장음표시 사용
61쪽
eontractae, quam coeterae qus verborum solemnitate carent. Qgares conuentiones ipsas quantum ad primam,simplicioremq; earum naturam cosideremus,recia poterimus i ibac sola distinctione omnes complecti, ut dicamus alias re, alias vero verbis contrahi. am sicut depositum, commodatum, ali diu similes conuentiones, in quibus necessario res interuenit recontrahi dicuntur, ita qus consensu fiunt,ac verborum selent ege- , re adminiculo nisi quid fortasse interueniat, ut postea dicemus, quod verborum uice sungatur rectὶ dici possunt uerbis contracta nam neque auditur, neque etiam ceruitur consensus, uerba autem sensibus magis peruia sunt. Ac ne quispia nos tantum haec coniectari putet, habemus hac in re authorem Vlp. in . l. i. de pacti in .f. adeo. IaAdeo autem conuentionis uerbum generale est, ut eleganter dicat Pardius nullum esse contractum nullam obligationem, quae non habeat in se conuentionem siue re, siue
uerbis fiat. Minime uero dubitandum est, quin hac distinctione omnes plane conuentiones Vlp. complecti uoluerisi licet postea solius stipulationis exemplum in rat, tum quia de ea magis dubitari poterat, tum etiam quia po ori quadam ratione uerbis contracta dicitur. Vertim si secundo illo distinctionis capite stipulatio item lamplexus esse ineptissimo loquendi modo suisset usus, neque recte id quod sibi propos tum erat, demonstrasset. At dices esto conuentiones, qus consensii fiunt posse dici
Derbis contractas, cur vero non saltem eam conuention quae literis fit seorsum expris
stὸ Vt omittam id quod uere dici posset, literis quoque exprimi uerba. L solent f. ulticum simit .ss de praescrip. uerb. respondeo id filisse in causa, quia literae non ullam conuentionis diuersam speciem constituunt; literam enim obligatio nihil aliud est quam mutuum praesumptum, cum in re obscura & incerta sic ustitui necesse fuerit, ut post biennium syngraphae crederetur pecuniae numerationem attestanti, ita ut eius fides ne testibus quidem ullis infringi posset.Et hac ratione videmus literarum obligationis nullam apud iurisconsultos esse mentionem, ac ne quidem inl.I s. it. prox.ubi Caius coeteras obligationis species enitumerat. Quamuis Iustinianus ut magis distincta terminorucognitionem nobis traderet, pleniorem attulerit distinctionem, quae tamen ut dictum est inspecta prima, simpliciorique conuentionum natura parum fuerat necessaria. Vt vero de harum quoque conuentionum uomine ut& de superioribtis secimus antea breuiter agamus, nostra haec sententia est, ut quemadmodum diximus superiores illa quae repei iciuntur, non pacta, sed maxime proprie contractus appellari, sic putemus is istas, quς continent nudum consensum, ac uerbis fieri dicuntur, siue ad agendum icaces lint, siue minus , vere S proprie pacta dici posse. Itaque non tantum ab ijs dissentimus,qui volunt dari pactum in genere , quod de omnibus plan E conuentionibus praedicetur , ut frequentius receptum est , sed etiam illis aduersamur, qui is contra hanc receptiorem sentcntiam d cndere conantur, pactum non nisi in spetiereperiri , & referri tantummodo ad illa pacta que non transeunt in spetiale ii men contractus; cuius opinionis author fuit Franc. Duare . in .l. I. nu. . & ets.ff. de pactis , eamque susus prosequitur libro . a. disput .anniuersi cap. 8. Quo in loco ab obiectis Eguina ij Baronis illam defendere conatur. Duarenum s
quutus est Iacob. Cuiatius in illa ipsa l. prima . Nos hanc ut diximus opinionem salsam putamus. Nam licet sareamur pacti nomen non tam late patere, quemadmodum doctores frequentius existimant, cum ad conuentiones , qup re perficiuntur non recte illud ia istacitamus, tamen secundi generis conuentiones planὶ
62쪽
omnes, quaeverbis,&consensu fiunt recte pacta generali vocabulo dies posse asstinamus,etiam si in proprium nomen contractus transetant, ut emptio, venditio, secietas, S alis cuiuscemodi,quae non tantum ad excipiendum, ed etiam ad agendum essicaces sunt. Quod ipsum haud obscure indicat scaeuola in. l. stichus 6.idem quaesiit . E de con-
dict. indeb . Idem quaesiit inquit an pactum quod in pactionibus describi solet in
hunc modum, ex hoc contractu nullam inrer se controuersiam amplius esse, impcdiat repetionem,&c. Cum de pactionibus ibi s uola loquatur, atq; in exemplo proponendo eaq; quasi formula tradenda contractus vocabulum usurpet, apertE in hoc ostendit, pactionum aptellatione contractus quoque contineri. Nec dicatur ibi eum de pactionibuλ nos uero de pactis loqui,nam uix est ut inter pactum,& pactionem utila differentia reperiri possit. Si enim aliquid differret inter se pactum, & pactio, damnadi proculdubio essent nostri Compilatores, qui cum titulum de pactis inscripsissent postea in . l. i. illius tituli non pacti,sed pactionis, sicque diuersi alicuius termini definititionem attulissent. At uel si admittamus illam differentiam, quam nonnulli tradunt inter pactum,& pactionem,ut cum aliqui paciscuntur, actus ille pactio sit, pactum uero dicatur quod ex illo actu paciscendi conflatur, atque perficitur, non tamen hoc obi ctum quicquam obstabit. Nam utcunque res sese habeat negari hoc certe non potesti ubi pacti, ibi etiam pactionis nomen conuenire,cum lisc duo semper sese mutuo consequantur. Quo fit, ut sicut pactioni A ita etiam pacti appellatione contractus con Gneantur. Videmus societate tape appellari pactu ut in. l. Duo societatem. T. pro secio&in alijssimilibus legibus, inquibus de pacto conuento societatis mentio habetur. Simputationi quoque qui inest consensus pactum recte dicitur arg. l. an in titulis .sside accept. De emptione & venditione idem ostendit Vlp. in . l. Vnus .f. pactus ne peteret K.de pact. ubi si post iactum pactum de non petendo ex causa emptionis rursus conueniatur, ut peti possit, prodesse ait secundum pactum ad nouam emptionem, ver ueemptionem esciunde ostendit pacti nomen emptioni conuenire cum illud,idem quod appellat pactum emptionem esse dicat. Ac ne sorte secus hsc accipiantur atq; a nobis tradita sint,aduretcdum est nos id quidem contendere, posse pactum in genere accipi illasq; omnes conuentiones complecti,qus verbis seu Consensu perficiuntur,sed tamendio non negare quin speciatim accipi possi, ut illis tantum pactis conueniat, quae non transeunt in proprium nomen cotractus,vulgdq; a nostris pacta nuda appellantur; maximEenim consentaneum est, ut ijs quae peculiare nomen non habent generis nomen si quentius accommodetur. Itaq; fatemur ita accipi pactum in edicto praetoris ut in tit. illo de pactis iurisconsulti passim interpretantur. Ac maxima ceria cum ratione factum est,ut cum praetor seorsum edicta proposuisset de varijs conuentionibus,quae transeunt in proprium nomen contractu in hoc edicto de pactis generatim ediceret de illis conuentionibus,quae proprium nomen non haben Idq, ibi praetorem fecisseex eo primuit demonstratur, quia pactis non promitti t se actionem daturum, ut cum de contractibus edico proponi sised tantii pollicetur se pacta seruaturum, quod iurisconsulti interpretantur non iure actionis, sis ope exceptionis,ut in. l. rescriptum 6. si pacto,&6. vluti. in. l. s cum emptore. in princ. & in fili. in .Lfi. tibi β siquis paciscatur. l. acquirent.l. hqredi β. i. a. 3. de vii. cum tribus legibus. seq. l. si unus. β. si cum reo, &. f. sed si stipulatio usq; ad finem legis i quod dictum Et deniq; toto sermὶ illo tit. de paci. ita illud
latum interpretantur iuris iis ut in eo Praetor non iure actista ope excep. tantum se . D et pacta
63쪽
pacta seruaturum polliceanici Quod cu ita sit, necessc est eum cum de pactis loquum, est,de ijs tantum conuentioniblis intest exisse,quae proprium nomen non habent, nam
quae transeunt in proprium nomen contractus, eas non tantum exception4 sed etiam
actionem producere perspicuum est. Possunt praeterea pro hac opinione perpendi verba Vlpiani in d. Liunsgentium. multis in locis. Initio illius legis tradit ipse gener
tem diiunctionem conuentionum,ut ostendat ex quibus oriantur actiones, & ex quibus contra non otiantur,ac generali nomine conuentiones appellat, cum vero ad eas Venit, quae non pariunt actionem, tunc demum incipit pacti vocabulum usurpar Gai μque ex pacto actionem non oriri,ut in*. ut puta,&in . quinimo; sicque cum ex conuentione actionem oriri non inficietur, sed tantum ex pacto,in hoc aperte demonstrat se pactum non generatim accipere, sed spetiatim proca conuentione, quae actionem non pari hac propitii contractus nomen non habet. Quod & tertid ex eo maxime confirmatur, quia inserius in *. pactorum. diuisionem pactorum tradit elusinodi, ius non contractus complectitur,ut diuiso conuentionum, sed tantum ea pacta, qus at onem non producunt, ac praecipuum nomen non habent. Nec multo post in . quod sere eodem modo accipit pactionem quo pactum acceperat, pactionemque ipsam a stipulatione seiungi Ait enim illa verba, rogauit Tytius, spopondit Maevius non tantum pactionis loco accipi, sed etiam stipulationiη scque accipit pactionem in spetie,licete dem etiam contextu pactiones generatim accipiat. Nos itaque fatebimur & pactum,&pactionem spetiatim accipi, dummodo id nobis concedatur, poste ipsit in pactum p ctionemque generaliter sumi, quicquid contra Duarenus,&Cuiatius comminiscantur. At hic non immerito quis δubitabit, cur si concedimus pactum in genere summi, non etiam concedamus posse pactum ad eas quoque conuentiones referri, quae reperficiuntur, sed ijs solis hoc nomen tribuamus, quae verbis fiunt, nudumque consensum continent. Quamuis ad hoc responso illa satis elle posses, ut diceremus apud i risconsultos hunc loquendi usum inualuisse,ut conuentiones quae re perficiuntur,pacta nunquam appellarent, quae vero verbis, &contensi sunt,quam cepissim tamen huiusce rei ratio etiam aliqua ex ipsa voce desumi potest; Videtur enim haec vox pactum as quantum ex latini probatisque authoribus conijcio eam habere vim,ut reseratur ad ea quae nostra egent expressone, siue voce, siue scriptura exprimantur, non ad ea quaere ipsa contrahuntur. Etenim pactum derivatur a pango,ut sirequentius grammatici cocludunt licet Quintilianus dicat a pago uerbo antiquo Pangere autem ut ait Festus est quasi fingendo aliquid exprimere, unde dicit fluxisse modum illum loquendi,ut uersus pangi,seu figi cera Acatur. Sic enim Cicero scribens ad Tironem,An pangis inquit)aliquid iophodeum sic opus appareat. Et Probus Valerius Aut uersum inquit pangis
aut oratione selutam struis; sicque etiam Horatius. Nec cu uenari uolet ille poemata pagas. Itaque quoties partes ita c5ueniunt, ut oratione aliquid pagant,tunc rectius pacti nome conuenire iudetur, quam cu couentio reipsa perficitur,nihil enim tunc pangi oratione necesse est, ex quo coirentio pendeat,sed
stla ipsa rei traditio sine ulla alia pactione apertissima prsse fert aequitatis spetiem. Vlpia 1ius in l. s.ff. de paci. dicit pacem a pactione Upellatam, id ego propter hancipum, i quam proxime adduximus, rationem ab eo suisse dictum interpretor, quia pangere unde pactum,Sc pactio deducitur, est uerbis, & oratione aliquid exprimere,iuxta illud
quod l. xij. iab. scriptum erat, rem ubi pangunt oratione pangunt, antiqui
64쪽
uerb pacem verbis pangebant, ut testis est Liui . lib. q. bes. pun. & alibi perlape. Quod si hac voce plaum seu pactio significaretur conuentio quae rei traditione pcrficitur,ceria inde pacis vocabulum no rectὶ eό inspecto deduceretur. Non longe ab haesententia videtur Hostiensis abesse in summa uti de pact. in princ. dum in pacti definiatione illud omnino exigit, ut conssensus sit verbis expressus. Decius quoq; in rub. ad pH. nescio quid sin te sensisse videtur, nam ibi ex hoc ipso tradit disterentiam inter pactum,& pollicitationem, ut dicat posse quide utrobique acceptantis consensum adesse, sed hune cosensium in pacto vobis expressiam esse debere. Qua in re licet non recte a pollicitatione pactum distinxerit, ut demonstrabimus postea cum de pollicitatione agemus,in eo tamen non prorsus male sentit, quod in pacto uerborum expressionem requirit. Etenim pactum verbis fit ut diximus siue uoce, siue scriptura prolatis, unde etiam Cicero in Partit. rem scripti exemplum ponit in tabulis, pactis conuentis, S stipulationibus. At erunt, sat scio, qui huic nostrae sententiae tacita pacta illico obibesan Illa enim neque uerba ulla, neque scripturam desiderant, sed tacito consensu inducunturii Vesuu cum debitori mco restituo cautionem, tunc enim uideor tacite pacisci, id me non petituru,quod mihi ab eo debebatur l. labeo.is. de pactis. Item si in suturum petam usuras, videor tacite pacisci ne sortem intra illud tepus petere possim l. qui in futurum eod. illo tit. de pacti Ac deniq; si post uenditam a teli reditatem, ego eius
emptorem conueniam, eo ipso uideor quas fidem praestare, ne te ipsum conueniam
qui uendidisti l. r. C. de paci. Qua de causa videmus etia mutum sine ulla scriptura pacisci posse l. item quia . illo ipso tit. de paci. Animaduertendum in primis est hoc
obiectu non tam contra nos,qua contra Vlpianis ipsum asserti;Is enim in I.I. . conuentionis A. de pact. dum dicit conuentiones omnes aut re ficti, aut verbis, haec tacita pacta, quae re non perfici clarum est, verbis fieri statuit. Vt ergo nostram, & Vlpiani simul 'ρ sententiam defendamus, sciendum est nos cum dicimus conuentionem aliquam cor trahi vel re,vel verbis, illud tantu modo spectare, quona potissimum quasi seu dameto conuentio innitatur, & quid ita ipsius conuentionis substantia maximὶ persciat, nam neq; semper re perficitur conuentio,vbi res interuenit, neq; semper verbi ubi verba adhibentur. Etenim si loquamur de illa conuentione, luae re fit,possunt& in ipsa adhiberi verba, ius consensus modum expriman At ille consensus non est qui obligationcni inducat; Siquidem is potius inseruit,quam dominatur,ac tradendae rei factum illud cost luitur,quod ut diximus) totius aequitatis obligationisq; sundamentum est. Quocunque enim modo constct me re aliqua apud te deposuisse,ex hoc solo obli aris mihi ad
restituendum, neq; inspicitur verba ne interuenerint, & an restitutioni cosenseris,uam restitutioni eum semper consentire necesse est, liti rem depositam, vel commodatam receperit. Iam vero sicut in conuentionibus, quaere sunt, adhibentur saepe verba qua tamen ad perficiendam conuentionem principaliter non attenduntur, sic contra conuentiones, quae verbis fiunt, possunt & svsta & rerum aliquarum traditiones continere Verum haec sam, atque harum rerum traditiones non per se considerantur, nec per se conuentiones istas perficiunt, sed quatenus verborum vice sunguntur, quod diliget ter animaduertendum est. Exemplis autem clarior tota lisc res fiet.Satis constat his verbi' promitto no petere,fieri pactum de non petendo. At Paulus in. l.labeo .ss. de pact. dicit pactum de non petendo tunc quoque induci, cum cautio redditur. Ego cur ex
cautionis resti tu ne inducatur pactum non illa censeo causuri esse,quia si ita hoc e
65쪽
stitum is causonis ad conuentione perficiendam per se satis sit,sed quia lex interpret tur, ut qui cautionem restituit, velit promittere si non petiturum. Q uod se non hoc facto eiusmodi verba quasi includerentur, neminem puto selidum hominem, atque intelligentem fore, qui non aperte perspiceret res stutionem cautionis per se ad pessiciendam cautionem non modo momenti non satis habere, sed ne quidem ulla ex parte pertinere. Idem & in alijs spetiebus obseruabimus, videbimusque limper facta illa quς tacitam inducunt conuentionem verborum vice iungi,ac quasi notas conceptuum interpretationem semper in se aliquam includere. At hoc minimὶ affirmari potest, quoties re conuentio perficitur; Nam si gratia exempli, rem aliquam tibi commodauero , vel apud te illam deposuero,hoc ipsum factu squiratis tantu habet, ut per se,ac sine ulla prorsus interpretatione,vllatic inde sumpta animi coniectura,ad restituendum valeat te obligare. Itaq; concludamus iste quoad interpretationem etiam in tacitis pactis vertaba quodammodo interuenire. Est etiam interdum cum lUis ministerio verba suppleatur,velut cum mutus paciscitii si& sic interpretatur Paulus in l. ubi non voce . is de ren iur. Vbi non voce inquit sed praesentia opus est, mutus si intellectum habet, pota videri respondisse, Idem in surdo, hic quidem & respondere potessi sic duo habemus conuentionum genera, quorum Vni contractus alteri vero pacti nomen maxime proprie tribuimus.
A R G V M. V Ere ne, ac propriὶ illi contractus dicendi sint, qui re quidem perficiuntur, sed
ab una tantum parte obligationem pariunt, ut depositum,mutuum,& alij λmiles. Tum quomodo contractus nomen rectὀ ijs conuentionibus tribui possit,quibus coirectatio,sive,ut Grici dicunt, o ἡ no ines quavis vltro citroq; obligationem contineat. Haec vero ab illius definitionis explicatione pendere,quam ex Labeonis sententia tradit Vlp. in L labeo contrarium .is. de veta. signific.
1 Excouentionibus quaere non fiunt, non nisi iure praecipuo oritur ciui. Obligatio. Duplicem dissi euitatem continet definitio contractus a Labeone tradita . . 3 Tria tempora in reciprocis conuentioni bus consideranda. 6 Variae expositiones ad i. Labeo S. contractus .ff. de verbi signis.1 Frequentius receptum, non esse proprie contractus, qui ab una lautum parte inducant obligationem. Tutela an comprehendatur in definitione
τ Potest sumi obligatio pro actu obligandi. S Hyer. Tomi elli opinio.s Quomodo Labeo in definitione contractus obligationem accipiat. ao Vna determinatio respiciens plura dete minabilia debet ea aequaliter determi
at Verba illa ultro citroque virum ad praedicatum an ad subiectum sint referenda. ia Franc. Conia. in hac dissicultate perplexus multa dicit veritati parum consen
13 satisne sit conuentionem spectare futura
traditionem, ut dicatur αα αλλαγ ut cotinere.
1 In contractibus qui solo cosensu fiunt stnὰ aliquid etiam ante traditione quod traditionis vice sun atur. is Nova explicatio l. Labeo .S. contractum .ff. de verb. signi f. 16 Aequi uocatio Doctorum. i7 Quae media sunt ex suis extremis decla
is Obligatio non gesta, neque acta, sed vere
dicitur contracta. 19 Verbum contrahere, quam varie acciapiatur.eto Verbum contractus latius productum. at sola permutatio antiquitus cognita.
66쪽
,a Asa etiam de causa in proposita dissiculta xime proprie contractus. te a Doctoribus dissentiendum. 29 Cur non distincte exprimi sileant facimdia Emptio,& venditio no vnus,sed duo con stipulandi & iactum spondendi, quem-
traditas sunt. acimodum,emendi;& vendendi. α Sunt relativa inter sedistinethlicet unum 3o Paradoxicae conclusiones quae ex pridi- sine altero non consistat. ccis colliguntur. is Iurisconsulti interdum 'ocabula causis,de 3I Inter proprium,& improprium datur me- essectibus couenientia promiscue usur- dium quod est minus proprium. pant. . . 32 Dos dicitur a dando, licet etiam ante d dis Non aeque latam significationem habent tionem dos appelletur. contractus, & contrahere. 33 Permutatio interdum dicitur etiam ante α Aliae significationes huius dictionis con- rei interuentum. tractus. 34 Stipulatio an sit propriE contractus. 8 Depositum,commodatum,& mutuum ma
C A P. VI. AT hic dubitari potest, nunquid conuentiones illae quae verbis fiunt, & continet
nudum consensum, quas diximus vere pasti appellari,contractus recte dici possint. Videtur certξ hoc valde dubium, possintq; ab utraq; parte satis colorave rationes Hetri. Pro parte negativa facii iniquae supra diximus dum latins , gra caeq; VOcis itim ac derivationem perpendimus cum enim dicatur- ο τοῖο ιλλατιο quod est permutare , contractus vero a contrectatione, atq; in permutatione , contrectationeq; rem & factum interuenire necesse sit, ut aperte indicat Vlp. in l. iuristentium. f. sed etsi . ff. de pact. nimis durum videtur conuentiones quoq; illas,qus nullum sectum continent nullam rei traditionem,nullamuc permutationem seu contrectationem,recth contractus appellati. Facit praeterea prohac parte, quia ubi contractus adest, ibi non praecipuo, seὸ communi iure oritur obligatio d. s. , sed eis. At de emptionibus, venditionibus, locationibus, conductionibus, alijsq; conuentionibus, quq conse0su perficiuntur hoc assirmari non potest; Imo enim prscipuo iure in illis receptum est, ex nudo consensu obligationem oriri, ut diserte tradit Paul. in l. I. g. permutatio .ff. de rerum permutat. Qua ex re probari posse videtur eiusmodi conuentiones licet ad agendum efficaces sint,tamen vere contractus dici non posse. At pro contraria sententia illud λὶ maxime urget,quod has ipsas quoq; conuentiones, quae consensu fiunt iurisconsulti passim contractus appellant,& prssertim Vlp. in l. iurisgentium in princ. ff. de pact. ibiq; ait illas transire in proprium nomen contractus,atq; eode contextu,quo commodatum,ac depositum,emptionem quoque, venditionem, locationem, conductionem,ac societatem inter contractus recenset. Quin vero quod cuippiam non immerito mirum videatur idem Vlp. ex sententia labe nis in l. labeo contractum .is de verb. signis eam tradit contractus definitionem ,
quae non modo has conuentiones non excludit,quae Blo consensu fiunt, sed selis ipsis neque ullis prsterea alijs accommodari posse videtur, potiusq; depositum,&commodatum excludit,atq; alias id genus conuentiones, quaere perficiuntur, & qua ropriE contractus debere dici supra conclusimus. Nam posteaquam declarauit quom do Labeo actum acciperet,ita subijciq Contractum autem ultro citroque oblisation4 ia quod vocanli veluti emptionem,uuditionem, locatione conductione .e
67쪽
Acietatem, mandatum. Atqui certe haec verba Vlp. non eam tantum habent di Lscultatem,quam & caneri interpretes animaduertunt, qua ratione scilicet ibi a contra actus definitione excludantur depositu, commodatum, aliari elusinodi conuentiones re celebratae , qus ab una tantu parte continent obligationem,sed praeter hanc dissicut talem videtur mihi hoc responsum aliam habere, longeq; maiorem. Est enim operet pretium animaduertere, quomodo Labeo &Vlpianus conuentiones ibi connumera ias accipiant , cum ad contractus definitionem explicandam ex ijs exempla de sumunt. Possiant illae tribus tantum modis sumi, seu tribus temporibus considerari. Primo anteaquam ab alterutra parte implementum interueneriquecundo quando alter itantum impleuit, sed non uterque; Tertio quando ab utraq; parte conuentio adimpleta suit. Si primum tempus spectemus, quando scilicet neuter adhuc quod promiserat impleuit,quominus tunc vere contractus dici possint,obstat quod modo diximus quia
non adest. mox ομα cu nulla c5mutatio, nullam traditio,seu coirectatio interuenerit.
Nec dicas loquendi usum apud ipsos etiam iurisconsultos obtinuisse, ut quaecunq; conuelatio ex qua contrahitur obligatio contractus dicatur, licet σα- ut non contineat . 6. vlt. institi de oblig. Nam fateor quidem hoc verum esse, cum verὸhscvox
cotractus a strictiori ad latiore significatione producta sit, sed tamen videtur Vlp. cum hanc tradidit definitionem, non latam illam, sed strictam contractus significationem spectasse. si quidem ab ea definitione depositum, mutuum,commodatum excludere videtur, tamets illis contrahi obligationem perspicuum est. Quod si tempus illud cons deremus, quando uterq; iam id quod promiserat impleuit; veluti si in emptione emptor pretiu,ac venditor pariter re vendita persoluerit, tu distractus ille potius qua tractus dicendus erit, pereptaq; erit hinc inde obligatio,qua tame hinc inde extare Vlp. requirit.Si deniquNonamus non utrunq;, sed unu tantu impleuisse, tunc clarii est unum tantu obligatu este,quia si pretiu ego solui, tu tantii mihi teneris,n5 ego tibi, quare in
ultrὁ, citrὁque obligatio non adsit, neque etiam hoc casu verba definitionis conuenirent. Itaq; mirum est, quomodo ibi definitio contractus ad conuentiones reciprocas accommodetur,imo vero non tantlim accomodetur, sed planErestringatur; cum ii
illis ipfs verba definitionis nullo modo aptari posse videantur. Cum a vera expositi ne huius . tota huiusce nodi pudeat explicatio, videamus primu quo pacto ab alijs exponatur,deinde quam nos veram ipsus intelligentiam esse existimemus. Frequendus nostri interpretes ita haec verba interpretantur, ut ideo dicat Vlp. contractum esse ultrὁ ε ei troque obligasionem,quia ut contractus sit, debet hinc inde obligationem paremita exponunt Accursus,Bariolus & uterque Imolensis in l. s. in princ. infra eo. quos sequitur Alciatus in illa ipsa l. labeo .6. contractum, necnon & Franc. Conan. lib. s. cap. I. num. q. Verumtamen qui probant hanc expostionem non prorsus simul quo ad omnia conueniunt. Nam plerique ex hac definitione inserimi conuentiones, quaeabunatantam parte obligationem patiunt,impropriὸ contractus esse, ut Accursus, & post eu Alciatus in d. . contractum Bart. in l. si donationis C. quod me. cau. Corrasus hic& in l. frater a fratre. ff. de condict. indeb. Io. Imol. in d. l. s. i. eo .Et haec est magis communis opinio,vi& Mati se ei. iunior hic animaduertit,sequutique etiam sunt ea s censores aliquot,ut Iacobus Culatius in l. iurisgentium. in princ. ff. de pact.&Io. Brachaeus in d. . contractum. Alij vero fatentur quidem voluisse Labeonem illum tantii mcontractum definire qui contineat vitro citroque obligationem, sed dicunt eum spe
68쪽
ctasse mictissimam quandam significationem, quod certe non sine maxima ratione dicunt, cum videant ibidem etiam strictam quandam ac subtilem statui differentiam inter actum,gestum,&contractum, quae tame differentia alibi persspe confunditur, Iccirco negant, posse inde inferri contractum improprie esse, qui ab una tantum parte obligationem inducati Ita concludunt hic Baldus nouellus, Galiaula, Socin. lun. Iacob. Mand. ac plerique alij dum eam disputant quaestionem, Utrum stipulatio sit proprie contractus, sed quantum ad eorum verborum intelligentiam conueniunt hi prosus cum illis primis quorum opinionem diximus frequentius probari, Labeonis
enim verba circa contractus definitionem eodem plane modo interpretantur, nempe
ut iccirco dicat Lab. contractum esse ultro citroque obligationem, quod sentiat non posse dici contractum, nisi oriatur ab utraque parte obligatio quemadmodum oritur in conuentionibus correspectivis, quarum ibi Ulpianus exempla tradit. Quare una eademque illorum omnium expositio est. Nos hanc primam expositionem plane rei j ciendam putamus. Primo propter argumentum, quod paulo ante adduximus, ac iudicio meo sortis sinum est. Nam cum tria tempora in reciprocis, seu correspocliuis conuentionibus considerari possint, exijs omnibus nullum plane est, quo possit contractus dessinitio illis accommodari, ut antea demonstrauimus. Praeterea si intelliugeret Lab. eum vere,&proprie contractum esse, qui pareret ultro citroque obliga-ι rionem, sequeretur tutelam esse proprium contractum item, & negotiorum gestionem, cum ex his causis oriatur ab utraque parte obligatio. Hoc tamen falsum esse compertis limum est, cum &in tutela,&in negotiorum gestione nemo ignoret obligationem oriri, non ex contractu, sed ex quasi contractu. inae de oblig. quae ex.q.contractu in princ.&β. Tutores. Postrenab huic expositioni adue satur & illud, quod cum ibi dicatur contractum esse ultro citrὁque obligationem, nimis certe durum esset e
ponere illa verba esse obligatione hoc est parare,obligationem. Quod ipsum licet ipsi
quoque interpretes nimis alienum atque extortum esse, non negarent, tamen necessario recipiendum duxerunt,ne alioquin cogerentur fateri contractum ibi ab effectu do finiri, quod multo magis absurdum iudicarunt. Aliam expositionem tradit Eguin rius Baro inst. de oblig. in princ. existimat enim ipse in hoc j. contractum,uerbum obj ligationem, non iurisiuinculum significare, sed illud factum obligandi, quod est ca
se obligationis. Itaque sensum illorum uerborum hunc esse putat, tunc scilicet pos se dici contractum eum iurisvinculum ex reciproco oritur facto , ita ut obligatio hoc est ut ipse interpretatur actus obligandi ab utraq; parte interueniat. Probabilis primo aspectu videtur lisc exposito, quandoquidem ipsi non obstant illa tria obiecta, quae contra communem expositionem afferebantur. Nam quod primo dubitabatur quonam tempore emptioni, alijsq; conuentionibus ibi connumeratis possit haec definitio conuenire nullam hic dubitationem afferre potest, planis sinu enim est emptioni alijsissimilibus contractibus uerba huius definitionis tunc conuenire, cum ab una tantum parte interuenit implementum, neque enim dubitandum est, quin tunc quoq, ab vir
que parte obligandi actus interueniat. Nam si pretium persolui ego,tu illud recepisti, iam videmus factu illud c5trahendς obligationi quod Lab. obligatione vocat. utrinq; intercedere quavis no recte possis dicere utrinq; adesse obligatione, si pro iurisvinculo
eam accipias. Hoc modo depositu, & c5modatum in hac contractu, definitione continebuntur,abjm similes contractus,qui quavis ab una tin parte iurisii inculii pariat, i E men
69쪽
men obligandi actum utrinque continent cum semper quod ab uno traditur ab at δrecipiatur. Hinc etiam cessabit secundum obiectum, nam si eo quo diximus modo sumatur haec diis nitio, non recth ex ea poterit inseri tutelam, & negotiorum gestionem proprie contractus esse neque enim in ijs vltro citroq; adest obligandi actus, quavis ab
Utraque parte iuris vinculum oriatur. Postremo non erit necesse, ut ullius ab rdi euitandi gratia ad illam tam extortam expositionem confugiamus ut exponamus esse o
ligationem hoc est parere obligationem, sed uerba definitionis, in sua vera propria significatione sumi poterunt. Hanc expositionem alij nonnulli recentiores quamuis diati ei sis verbis sequuti sunt Lodui c. charondas lib. 2. uerisimilium cap.7. Franc. Hotoma.de uerbis iuris in ver. contractus. Atq; idem prope videtur hic sentire Hierony. Torn. 3dum ait Lab in hac definitione terminum illum obligationem accipisse non pro ea ta- tum parte contractus, quae iuris est hoc est pro ipse obligatione, quς est iuris uinculum S ex contractu prosciscitur, sed etiam pro ea parte contractus,quae est facti iuxta β ite uerborum inst. de inutil. stipulat.& Lq.C.de inutil. stipulat. sicque obligationem appes lasse actum obligandi, qui est causi obligationis, S in quo utriusque factum interu nit. Plures sunt causs cur nos minime hanc expositionem probandam existimemus. Primo enim nobis ad hoc quaerimus responderi an nd obligationem istam hoc est, sactum istii in obligandi tunc quoque interuenisse concedant cum simplicibus uel bis aliquid promissum est, quod si affirmabunt, sequetur nudum etiam pactum in hac contractus definitione contineri praesertim quando efficacem obligationem parit ut in. l. legitima .ss de pactis, quod ipsum tamen uere a sententia lab. alienissimum est, idque ex eo facile licet intelligere, quod stipulationem quia non re sed uerbis fit non ad contractum refert sed ad actum quamuis in stipulatione obligandi actus utrinqtre hoc est stipulatio,ac resposio interueniant. Si uero negabunt poste simplicibus uerbis absq;
traditione contractum induci sequetur cinptionem uenditionem, aliosque contractus ibi connumeratos non posse dici contractus anteasi ab una saltem parte impleantur,
quod tamen ne ipsi quidem concedunt. Prsterea cum nunquam quod ipse viderim aut certe perraro in tali significatione obligatio accipiatur, non est quod in dubiis a vera, & propria huius vocis fgnificatione reccdamus ar. l. Non aliter.is de leg. 3. Huc accedat, quod cum haec verba ultro citroque aeque ac pariter ad obligationem reserantur, perspicue ex hoc demonstratur eodem modo , S ultro, & citro obligationem interuenire. ar. l. Iam hoc iure.is deviilg. & pupil. l. quamliis.C. de impub. de alijs substit. At in deposito, & similibus non eodem modo ab utraque parte obligandi actus intem uenit, sed acti ite ab una parte,ab altera passive cum ex contrahentibus obliget unus,alter vero obligetur, verisimilius ergo est intellexisse Labo . vltro citroq; talem obligatione adesse, quae utrunque arctet,& adstringa ac recte ostendui exmpla ibi allata. N que enim temere factum fuisse cxistimandum est, ut ibi Vlp. earum tantum conuenti num attulerit exempla, quae reciprocae sunt, sue ut nostri dicunt correspectivae, & ab utraque parte obligationem pariunt. Alia nonnulla , hac in re tradit. Tomi ellus,
quae an vera sint ex jis apparebit, quae infra dicturi sumus. Ab hac secunda intelligentia', non multum disimilis est nonnullorum expositio , qui verba Labe nis in hac definitione ita accipiun qui ipse non senserit contractum esse ultro citroq; ob i iligationem,ita ut in cotractu adsit ultr5 citroq; obligatio. d contractum qui fit ultro citroq; obligationem esse uoluerisiobligationem porro ipsi sumant pro actu oblegadi. Nec
70쪽
ine quiequam referre dicunt, iste nὶ obligandi actus contineat rei traditionem, an v to in sola verborum expressione consistat, ut videmus in stipulatione,quae reciprocum quidem,sed verbalem tantam ut ita dicam obligandi actum contine adium scilicet interrogationis & responsionis. At si hoc veru esset cu aistu contractu ibi plane colanderetur;Na quorsum cum de actu loquitur asserret Vlp.exepta stipulationis, ac numerationis, cu vero de contractu loquitur emptionis, coductionis, societatis excmpla seorsum proponeret, si haec eade exempla promiscue &actui, & contractui contion irent 3 Huc acredat quod cu actu definiunt labeo& vlp.atq; item gestumaaos terminos simpliciterae sine ulla adiectione assumunt,quare cur no & contractum simpliciter delinire iit, scd tili contractum qui ultro citioq; fit. Puto igitur haec verba ultro citroq;non ad subicctu sed ad pridicatu hoc est no ad definitu sed ad definitione ipsam esse resurrendum tanto magis quia parii certEacurate hqc definitio tradita esset, si prster verbii illud obligation. Ia nihil plane aliud contineret. Franc.Conan.vir sime praestanti alioquin ingenio praeditiis
ualde hac in re titubavit. Sentit ipse lib. v. commen. iii taciti. cap. I. nu q. contractu melle mutuum commercium ita ut mutuum ab utraque parte factum des feret nec sine aliqua rerum coirectatione perfici possi ; verum quoniam uidet Labeonem in hac quam Aert contractus definitione emptionem quoque S uenditionem complecti itemque alias similes conuentiones, quae ante ullius rei traditionem, ullumve commercium pCrsecis sunt quod primae illi positioni maxime aduersetur . Ideo ipse eodem lib.v. cap. a. variis mo)is hunc modum explicare conatur ;& primo dicit etiam in eiusmodi conuentionibus quodammodo commercium inesse, cum ipse non alio spectent quani ut prεstatione eius quod promissum est impleatur contractus. At hoc plane recipe nidum est, quia hoc modo conuentio quoque de permutando contractus esset &contineret etiam ante implementum, contra si sentiat Vlp. in . l. iuri gentium in princ. in vers. sed & si . ff. de pact. Praeterea alio modo conatur ipse toltcre hanc dissicultatem ibidem num. 3. 8 p. aitque in omnibus conuentionibus quas ibi Vlp. connumerat subesse semper aliquid quod fungatur vice illius contrectationis γε quae ad contractum perficiendum ex neccssaria, in emptione enim & locatione aestimationem pro tractatione , ac mutua rei traditione esse quam et x Met vae voc
mus , in secietate itidsm,mandato, alijsque similibus contractibus dicit adesse semper aliquod saltem traditionis simulachrum, ut plenius explicat ipse d. cap. a. num. 3. cum sequentibus . Sed quamuis plurimum laboret Connan. nihil tamen assertin quo animus acquiescere possit, Vere enim iurisconsulti in emptione, alijsque contractibus qui consensu fiunt, nullum traditionis simulachrum considerant, nihilque Prorsus quod traditionis vice iungatur, imo enim praeter nudum coiiscnsum nihil aliud in ijs agnoscunt,cum dicant in iis receptum csse,ut ex nudo consensu oriatur obligatio ut Paulus iii l. I. β. permutatio . E. de rerum pcrmutat. Permutatio inqnit) ex .ere tradita initium obligationi pWbet,alioquin si res nondum tradita si nudo consensu reconstitui obligationem dicemus. Quod in ijs duntaxat receptum est, quae nomen μsitum habent ut in emptione venditione conductione mandato . Cum dicat δε- lo consensu in eiusnodi conuentionibus constitui obligationem, latetur soli
consensui tribuendam esse causam obligationis, propterea quod ipsum per se satis ad obligandum cssicacem esse receptum est. At hoc vere dici non pol set, si in ciusmodi conuentanibus traditionis simulachrum aliquod extaret, seu quippiam aliud quod E a traditionis