장음표시 사용
51쪽
uenitur rei vendicatione , si actor probauerit, ad rem illam siluendam oscio iudicia manu militari compelli potest, ut ait Vlpianus in l. qui restituere.K. de rei vendicat. At
is tamen nullo modo dicitur obligatus,vi diserte tradit Iustinianusin. f. omnium Inst. is
de act. ubi hac sola disserentia distinguit actiones in personam ab ijs qus in rem prodi-rs fiant, quoniam illae proponuntur semper contra eum,qui aliquo modo obligatus est, laa: vero nulla in reo obligatione requirutiCuius distinctionis posterius caput in lige verba proponit. Aut cu eo inquit agit qui nullo iure ei obligatus est, mouet tame ali- qua de re cotrouersa, quo casu proditae in re actiones sunt, & qui sequuntur. Qiis verba perspicue doce ut eum qui conuenitur actione in rem,quamuis ad eam restituenda compelli pollit, tamen nulla obligatione teneri .Quod cum ita se habeat, illud constanter in hac tota dilputatione retinendum est, non recte inseres,ut qui deliquit, ideo dicatur obligatus, quia poenam publicam inuitus luere cogatur. Satis enim fuit, ijs qui iuri dictionem exercen legem praecepisse,eorumq; curse atq; officio commisisse, ne deli-ircta impunita relinquerent, sed publicae utilitatis gratia crimina vendicaren ac de stet stis hominibus supplicium sumerent. Cur verb cos qui delinquunt ad suscipiendam poenam lex obligaret, nullam causam fuisse video. Neq; enim potuisset facere hsc obli-- gatio, ut illi sese propterea ad poenam promptius offerrent, siquidem reclamasset natu V ra,quae non patitur quemquam aut mortem,aut miseriam appetere. Secundo si obligatio ex his quoque criminibus oriretur, quae publicε utilitatis gratia vendicantiar, & pro is quibus iudicia publica instituuntur, manca cilci,atq; imperfecta diuiso obligationum, quam tradit Iustinianus in . β. sequens Inst. de obligati dum dicit obligationes aut ex contractu esse, vel quasi contractu, aut ex maleficio, vel quasi maleficio; nam cudeinde ad eas deuenit obligationes, quae ex malefici js oriuntur,ea tantum recenset maleficia,in quibus poenae costituis sunt non tam publicae utilitatis gratia, quam ut ei quil euus est satisfiat. Cuiusnodi sunt furtum, rapina, damnum, iniuria; ut habetur in tit. de oblig. qus ex des i. nasc. cu tribus sequentibus. Alia vero grauiora crimina quom publica sunt iudicia,&quibus poetas publicae constitutae sunt, ut crimen issi Maiestatis,stii pra, adulteria, homicidia, falsitates,&alia hac diuisione non est complexus, sed ad postremam partem reseruauit, omniaq; congessi in tit. de pubi . iud. qui titulus omnium postremus est. Tertio possumus hanc sententiam confirmare alio modo ex eo quod tradit Iustinianus in eo ipso tit. Inst. de pubi . iudi c. in princ. Publica iudicia inquit neq; peractiones ordinantur, neque omnino quicquam simile habent cum csteris iudici js, de quibus loquuti sumus &e. Quibus verbis aperte docemur pro . iis criminibus, quorum publica iudicia sunt actiones no copetere. At si ex eiusmodi de is lictis oriretur obligationes, essent illae proculdubio ciscaces, cum nihil csset, quod ca-ru enectu impedire posset. Nimis aut certe absilaiau,atq; a iurisc5sultorii olum senteu, aliena elliat, dari obligatione esticace, ex qua actio no oriretur,ar.l. licet. 6.ca obligatio aci. is de procurat. Quare merito in toto tractatu de publicis iudiciis,uti nulla actio,ita nulla obligatio consideratu Neq; enim bt arbitror legem ullam reperiemus,in qua dicatur alique esse obligatu lege Iulia, vel Cornelia, aut similibus; sed quia ad ossicium Iu- , idicis spectat ea crimina punire,propter qus iudicia publica institu utur,ideo loco actionis apud ipses Iudices accusatio instituitur. Quarto permittit lex interdu,Vt in eiusmo- 1 idi criminibus poenae euitandae gratia cum accusatore transgi postitit. transigere C.de
transac. Transgere ait ibi Diocletianus vel pacisci de crimine capitali,excepto adul
52쪽
AD RUBR. DE VERB. OBLIG. stelio prohibitum non est, &c. Sed hoc nimis absonum esset, si poenae si scipiendς obligatio in ipse reo resideret. Quomodo enim recte posses de eo transgere, in quo Reip. obligatus esses Nam vel si quacunque alia ratione hoc permittendum vider tur, tamen hμ sela ratio quod lex ad poenam te obligasset, transactionem impedire deberet. Alioquin lex esset sibi ipsi contraria, quae ad suscipiendam poenam reum o
ligares ei deque via ostenderet, unde transactionis ope poenam ipsam euitaret. Secudo probatur haec opinio ex. l. omnem obligationem .s l. deludi c. quo loci est Paulus om, nem obligationem pro contractu habendam, ut ubicunque aliquis obligetur, & contrahi videatur,quamuis non ex crediti causa debeatur. Sicque ibi tantsina concedit obligationem adcise, ubi adest contractus. At contractus ut sit pra ex Aristotele vidimusas quem in hoc diximus Paulum esse sequutum non nisi ad iustum commutatiuum pertinent, quod nullis alijs nos poenis obligat, praetersi illis, quae damnum datum ris
ciunt , ut ex eodem Aristotele sit pra ostendimus. idque etiam ex eo confirmatur,quod diximus iustum commutatiuum dirigi proportione a timetica, quae qualitatis persenarum nullam habet rationem,ac setius quantitatis aequalitatem nouit, sed in publicis poenis personarum ratio habetur. Est enim interdum cum grauius humiliores, mitius honestiores puniantur, ut l. I. is ad. l. Cornes. de scar. 6. Item lex Iulia. Institui. de
pubi . iudi c. unde recte concluditur clusinodi poenas neque ad iustum commutati urun, neque ad hanc nostram obligationum materiam qui cst pertinere. Hinc vero facili negocio ea omnia diluuntur, quae pro communi sententia adduximus. Non obstat quod primo dicebamus, conuenire obligationis diisnitionem; Primo enim re- 7 spondetur satis perspicuum in non semper cum de publicis poenis agitur,liane definitionem aptari posse, nam si poena capitalis sit, nulla res poens nomine Alvenda est, quoniam repugnat illa definitionis verba gratia, alicuius seluendae rei. Nec ratio ulla est cur in publicis studijs interdum oriri.interdum non Orici obligationem dicamus.' Vertim amplius id assirmari potest, nunquam plane hanc definitionem c5uenire,etiams ex publico delicto reus pecunia mulctandus sit, quamuis verὸ dici possit necessitate, obstrictus alicuius soluendi rei, quemadmodum neque illi qui conuenitur res venditicatione voluit Iustinianus hanc definitionem accommodate, ut ipse testatur in s. omnium insti. de actio;& is tamen necessario adstringitur ad illam rem rcssituendam .l. qui restituere .isde rei vend. Quod si quaesiero quo pacto a definitione obligationis haec ipsa speties excludatur,cum actio in rem Contra aliquem proponitur, certe responas debis excludi propter genus huius definitionis, quia nullum iuris vinculum in esus persena extat,qui rei vendicatione conuenitur; neque ipse ullo modo est obligatus,quam. Dis ad iii dicis ossicium spectet, ut manu militari ad rem restituendam illum compellat. Sic ergo & cum quis publico iudicio accusatur, non concessero ego iuris vinculum in eo revisere,quo vere ad suscipiendam poenam obligetur, licet si conuictus sit, poenamas Iuere inuitus compestatur. Quocirca rectὸ dices eum poeias addictum, & destinatum,n5 tamen obligatum. Ves s etiam obligatum dicere malueris, non magnopere aduersa Bor, nec de voce valde sollicitus ero, dummodo obligatum pro addicto accipias, ut, o e accipi solet, ac satearis id quod fateri necesse est) huic ipsi quem dicis esse obligatum, non inesse obligationem eo modo quo a Iustiniano & definitur, & diuiditur,& prout no tantum in hoc titulo, sed etiam in tota obligationii materia a Iuriscon
- , sultis consideratur. Nasi sola voco spectaris,eriam iandum pignori datum rem dixeris
53쪽
obligatum esse, ut dicitur in . l. 3. . . & passim C. quae res pign. oblig. poss. tamen constat obligationem quatenus cadit in rebus inanimatis in hac desinitione obligationis non comprehendi,neque pignus vere obligatum esse, sed quicquid pignori oblis gationis inest, id planὸ totum in eius qui pignus accepit,persona relidere. β vlt. Instit.
qui. mo. re contr. oblig. Quemadmodum etiam rem pignori datam fatemur solutioni plane addictam ac destinatam esse , ita ut nisi prestetur quod prius debitum
erat, necessario illa seluenda sit, et tamen hanc quam qu imus obligationcm hi ea reperiri negamus. Sic quamuis ille qui crimen aliquod commisit, ex quo pu- . blico iudicio damnari possit, poens publics sit addictus, atq; ea luere, sicon uictus sueri omnino compellendus sit, nullam tamen in ipsus persona iuris vinculum, nuniamque obligationem reperiri concedimus. Ad r. argum . dum perpenduntur illae . leges in quibus dicitur lege Cornelia,lege Iulia,vel similibus quempiam teneri, eodem Sasernae modo responderipote' namiatemur posse dici aliquo modo teneri cum qui deliquit,quatenus poenae addictus est,scis obligatione, quae iuris vinculum est in eo nulla reperiri contendimus. Atque hic quoque eodem pignoris excplo uti possiimus, sicut enim dicimus pignus esse obligatu,ita dicimus pignus tener sic Paulus in. l. naturaliter 33.si de conditi indeb. Et pignus inquit pro eo datum tenebitur. Et tame ipsi pignori ut dictum est )obligationem non recte tribuimus. Cauendum est igitur diligenter ne modi forsan loquendi nos decipiant,nam lisc verba teneri,& obligari, vel si persaepe obligationem significent,interdum tamen ad ea quoque reseruntur,in quibus non adest lisc ipsa obligatio, de qua iurisconsulti in hac materia loquuntur. idem S de verbo deberi animandum puto; Video enim id optime probari Inst. de act. in princ. a iuncto . . I. ut &recte ibi contendit Eguin. Baro interpres. iudicio meo, solidus Seruditus, quicquid contra Accursus, Salij ibidem comminiscantur. Qu. are illud quoque parum deberet nos mouere, quod iurisconsultum fortasse aliquem sic loquentem inueniremus, ut diceret stupri, vel homicidi j poenam,siam ve similem ab aliquo deberi. Verumtamen responsum illud Modinini, quod supra adduximus in .l. quod ex his causis .is ad . l. Iul. de adulti ubi utitur iurisc. verbo debetur, alia de causa nostrae sententiae non aduersatur; quandoquidem ibi non agitur de poena legis Iuliae,qus nulla actione peti potest, sed de his rebus, quae accusationis occasione debentur,ac per condictionem ex lege peti possJunt, ut si de seruis rei qu stio habita fuerit, &ipse reus postea fuerit absolutus, nasstimari per iudices damnii voluit lex Iulia, siue mortui suerint serui, quanis pecunis ante quaestionem fuerint, siue vivant, quanis pecunis in his damnum datum suerit , factum ut rcfert ibi Vlpianus in . l. proxime superiori . Quoniam ergo huius damni emendatio erat in obligatione , S ubi adest enicax obligatio, aliquam semper actionem competere necesse cit, quaenam sit actio illa , quaerit ibi Martianus,& condictione ex lege agi posse concludit. Non obstat prsterea quod 3. loco dicebatur,adesse hic naturale squitatem, quae iubet delicta puniri,& adesse insuper dispositionem legis ciuilis,qua idem praecipitu nam quamuis ne n cessaria haec sint, ut inducatur obligatio,vel naturalis, vel ciuilis, tamen non sequitur, Vt.36 qu ilies h*c adstini,semper ex iis obligatio inducatur. queretur hoc quidem, si vel na quitas, vel praeceptum ciuile eo spectarent, ut illi qui deliquit obligatio- si 'lum iiiij cerent, & ad poenam suscipiendam illum adstringerent, sedi OG i. i. ruit hic necessatium , cum satis hic suetit iudicibus, ac magistratibus
54쪽
eam euram demandam, ut debitas ab illo poenas exigant Restat ultimum argumentum , quod omnium maxime Videtur Urgere de . l. obligamur . lege obliga-a mur . s. titi proX., dum ait ibi Modestinus lege nos obligari, cum obtemporantes legibus aliquid secundum prsceptum legis, aut contra facimus unde necessario inserri videtur, eum qui legis Pompeiae, aut Flauiae, aut Corneliae, aut alterius similis praecepto aduersatus est, ea lege Obligatum esse. At neq; hoc argumentum n nrt sententiae quicqua aduersatur; na vere ibi loquitur Modestinus de ea obligatione , ex qua actio proficiscitur , ut recte probatur ex illa ipsa Rubr. , quae inscribitur de actionibus & obligationibus, Tunc autem tantum oritur ex delicto actio 38 ad poenam cum poena parti applicanda est, nonautem cum poena publica est ut probatur in sequens. instit. de obligati iuncto eo quod habetur institi de public. iudi c. in princi p. Quare ut accipiamus hoc responsum in iis terminis, in quitibus Modestinus loquitur , cum ipse dicit lege obligari eum qui contra praece pium legis facit , debemus intelligere de eo tantum , qui ob delicti ini quod
commisit, actione conueniri potest, non de illo contra quem non actio, sed a cusatio instituitur, de quo sisto nos hoc tempore loquimur. Atque hoc non tantum ostenditur ex inscriptione Rubri cs , quam proximὸ perpendimus , sed probatur etiam ex . l. proxime prscedenti, cui haec ipsa lex videtur esse connexa,
ibi enim Celsus definit actionem nihil aliud esse, quam ius persequendi iudicio, quoa nobis debetur; declarat postea Modestinus in . l. sequenti quomodo hoc debitum
inducatur,compluresque modos enumerat, qui omnes propterea ita accipiendi erunt, ut ad illud debitum pertineant,ex quo actio oriri potest. Praeterea respondetur volui Lse ibi Modestinum tantummodo demonstrare quid illi modi obligandi differant inter se, quos ipse ibi recenset, at non id egisse, vi in singulis modis definitiones
traderet eiusnodi quae cum suo definito conuerti possent, ait enim nos obligari; aut re, aut verbis, aut re, & verbis simul &c. Re dicit nos obligari, quando res interuenit, sed clare videmus hanc definitionem non conuerti cum suo definito, quia non semper cum res interuenit,inducitur obligatio, unde voluit hoc proculdubio iurisc. significare, quoties ex eo profluit obligatio, quod res aliqua interueniat, re contractam dici obligationem, ac in reliquis etiam modis explicandis eundem Modestini fuisse sensum reperiemus. Quare quando dixit lege nos obligari, cum iacimus contra prsceptum legis, intellexit obligationem , quae oritur ex co quod contra praeceptum legis faciamus,lege dici introductam, non tamen sensi ex hac ipsa causa semper obligationem oriri. Siquidem p ta est semper illa instantia , quod qui negat restitu
re rem alienam, adit contra praeceptum legis, et tamen nec lige, neq; alio modo obligatur, sed officio Iudicis tantum csipellitur,ut supra diximus. Itaq; voluit id unu Modestinus nos docere,quo pacto obligationem lege inductam a reliquis obligandi modis distingueremus, neque enim ita loquutus est, ut quae dixit omnia penitus ad calculum reuocari possint, ut facile intelligas praeter id quod diximus, nihil aliud eum spectas se. Quod ipsum etiam ex eo optime intelligitur, quia dicit lege nos obligari cum obteperantes legibus aliquid secundum praeceptum legis, aut contra facimus. Non eodem certe modo inducitur obligatio, quando aliquid secundum praeceptum legis facimus, et quando contra. Quoties enim quid facimus secudum praeceptum legis, ex illo facto non oritur obligatio,sicut quando contra iacimus. Verum ipse intellexit obligationem
55쪽
Inductam tune tantum posse considerari, cum obtemperantes legibus aliquid sa-cimus, aut se dum leges, aut contra. Nam cum facimus aliquid secundum leges, agnoscimus in eo obligationem, quε nos, ut id faciamus, adstringit, illud tamen existi iurisc. ut obtemperantes legibus ita faciamus , hoc est eo animo , ut dum id racimus,legibus obtemperare velimus. Etenim si Saracentis, gratia exempli, aliquid faceret, quod nostris tantum, & non suis legibus praeciperetur, nullam in illo facto possemus considerare legis obligationem prscedere, quia non eo animo id saceret, ut legibus obtemperaret, ut pote qui legibus sese obligatum no agnosceret. Rursus etiacum aliquid facimus non per se quidem alioquin improbatum, sed quod prscepto illarum legum aduersetur,quibus tanquam subditi obtemperamus, tiinc obligamur ad illud quas resarciendum quod contra legis praeceptum commisimus. Videtur hic mihi verissimus esse illius legis sensus, quem n recipiamus no erunt exempla Accursi neces saria, quibus demonstare conatur,quomodo ex eo quod faciamus secundu prsceptu legis,possit obligatio oriri. Primum exemplum est, cum colonus sinito tempore coductionis in conductione permansit. Secudum,cum quis negotium alterius facere coepit, quae tamen duo prima exempla ipsi Accursio non satis arrident. Tertium est cum us ras Blo pacto debitas longo tempore quis soluit. rarium cum alimenta inutiliter relicta per triennium praestitit. At neque haec postrema ut nec duo prima quae displicent Accuta verbis iuriscosulti recte accomodantur. Na loquitur ipse quando secundu priceptum imis aliquid facimus, sed in pr dictis exemplis id quod facimus a lege non prεcipitur.Ethsc exempla tradit Accursus ex sententia Martini. Quintum &vltimum est quod ipse affert ex propria sententia,cum collocantes filias nuptui,secundum prsceptu legis ad dotem mox constituendam obligamur. Quod multo etiam minus recipiendue' quandoquidem aderat praeceptum de dotanda filia, anteaquam ipse nuptui traderetur; unde ex illo facto dotandi obligatio non inducitur. Imo vero dubitati sistet, a an ex nuptijs ea obligatio perimatur, ita ut pater filiam,posteaquam nupta est, non teneatur dota qua de re plene aliquando diximus in l. I .is. seluti mere . Atqui certe si cuti h sc exempla minime congruunt,ita nihil est, quod in alijs perquirendis elabor mus,cum mens iurisconsulti non illa suerit, ut ex eo quod secundum prsceptum legis aliquid faciamus,oriri obligationem existimauerit. Responsum hoc Modestini plenius aliquanto explicandum censuimus,quo ii iam primo aspectu videbatur obscuritatis plurimum habcre, quanquam ad id quod qusrimus satis nobis esse poterat illud ostedi Ls non rectu posse ex his verbis colligi, eum qui delinquit ad publicam poenam obligari, cu ex hoc selo nostra scii tetia satis defendatur. At video cotra hanc ipsam sentcntia ex ijs quae nosmetipsi supra conclusimus, multo sortius argui posse in hunc modum. Diximus supra eu qui alteru laedit, natura obligari, ut quod dedit damnum resarciat, propterea quod natura in nostris operationibus omnibus aequalitate maxime exposcit,
Quod cu itase habeat, ex hoc videt necessario illud sequi,ut qui in legem Iulia puta,vel Cornelia,vel alias sintiles delinquit, ex quibus publica iudicia exercent,ad poena publica obliget. I sit em is proculdubio Repub. ob malii Geptu, daniiq;illi no mediocre in- rist. Quare nulla videtur esse ratio,cur no hunc quoq; obliget natura,vi quemadmodupriuato, ita & Reipub. quae hac in re quodda quas vulnus accepit, damnum resarciat, Nec sane poteris hoc argumentu ex eo declinare,quod dicas hoc damnum n5 esse eiusmodi, ut ipsius Rei p. opes minuat, nam si quis priuati hominis aut corpus vulneret,
56쪽
aut eius existimationem aliquo iniuriarum genere deminuat, non magis pecuniarium ut ita loquar videtur me hoc damnum, quam cum Respu. ob malum exempluta est; de tamen qui priuatum laedit ipsi priuato obligatur, ut tantum seluat quanti ea res fuerit aestimata. f. poena autem instit. de iniu. Quamuis haec obieetio videatur primo aspectu plurimum urgere, tamen sicili negotio tolli potest. Constituendum esto ante omnia,semper satisfactionem ad eam partem maxime dirigendam esse, in qua maximὸ damnum extare perspicitur. Quo fit,ut cum ab eo, qui publico crimini obnoxius est, Respub. ob malum exemplum issa fuerit, non rectὸ ipsi Rei p. satisfieri possi, nisi id fiat, quo caeteri ciues ab eo crimine tantum deterreant ur, quantum eius exemplo qui deliquit ad illud ipsum inuitari potuissent; Pieri vero hoc non potest,nisi is qui de s liquit, aut vita priuetur, aut quocunq; alio modo ad eam miseriam,& aerumna redigatur, ut caeteris exemplo sit ad maleficia deterrenda. Itaq; firmum hoc maneat oportet, in poenis publicis infligendis delinquentium miseriam maxime spostari, imo vero ex ea sola Rei p. damno posse sitisfieri. In poena sanguinis hoc aperte conspicitur, qui si s per se coni deretur, Reipublici nihil prodest,imb vero maxime nocet, nam si homine interseceris, & propterea tibi quom moriendum sit, in poena exigenda nouam iacturam facit Respub. cuius prssertim interest liberis hominibus quam maxime affluere l. I. g. sol ut . mare. Verum prodest lisc poena Reip. quatenus eius atrocitate caeteri ciues a maleficijs deterrentur. De illa rectius forsan quis addubitet, qus non corpus asta est, sed in pecunia consistit, nunquid propter lucrum, quod ipsa pecunia secum assert, an verb potius propter miseriam,& paupertatem ad quam delinquens redigitur, Reso pub. satisfaciat. At ne de hac quide dubitare nos patitur Triphoninus in l. Bona fides .il .d .ubi de eiuscemodi poena loquitur,atq; in ea sola delinquentis egestarc considerat, non lucrunt, quod ex ea pecunia fiscus facit. Nam malemeritus inquit publicti ut aliis exemplo aὸ deterrenda maleficia sit,etiam egestate laborare debet. Alioquin veo ro cogeremur fateri, quoties lex ob personarum honestatem poenam ex capitali pecuniariam facit, ut in l. I. T. ad i. Corn. de sica. &. item lex Iul. Inae de pubi . iudi . legis intentionem mutari, & in honestioribus pecuniε lucrum magis attendi, publicum ver5 exemplum, ac deterrendorum maleficiorum rationem minus considerari.
Quod tamen nemo ut arbitror assirmauerit, cum nulla ratio sit,cur minus nobiles ehumiles a maleficijs deterrere legumlatores in animo habuerint. Hoc ita constituto, iam rationem habemus cur ad publicam poenam is qui deliquit obligatus non sit, siquidem natura nemine obligat ut vel mortis supplicium appetat, vel miserijs aerumnis seipsum exhibeat, quin potius permittit, ac monet,ut pcens vitandae gratia, quantum in ipse est, deliqum occultet, id quod ut statim dicemus nec etiam improbant Theologi, qui naturs debita potissmum intuetur. Hanc porro obligationem quam natura non cognoscit, lex Ciuilis inducere contra naturae praescriptum minime debuit, scit satis suit, magistratibus quemadmodum supradiximus hanc curam demandare ut scelestis hominibus acriter obsisterent,ac publica crimina publicis poenis vindicaret.: sie iam optimunis fallori demonstratum est veris sinam esse hanc nouam opinionem, si modo noua dici potest,quam aperte & Aristoteles & Iustinianus nos docuerint,licet a nostroru interpretum mente sit alienissima. Qita ex re intelligitur, neque etiam illud tutum esse,quod ex communi sententia deducebatur,eiuscemodi poenis eum qui deliquit in foro animae obstrictum esse, nos enim verius esse existimamus, ante sententiam
57쪽
eum non teneri, id quod docet Diuus Thomas iii et . z. quaest. 6r. art. 3. idemq; etiam ex nostris pleriq; senserunt, ut Bald. in l. id quod pauperibus. in s. q. vers. sed pone testator. C. de episc. & elerita Andr. de Issem. in constit. inci p. violentias, quamuis ibi Mathaeus de Assii c. col. 3 in a. quaest. illum reprehendat Petrus de Anchar. in reg. posses r male fidei .col. de reg. iv. in . Quod si coq)orali supplicio a lege quis
addicatur, neq; etiam post sententiam in iudicio animae ad eam poenam obligabitur, ut rectὸ concludit Domin . Solus lib. I. de iust. S iur. quaest. 6. ar. 6. in s. conciti. atq; in toto illo arti hanc ipsam quaestionem, quae pertinet ad obligationem in foro conscientiae copiosi si h tractat. Est tamen interdum cum poenam in foro conscientiae reuia cre non possis,etiam ante latam sententiam, veluti cum lex in poenam criminis impe- s adit primam alicuius rei acquisitionem, noli enim tunc tuto poteris eam rem tibi retinere, non quia ulla ad restituendum orta fuerit obligatio, sed quia nullii in ea re ius obtinebis, quae tibi lege impediente acquiri non potueritiItaq; si beneficium, gratia exempli,per simoniam scienter commissam impetraueris,quoniam titulus nullus est, nulluq; in sacerdotio ius acquisiuisti, teneberis in sero conscientiae beneficium dimittere, fructusq; omnes etiam consumptos restituere. Ita sentit Diuus Thomas in a. a. qusst. Ioo. saar. 6. ad 3. probaturq; in c. de simoniacae & in c. de regillaribus extra de sinon. c. ordinationes, & c. si quis Episcopus I. q. I. Idemq; concludendum erilis haereditatem adierit spurius qui a lege humana incapax redditur patems haereditatis, vel si beneficij collatio fiat ei, qui vel tanu illegitimus, vel ob aliam causam irregularis sit, ac beneficioru 1 3 ipsis iure incapax; tenetur cnim uterq; fructus perceptos restituere, cum in propositis spetiebus neq; hereditatis aditio, neq; beneficij collatio ius ullum tribuerint, iuxta ea
quae tradit innus in reg. I. de reg. iur. in s. Inno. in c. ca nostris de conces prsben. Milius in reperi. in veri irregularis ut homicida. iacit tex. in c. dudum I. de et M. Videndusq; est Didaci Couar. inr g. peccatum in Q parti β. 8. nu. 7. de Ny iur. in 6. dc in Epiti ad ψ. lib. Decret. par. a. c. 6. β. 8. nu. 16.5c c. 8. f. s. nu. 8. Quibus in locis
bac de re tota ta copiose disserit,ut nobis in ea explicanda diutius versui no sit necesse. ARGV. Conuensionum duo potissimum genera est quorum uni contractus, alteri vero pacti nomen tanu magis peculiare conueniat; Atq; ex hoc decidi illa quaestione
copiose a nonnullis disputatam,virum pactum in genere, an vero in spetie tantum accipiatur. I Confunduntur interdum consenses, &
2 Conuentiones quae re perficiuntur, non
recte pacta Vpellari possunt. 3 Solent & qui subiecto conueniunt diuersis nominibus nuncupari, si ratione inter se differant. Omnium maximecontractus nomen merentur conuentiones, in quibus rei traditio interuenit. s Contractus quomodo graecE. 6 Quo ex fonte in conuentionibus quae reperficiuntur, nascatur obligatio. 7 Consensus quantiis in omnibus conuentionibus necessario recquiratur, non tamen ipse semper est radix, ac fundamentum obligationis.s Communis distinctio inter cosensum materialem, & formalem. 9 Nudum consensum continere possunt iulae quoq; conuentiones quae transeunt in proprium nomen contractus. Io Quae continent nudum cosensum verbis
58쪽
ii Quomodo conuentiones secundum simpliciorem ipsarum naturam recte diuia
ii Declaratur l. I. . s. Adeo .ff. de pactis. ia Literarum obligatio non aliunde oritur quam ex mutuo praesumpto. i Literatu obligationis nulla mentio apud antiquos iurisconsultos. is Sat congruenter possunt dici pacta con
uentiones omnes, quae re non perficiuntur.
16 Communis est opinio dari pactum in
17 Qui sint,qui pactum non nisi in spetie pu
18 Opinio authoris media inter praedictas. 19 Pacium,& pactio an inter se differantiao Non negandum quin pactum ut plurimu
sumatur in spetie. zi De pacto in spetie loquitur Praetor in
suo edicto. et a Pactorum diuisio a Vlpiano tradita non complectitur contractus, quemam dum diuisio conuentionum. et a Pacium unde dictum. α Cur pax a pactione. as Variarum legum exempla in quibus tacito consentu pacta inducuntur. 26 In conuentionibus non spectanda omnia
quae in ipsis adhibentur, sed illa tantuq uae obligationis causa sunt. 27 In pactis tacitis facta quae interueniunt, per se nihil roboris habent, nisi quatenus verborum vice funguntur.
et 8 Verba interdum legis ministerio supplentur. . V.
DE Contractibus inuoluntaris squos nostri delicta appellant, ac de obligationi
bus ex iis prodeuntibus satis copiosὸ hactenus loquuti sumus. Quare de contractibus voluntarijs,quos diximus conuentiones appellari,deinceps nobis agendum est.Voluntarios contractus appellat Arist. qui duorum pluriumve voluntatem,&consensum continent, ut tradita ab ipso exempla liquido ostendunt. Et quia consensus clim sit quasi simul sensus, ut aduertit Accursius in l. consensu. s. tit. prox.) toties interuenit,quoties duo vel plures in eandem sententiam conueniunt, ideo rectissime hac in re Iurisconsulti conuentionis verbum semper usurpant. Est enim verbum conuentio ad consensum ipsit in exprimendum quam maxime accomodatum, quod diserte ostendit Vlpianus in l. i. f. conuentionis. ff. de pactis. Conuentionis verbum inquit gene,, rale est ad omnia pertinens, de quibus negocij contrahendi, transigendiuὸ causa con- is sentiunt, qui inter se coeunt. Nam sit cui conuenire dicuntur, qui ex diuersis locis ini unum locum colliguntur, & veniunt, ita qui ex diuersis animi motibus in unum consentiunt, hoc est in unam sententiam decurrunt. Hac de causa videmus consensum sinpe confundi cu conuentione, ut in illa ipsa l. i.f. Adeo. Adeo aute inquit ibi Vlpianus conuentionis verbum generale est,ut eleganter dicat Pedius nullum esse contractum, 'nullam obligationem, quae non habeat in se conuentionem. Loquitur hic de coituentione, postea cum hoc ipsum probat quod de conuentione dixit, non conuentionis, sed consensus vocabulum usurpat. Nam &stipulatio inquit quae verbis fit,nisi habeat ,, consensium nulla est. Quibus verbis consensum, & conuentioliem pro eodem accipi aperte demonstrat. Cum ergo couentionis vocabulum voluntarios omnes contractus complectatur, quibus sicilicet contrahentium cosensus inest, meri id factum est, ut Vlpianus cum generalem nobis tradidit diuisionem,quae& pacta comprehenderet, & contractus strictius acceptos de quibus paulo inserius dicemus) conuentionis vocabulo usus fuerit.l. iuri gentium .is depact. Nos porr5 de conuentionibus, earum mobilia Duonibus hoc loco tractaturi multa passim Gua communem sententiam asseremus, quorum
59쪽
quorum iudicium ab iis qui hac nostra legent, tandiu differri volumus, donec ea omnia capita perlegerint,qus eundem tractationis contextum habebunt. Siquidem eo omdine haec nos trademus, ut quς antecedunt ab ijs quae postea subsequentur maxime illustrari possiit. Anteaquam vero ostendamus, ex quibus conuentionibus obligati nes oriantur, illud inprimis necessarium esse ducimus, ut conuentiones ipsas incerta
genera distinguamus, ac planὶ explicemus quibus nominibus singula genera appellentur, ne ipsbrum forsan nominum confusio ijsqus postea dicturi sumus,obscuritate aliquam afferre possit.Conuentiones omnes si veram illarum substantiam intueamur in duas tantum speties rectissime di videmus. Quaedam enim sunt quae rei alicuius tr ditiove perficiuntur Alis vero quae nullius rei traditionem, sed selum vitiusque partis consensum habent. Quod attinet ad illas conuentiones quae re perficiuntur, non puto
illas rectὸ pacta posse appellari, atque hac in re ab alijs expositoribus dissentio. Frequetius ipsi concludunt generatim accipi pactum,ita ut de omnibus quoque contractibus praedicetur cum de contractibus in posterum mentionem habebimus, semper contractus in spetie sumptos intelligemus) Ita Accursius in l. i. in vers. figuris. sup. tit. I.Bald. in tract. de pactis, Raph . Cum a. in l. I. si quis ita l. tit. nostro. Ego verὰ tametsi non inficior in omnibus plane conuentionibus pacti stibstantiam reperiri, cum pactusemper habeat duorum,plurium ve placitum,&consensum, sine quo nulla conuentio, aut obligatio consistit, tamen apud antiquos iurisconsultos obseruari potest, hoc placitu,& hunc colensum no appellari pactu, quatenus ijs couentionibus includitur, quae repeniciuntur, idq; ita esse ostendemus inserius, ubi etia huius rei ratione asseremus. Nec sanὸ nouum hoc est, aut cuiqua incognitum,posse duo,vel plura subiecto simul conue snire, diuersis tamen nominibus nuncupari,quatenus ratione aliqua inter se disserunt; Hoc modo fructum a semine plerunque distinguimus; Videmusq; etia veteres suis illis de natura Deorum figmentis varia Lunae tribuisse nomina, neque ea tamen omnia semper,aut ubiq;, sed Latonam in coelo,in terris Dianam,apud inferos Proserpinam vocaste, cum tamen unum,& idem illius numen esse arbitrarentur. Quare frustra mihi videntur mirari nonnulli, quomodo non ibi semper pacti nomen conueniat, ubi duorum placitum, & consensus reperiatur, quasi vcro semper & nominis,& substantis eandem prorsus rationcm csse necesse sit. Quemadmodum vero nos negamus has conuenti xies, qus re perficiuntur dici posse pacta, ita eas solas affirmamus ver Sc proprie contra- qctus appellari, etiam si ab una tantum parte obligationum contineant; nec nos moueat, quod ex sententia Labeonis tradit Vlp. in l. Labeo . o. contractum. is de verb. significo tractum esse ultro, citQq; obligatione; na ligc verba non modo huic sentetiae nostrae noreclamant, sed maxime potius suffragantur, ut demonstrabimus paulo inserius,cum de illius legis intelligentia agemus. Hoc modo verb accipi cotractus vox ipsa facile ostedit, seu Graeci,seu Latini vocabuli derivatione spectemus.Graeci ut no semel Vlp. tradit con stractu appellat mi ,αγμα quod verbii tractu cα , τι. idest a permutado. Permutatio aute n5 selis verbis fieri dicitur,sed re & facto. Nec minus etia hoc ostEdit latini vocabuli derivatio,na cotractus nomen a coirectatione est,qus coirectatio no verbis fit sed subsit aliquid oporte quod coirectetur,& hoc aperte docet nos Vlp. in l. iurisgen-- tiu ρ. I. vers scil&s.ss de pactis.Sed etsi inquit in alium contractu res, no transeat,
si1bst, tamen causa elegater Aristo Celse re odit esse obligationem, ut puta dedi tibi re,ut mihi aliam deside livi aliquid facias Gilo αλλαγει - ,&hinc nasci ciuile actioncm
60쪽
M , 8e pauid post. Esse enim contractum, quod Aristo. ait of όM, D Vnde haec nascatur actio. Ita fit ut illis tantum conuentionibuAquar re perfici utur vere dicatur ι-- iis inesse, di propterea illis solis vere & proprie cotractus nomen conueniat. Vt autem in his singulis conuentionu generibus videamus sigillatim an ex ijs itastatur obligas tio;quantum ad has ipsas pertinet, quae re perficiuntur, dubitandum non est quin obligatio non modo ciuilis propter i S approbationem, sed etiam naturalis inducatur. Cum enim ab aequitate proficiscatur naturalis obligatio. l. stichum f. naturalis .isde se-luti negari non potest quin certissimum semper adsit aequitatis sundamentum quoties rei prinatio interuenit, nam si rem aliquam tibi commodaueto, vel apud te deposus ro, quissimu est te illam restituere,c. ius naturale. . distin. ideoq; sola rei praestatione ad et restituendum obligaris; quamuis enim tunc quoque consensus adsit, nec sine consensu ulla possit oriri obligatio, ut diserte ait Vlp. in.s . i. s. penui .ff. de pact. tamen quo ira rei traditione perficitur conuentio, tunc accedit potius consensus, potiusque consequitur id quod actum est,.quam radix ipse, ac sundamentum obligationis dici possit. Praeterea revi docuit Iustinianus in eiusmodi conuentionibus re contrahi obligationem, .ultitiisti. de oblig. iuncto titi sequenti. Nostri quoque interpretes, qui hac in re odo' rem veritatis aliquem habuerunt, dixerunt hunc esse consensum materialem, sed non formalem, qui distinctio licEt salsa sit, ut postea dicemus,in eo tamen recte senserunt, quod putarunt rem ipsim potius quam consensum his conuentionibus formam prinbare. Et haec hactenus de primo conuentionum genere, quaere perficiuntur. Alterum s est genus eam quq continent nudii consensum,cuiusmodi sent conuentiones oes,quq non re perficiuntur, siue certo nomine careant, siue transeant in proprium nomen,
quas& ipsas posse contractus, quamuis alia de causa, appellari infra ostendemus , ut emptio, venditio, locatio, conductio, secietas, siquidem hae quoque conue
tiones quamuis nominatae, nudum tamen consensum dicuntur continere, ut docet Paulus in.l.I.ff. de reri permut. Alioquin inquid si res nondum tradita sit ex nu- do consensu constitui obligationem dicemus. Quod in ijs dumtaxat receptum est, quae nomen situm habent ut in emptionem venditione, conductione mandato. Qu niam vero μ hoc diligenter attendendum est,iuristonsultorum enim sententiae maxi-mὶ couenit,titat primo aspeistu fortasse alicui absonum videri possit quoniam inqua prster verba,seu voce, seu literis prolata nihil plane aliud est unde ellici,exprimiq; poς
sit iste consensus, in quo conuentionum substantiam ponimus, iccirco lis conuenti xo nes omnes qui non re fiunt, sed consensu, recte dicuntur verbis celebrari. Verba enim in ijs maximὸ attenduntur, ac perpenduntur, quamuis non per se, sed qua consensum
exprimunt. Quocirca non pugnant haec duo, ut hae conuentiones dicantur verbis contractε, & tamen no tam verbis perficiantur, quam cosensu ad que unu exprimendu cutierba adhibeatur potiore cu esse necesse est. Propterea Paulus in. l. si stipuler. .ult. I. eo.
Si in lorado inquit coducedo uedendo emedo ad interrogatione quis no resp5derit te si tame consentiat in id quod resposum est, ualet quod actu est,quia si contractus no in ceuerbis qua cosensu cofirmantur. De huius responsi intelligetia insta plenius agemus, nuc aut satis erit illud adnotasse potiore quide consensum in his couentionibus esse,sed no uerbis illas celebrari, ut dictiones ills ta, & si satis aperte demostrant.Ita fit ut omnes Colluentiones, quae perficiuntur coiisentu, recte ad illas redigi possint, quae uerbis
fiunt, quamuis in stipulatione niaior quaeda subsit ratio, cur illa potius uerbis dicatur