장음표시 사용
191쪽
multa largiebatur. Huius legis capita, quae multa variaque fuere, alio suo loco collegi.COnstantinus vero, etsi eam legem valde Augusto placuisse sciret, sibi tamen non placere ostendit: Liberum coniugium vel caelibatum esse debere: iniustum esse poenas irrogare non solum caelibatui, sed etiam orbitati. Et vero cur hae poenae Principi Christiano displicerent, magnam cau- sam fuisse, multis verbis exponunt veteres clesiassise historiae scriptores: testanuurque et- stivi s iam eum edixi Te, ne vel caelibes vel coniuges O lib. . 'bi,minus quam alii, iuris haberent. Non extat in libris iuris Civilis haec Constantini constitutio: sed ea extat,quam eius filii, voluntatem pruden-
tissimi patris sui secuti, ediderunt: ut quod lex
Papia statuerat de poenis caelibum, aboleretur. Non laudabo pluribus vertiis hoc Constantini iudicium. Sed prudentest homines facile intelligunt, libertarem uxoris ducendae, vel non ducendae, esse in Rep. necessariam, S cuique homini relinquendam esse. . Posteaquam dictam de nuptiis est, proximum esse videtur,ut quid de patria in filiosiam. qui ex iusto matrimono suscipiuntur, potestate Constantinus statuerit, audiamus. Antiquam ea de re legem. Rom. ex legibus Romuli & XII. Tabul repetere oportet: quibus etiam locis aliquando plura diximus, quae hoc rursus loco repeti inculearive nihil attinet. Ouod vero
Constantini proprium est, & ex maiori quadam
192쪽
. eius constitutione, quae extat integra libro IV.Cod. Theodos. a Iustiniano breviter est descri- .uia.C. de ptum,inquo suum Codicem relatum audiamus puri pon Libertcti H mHioribus rantum impensum est, ut patribus, quibus ius vitae in liberos necisque pol flos olim erat permissa, eripere libertatem non li
Non modo ex lege Romuli, sed & XII. Tabul.
pater filium etiam ter venaere poterat. Sed Numa filiumfam. maritum vendi prohibuerat. Caeterum extra coniugii causam multis annis Romani retinuerunt ius vetus patriae potestatis.
Primi nostri Iurisconsulti videntur cum ius illud vitae & necis improbasse, tum Vero patriam potestatem filii iam. aut vendendi, aut obligani ' . di damnasse. Constantino vero igsita esse non z-poterat illa Diocleti ni recens edita lex, in eamdem rem. Sexto anno post illam suam superi rem, qua libertatem filiissem. patres eripere non posse professus erat, constitutionem, aliud quippiam edicere coactus est, miserabilem ut ita loquarin unum ut exciperet casum, qui ius aliquod singulare postulare videbatur. Extat lib. IV. Cod. Iustinian. in haec verba eius comstitutio: '
Si quis propter 'imiam paupertatem, egest remque, viritus causa, filium filiamve sanguini
tintor vendiderit: venditione in hoc tantummodo casu valente, emptor obtinendi eius fervitii habeat facultatem. Liceat ouitem ipsi qui vendiri vel qui alienatus est, aut cuilibri alii, ad ingenuia raim cum Zropriam retct ς οῦ modo si aut pro
193쪽
. Comment. Lib. II. , tium instat, quodpotest valero : aut mancipium pro huiusmodi praestet. In codice Theodosiano extat titulus, de hi qui sanguinolentos emptos vel nutriendos acceperint: ubi haec Conitamini constitutio paulo aliter descripta est. Verum etsi verba eadem non sint, eandem tamen sententiam esse manifestum est. 'Agitur autem praecipue de iure em
ptoris, qui ut illa loquitur a sanguine quoquo
modo legitime comparaverit: & aliarum in hoe geUere veterum legum aprio bus Ρrincipibus editarum meminit. Certe satis apparet, Constantinum, quantum fieri potuit, leniisse quod illi edixerant. passus est, infelicem patrem, qui seipsuin alere non potest, vendere filium recens natum, & adhuc ut ait non ignobilis poeta amatre rubentem nam hunc sanguinolentum veteres appellasse videnturin quem alioqui vel abiicere vel exponere cogeretur. Longiori excusatione opus non habet necellitas,quae legem nullam habere dicitur.Sed tolerabilius esse vide-.tur, ut & patri & filio consulatur, partum ali apud emptorem dominum, & patrem pretium inde aliquod, unde se alat, recipere, quam
utrumque fame contabescere.. Caeterum ne inieas angustias quibus nihil esse miserius potest inopes hinnines redigerentur, longe humaniori aliquando ratione prospexerat ConstantinuS, edita etiam lege, dignissima profecto quam neque ipse obsolescere pateretur, Nequae alii deinde Principes contempsissent. Nam quarto sui . Imperii ' anno , quamvis
194쪽
i 64. F. Baldmni de Legibus Const. M.
multis adhuc bellis civilibus distraheretur, eorumque sumptibus exhaustiam videret suum fi-srum, d de Imperii etiam sui possessione dimicaret: tamen liberalem legem edidit, quae inopes S parentes & liberos servaret. Non fuit ea fortasse postea tam valde necessaria, cum iam 'dives Ecclesia suas alendis pauperibus facultates erogaret. Sed cum hoc ab ea expectari non- dum subsidium posset: Princeps optimus a suo fisco repeti voluit. Non possum equidem Iustiniano nostrynon succensere, si id mihi modo licet quod optimam hac de re illius legem, cum suum Codicem colligeret, praetermiserit. Sed Theodosio tanto magis gratia habenda est, qui sui Cod. lib. XI, eam bona fide , . proposuit his verbis: Aereis tabulis, vel cerussa iis, aut linteis mappis scripta per omnes emitates
Italiae proponatur lex, quae parentum manus a parricidio arceat, votumque vertat in melius.
Officiumque tuum haec cura perstringat, ut A quis parens adferat sobolem, quam pro paupertute
cducare non possit: nec in alimentis, nec in veste impartienda tardetur, cum educatio nascentis
infantia moras ferre non possit. Ad quam rem fiscum nostriιm remprivatam, indiscreta ius in praebere obsequia. Digna proseelo lex, quae ad memoriam hominum sempiternam in tes incisti, pro rostris
omnium civitatum proponatur, in eo etiam albo, quod nemo non legere possit, nemo unquam ausit refigere. Deberi parentibus & liberis alimenta, di natura & ius civile saepe- monent.
195쪽
Sed ubi haec humanitatis ossicia privata egestas ct inopia interturbant, an homines fame contabescent Θ An infelicibus pueris, qui nondum per aetatem suo sibi labore victum quaerere pos-iunt, nulla pubi ea erunt subsidia' Habuit Ee oesia,habuerunt bonae civitates,ptochotrophia, brephotrophia, orphanotrophia. Sed Constam tini temporibus non nisi eorum fundamenta ibcta erant; nondum ita erant & constituta, &locupletata, ut omnes egenos. alere possent. Caeterurn ipseConstantin. de suo interea potius,quod ad eam rem necessarium esset, impendi voluit. Neque vero novum eis, pueros ali ex publico. Olim Athenis liberi eorum, qui pro Rep. Occu- buerant, in Prytanaeo publicis sumptibus ale.
bantur. . Romanum quoque aerarium olim parentibus trium liberorum suppeditabat, quod ad eos usque ad pubertatem educandos satis esset. Eaque etiam de re lata lex erat iam inde a , itemporibus Horatiorum Tergeminorum: quam quidem suo adhuc tempore, Augusto imperante, servatam fuisse, Dionysius Halicarn. scribit. Sed&Antoninus Pius puellas aliment, '' 3'. rias instituit, quae ex publico alerentur. An minus vel pius vel liberalis Constantinus esset y Imo vero constantem eius in hoc genere voluntatem, S perpetuam pietatem fuisse, altera eius constitutio testari potest, quae libro eodem Cod. Theodos. in hunc modum loquitur: Provinciales egestate victus atque alimoniae inopia laborantes, liberos fluor vendere vel op.
196쪽
ησ6 F. Ralduini de Legibus Const. M.
gnorarc cognovimus. suisquis igitur huius
modi reperietur, qui nulla rei familiaris subitavitia fultus' est, quique liberos suos aegre σ dissetis sistrati si per Ascum nostrum, antequam mi ca
lamitati obnoxius, adiuvetur ita ut Proconsu-Ies Proidesque aeratio nates per universam AP eam habeant potestatem: ta universis, quos βῶ. Derterim in egestate miserabili constitutos,sigem necessariam largiantur, atque ex horreissubstam
tiam protinus 'tribuant competentem. Abhorret. σnim nostris moribue, ut quenquamsame conjici, vel ad indignufacinus prorumpere con damus. ' Habuerunt post Constantinum Imperatores sua horrea, suasque cellas: sed habuerunt, Ux Tem privatim suam novo cuiusdam monopolii genere augerent, certoque anni tempore singulis res ad vinum necessarias suo arbitrio venderent: S interea neminem alium eius generis merces Vendere posse, Omnes vero a Praesectis . fisci emere debere, edicerent. Constantinus Vero, sua horrea esse voluit publica quaedam plo-chotrophia. Edixit quidem humaniter Valen- tinianus, ut Episcopi, quibus pauperes curael. I. e. de esse debent, videant, ne illi annonae vendendae ζ Pist. Rud. praesecti, qui dicebantur negociatores domus Principalis, modum excederent, populum degluberent, iniquum pretium exigerent. ' At quanto humanior Constantinus, qui hoc etiam ipse agit, inopibus & starentibus & liberis comstilens,ut annona iis ex publico non quidem ven- datur, sed donetur 3 Scio pias eius in hoc genere
197쪽
:eret, esse praetermis as. Sed earum tamen riam intercidere, nonne indignum est, aeque ferendum 3 .uam minime suerit ας γος Constantius,quamque Valde optarit, non distrahi, quos btura coniunxit: sed naturalem potius illam eietatem, quae sine acerbissimo dolore divelli potest, foveri: testip una eius esse potest: Tma constitutio, qua edixit: ' .. -
praedio eum villico & filiis legato, simul ne- fiιhici potes ex filiis legati videantur. Et legato instru-l. uxorem. Hrento sundi, cum constaret contineri etiam pi- ,concubi- y res & tonsores, qui familiae rustieae causa pDR 4
essent: & fabros, qui villae reficiendae, & si-
ἰ miles: responsum quoque est, u rin eorum S l. quaesiis infantes, videri testatorem voluisse legato con- tum. f. sed. tineri: non enim existimari debere, duram se- an instru a Darationem in i unx ille. Sed his exemplis opus. '
. non habebat Constantinus, ut quos HGurd- itam F setatis coniunxerat , vellet, quantum fieri ponet, quamvis in alterius potestate essent, ma- here consociatos. Sane filiissem.tam benigne,
198쪽
368 F. Balduini de Legibus Const. M
ucto magis dolendum eis, interdum eius constitutiones propter obscurum dicendi genus in
contrariam sententiam contorqueri.Dixit ape
te Ulpianus, Senatoris filium accipi, sive in Senatoria dignitate eum susceperit,sive ante digni- l. s. ὀesin. ratem Senatoriam. Non est diversa Constantini . Sφο xvri sententia, sed est paulo obscurius expressa. Ac si 4' 4 S quident significat, summo iure filios videri pri Vato', cum editi suut ante Senatoriam patris dignitatem. Sed paternos tamen honores filiis
Porro patriae potestati, de qua paulo ante di. cere coeperam,tam valde favit Constantinus, ubi sese inera pietatis fines continebat, S patri, qui deportatus fuerat, reverse, bonisque tuis & diagnitati restituto, tam voluit ius quoque in filios' suum restitui, ut etiam testamentum,quod fecerat filius patre deportato, irritum esse iubeat, recidente in patris potestatem filio; & hoe in L ult. C. de genere, remotis Ulpiani atque Pauli notis, iussest P C rit Papiniani ratam esse sententiam: quanquam . contractus a filio, qui legitimae aetatis erat, interea initos, non rescindi fateatur. . iΗic ego multa de iure di beneficio restituti . . nis deportatorum, deque discrimine inter con- . tractuum causam & testamentorum, dicere profecto possem. Sed cum longior ea esset tota disputatio, tum vero alium quendam ./ suum habet locum, ubi commodius aptiu rue explicari potest. Illud tantum nune icam, filium famil. patre consentiente recte contrahere, atque etiam eo ignorδnte, ud/ saltem
199쪽
peculiotenus pater teneatur. Testa-L, inent in vero nullo modo facere posse. Nam P0 ς' x Mxi famo si ex patris consensu tribue.' imul comple .retur emancipationem. imon enim alius, quam qui sui iuris est, testari: potest. Contractus vero etiam alieno no tanquam a procuratore, iniri possunt. Atque .ut testamentum semper irritum est, quod Quin -
a filiosam. est factum, etiamsi is suae deinde potestatis factus decesserit, ct quidem relicto non iis T i
obseuro testimonio ieiusdem suae voluntatis: sic Iesal. 3. etiam irritum fiet , quod ab eo qui iuris erat factum, est si in alienam deinde potestatem is recidat. Multo igitur magis, si non nisi propter patris deportationem semel liberatus, eo resti.
in priorem eius potestatem recidat. Quid 'igitur Z Filii cinquit Constanti us emancipa- dotionem a patribus, osciis petant: ut libertatem ' non damnationis, sed lenitatis patornae testem
Illud vero in eadem constitutione prudenter adlieit Si patria potestate pater ad corrum- ndi atque effundendi patrimonii filiorum liacentiam abutatur: talfuriose ac dementi, item prorigo, libidinum, omniumque vitiorum serva non esse corum pecuniam committondam : hed ut ab administra tioue talis pater fug c cogatur, tutor filiis fani. minoribus detur. istinianust scribit, filiosam. furiose curato. i. vlt. C. de . - dari, quia paterna cura sussietat ad=u M. fur. nationem rerum, quae ex castrensi pec
200쪽
I o F. Balduini de Legibus Const. M '
Iio vel aliunde filiosam. quaesitae sunt. suis erinis inquit) talis asseritus extraneus inveniatur , ut vincat paternum ' vel mi alii creden- . dum est, res liberorumgubernandas parentibus . Aerelictis ' Sed si pater ipse vel furiolo similis sit, vel filiorum res suae curae commissas dissipet:
res ipsa clamat, alio curatore opus esse. Sic enim parentum ius tueri debemus, ut ipsis ta- men etiam filiissem. consulatur. .
I. r. C. de Atque huc quidem etiam pertinet, quod ' bonis mat. edixit Constantinus, ut res quae ex matris successione, sive ex testamento, sive ab intestatoi fuerint ad filios devolutae , ita sint in potestater parentum , ut fruendi duntaxat habeant facul-' tatem, dominio earum ad liberos pertinente. Codex Theodosianus cuius libro VIII extat integra haec colastitutio ostendit, scriptum :su- isse a Constantino, has res ita este in potestate parenturo, ut fruendi pontificium habeant, alienandi eis licentia derogetur. Pontificium . . Vocat, quod paulo ante dixerat, & Iustinianusi repetere maluit, potestatem. Pontifiees dictos esse a posse, & facere: Scaevola apud Varro-- nem docet. Hinc pontificium generaliter dictum esse videtur, pro iure & potestate facien- Gelliui lib. QE Qxi in Voce utitur Gellius: ut in Cori x. eavi Ia. stantino minus insolens verbum este videatur. Sed ad rem. Ducentis ante Constantinum annis Caius noster scripsit: Sacratis. Principis no-fri oratione cavetur, ut matris intestatae hae edia