장음표시 사용
41쪽
ser , qui egregie eo quoque numero ad amicos scribere Consuevit. Sea quoniam an hac quoque parte dupliciter versari dictum est Horatium , & cum ad absentes scribit,& cum agit coram , nolim in hoc, quo praesens Oratio refertur, quispiam mihi Iuvenalem audeat objicere. Nam Persium nihil vereor. Nam cum ad castigandum, quod in eo fit maxime versuum genere, quae Viae sint omnino, is aut iudicio non sano, aut natura prava ductus odiosiorem
sibi delegit, quae est, ut perpetuis jurgiis, ac paene metu
proposito peccantem ad sanitatem traducere conetur; in qua accusandi ratione ita saepius acrem castigatorem, abrue asperum agit commonitorem , ut magis ad gravius elinquendum , ac etiam ad desperationem reum impellat , quam ut suorum scelerum quicquam aut pudeat , aut poeniteat . Ac ne te multis teneam , cui non id et
tum nimis , vel , dicam , insolens videri potuit , unde
Semper ego auditor tant&m ntinquam ne reponam λ
At noster usque eo leniter suum castigando adigit , ut istachrymas prae pudore non teneat ; seque eo , in quo admonetur, oderit plurimum; quod quidem patris est; illud magis domini interesse videtur . Ad haec illud accedit , quod in Latina locutione ille r centior huic Romano con- Cedat, Oportet. Quonam tandem, inquit ille, Ovidium mihi reponis λ Num hic ex tot voluminum aliquo inter tuos recenseri commeruit λ an prorsus, ut qui ad imitandum nihil conserat, reiicituri Hunc equidem , quod videam , ex Heroidum epitiolis L ita enim inscribitur illud opus J atque ex Transformationibus possiim in aliquem locum recipere , quo dignus sit , quem imitemur . Sed huius ipsius Medeam audio a summis Viris omnibus in Coelum tolli ; ea si umquam in lucem prodierit , fortasse loeum illi alium impetrabit . Iam vero a Lucretio, si quis aut de Anima , aut de rebus Coelestibus, ac naturalibus aliqu1d versibus agendum esse constituit, imaginem eam sumere licebit: ut nuper Aonius tribus de Anima libris optime perfecisse judicatur; qui totum ejus numerum ita estinxit, ut mihi psne Lucretium alterum, cum eum lego, legere videar. Ac quoniam fere nemo est, qui, modo primas syllabas attigerit, non audeat aliquid in Epigrammate iocari , ae perpauci , mea quidem sententia, ita Icribant, ut iterum legi possint, his quoque
42쪽
maxime providendum est, ut habeant, quo recte imitanodo se se recipiant . Hanc autem palmam sunt, qui Catullo constanter deserant; sed is quodam suo numero nimis dele fari videtur, qui nae mini quoque probatur, si sua sponte veniat; sed vereor, ne Vi saepius coactus trahatur in compositione ; certe conquiritur diligentius , &propterea etiam laboriositus connectitur , atque non faci lius comparatur. Longe vero major eorum est numerus,
quanto etiam ignarior, qui in hoc genere Martialem sequantur; de quibus nihil aliud dicam, quam id eis sacere sine rivali per me quidem maxime licere . Equidem illos soleo , quicumque ii fuere , qui cum Virgilio inobsegnum Deum tam erudite , tamque eleganter tu in re , caeteris ejus generis Scriptoribus facile anteferre; idque jure optimo facere videor ; quippe qui & inventi ne minime vulgari , & dictione , quae germane Latina sit , aeque reliquis antecellant . Quod unus Navager ius & vidit primus , & omnium imitatus est optime . Tria mihi adhuc restant , quibus similitudini, imaginem in Poetis attribuam , Bucolicum carmen , grandius illud Heroicum, ac quasi bellicum, &, quod inter
horum utrumque interjectum est, mediocre . Quam trifariam imitandi rationem Maro nobis unus cuni abundantissime , tum luculentissime suppeditabiti. Hic etenim in unoquoque sic versatus est , ut in singulis omnibus egregie praestiterit . Nam cum Videret quantam universa Graxia ex tribus praeclaris Scriptoribus , Theocrito , Hesiodo , atque Homero gloriam consequeretur ;minime contentus, si eorum quemvis in suo genere tantum aequasset , omnia unus in se experiri est ausus ;quod quidem ingens onus ita validis humeris sustinuit , ut quo Graeci suum singuli , ac per se quisque, hic solus tria illa scribendi genera sortiter , ac summa cum omnium laude in Latium provexerit . Siquidem in pastoritio carmine , humili atque demisso calamo omnium optime est usus; quas mansuetiores Musas suo loco, atrue ordine res rustica temperatius excepit ; a qua disce-ens divina illa divini hominis tuba altius carmen inotonuit , cum Heroicas virtutes, atque arma invicta iisdem perpetuis versibus gravissime est persecutus. Sed de Poetis hactenus : jamque ad institutum nod rum redeamus.
Hi sunt igitur Scriptores, qui suo quisque genere maxi-
43쪽
rae probentur, quosque ipsi ex bonorum omnium sententia sequendos esse statuimus ; qua vero id ratione fieri debeat, deinceps altero, & tertio libro planissime quemadmodum arbitror J demonstrabitur.
44쪽
Roperanti mihi, Alphon se Princeps, ea, qua
scribere institueram de imitatione, hoc secundo libro absoluinis, explicare, in mentem venirUereri, ne mea haec omnis opera frustra sumeretur , neve cultius dicendi genus antequam ad suum summum perveniret, aut meo, aut quovis etiam maiore studio contineri posset , quin praeceps ad suum interitum collaberetur. Nam cum duae viae sint
omnino , quibus haec facultas & conservari , & augeri possit; docendi una; scribendi altera; in neutra a nostris satis profici, ab adversariis autem omnia praestari plani susime videbam. Nam qui ex nostris optame docere sciunt, aut ejus studii laborem summum, aut indignitatem non minimam diutius ferre non possiant. Si quis vero, cujus res minus lauta sit, ac personae ratio eam indignitatem nihil vereatur, huic facultati opem aliquam ferre studet; continuo tot illi adversa objiciuntur, ut ab incaepto desistere cogatur . Nam praeter mercedis exilitatem , qt metiam in frequentissimis Civitatibus multo , quam par est, semper minor extitit, ea quoque quam angustissima aut suo tempore non dissolvitur , aut etiam interdum improbissime abnegata intercipitur ; cum ex iis quoque, qui docent , multi sipe stultorum Civium improbitate, atque ignorantia, qui Auc orum eorum interpretationem ab eis postulant , qui pejus de sermone Latino mereri non possent , potius , quam id sceleris in hanc admir-tant, ludos delerunt, se te in otium conserunt, a publico illo munere abstinent . Sed quod nobilissimi artem hanc non profiteantur ; mediocres autem hanc ipsam multis C 4 ra
45쪽
rationibus deserere cogantur ; gravissimum id est quidem , verum multo id gravius, multoque lethalius vulnus est, quod ab iis, qui perpetuo, ac, quae pessima sunt, docere nihil verentur, huic facultati crudeliter infligitur. Nam cum Civitates humaniorum studiorum magistris firorsus carere non possint , eos ex eorum numero suis udis praeficiunt, qui plerumque in iis pessime versantur; quorum qui cum Auctores , quos in scholis foedissime
interpretantur , tum etiam quam viam in docendo ineptissimi sequantur, pudet reserre. Ex quo tanta eloquentiae calamitas injicitur, tantus morbus, tantum, tamque praesens venenum in totum eius corpus dissunditur , ut sexcenti Cicerones eam ad incolumitatem restituere non
possent. Quae quidem publica pestis usque eo jampridem emanat, ut privatas etiam sedes sua contagione sese coinquinet , atque pestilenter inficiat. Quis enim hodie a-'rad primarios Cives eorum liberos docet , nisi qui aut egui ejus, aut Medicus futurus sit 8. Quibus quid tandem cum bonis literis , atque cum eloquentia esse possit, ipsi, quorum res agitur , viderint primarii Cives . Equidem, qui operam dat , ut Cytharaeuus fiat , quomodo Rhetoricam alios docere possit , non satis video. Quid vero , quod , si qui ut hic quoque nostrum incommodum attingam J adolescentes hisce humanioribus studiis maxime delectentur , ac brevi in iis plurimum sint progressuri, copiasque nostras maxime cum docendo, tum etiam scribendo sint adaucturi , continuo eorum parentes rei augendae, quam orationis expoliendae multo avidiores , eos ad alias
facultates , & a paleis f ut ipsi dicunt J ad grana compellunt colligendat In quo ipso quantum de viribus nostris detrahi , tantum adversariorum vires adaugeri sentimus. Atque haec , quae ad eos , qui docent , spectant. Nunc vero de iis , qui scribunt , pergam absolvere. Qui igitur lambendo se magis exercent , continuo neque ii sua quoque difficultate , quam ob rem id ossicii minime praestare possint, carere videntur. Nam cum ad illud otium mul- ita sint necessaria; neque illi tamen ex suis scriptis aut ut Iam , aut satis exiguam utilitatem percipiant , aut a scribendo prorsus cessant, alit parum omnino scribunt , idque 1, pius secum interire sinunt. Sed cum his paulo liberius etiam agatur. Res eis undique abunde sit , scribant , in-
qum , isti , & commode etiam scribant ; innumerabilia
46쪽
conficiant volumina ; gloriam suam adament I quantum tamen striptio valeat ad hanc, quam quaerimus, summa eloquentiae opem serendam, jampridem cognitum est; cum Ciceronis ipuus divina illa tot scripta multa saecula jacuerint contemptissima ; idque in ea Civitate , in qua & n ta Α & alta , & diu feliciter dominata esset eloquentia. Tametsi multis ii plures sunt partibus , qui eo modo scri-. bimi , quo infantes , quo barbari , quo ineptissimi. Nam. ut Philosophos , ac Medicos omittam J quorum alteri aut suo Marte , atque ingenio de, Philosophia scribunt ,
aut veterum Graecorum scripta Latina se facere arbitrantur , cum in suam linguam ea convertunt ; qui quam id spurce , atque contaminate faciant , nihil attinet discere. Res enim ipsa se indicat. Alteri vero in suis pharmacis scribendis , aut etiaem in disceptando , utra salubrior medicina adhibeatur gravissime aegetotanti, aliquan do pestilentiori oratione utuntur , quam morbus ipse est , cuius curationii ipsi sunt adhibiti. Ac ne quid eos etiam attingam , qui Historiam scribunt , qui , uno , aut alterim excepto , ita in ea infantes sunt, ut vel puer trimus infantior esse non posset ut hos inquam , Omittam ,
at tantum Iurisconsultos commemorem , non ne conti
nuo horum de Iure consiliis , non legum ipsarum explicationibus omnes Bibliothecae sunt plenae , atque oppi re Horum certe multo plura sunt , quam caetera omnia,cςterarum facultatum Volumina ; quae tam pessime scripta sunt , quam eorum leges sunt sanctissime perlatae Non enim ii solum impurissime scribunt , sed legum etiam splendidissimis voluminibus suapte barbarie tantum officiunt, ut non solum non intelligantur, sed Ane jam legi sint desitae. In uno eo nobis optime consultum est, quod , qui testamenta, qui pacta , qui conventa , qui
caetera e)us generis stipulantur , quorum turba maxima j
atque in osticio suo maxime frequens est , sua scripta , suas barbaries , suos contractus non edunt , non publia cant , non ut caeteri faciunt J in omnium hominum manus emittunt. His enim unis, si publice destribantur, non solum de eloquentiae omni dignitate , sed de omnibus etiam literis Latinis iampridem actum esset. Qui et iam L si Diis placet J dedita opera omnem operam dant, ne Latinam vocem ullam in tuis scriptis proserant, con tra omnia barbara , inquinata , immunda summa de in
47쪽
dustria in ea congerant. Quantum autem ab Italica lina,
sua ut de nostris tantum agam J damni ac calamitatis iampridem huic invectum sit , atque adeo in dies inve-.hatur magis , difficile est dictu . Siquidem in nobilissimis
Civitatibus jam publicae Academiae celebrantur , quae auItalici sermonis rationem omnes disciplinas traducere conantur ; & ex omni ordine multi reperiuntur , qui quae Latina sunt , in suam, linguam convertere non cessant 3 eoque iam ventum Est, ut multa Ciceronis Volumina con secerint , ex quo unb tanto , tamque nefario scelere non solum eloquentiae , sed Latinae rei literariae universae. a dele exitium afferri videtur . Non enim iampridem multi desunt , f ut illud istis etiam condonem , quod sua Hsta convertendi ratione optimos Auctores misere dila cerent , ac immaniter discerpant j qui cum ignorantiam suam sic excusant , tum etiam laborem hunc fugiunt a
Quid nobis iam tantum studii , & laboris ponendum est in Latina lingua perdiscenda , cum iam in nostra habeamus multa , ac brevi simus caetera habituri , quae Latiana sunt omnia λ Neque vero id huic satis commode ac
cidit , quod , si qui omnino ex nostris , aut fideliter docent , aut perpetuo scribunt , ii brevi, ac subito f ut e iam iniquo Coelo haec uti videatur J de medio auferuntur , atque hanc cum sua vita , quasi in medio deserunt cursu. Occidit Christophorus Longolius , Petrus Alcyonius , Andreas Navagerius , Iulius. Camillus qui foliquatuor Viri , si vitam suam , quantum potuissent , longius produxissent , i neque enim admodum natu gramdiores decessereJ multo altius eam extulissent, quam quo nunc sita est loco ; cum etiam contra , qui inepte , qui inquinate , qui barbare & scribunt , & loquuntur , Nestoris annos vivendo superent , atque ita superent , ut viribus omnibus ad ultimam senectutem commodissime utantur; an abutantur magis y Postremo vero id accedit, quod multo id amplius est, quod ei restat ad suum summum ascendendum, quam quod adhuc consecit ascensus γin quo uno superando longe etiam fortioribus , quibus eo valide tollatur , opus est humeris , a quibus quam pessime imparata sit , iam omnes videmus. Quae cum imia sint , ut prope omnia maxima adversa; nulla nisi parva , debilia , caduca nostrae parti accidant, quotidieque insurgant , qui adversus eam conjurent , immania mo sera ,
48쪽
sra ; contra vero a suis aut vivis deseratur , aut brevi morituris destituatur, ac huic ad eam persectionem, quam desiderat, multum abes e videatur, nihil mirum cuiquam videri debebit, si ego id magis veritus sum, ne haec rur sum ad imum revoluta celerius relaberetur , quam , ut ad suum summuna pervenirer, sperarem omnino. Quem tameh tantum meum, tamque justum merum magis mihi ad huic recte prospiciendum , quam ad prorsus de ea desperandum, susceptum esse Volo. Quare vos rogo, cui
egregie id sacere & scitis , & potestis. Bembi , Salaletii, Poli, Jovii, Masseji, Manutii V Ramberti, Nava- gerit alteri , Catinii, Marii , Olivii , Flaminii , Scali sri , Omphalii, Perionii, scribite, perscribite; huic adesto
vestris calamis ; hanc vestris scriptionibus sustinete , tollite , ornate. Vos vero, Amaseji, Bonamicti, Victorii ,
Lathom ii , Strum ii , Bocchii , Corradii, Grifolii , Palearii , Majoragii . Jovitii , Gyraldii docete pariter , &scribite ; viam aliis commonstrate ; eos etiam non ad Iarvum itineris spatium comitamini , ac quasi de vestro umine lumen aliis accendite. Conspirent, qui boni iiunt, ubique docendos atque dicendo in hujus sane issimae Reginae Remp. conservandam , Omnem operam, curam, di ligentiam in hac una augenda j atque latius propaganda ponant , atque defigant . Equidem, quantum in me erit , quod ex APPARATU meo videre videor aliquid omnino esse P curabo ,- ne id a me ulla ex parte deli de Tet. Nam & docendi , & scribendi , quamdiu mihi licebit , ossicio perfungar. Nunc autem , quod exorsus sum, de imitatione scribere pergam, ut prorsus absolvam. Cum igitur tria sint, quae universam eloquentiam constituant; inventio , dispositio , locutio ; totidem etiam in rebus , mitationem versari necesse est. Primum enim ad optimi alterius rationem inveniendum est ; deinde quicquid in veneris , recte , atque ordine constituendum ; postremo , ut eloquaris, accurate laborandum . Nam sive invenias quid , sive id inventum constituas , sive postremo elo. quaris I certam in omnibus viam ut habeas , ad cujus rationem ea omnia peragas , in primis erit tibi diligenter providendum. Quod quemadmodum in omnibus faciendum sit, hoc secundo , & toto tertio libro abundo explicabitur. Sed quoniam res omnes aut eaedem sunt o. Innino , aut sinules , aut contrariae , continuo quae e dem
49쪽
dem sunt prorsus , neque inter se quicquam discrepant nihil ab imitatione agjuvari posse videntur. Nam rem prorsus eandem agere , quam alius agat , semper erit idem agere , numquam imitari : ut qui libros f quemadmodum dicunt J imprimit ; qui quidem in suis formis
componendis facile habere poterit ad cujus imaginem , atque adeo imagines , eas componat ; sed cum unam
L quod ajunt J torculari in solium semel expresserit , ac
perget infinitas exprimere , in nullam earum ulla. erit i mitatio ; eaedem semper erunt, a prima nihiι ultima di-.1crepabit. Si quis item ita ridicule insaniat , ut Daphnidis mortem defleat iisdem versibus , quibus Maro, nec literam ullam commutet,& dicat, se Maronem imitatum esse', quis hunc continuo in centum non conjiciat Anticyrast At mutet , addat , detrahat, jam tum sui aliquid habere poterit ; verum si quid simile , aut contrarium transserat , tum prorsus imitatoris nomen assequetur. Nam cum omnis res aut simplex , aut multiplex sit, inimultiplici tantum imitatio dari videtur : ut in invenien do, consti tuendo , loquendo ; quoniam non uno modo invenimus , constituimus , eloquimur et in simplici autem non ita. Nam quae simplex sit res, potest illa quidem. aliunde ad se conficiendam imitationem sumere, a se autem ipsa , si iterum agatur , nullam. Una tantum Lati- ,
na sit lingua , eaque s ut rectius illi ominer J optima :qui ea lingua loquatur , quia sola sit, in ea nullam habebit imitationem; sed tantum Latine loqui dicetur. At sit f ut est J multorum generum I sit gravis , sit tenuis ,
sit , quae horum inter utrumque posita est, mediocris, V ilubiliter fluat ; interpunctis , atque interspirationibus distinguatur , pura sit , atque leni S : contra etiam , dura , severa , & si quae alia sunt genera: cui horum sequis. addixerit , recte imitator dicetur ; quoniam illud probarit , caetera contempserit. Sed quoniam crebro nobis accidet , ut, quae dicta sint prius, eadem saepius dicenda occurrant ; qua id ratione recte fieri possit , locus postulat , ut pluribus explicemus: tametsi, cum de locutione agetur, multa etiam restant dicenda. Qui igitur in eo argumento versabitur in scribendo, quod ante eum quispiam alius occuparit , ac suum sibi usu vendicarit , aut id aliena , aut
ea ipsa , qua is id persequitur, lingua, erit ei faciendum: si in aliena id iaciat, aliquo modo faciliorem , ac magi S
50쪽
tutam scriptionem suam habebit omnino. Nam si quid ex
ea in suum ipse usum, ac commodum paulo liberius transsulerit , non continuo Omnium accusatio , neque reprehensio ei subeunda erit : quando legenti altera sortasse lingua minime nota esse poterit. Deinde vero, quod jam pridera' bonorum more, atque consuetudine id videtur sine ulla offensionis culpa feri posse e quemadmodum cum Graecis Plautum , & Terentium secisse constat , qui in suas Latinas fabulas ex Graecis fabulis locos integros transse ferre non dubitarunt e quin eorum etiam alter ex duabus
Graecis unam suam Latinam aliquando sibi effecit integram ; clamet ille usque licet furem , non Poetam fabulam dedisse ; hocque magis esse contaminare, quam scribere fabulas , insimulet : longe semper equidem Laelii ,& Scipionis judicium , quam veteris Poetae obtrectationem, fecerim pluris. At Maro nimis frequens in Homero est , nimisque apertus , qui partes ad verbum paene innumerabiles in suam iuneidem transferre non dubitavit; Ut in AEneae tempestate , quam totam ab eo surripuisse criminantur. Neque item Cicero non ex omni Graecia , quicquid ei libuit, minus in sua scripta compilavit. Recte sane uterque & prudenter. Sed multo etiam plura sumpserit Maro f neque enim illum umquam surripuisse fatebimur J tam id apte , tam cum re sua , tam cum natura facit, ut potius ex eodem fonte, unde etiam Homerus , quam ab ullo Graeco exhausisse, dicendus sit. Ac quod ad tempestatem attinet , mihi noster in ea optime& fingenda , & describenda, non solum nihil ab Homero sumpsisse , sed eum etiam longe superasse videtur. Quid enim , quaeso , horridi habet Ulyses , cum naufragus ad litus natans ejicitur Nam caetera sunt , ut intempestate , placidissima. At noster in ipsius etiam tempestatis apparatu legenti terrorem incutit : in re autem
ipsa Dii boni J quid horridius λ quid miserabilius ab eo
Talia iactanti Iridens Aquilone procella ,
usque eo , cum Neptunus mare totum cieri sensit , aut
scribi , aut fingi potest λ Nisi isti naturam ipsam , quasi Alexandrum imitantem , sibi effingant , qui uti se a s Io Apelle , sic haec ab Homero tantum, quicquid mirum ediderit , depingi patiatur. Hoc item modo de Cicerone est dicendum, qui, quod a Graecis sumpsit, non tam id