis, atque alienis rebus optime noverat . Alexander Magnus cum ispe alias , tum praeclare sensit , cum se nisi ab Apelle pingi , atque a Lysippo informari passus est; quia res magnas tantum magnis Viris recte committi prudenter noverat. Iudicium isti Astrologi sententiam suam de inaequalibus anni temporibus, de pluviis, de messe, de hominum morbis, s paratim etiam de principum tum laetis , tum adversis rebus venturis, sua quadam vocis vendicatione appellant. Quaero ego, unde eam isti quasi praesensionem sibi conficiant, nisi ex rerum Coelestium, unde hsee fiunt, cogni