장음표시 사용
62쪽
LXVIII. Genera ipsa inter ses collata rur- Quotu sus in nota quadam essentiali perpetuo con- IS' venire possunt; ea nota constituit genus quoddam altiuS, seu Superius; est igitur genus a Ititas , seu superitas ea nota vel plures in unam collectae in qua duo genera inter se comparata perpetuo conveniunt: idem dsideam eamdem repraesentante Sentiendum . βic inventum genus animΩl , seu UiUUnS Sen- . sitivum collatum cum alio genere DiDente
nou sensitivo convenit in eo, quod vivat; igitur υivens est genus altius, quam animia ι. Schol. I. Cum eodem modo ex generct jam superiore ad aliud rursus, per collationem nempe generum uperiorum inter se, deveniri queat, divinae dantur generum classes, quas ita distribuimus, ut id, quo altius nullum est, supremum: id, quod nullum genus infra se habet, infiniam, vel PVOXi. mum : reliqua, quae his intercipiuntur, quorumque semper unum altero est Superius,
generatim subalterna, sive intermedia compellemus. Sic genus hominis supremum est en3, infimum Seu proximum animat: sub alterna directe ascendendo : Diceny, Sub- stantia, exiStens . . Schol. a. Genera inferiora respectu superiorum, sub quibus continentur, nonnumquam species : respectu vero inferiorum, quae Sub se continent, genera dicuntur; tum vero ad confusionem evitandam ea species, quae
. individua solum sub se complectitur, Spem - cies inflma audit. Sic vivens respectu Sub stantiae est species, & genus respectu Gni-- malis: anima est species respectu viventia, & genus respectu hominis: homo vero est species infima. Schol. 5. Prout diversorum adjunctorum, ac proprietatum ratio habetur, ita quoque di-Versa rerum genera, ac species statui pos-
sint . Sic attendentes ad brutorum dive v
63쪽
ε, Rurs T. Cap. LV. .' sitatem deprehendimus classem unam aliquam, quam nomine equi, aliam quam . nO-m e canis, aliam, quam leonis, cervi &c. designamus: erunt igitur Species, equus, Canis, CerDus, leo &c., quae inter se collatae sub genere bruti continentur, ac proin- de brutum erit genus , quod. d. 66. pro specie assumsimus. Item si in ipsis canibus, equis, &c. diversitates varias examinemus, novas Canum, equorum & spe- .cies inveniemtis, quarum respectu caniS,
equus dcc. erit genus. Similiter bruta possunt dividi in terrestria, aerea, aguGtiCG, quae singula sunt genera sub genere superio- .re bruri contenta, & alia adhuc genera infra se habentia, ut Eorum,. quae quatuor pedibus instructa sunt, quae repunt &c. Patet igitur in statuendis speciebus, ac generibus plurimum ab arbitrio nostro pendere. Id unum tamen hic monitum velim, ut in subordinandis generibus accurata comprehensionis ideae ratio semper habeatur, atque secundum. eam ita disponantur genera, ut quo sunt. altiora, eo minorem habeant comprehensionem,& majorem extensionem.
thid, ae LX lX. Disserentia est illa nota essentialis, si εχ dira per quam individuum ab individuo, species
serentia, a Specie, genus a genere differt. Prima eiu que vocatur indiυidualis, seu numerica; altera
specisca 9 ultima generica . Idea eam notam repraesentans pariter disserentiaIis audit. Sic dimerentiam individualem inter homines constituunt notae illo versiculo. contentae . I9. schol. differentia specifica inter hominem dc brutum est ratio, oc differentia generica inter animal, & plantam est SenSuS. Schol. Res dicuntur toto genere differre, . cum
sub eodem genere proximo non continen
tur; sic homo toto genere differt a planta, quia ille pro genere proximo habet animal, haec vero vivena.
64쪽
LXX. Quatenus nota cum objecto, quo Quid concum conjuncta est, ut conjuncta accλp tur, Iis,ffieatenus objectum dicitur mucretum 2 ut marmor rotundum, horno doctus; abStractumVΘro, dum nota absqus objecto, vel objectum absque nota , quocum realiter conjuncta eSt, consideratur: ut rotunditas, doctrina -- LXXI. In concreto quolibet duo attenden- Quoruda sunt: subjectum, & nota, seu ut ajunt, Pt ζOR forma, quae cum illo conjungitur. Et quia φτει tribus diversis modis serma cum subjecto conjungi potest, triplex inde oritur concretum . Metaphysicum, quando Arma a subjecto non rea PSe, Sed nostro solum cogitandi modo distinguitur sic per cogitationem sΘparataeidem quasi inhaerere a nobis concipitur: ejusmodi sunt omnia genera, dc Species, uzanimat, homo ; nam notae in iis repraesenta- , tae reipsa inter se noli differunt . Physicum, cum forma a subjecto, cui taliae rot, potest separari: ut homo doctuy, CONM3 rotun m. Logicum, si forma subjecto non inhaereat, sed mentes duntaxat nostra ad illud reseratur: ut cognitum, Dolitum, draideratum, Visum, audittam ; cognitio enim, dc uesitio menti inhaerent quidem, reseruntur tamen a nobis ad rem, quae cognitions , aut volitione attin
LxXII. Idea , quae psu in Incretum
ctum, Gosemcta dicitur : sic idea hominis do- creta aee i concreta doctrin e vero abstracta est. a coroII. r. Universim illa idea est concreta , quae conjunctim exhibet ea, quae reipsa con- sunt; & abstracta, quae conjuncta separatim repta Sentat . ZonroII. a. Eadsm idea potest sub diverso re- spectu simul concreta, , & simul abstracta' esse: sic idea reserens marmor rotundum concreta est, quatenus rotunditatem conjunctim cuin marmore repraesentat; de b
65쪽
dc abstracta , quatenus marmor rotundum ab aliis notis re ipsa conjunctis v. g. magnitudine, COIOre dcc. Separat .
abstractae sunt, in iis enim nota pluribus communis, ut separata ab aliis, quibuscum reapsct Conjuncta est, repraeSendatur. 2ου id i. LXXIII. Sicut res extra nos existentes per- ωx refle-cipimus, ita pariter ea, quae intra nos, Sed δ' in anima nostra insunt , aut fiunt, id earum nostrarum Objecta esse possunt: horum objectorum ideae, cum reflexione supra nosmetipsos facta obtineantur, refleaeae dicuntur. Idea proinde reflexu , quae & sensus intimus , &conscientia frequentius compellatur , ea est, cujus ope existentiam, ideas, ceterasque men iis nostrae mutationes, seu affectiones perci' pimus.
Sch I. In usu idearum , de quibus hoc in ca
pite tractatum est, graviores nonnumquam errores Subrepunt, quos ut facilius evites , sequentes te docebunt
Leges de usu idearum singuIarium, abStractarum, se uniυ rSalium t. in Ide is singularibus, quas per compositionem mentis efformamus β. 62. cor, I. , non semper r pandet objectum reip&a. existens; unde ex eo solum p quod rei alicujus ideam claram, ac distinctam concipiast, . in ferre nequeo, realiter existere; sic concist a montem aureum, quin is propterea uspiam
existat. a. in Idea abstracta ea separat, quae reapsu Conjuncta sunt β. 7 a. cor. r.): igitur ejus quoque objectum ita in se constitutum nomest, prout repraeymiatur: sic non existit m- tunditas sine COrPOre rotundo, numeruS Sine ebus numeratis, aut motus sine re motI ,
ac uuiverse nulla serina sine sura subjecto, qua
66쪽
in re veteres philosophi admodum hallucinati sunt. 5. Ideae abstractae de se mutuo a firmari DBquaquam possunt, cum quaelibet idea abstracta necessario sit haec, dc non alia id ea: sic, licet cum veritate cogitare queam : hic doctus est piuS, aut hic homo eSt doctus : nequeo tamen a firmare : haec doctrina CSt pie- . . tas , aut haec humanitas rat doctrina. Quod si quandoque contrarium videatur contingere,
id inde est, quod idea aliqua abstracta pro
metaphysice . concreta usurpetur, ut cum genus de specie, vel alio genere assirmatur: verb. grat. homo eSt animal, vel, temperantia est Distus. 40 Ut rectus mstrarum cogitationum Ordo habeatur, a quo omnis in litterarum stu-
dio progressus, & doctrinae soliditas pendet,
ordinetur ideae universales in mente secundum majorem Oarum universalitatem, hoc est, prior semper locus ei tribuatur, quae maiorem habet extensionem; tum succedat idea minoris extensionis: sic Diυens ante animal - hoc ante hominem concipiatur cons. g. 68, schol. a. fin.). -
LXXIV. Vocabula sunt soni articulata VH ouid vi ce prolati, quibus ideas mente conceptas Si- tabulumlgniscamus. Coroll. I. Unaquaeque idea, dum in mente existit, individua, seu undequaque determi- Quid nata est β. 59. schol. r igitur quodlibst terminust vocabulum ideam quamdam determinatam, - seu, ut loquimur, in individuo denotat, ac veluti determinat. Atque inde est, quod vocabula apud philosophos more . recepto termini audiant.
67쪽
Coroll. 2. Ideae res ipsas repraesentant : igitur termini mediantibus ideis res quoque psas secundario denotant. Se l. Patet id ex quotidiana sermonis co suetudine ; etenim dum sermocinantem audimus, jurs quodam exigimus, ut is & rebus ipsis, & suae menti congruenter loquatur, eumque,. qui in priore deficit, ignorantiae : qui in posteriore, . mendacii reum agimus.. Quod vero ad primam vocabulorum originem attinet; uti dubio caret, primos homines ab ipso auctore Deo ea fuis- se edoctos, ita pariter perspicuum eSt, eorum vos mulorum, quae progressu temporis obtinuerunt, significationsm ab arbitraria, ac libera . prorsus poeulorum institutione,& retentiona provenire. Non moror hic insulsam Epicureorum opinionem, qui homines ex tellure progenitos, prorsusque e- ' lingues primum statuerunt; tum veru SO-
nos, quos aliunde perceperint, suisse Imitatos, tandem in Ordinatos. prorupisse, EO qus commodi, delectationisque causa perpolivisse subinde, ac multiplicasse . Nec minus a vero aberrant ii, qui cum Psam- metico .Egypti regΘ primos homines lingua quadam naturali, ac vocabulis ipsam
rerum naturam exprimentibus usos suisses autumant, quam linguam etiamnum infantes locuturos contendunt, si ab omni ceterorum hominum commercio remoti educarentur. Nam si id ita se habeat, cur nota una adhuc etiam inter homines lingua toto in orbe obtinet Cur surdi, quorum cΘ-teroquin lingua praepedita non est, loquela destituuntur λ Quod demum etiam necessariae vocabula inter, ac rerum naturas Connexiccis vestigium deprehendero licet λ Et
nonne naturalem plurimarum rerum Constitutionem ignoramus, quas tamen certis
68쪽
quas denotant, in diversa genera tribuuntur :est nimirum singularis: ut Cicero, hic homo : - uniυersalis, isque vel genericus, ut animai, vel specificus, ut homo, vel particularig, ut Gliquis homo: concretus, ut a tus: abstractus, ut doctrina. Addi etiam potest simpleae dc Compleaeus , ille uno vocabulo, ut homo: hic pluribus simul sumptis constat: ut1mmo
Cius, marmor rotundum. 'Schol. Contingit videlicet frequentius, ut nos deficiat vocabulum ad ideam mente effor- . . malam accurate exprimendam aptum, quo in casu aliud insupsr, vel etiam plura in consortionem assumere cogimur, ut ea tan- . dem duorum vel plurium vocabulorum con- junctio exsurgat, qua calationem nostram. ad amussim ciam. aliis communicemus. Ea
res vid etur occasionem dedisso Lochio, alii que, ipsas quoquct ideas in simplices, re eo lexas distribuendi, quarum illa te mino simplici, altera termino complexo exprimeretur, tametsi id pro omni absolute
casu .necesse non sit; nam cum ex mento
Lohii illa idea dicatur sit Ieae, in qua ne
mente quidem plura discernere licet, ut sunt ideae colorum, odorum, Sonorinm, gaudii, tristitiae, verbo omnium SenSatis- num nostrarum ἰ compleaeae vero , in qua contrarium obtinet, ut idea solis, aediscit,
hominis, fieri utique, & quidem frequen-Μius potest, ut entia idea complexa unico solum vocabulo accurate designetur . . Hanc porro idearum divisionem adeo non improbo, ut eam potius retinendam esSe censea'; nequct enim in re. quidpiam novi continet; si quidem idea simplex cu ω confusa; complexa vero cum distincta , vel adaequata eadem est, uti expendenti β. -
m. cum coroll. in patebit: qi ae ipsis hisce vocabulis quandoque in sequentibus
69쪽
utar, ut eo facilius aliorum quoque auctorum, ac praecipue Lockii mentem in ope re de intellectu humano expressam tiro assequatur. Vide Leibnitium . - . LXXVI. Terminus quilibet duas in ments 'id ideas excitat: alteram sui ipsius, quatenus
materia. est SonuS articulatus: alteram rei, quam si-Ιis , & gnifico t. Si primo modo spectetur, sumitur urinalisl materiaIiter ut cum dico: Cicero es ae' trium D llabarum 9 si altero: formaliter, ut cum dico: Cicero eyt princeps eloquontiae. Rotu- LXXUI I. Τerminus formaliter acceptus velis thu, denotat aliquam re ipsa ideam, & positivus, Brinalislut res, homo, Cicero: vel absentiam alicuJus idqar, & negatiuus, ut nidit, ignorantia, Ste . Q rilitas , tenebrae r vel nullam ullo modo i- . deam, & inanis ocitur, ut CircuIus quadratus, mons Sine Dalle, att-entum album , ferrum Iigneum, & quaecumque sunt impossibilia, cum impossibilis, sive nihili nulla sit idea Sr. cor. 5. & schol. 3. SchoI. Diei nequit, terminos negati vos ad nullam ideam proprie pertinere, aut nul-' iam prorsus significare, nam si hoc verum foret, nihil absolute significarint; licet i-- gitur positivam ideam non exprimant, re- eruntur tamen ad ideas positivas, earumque absentiam designant, Contra terminus, quem inanem dicimus, est revera inanis sine mente sonus; illo enim ii tantum u-
tuntur, qui dum ideam quampiam sibi ha-
bere videntur, reapse nullam habent, ap- parentem tamen eam ideam, quam 'rolfius
pellat, aliquo vocabulo exprimere nituntur.
stantor eamdem ideam invariatam denotat, positi- βzus compellatur, estque vel proprius, . Si uni, eidemquct rei signi scandae semper inserviat, et Cicero, Mam: vel univocus, si pluribus rebus sub eadem significatione tribua-
70쪽
De Idearum Signis. 69tur, ut homo, animal, & omnia vocabula generum, & specierum. Qui vero non constanter eamdem ideam, sed modo hanc, modo illam significat, vagus, vel aequivocus di, citur: ut mundus, quae vox jam Solηm globum terraqueum, jam collectionem omnium
Corporum mundanorum, jam totam Ierum creatarum universitatem notat. MLXXIX. Terminus aequivocus vel casui, Quotv- vel consilio originem suam debet. CaSu aequi- Plo ae Vocus est, cum multiplicis significationis ra- 'viI 'tio praeter arbitrium primorum. linguae in- ς' 'stitutorum dari nulla potest, ut Calae, liber. Concilio aequivocus est, cum res diverSae, quibus idem terminus tribuitur, aliquam inter se convenientiam, similitudinem, Sive, ut ajunt, analogiam habent, unde nominatim hic terminus etiam vocatur analoguS, ut ardens, qui dΘ corpore ignito, & homine irato propter similitudinem agitationis dicitur ; sa nus, qui homini, colori vultus, medicinae,& pulsui arteriae tribuitur propter aliquam licet diversam ad sanitatem relationem, item
Put, Peg. LXXX. Dici quoque non absquΘ rationae potest, terminum nonnumquam errore fieri aequivocum; cum nempe ad unam quidem rem significandam a pluribus assumitur,. rea pse tamen diversas in se res denotat, idque ob erroneam de natura rei significandae opinionem, qua eo vocabulo utentes imbuti sunt;
id genus est vox Deus, quam idololatrae ex erroneo circa naturam divinam judicio etiam statuis manufactis ; impius vero Spinoeta toti mundo aspectabili attribuit; item terminus Uera religio, cum cujuslibet sectae homines suam religionem veram praedicent, quod tamen de sola Romano-Catholica ex vero dici
. LXXXI. Vocabulis ideas mente conceptas Scisignificamus g. 74. : igitur non sunt signa eam l