Joannis Antonii Vulpii liber de satyrae Latinae natura & ratione, ejusque scriptoribus qui supersunt, Horatio, Persio, Juvenale : ubi eorum virtutes & vitia aequa lance perpenduntur ; tempora Juvenalis, contra veterum & recentiorum errores, accurate

381쪽

366 IuvENALIs SATYRA X.ctus, a bonis rebus, an a malis discessisset ycerte a miseris P non enim cum socero bellum

gessisset, non imparatus arma sumsisset, non domum reliquisset, non ex Italia fugisset, non exercitu amisso nudus in servorum ferrum manus incidisset e non liberi defeti, non somtunae omnes a vi ctoribus possessae. Qui si moritem tum obiisset, in amplissimis fortunis occia disset , is propagatione vitae quot quantasque incredibiles haust calamitates s Leguntur similia de Pompejo apud Vellejum Patercuritum lib. a. Histor. & L. Senecam Cons latione ad Μarciam cap. 2 o. Campania, est Italiae provincia nobilissima, hodie Temra di Lamoro cujus caput Neapolis. Pr vidam porro appellat poeta noster , ea loquendi figura qua superius dixit, codice saevor nam providentia, Diis ut eo tempore loquebantur proprie tribuenda. v. 284. SED multae urbes, o publica v ta Vicerunt J Supplicationes a multis civita. tibus publice institutae pro vita & salute summi viri aegrotantis, pervicerunt & obistinuerunt a Diis ut convalesceret: sed maximo ejus malo. V. 283. IGITUR DNtuna ipsus, Urbis Servatum victo caput

abstulit J Adversa fortuna Cn. Pompeji, &urbis

382쪽

urbis Romae quae scilicet victo Pompejolibertatem penitus amisit, a Caesare oppressa factum est, ut caput ducis illius praestantissimi, quod preces & publica vota ser-VaVerant , amputaretur a servis Ptolemaei

Ri gypti regis, ad quem Pompejus , victus

in campis Pharsalicis , confugerat. V. 286. HOC cruciatu Lentulus, hac paeisma caruit; ceciditque Cethegus Integer I m jacuit Catilina cadavere toto J Comparat IuVenalis exitum vitae sceleratorum hominum qui conjuraverant in Romanam rempublicam , Lentuli puta , Cethegi , Catilinae , cum exitu Pompeji , qui eamdem virtute defenderat, & victoriis amplificaverat. Hunc autem miseriorem omnino fuisse affirmat. Lentulo enim Surae, ac Cethego, jussu Ciceronis consulis, in carcere cervices fractae r Catilina vero dux conjurationis, cum e Xer citu C. Antonii acriter pugnans, consessissest, & longe a suis inter hostium cadavera repertus ; quemadmodum scribit Sallustius. Nemo igitur ex illis conjuratis, capite amputato occubuit, quamvis omnes patriae ac civibus poenas dederint . Solus Pompejus , vir illustris, & de republica optime meritus, jacuit corpore mutilato . Quae tamenani

383쪽

animadversio , pace dixerim Iuvenalis nostri, levis admodum & frigida mihi videtur ; nisi sorte jocari poeta voluit: Verum tamen in re tam seria & atroci futilibus

cavillationibus locus non est. Formam optat modico pueris, majore puellis Murmure, quum Veneris fanum etndet anxia mater , Usque ad delicias votorum. Cur tamen, inquιν, 291

Corripias P pulchra gaudet Latona manu . Sed vetat optari faciem Lucretia qualem Ipsa habuit. cuperet Rutilae Virginia gibbum Accipere, atque suum Rutilae dareolius aurem 293 Corporis egregii, miseros trepidosque parentes Semper habet. rara es adeo concordia formae Atque pudicitiae I sanctos licet horrida mores

Tradiderit domus , ac veteres imitata Sabinas e Praeterea casum ingenium, vultumque modesto Sanguine ferventem tribuat natura benigna 3OILarga manu quid enim puero conferre potes plus ,

setae cura natura potentior omni Z Non licet esse viros e nam prodiga corruptoris Improbitas ipsos audet tentare parentra. 3OITanta in muneribus Iducia. Nullus ephebum Deformem saeva caseratat tu arce vrannus r G

384쪽

A I. . A. VULPIO EXPLICATA.

Nec praemotatum rapuit Nero loripedem , nec Drumosum, atque utero pariter, gibboque tumentem. Ι-, oe juvenis specie laetare tui, 3I Majora exspectant discrimina. fet adulter Publicus, poenas metuet, quascumque maritis batis debente nec erit felicior Uro Martis, ut in laqueos numquam incidat

Interdum ille dolor plus , quam lex ulla dolori 3 et 3 Concessi. hic ferro , secat ille cruentis . Vecteribus e quosdam maechos mugitis intrat. Sed tuus Enomion dilectae fet adulteν

Matronae e mox dederit Semilia nummos, Fiet illius , quam non amate exuet omnem 32OCorporis ornatum . enisu ulla negaverit udis

Inguinibus, .seve es haec Hippia , Iive Catulla ρDeterior totos habet illic semina mores . .

PARA PHRASIS . . e

Quantopere fallantur homines, ac sibi Lpsi noceant, quum divitias , magistratus , potentiam, gloriam vel eloquentia, vel militia partam, longam denique senectutem a Diis immortalibus petunt, exemplis & a gumentis copiose adhuc ostendit Iuvenalis

385쪽

noster. Iam venit ad vota mulierum, delicata & mollia , quae pro liberorum forma fieri solebant. Haec quoque perniciosa esse

assirmat: detrimenta Vero quae consequuntur

egregiam corporis speciem, graphice describit, atque ob oculos ponit. Quum, ν is quis, mater, sollicita de selicitate filio ,, rum, aedem Veneris aut ingreditur, aut se solum videt, statim Deae supplicat vota se concipiens, ut liberi quos peperit, velis paritura est, ejus favore .sormam obti-- neant. Et id quidem facit breviore, ma-- gisque summita murmure pro filiis ma-- ribus: longiore autem Verborum ambitu, & clarius, pro puellis suis. tantum sci- licet. vacat a negotiis gravioribus, ut hasis votorum delicias, haec minuta & Diu se la persequi possit. Verum eam ita repre- ,, hensoribus occurrentem audire videor :is Quid tu, censor odiose, preces hasce n se stras vituperasὶ quid irrides λ Nonne hoc si desiderium matribus universis adeo peniis tus insitum est, ut Latona ipsa ex Dia-- nae filiae pulchritudine oculis laetitiam ca-- piat λ Non dissiteor equidem: sed Lucre- tia, uxor Collatini, per vim a Sextori Tarquinio corrupta, quod formosa esset,

386쪽

a I. A. UULPIO ET PLICATA. 37tis matres, deterrere atque avocare potest ais petenda simili sorma filiabus suis. Enim. o vero Virginia illa, virgo plebeja, sed se honesta specie & liberali, quam ab Ap.

ti Claudio Decemviro appetitam, & stupro si illius destinatam pater occidit , sormam suam cum Rutilae gibbo, anus decrepitaeis ac foedae, libentissime commutasset. Fi- lius porro pulcher & venustus quantam se animi sollicitudinem, timorem, denique

is miseriam affert parentibus i adeo rara estis concordia sermae ac pudicitiae. Fac enim, se sormosum hunc adolescentem natum esse

,, in familia sanctioris & severioris disci-

plinae, quae antiquarum Sabinarum casti. is talem ac simplicitatem imitetur : fingeis praeterea, huic juveni pudicum ingenium, & vultum rubore suffusum, verecundiae

si nimirum ac modestiae argumentum, nainis turae ipsius benignitate ac largitate tribu-- tum; quod enim amplius beneficium , - 8c magis insigne natura in puerum con ,, serre potest/ quae sane, prae omni custo- is dis, atque educatoris cura, gravissimum se pondus habet nihilominus, formoso p se dicitiam servare non licet, neque omnia D no Virum esse . qui enim aetatis ejus fio.. A a a D re

387쪽

re abuti constituit , improbae cupiditatiis morem gerens, pecuniae non parcit, &pudore abjecto parentes ipsos adolescentis aggredi non dubitat, donisque labefactare contendit et sperans videlicet, se m nerum praesidio, quicquid voluerit, faciale consequi posse. Nemini umquam tyrannorum in mentem Venit deformem ais

liquem adolescentem, in arce ubi crudelitatem suam exercent mali principes , medicis effeminandum locare : neque Ner ille, monstrum hominis, rapuit ullum ex praetextatis, sive ingenuis pueris, qui claudus, aut strumosus esset, aut ventre sumul prominente humerisque distortis. Ite nunc, stulti genitores, ac ex adolescentis pulchritudine quem genuistis, laetitiam capite . Huic pericula imminent etiam hactenus enumeratis majora . Μatronarum

scilicet pudicitiam olim violabit: fronte perfricta, palam adulteria committet ; &iccirco poenas illas omnes timebit quas moechi maritis iratis pendere coguntur. Neque enim credendum est, eum seliciori sidere libidini operam daturum, quam ipse Μars dederit Veneris corruptor; ut laqueos omnes sibi paratos vitare atque

II I I IIIIII I IIIIIIs a III IIIIIIIII III II

388쪽

se effugere possit . Dolor autem a maritisse de injuria illa conceptus , nonnumquam

se graviora longe supplicia sumit quam do-- lentibus lex ulla permittat . Est enimis qui ferro adulterum occidat, est qui pla-

gas verbere infligat, vehementes adeo ac se repetitas, ut languis ubertim erumpat.

Contingit etiam aliquando, ut mugiles, is piscium genus bene capitatum , moechoinis rum tergo imprimantur. Neque sperave- ris, adolescentem hunc tuum, Endymio- nem alterum, solum cum dilecta matro- na adulterium facturum t si enim Servi. lia, mulier deformis quidem at copiosa , se pecuniam obtulerit praemium stupri, con- ,, tinuo juVenis avarus etiam hujus adulteris fiet, nummorum cupiditate , non amore se mulieris illectus. Eam scilicet auro, gem-

mis, mundo muliebri omnino spoliabit. quid enim ulla semina effrenatae libidiniis non concesserit , sive haec Hippia st , si prodiga & sumtuosa, sive Catulla, si ,, dida & pecuniae retinentissima λ Nam id

is experientia constat, mulieres etiam dege-

neres, & plebejarum similes ob parsimo- niam, ubi semel cupiditate incaluerint , is humanas continuo fieri, comes, liberales,

389쪽

IuvENALIs SATYRA X. se beneficas; omnes denique mores, Vitia is quoque omnia, si Diis placet, sumereri quae nobilium seminarum propria sunt. ,,

Nunc obscuris lucem afferamus.

COMMENTARIUS.

V. 289. FoRΜΑΜ optat modico pueris , majore puellis Murmure, quum Veneris fanum videt anxia mater J Iamdudum diximus , hanc veteribus superstitionem fuisse, ut semper taciti vota conciperent; quod animadvertit Iosephus Scaliger ad ea verba Catulisti ex Carmine de Nuptiis Pelei ac Thetidost tacito suspendit vota Iabello. Taciti, inquam , vel saltem summissa admodum v ce , & susurro perquam tenui. Loca plurima veterum ad hunc morem spectantia recitavimus & nos in Commentario nostro ad Veronensem poetam. Juvenalis vero id sibi vult: matrem statim ac Veneris teminplum videt, Deam rogare, ut semam pueris & puellis suis largiatur: pro pueris tammen orare paucis verbis, & breviore muris mure: pro puellis, longiore oratione. Fodimam enim feminis utiliorem esse putant , quam maribus. Posset etiam hic locus alia ratione explicari et modico murmure, nempe tenuisi

390쪽

tenuissimo, & quod a circumstantibus vix percipi & exaudiri possit; quum scilicet pudeat matrem , Deae supplicare pro serma filiorum suorum; quibus ingenium, prudentia, vires corporis potius petendae sunt tmajore autem murmure , pro serma puellarum, nimirum clariore, quod accidat ad aures proximorum: nullus enim pudor est, si mulier mulieribus petat quae mulieres potissimum ornare & commendare solent .

V. 29o. QUUΜ Veneris fanum videt J Τibullus Elegia 4. lib. ,Σ. Aut rapiam suspensa sacris insignia fanis.

Sed Venus ante alios es violanda mihi. Illa malum facinus suadet, dominamque rapacem Dat mihi e Derilegas sentiat illa manus. Ceterum Spartanae mulieres ad templum Helenae, quod erat in loco qui dicebatur Therapne, puellas ducere solitae erant, ibique pro illarum soritia Deae supplicabant. Exemplum vide apud Herodotum in Erato. V. 29 I. USQUE ad delicias votorum J Vota haec de rebus nihili, puta de forma &Venustate, quae citissime tamquam flosculi decidunt, delicias votorum jure optimo appellat poeta noster. conveniunt enim delicatis, & luxu perditis, quibus graviora ne-