장음표시 사용
81쪽
Iuli, ei ullis esse diei debet. Quarto subi jcit Accurs in d qui nimb. couenesones vestiri eonsensu ut inst. de oblig. quε ex consensu nasci Quod vestimentu nihilo magis r cipiendum est, Idq; duplici de causa. Primo quia hae conuentiones quas dicit vestri
consensu, ut emptio, Venditio,iocatio,conductio, societas,mandatum inter nudas couetiones, & nuda pacta a iurisconsultis recesentur,ut in illis omnibus legibus quas supra retulimus;secundo,quia si consensu conuentiones vestirentur, omnes omnino c5uentiones vestitae dici possent, cum nulla planὶ conuentio siliquae non habeat in se cosensum l. i. f. conuentionis .ff. de pact. Accursus in d. quin imo. cum videat n ontine hoc obiectum ullo modo tolli posse, ad sabulam confugit, atq; in eo locatur. in quo maxime agendum serio fuisset; est enim vestem hanc consensius, leuem esse Selegantem,ideoq; cerris tantiim contractibus, qui pingues & callidi sunt, posse conuenire. At nos omissis iocis fateamur has ipsas conuentiones qus solo consensu fiunt nullum coli sensus vestimentum habere, quod no in alijs quoque omnibus conuentionibus cernatur inesse; hoc vero amplius praecipuo quodam iure ipsis tributum esse,ut ex solo consensu obligationem pariant, nec quicquam aliud ad illarum escaciam star necessarium. Verum hanc efficaciam vestimentum esse,nulla ego lege probari video; video quidem probari contrarium, cum leges interdum admittant ex nuda conuenti ii posse promissorem ad praestationem urgeri, ut tradit Diocletianus inter alios in l.
nuda C. de contrah. stipui. ubi dum negat id semper fieri posse, interdum posse fieri apertissime concedit. Atque ex hoc etiam optimξ improbari potest illud vestimentu 3 quod Doctores legis auxilio tribuunt; nam quoties couentio aliqua lege approbatur, legitima quidem fit,sed non propterea desinit esse nuda c5uentio,seu nudum pactum quod optime ostendit Paulus in l. Legitima .ff. de pact. Legitima inquid conuentio est que aliqua lege confirmatur, & ideo interdum ex pacto actio nascitu si quoties lege 'vel S. C. adiuuatur . Cum dicit interdum ex pacto actionem nasci, necesse est de pacto nudo eum intellexisse, quoniam alioqui ii non recte diceret, interdum; sic' inter pactaqus passim dicuntur nuda, illa quoq; recenset quae ciscacia sunt, ac ii uel S. C. adiuuantur.Ex his iacile poterit per se unusquisq; alia quoque uestimenta refellere,quq.
Accursius, teriq; interpretes conuentionibus accommodarunt.Itaq; in reliquis quae supersunt nihil est, quod diu commoremur. Quinto loco ait Accursius vestiri pactu hqrentia contractus, quoniam pactum contractui adiectum ipsi contractui censetur inescivi in illa.l. lutisgetitium β. quininio.Td. pact. Sextum statuit vestimentum quod
rei interuentu inducitur, id quod fieri dicit in contractibus in nominatis, d.l. Iuri entium. in princ. vers.sed & si in alium.Subi jcit postea ibide Accursus praeter hosce quos
hucusque commemorauimus,sex insuper alios yestiendorum pactorum modos repetiri. Vestitur enim inquit rei principio.l. i. . i. ff. de polliciti nam si pollicitatio sine causa ficta suerit Reip. ea non obligatur qui promisit, obligatur tamen si opus caeptum sit. Ait etiam uestiri pactum legis auxilio. l.Legitima Ede pact. M. item iureiurando l. ut iu-surandi. Ede op. libertiDe his uestimentis tractant etia alij interpretes in έ. i. Inst. qui b. mod. re contra. oblig. ac fusius in l. petens C. de pact. Quo in loco addunt ipsi pretterea uestimentum quod appellant rei traditione, idq; statuunt ii on tantum ab eo diu ferre quod ipsi re,sed etiam ab eo quod rei interuentu perficitur. od ibi Dominus meus Bolognetus explicat in hunc modii, ut dicat tunc pactum uestiri rei traditione, cura aliquo contractu uti titulo traditur res,posteaq; conuenitur, ut aliquid fiat,cuiuiso
82쪽
ἡi exempla proponuntur in l. legem C. de pact. et in toto tit. C. de donat . quae sub modo; Quare cum in hoc vestimento quod fit rei tradition ipsa rei traditio nihil ad:
pactum perficiendum attineat, sed potius pro alterius contraiuis exequutione adhi-Deatur, propterea statuunt illud differre ab eo vestimento quod rei interuentu fit, & iaconuentionibus in nominatis adhibetur, quod ab ipsa conuentione no est seiunctum
sed ad eam potius perficiendam attinet, eiusq; implementum dici potest. Postremo ad ij ciunt vestiri pactum calore iudicij, ex quo pactum quod alioquin inualidum
esset, validum atque efficax redditur,ut tradit. Accursius in auctent. Generaliter in vers. conscribat C. de epist.& cleric . pallicuum. 22.&dicut probari in I. pacta nouissima C. de pactis. Haec porro vestimenta omnia eodem illo in loco Bolognetus ad duo tantiim redigi posse animaduertit; dicit enim vestiri enim pacta principaliter duobus modis, cssentialiter ut ipse inquit & accidentaliter, essentialiter
quattuor modis vestiuntur,re,verbis,litetis,& consensu Ac totidem pariter modis accidentaliter, scilicet rei interuentu, cohaerentia contractus,traditione rei, & legis auxilio
Atq; haec posteriore loco relata dicit rectilis appellari posse vestimeta; quandoquide accidunt pactis posteaqua inducta iam,& constituta sun qnon secus ac de hominum vessi :mentis fiat,quae tunc demum induimur,cum& generati, & in lucem editi sumus. At de superioribus illis quattuor vestimentis hoc astirmari non potes multoq; minus etiam de eo quod rei interuciatu fit, quodque propterea implementum potius quam vestimentum dici debere existimat. Haec ille. Nos ut de his omnibus simul vestimentis
sententiam nostram exponamus, ante omnia illud stabiliendum censemus, cum pactorum, seu conuentionum inquirimus vestimenta, velimus ne ex iurisconsultorum mente loqui, an ex nostro capite haec nobis vestimenta confingere. Si ex iurisconsultorum at sentcntia loquimur,iam demonstrauimus traditionis praeseitim vestimetum cos agno
scere, non quia traditionem ipsam vestimentum appellent, sed quia hac potis limum de
causa nudas conuentiones vocant,ut rei traditionem excludant; Et quoniam interdit etiam nudas conuentiones dicunt, que verborum si lemnitate carent, ideo retinendum est quod supra conclusimus, ipsam quoq; verborum selemnitatem non absurde vestimentum dici posse. Praeter haec duo uerb nihil aliud reperitur in quo iurisconsulti uestimenti rationem ullam habuisse uideatur. au' fit ut illud non satis probare possim quod ex Domini mei sententia paulo antὸ relatum est, scilicet ea potius conuentionuuestimenta dici debere, quae ipsis conuentionibus accidunt, quam qus ad illarum substantiam pertinen cum . n. demonstratum a nobis fuerit,nihil aliud esse ex quo frequetius iurisconsulti nudas,& non nudas c5uentiones sstimare soleant, qua rei traditione qua tame traditione ad ipsius couetionis substantia pertinere perspectissimu est,satis ex hoc intelligimus no id eos in animo habuisse, ut hanc inter nudas et no nudas couuentiones disserentiam ex accidenti potius quam ex substantia desumerent. Nec quisquam nobis Iust. authoritatem obisciat qui non duo tantum,sed quattuor uidetur uestimet D , , rastituti se . 6. sin. inst. de oblig. nam uere Iust. ibi nulla considerauit uestimenta, taquosdam quasi sontes uoluit nobis indicar ex quibus oriantur obligationes. At uero si eX nostro potius capite hse nobis uestimenta constituere uelimus, necesse est saltem 'certum aliquid subes scio quo illa desumamus,& quod nobis potissmum in uestimentis bisce considerandunt proponamus. Quid hac in re spectarint nostri interpretes munime obscuru . Video enim illos hae in re conuentionum effractam aperia consta
83쪽
rasse, cum totinodis dixerint conuen toties vestici, quot modis esse ees illas fieri animaduerterunt, contra quam iurisconsulti voluerint, qui inter pacta uuda ea quoq; r censent quae tanquam approbata a legibus & S. C. ethracia sunt, ut habetur in l. le K-ma. ff. de. pM. quam ad hoc supra perpendimus. Ac solam conuentionum effractam a nostris consideratam fuisse, vel ex eo facile intelligitur quod etia pollicitationem diu cunt rei principio vestitam esse, idq; non alia ratione, nisi quia pollicitatio quantumuis iactatae causa semper re incoepta eslicax redditur,l. i. n. de pollicit. Ego illos hac in re non eo nomine tantum damnandos puto,quod iurisconuitus fuerint aduersati, sed ob ea causam maxime, quod iuriscon sultoru authoritate ea se tradere profiteantur, quae iurisconsultis ipsis ne quide unquam suspicari in mentem venit. Quod si haec tam multa qui ipsi comminiscuntur,recipiamus vestimenta, non video cur non & alia qu plurima nos ipsi adijcere possimus,atq; hanc tam insignem eorum illeotica locuplet te; Vt. n. ipsi dicunt pollicitatione vestiri rei principio,quia post rem coeptam pollicitatio emem redditur,& propterea ex hoc diuersum stimul vestimentum, ita nos inter caea tera statuemus vestimentum incendi j, item vestimentum terraemotus; nam his quom rebus pollicitationes efficaces fiunt l. ob casum l. propter incendium. ff. de pollicit. Quocirca sicut nemo non rideret qui hic duo vestimenta, nimirum terremotus, & incendi j inter alia vestimenta audiret connumerari; dem ratione concludere possiimus ridenda esse alia vestimenta,que prster illa duo primo loco a nobis connumerata, a nostiis doctoribus afferuntur.
id frequentius a nostiis receptum si quantum ad obligationes quae ex conue tionibus oriri seruntur,tam simplicibus,quam reciprocis, siue ut vulgo interprotes dicunt correspectivis.1 Quin ex conuentionibus transeuntibus ii proprium nomen contractus Jeret &efficaces oriantur obligationes,ineptuest dubitare.
ximhaffinis e virum ex pactis nudis oriatur naturalis obligatio.
3 Quae totius ordinis ratio futura sit in his quaestionibus tractandis. 4 Duplex naturalis obligatio. s Solam aequitatem fidei seruadi posse in
ducere naturalem obligationem fi quentius receptum est.
6 Effectu; illius obligationis quae oritur ex fide praestita. 'Legitimet conuentionis exempla. a Retentioni,vel compensationi, vel exceptioni de non petendo quado sit locus 9 Ex alio etiam sente praeterquam ex fide
pristita exceptiones oriuntur. io Pro pactis nudis manum Regiam praest
ri coalaeuisse,quibus potissimum raucinibus Doctores demonstrent. II Pr tor aequitatis custos, ac propugnator. Ia Inc. I. extra de pactis non rem probatu actum nuda iure Pontificio prodesse ad actionem. 13 Qui sint qui negant pacta nuda per m num Regiam fuisse ad agendu eis caci 14 Ex conuentionibus quoq; eorrespectivis oriri naturalem obligationem stequen
is Communis inductio l. iuri entium in princ. vers. sed & si T de paci. i5 Debilior vulgo creditur esse obligatio naturalis quq oritur ex conuentionibus, correspectivis,gua quae ex simplicibus1 Eius debilitatis mectus.18 Eiusdem debilitatis que causa afferatur,
simplex, & correspectivum. Is Pruritus in hac materia se maximos sentire Fulgosius dicit.
84쪽
SAtis hactenus demonstratum est haec quae doctores asserunt pactorum vestimenta ad id quod quaerimus paru pertiue cu maxime haec inter se differant, quod nudae
vel no nudς sint conuentiones,& quod obligatione vel Moce vel ineffrace producant; Quare hoc ipsum nobis dillucidius explicandum est,ex quibus scilicet conuentionibus obligationes ,& quales obligationes oriantur; & quoniam de illis conuentionia 'bus quε re perficiuntur minime dubitandum est,quin pariant obligationem & quidem
eam ad petendum effracem ut supra diximus ex conuentionibus eas tantum assum mus qus sine ulla tr aditione si unti, Atq; ex his quoq; eas ommittemus quae quan uis no habeant.1αια λαγμα, tamen adeo frequentes sunt adeoq; ad humanae vitae usum necessariae, ut propterea iiiijs receptum sit ex nudo consensu oriri obligationem l. i. j. permutatio. ff. de rerum permul. Cuiusmodi sunt emptio,venditio,aliaeq; quae ibi con- numerantur. Et Inst. de oblig. qus ex consen. nas. Si quidem hae non minus ac conuentiones primi generis transeunt in proprium nomen contractus d. l. tu ris nitu Rin princ. ff. de paci. Quare ut in conuentionibus primi generis, ita in his ipsis nullus est dubitationi locus, Neq;. n. quisquam ambigit quin & hodiὸ ad petendum essicaces
sint, & olim iure gentium manu Regia effectum Ertirentur. De illis ergo conuentionibus tantu agemus quae selo consensu fiunt, neq; πanseant in proprium nomen contractus , unde pasti in nuds conuentiones dicuntur . De his 'conuentionibus, siue ab una parte tantum, siue ultro citroq; obligationem contineant, Vt quq vulgo dicuntur correspectivae, varias quiniones excitant doctores cum multis alijs in locis,
tum p rssertim in hac Rubrica. Prima est nuti quid pro conuentionibus nudis manus Regia prςstaretur, qu s quan uis illam pariter quεstionem includat, nunquid ex spactis nudis oriatur naturalis obligatio , tamen de hac ultima perpauci dubitant, nam, excepto Perticensi, omnes propemodum admittunt oriri naturalem obligationem quoties conuentio simplex est. Secunda est qusstio nunquid pro conuentionibus nudis correspectivis, hoc est pro contractibus in nominatis ante implementum oriatur naturalis obligatio; De his enim adhuc magis quam de simplicibus d bitarunt, quia videbant in ipsis dari poenitentiam l. si pecuniam. is de cotidict. ob caus. quae res videtur esse obligationi contraria. Tertio S illud quiritur nunquid antiquitus pro his ipsis conuentionibus correspectivis manus Regiae auxilium pra staretur. omnes qu stiones cum simul ita connexi sint, ut mutuo egeant a xilio, laec recte una sime altera explicari possit, nos ne frustra in singulis seorsim ex minandis legentium animos defatigaremus, hunc ordinem seruare decrevimus. Exponemus primo quid sentiant frequentius interpretes & quantum ad manum sRNjam, & quantum ad natu talem obligationem . Deinde nonnullas proponemus dissicultatesqus ex communibus traditionibus oriuntur, qusq; ab ijs qui ii Ostrorum interpretum vestigia sequi voluerint, recte nunquam diselui poterunt. Postremo his de rebus omnibus sententiam nostram asseremus. Quod attinet ad primum, summa bsc est eorum quae nostri interpretes in hac serme tota materia frequentiori calculo recipiunt. Considerant ipsi duplicem reperiri naturalem obligationem ., qua
rum alteram latentur ut hodi P est ita iure gentium inefficacem fuisse , de est
85쪽
ravero dubitant. Inessicacem & hodie esse, &olim fuisse fatentur obligationem quatiatur instinctu tenemur parem gratia referre iuxta l. sed etsi lege s.c5suluit. T de petit. haered. l. si ino non remunerandi β. inde papinianus in sine. E mand. l. si ex testamento. ε. i. ubi Accurs & Bar. T de fideius s. Haec enim naturae vis monet nos quidem, atq; hortatur, sed nulla neq; actionis, neq; exceptionis necessitate adstringit, ut benefaeientibus benefaciamus d. l. sed & si lege.f. consuluitiis de petit. haered. Altera ver5 de euius escacia dubitatur, est obligatio illa naturalis quae nascitur ex aequitate fidei semitandae, cum quis alteri fidem suam promittit. Hanc dicunt oriri ex sela promissione,
S ex solo pacto nudo nudum in pisentia accipimus, ut & ipsi accipiunt, quod non
transiit in proprium nomen contractus Idq; probant nonnullis legibus quas nunc simpliciter reseremus,postea in generali totius quaestionis explicatione eas accuratius explicabimus.Probant hoc primo ex l. I.fs de pact. quo loci ait Vlp. nihil tam cosonii esse fidei humanae,quam fide data seruari. Secundo ex l. cum amplius β. is natura debet. ff. deteg. iu. Is natura debet inquit tibi Paulus quem iure gentium dare oportet cuius fidem sequuti sumus. Quoties vero rem quampiam nobis aliquis promisit, eius fidem
sequuti videmur, Vnde sequitur ut is natura teneatur. Tertio ea ratione mouentur, quia
pactum nudum dissoluit naturalem obligationem i. stichum . . naturalis. ff. de solui. quare & pacto nudo naturale obligationem induci concedendum e' nemo est enim quem praetereat eodem modo unumquodq; tolli quo inductu ni est l. prout quisq;. Tde solui. l. Nihil tam naturale.ε. de reg. iur. Qui vero effinus ex hac naturali obliga- tione proficiscantur,declarat Bart. ini. ex hoc iure. T de iust & tu. ait enim haec ipsa
pacta quae non transeunt in proprium nomen contractus,siquidem certa lege comprobata sint, eiusmodi parere obligationem qus etiam ad agendum escax sit, ut docet Paulus in l. legitima. T depact. cum inquit. Legitima conuentio est quq aliqua lege
confirmatur,Et ideo interdum ex pacto actio nascitur,vel tollitur,quoties lege vel S.C. adiuuatur. Legitims conuentionis ea nos possumus asserre exempla, veluti cum pacto
nudo aliquid donatur; vel dotis aut pignoris causa quid promittitur; aut pecunia prius debita constituitur nulla in verborum, solenitate interuenientei. Ad exactionem C. de dotis promissi l. si quis argentum C. de donat. l. I. V. de pign. act. ut toto tit. T&C. de constiti pecvn. Quoties vero pactum nulla lege, aut S. C. constitutione ue alia qua comprobatur, tunc sentiunt naturalem obligatiotiem, quae ex tali pacto, seu conuentione oritur, ad petendum quidem esticacem non esse, sed ex ea tres effectus oriri;
Et primo exceptionem retentionis; Fac mihi solutum suisse aliquid quod nudo pactot deberetur, potero ego certe illud retinere, nec poterit is qui soluit laquam indebitum condicer hoc . n. si faciat, repelletur exceptione ar. l. si quod dominus .ff. de condict. indeb. quae lex cum generaliter loquatur ita accipienda erit,ut etiam promissionem nudo pacto iactam complectatur: Secundo fatentur oriri exceptionem compensationis, cui tunc locus est , cum tibi petenti ex alia causa illud obijcio quod mihi nudo pacto antea promiseras, petoque ut debitum debito compenses uti. etiam Ede compens. Qiranquam illa lex non tam de eo loquitur qui nudo pacto erat obliga tus , quam simpliciter de quacunque naturali obligatione . Tertia est exceptio pacti de non petendo , & haec contra illum intenditur qui promisit non petere , ac postea petit . Has porro exceptiones generatim omnes spectasse
Vlpianum credibile est, cum in L iuristentium . F. igitur nuda .ff. de pact. 4 . G et simpliciter
86쪽
smpliciter dicit nudam pactionem non actionem producere, sed exceptionem. Neq;
vero tantiim oriuntur tales exceptiones ex pacto,atq; consensu, sed aliunde etiam, quo , ties ex alio sonte qua ex cosensu naturalis aequitatis ratio desumitiin ut ex eo ne quis locupletetur clim aliena iactura. l. Nam hoc natura iuncta l. prscedenti . ff. de condict. indeb. Qua de revidendus est Bart. in l. Frater a fratre nu. ets. & in l. Iulianus nu.& 27. eod. tit. de condict. indeb. Vere tamen istae exceptiones multo sicquentius ex pactis oriuntur; sicq; pacta nuda quae nulla lege adiuuantur in hoc tantum volunt Doct. esse es cacia quod exceptionem pariant,na quantum ad agendu nullam eorii es.scaciam esse perspicuum est,d. f. igitur nuda l. iurisgentium. ff. de pact. Atq; hic omnia ex ijs quas nunc habemus ciuilibus legibus eliciunt. Quid vero iure gentium ante
conditas leges ciuiles seruaretur in his conuentionibus, quε non transeunt in propria nomen contractus,& an ad petendum effraces essent,ita ut pro illis praestaretur manus Regia, maxima apud ipsos interpretes controuersa est; Communis sententia est assω δ' malitia, in qua sunt Bald. novellus hi QSoc. Rip. Scaeteri etiam ubiq; thm antiqui res tum recen tiores, praeter nonnullos quos paulo post reseremus. Hanc opinione qui tuentur,mouetur ex eo quia pactu,quauis nudu,iure Pontificio ad agendu valere existimant,idq; probant ex c. I. extra de pactivbi ex Concilio Aphricano leguntur haec verba Antigonus episeopus dicit &infra, Aut inita pacta suam obtineant firmitatem, aut V conuentus, si se non con hibuerit,ecclesiasticam sentiat disciplinam Dixerunt uniuersi, V pax seruetur, &pacta custodiantur. Si ergo iure Pontificio pacta nuda efficacia sui ste' ponamus,idem iure gentium fuisse concedendum eri id enim maxime agunt Pontifices ut seruetur aequitas iurisgentium c. dilecti extra ἡe iudic. Praeterea ex eo quoque argumentantur hic quidam recentiores, quia cum ex pactis nudis oriatur naturalis
obligatio id quod serme omnes ut compertissimum ponunt iniustissmi sui sient RGges, si hanc obligationem irritam esse voluissent, ac non pro ea manus Regie auxilium suissent impertiti. Quod tamen credendum non est, cum imo potius pro iustitia principis prpsumatur c. cum nostris. de concessi. prsb. c. estote misericordes. extra de resei v. Verum haec duo argumenta facile tolluntur uno P toris exemplo, qui ope exceptionis tantum vult seruari pacta, ac quantum ad actionem ea irrita relinquit; neque
ob id tamen praetorem ut iniustum quisquam damnabit, quem passim iuristonsulti ut
aequitatis custode, ac propugnetiorem maxime commendat, iuxta l.quod Ephesi. g. de eo quod cert. loco.Ex hoc tolli potest quod primo dicebatur iure Pontificio,quo seruatur aequitas iuri entium,pacta nuda custodiri d. c. I. extra de pactis,Nam & praetor pacta se seruaturum pollicetur, & tame pacta iure prstorio ad agendum escacia no sunt. Quare verba quoque illa, suam obtineant firmitatem, quae leguntur in d. c. I. extra de inpact. ita accipi poterunt, ut pacta eandem obtineant firmitatem, quam iure praetorio
obtineban Vel si ita accipiantur quod vere mihi magis arrideo ut etiam quoad agendu pacta firmitate obtineant, intelligemus de ijs pactis quae alias iure valebant, clarum est enim ijs verbis nihil nouuminduci,cum veri misite non sit tam ieiune,ac quasi pra, tereundo ea omnia corrigi quae de pactorum uiribus iure ciuili constituta erant. Hinc etiam tollitur argumentum quod secundo loco afferrebatur; neque enim magis Princeps , quam Praetor hac in re iniustitis nomine argui poterit; & tamen Prstor pro pactis nudis actionem non concedit. Imb facile potest hoc argumentum retorqueri, nam si fatentur omnes praetorem habere ante oculos etquitatem iuri eu-tium a
87쪽
tium, cum nihilominus perspicuum sit iure praetorio pacta nuda ad petendum nihil prodes eodem modo non absurde dici poterit,etiam iure gentium pacta ad petendusuisse inesticaesa; Qua ratione, aliisq; similibus adducti nonnulli a communi sentetitia
recesserunt, ac potius negatiuam amplexi sunt, Alex. in l. iurisgentium. 3. sed cum nulla in fine.ff. de pact. Ruinus,& Alciatus hic, Purpuratus in l. Legem C. de pact. sed tamen Mirmativa ut diximns communiori calculo recepta est. Haec sunt quae de conuentionibus nudis nostri interpretes tradunt. Quod attinet vero ad correspectivas dubitant primo nunquid pro hac ipsa naturali obligatione si ex conuentionibus correspectivis illam oriri concedam iis iure gentium manus Regia prstaretur. Naturalem obligatio-i nem oriri tradunt Accurs & alij in l. Petens C. de pact.& haec opinio frequentius recepta est, ut Socin. hic animaduertit num. 8. &Ripanum. i. licet contrarium sentiat Bald. in I. petens C. de pactis. Ea vero potissimum ratio est qua communem hanc sententiam defendunt, quia si conuentio simplex producit naturalem obligationem
etia de correspectiva ide affirmandum est;siquidem hoc ipsum quod correspectiva sit,
non est impedimento, quominus oriatur obligatio; cum etiam emptio, venditio, locatio, conductio,correspectius sitit, & tamen iure gentium obligationem pariant. Nec quicquam eos movet,quod eiusmodi conuentiones vestitae sint, quoniam dicunt aequitatem iuri entium haec non nosse vestimenta, Ideoque satis esse quod probatum sit, hac ipsi qualitate quod conuentiones correspectiuς sint, naturalem obligationem no
impediri: Adducunt insuper t. tuti eutium in princ. vers. sed etsi .is. dc pact. quo loci ait Vlp. si tibi aliquid dedi ut tu mihi contra aliud des vel facias,oriri ciuilem obligationem , sicq; videtur aperte sentire anteaquam quicquam datum esset, ullumve implementum intercessisset,suisse ortam naturalem obligationem, cum praeter ciuuilem ut eis cis oriatur actio naturalem quoque obligationem adesse sit necessarium; Et quan uis ad hoc argumentum respondeat hic Socin. existimat tamen illud plurimum urgere; ideoque a communi opinione non recedit, ac demum ipse quoque concludit, ex conuentionibus correspectivis naturalem obligationem oriri. Adhibet i
men ipse Socin. quanda declaratione, quam & alij postea frequentius probarunt; Ait enim naturalem hanc obligationem in couentionibus correspectivis debiliorem esse, cum reciproca sit, & a neutra parte per se subsistat, sed utrinque aliud quippiam resipiciat, Idq; impedimento esse quominus effectus illos producat, nimirum retentionis &compensationis, qui ex naturali obligatione oriri solent; non secus ac soleat in nobis ipsis debilitas, & aegritudo ipsius corporis operationes impedire. Fecit autem hic cau-1ν se, ut de his magis,quam de simplicibus conuentionibus Lerit hoc dubitatum, nunquid stilicet pro ipsis iure gentium manus Regia prεstaretur.Nam cum sint debiliores, atque ob id non patiant exceptione, sed poenitentiam admittant,pugnassent simul liscduo, potuisse promissorem poenitentia ductum propositum situm reuocare,Et me nihilominus cui fuerat promissum, ad promissionem implendam compellere illum potui Lse. Eam vero inter pactum simplex, & reciprocas illas conuentiones, siue contractus innominatos ante implementum,diuersitatis rationem assignat Socinus,quia ex simplici pacto pura, et simplex oritur naturalis obligatio, inestque illi simpliciter aequitas seruandae fidei, iuxta l. I. is de pact. Ex contractibus vero in nominatis quq oritur naturalis obligatio, ea no simplex, sed correspectiva c' iu ijs enim cum tibi aliquid promitto , non promitto simpliciter, sed ut tu contra aliquid des, vel facias. Anteaquam igitur
88쪽
igitur impleam ego pro parte mea, quoniam iton adhuc seruaui quod promiseram, nulla aequitatis ratio postulat, ut tu contra milii fidem seruare compellari' quin potius contrarium aequius videtur, ut quanditi a me tibi satisfacium non fuerit, tu quoque ab 'Omni promissionis vinculo sis solutus, ata l. qui fidem .ss. de transact. l. AEdiles in fine ubi Accurs T de Hil. edict. l. cum proponas et. C. de pactis Unde etiam Socin. Iun.
hic num. pr. & Marcellus Berenguttiis col. a. hanc negatiuam opinionem magis probant. Sed tamen contrariam sententiam csteri interpretes communiori calculo recipiunt, ut Bald. Novellus hic,quem sequuntur Ripa,Crotus,Galiaula,&Leonius,eaniq;
defendit Fortunius Garzia in l. iurisgenti uni in princ. ff. de pael. Ad illud quod de
poenitentia afferrebatur, respondet hic Ripa num. r.esse quidem locum poenitentiae inspecto iure, ciuili, quod ius conuentiones nudas haudquaquam probat, sed nos de iure gentium loqui, & de iure Pontificio, quibus iuribus etiam naturalem tantum oblitigationem seruari receptius est. Parum quoque existimat Ripa mouere illud nos debere, quod secundo loco dicebatur, non simplicem, sed correspectivam tantum aequitatem adesse, quae fidem datam seruari postulet, cum nulla plane ratio sit, cur si paratus ego suero illud implere quod tibi promiserim, no debeam a te inuicem impetrare, ut datam mihi fidem obserues, Si quidem hac mea oblatione totum illud tollitur in quo talis conuentio tanquam correspectiva debilior dici poterat. Itaque cessat ratio illaimpedimenti quam considerat Dioclet. in l. cum proponas a. C. de pact. Haec est summa eorum quς de nudis conuentionibus tam fmplicibus, quam correspectivis nostri interpretes concludunt; Nos enim potiores rationes tetigimus quibus ipsi singulas conclusiones prosat, consulto alia praetereuntes quae ab ipsis asseruntur,ne in ijs recensendis inanem operam sumeremus. At neque his quae diximus ut opinor illi acquiescent qui aliquanto perspicaciores erunt, & hanc rem totam aliquanto attentius considerabunt, quemadmodum sebtilis Fulgosius non acquiescit. Quantiis enim ipse veritatem nulla ex parte, iudicio meo, suerit asseqitutus, dissicultates tamen quς hac in re maximae i ii sunt, nequaquam illum latuerunt; Vnde in l. si pecuniam .ss de condict. Ob caus ait se in hac materia pruritum maximum sentire, atque ibidem subijcit eam is
dissicile admodum esse, ideo q; subtilium, ac speculantium hominum ingeni js maxime
ARGV M. EX communibus sententiis varias oriri dissicultates, inter quas potissimam illam
csse, quod non satis constare posse videtur, unum ex nudo pacto oriatur Vel non . oriatur naturalis obligatio; cum neutra pars videatur recipi posse quin ex ea multa sequantur,quae absurdissima sunt.1 Multis legibus,& rationibus videtur pro- Leges ciuiles ideo inuentae, ut ius tuum bari posse ex nudo pacto non oriri na- naturae saluum sit. tturalem obligationem. s Vbi desit animus obligandi, ibi quoque: a Est interdum cum fidei utar non obliis aequitatis vinculum deesse necesse est eur ad illud quod nudo pacto promisis 6 Durissimum illud est,cur Praetor ex pactorat is quo intercedit. nudo agi posse non concedat, si demus 3 Non facile concedendum,ut id exigat ra- ex eo naturalem obligationem oriri.
tio naturalis, quod leta ciuilis irritum et Declaratio edicti de pactis ex Socino. esse patiatur. 8 Datur actio ex pacto nudo, quoti alioqui
89쪽
quin indebite quis damnu pateretur. ν Sunt qui credant absolute etiam in modii
actionis per edictu Praetoris pacta nuda seruari. io Praedicta opinio reprobatur.
sultis absurdum iudicatur. ia Opinio nonnullorum sxistimantium neque etiam naturalem obligationem oriri ex pacto nudo. a 3 Resp6sio Franci Con. ad i.Cum amplius S. Is natura debet .ss. de reg. iur. x Anne aequitas patiatur semper eum qui, promisit ad praestationem urgeri .is Alia argumenta quibus videtur probari communis opinio, ex p*cto scilicet nudo naturalem obligationem oriri.
is Possit ne exceptio pacti aliunde oriri ,
quam ex obligatione fidei seruandae.17 Declaratur l. si cum fundum .sf. de paci. Is Pacium ex interuallo adiectum non inest
19 Non potes constitui quod non antea sautem naturaliter debitum fuerit. ao Nouatio quoque recquirit naturalem saltem praecedere obigationem. ai Nouari potest quod nudo pacto promis
a a Solo iure ciuili Romanorum inductum est, ne ex nudo pacto peti possit. 23 opineso Tornielli,quinietur nudo pacto obligationem inesse, non tamen ex pacto, sed ex sola promissione vult eam
x Praedicta opinio reprobatur.
. VIIII. vocirca nos quoque dissicultates nonnullas ante omnia duximus proponendas, ut cum deinde hac in re tota selitentiam nostram aperuerimus, ex praedu- ctarum difficultatum explicatione intelligi possit, sint ne ea quae a nobis tradita suerint, veritati undequaque consentanea. Ac ne sine certo ordine in his propone dis dissicultatibus progrediamur; Dubitabimus primo circa naturalem obligationem, quam ex simplicibus conuentionibus oriri tradunt; Deinde ad conuentiones correspectivas deueniemus; Postremo in aliis etiam materijs praeter materiam conuentionum naturalem ipsam obligationem considerabimus,atque in iis quoque materijs non contemnendas dissicultates reperiemus; Quod attinet ad conuentiones simplices, dissicultatem in ijs maximam faciunt mulis leges, & rationes quibus videtur apertissimὶ pro bari, ex nudis couentionibus no oriri naturale obligationem,contra id quod interpretes sere omnes constantissime assirmant; Cuius dissicultatis euitandε gratia si ab hac sententia communi, Sc assirmativa recedamus, in contraria sententia parum tutum prεsidium reperiemus; siquidem ibi quoque scopulos complures reperiemus,quemadmodu postea videbimus. Itaq; ex nudis conuentionibus nulla obligatione no modo ciuile,sed nec naturale oriri,primb probat hac ratione. Vbi naturalis adest obligatio ibi rectὶ fideiussor accedit,l. fideiussor. Ideiussor .isde fideiussi. stichv.f. naturius.ff. de
tui. At quod fuerit aliquid nudo,simpliciq; pacto promitam,no satis est ut ibi possit
fideiussor accedere,ut statim demostrabimus, ergo concedendum est ubi nudo pacto promissum aliquid fuerit, ibi non oriri naturale obligatione. Assumptum huius argumenti probatur ex l. s pro eo . . si nummos .is de fideiuss. Si nummos alienos quasi tuos mutuo dedetis sne stipulatione, nec fidei utarem teneti Pomponius est. Cum solam stipulationem excludat Pomponius, non certe excludit eam spetiem, cum de nummis restituendis pactum intercessit, Iino semper vel tacite, vel cxpressim pactum in te uenire necesse est, cum datur nummi eo animo, ut restituantur. re sententia Pom
Psenii hoc uiodo erit accipienda. Dedi tibi alienos nummos, quos pactus sum mihi restitui,
90쪽
tui, nulla tamen verborum adhibita solemnitate, atque ea de re fidei utarem accepi; Existimat Pomponius fidei utarem non teneri,& iccirco nullam ex eo pacto ortam in se naturalem obligationem , qua fideiussoris .obligatio inniri possit . Atqui certe de solo ibi pacto poterat dubitari; Siquidem ex mutuo non esse ortam obligationem
perspicuum erat, cum alieni nummi dati suisse Hoponantur, Et proptere eorum d minium in accipientem transatum non fuerit, id quod in mutuo est necessarium l. 2. appcllata C si cert. pet. Secundo contra comunem sententia illud maxime'rget, quiacu volunt interpretes ex nudo pacto oriri naturale obligationem, de illa quidem eius modi, quae olim iuregentiu efficax ad petendum esset,ac manus Regiae praesidio muniantur,illud quoq ue concedant necesse est, naturalis aequitatis rationem postulare, ut illud prsstetur quod vel nudo pacto promissum est. od cum ita se habeat opera pro stium esset ab ijs quaerere,qui tuentur communem opinionem, cur ius ciuile irritam es.se patiatur hanc naturalem obligationem, quam ex nudo pacto oriri statuunt; Et cur Iaac in rc legum ciuilium conditores id sibi in animum induxerint, ut a rationis prsscrupto recederet, ac naturali aequitati aduersarentur.Neminem .n. futurum puto solidum virum,& intelligentem qui non hoc quam maxime absurdum sit iudicaturuncum hac potissimum de causa fuerint inuentae leges ciuiles,atque in hoc uno maxime elaborent, qui na turae ius suum saluum sit, & quod aequitas naturalis praecipit, inuiolate custodia
tur ut in libro de lege,iure,& squitate plenissime a nobis demonstratum suit. Dicet sortasse quispiam,ideo legum ciuilium conditores non fecisse efficacem naturalem obligationem, quae oritur ex pacto nudo, quia cum iure ciuili extet verborum solemnitas qua potuissent qui contrahunt pactum nudum vestire,atque ea ratione efficacius conuenire,quoties ipsi hoc neglecto praesidio,nudo pacto potius conueni ut, non videntur eo animo promisisse ut fidem suam prorsus adstringerent. Sed aduertendum cst hac ratione non modo non defendi conamunem sententiam, sed potius maxime oppugnari; Nam si dicis propter omissam stipulatione deesse animum obligandi, consequens est xvi naturalem quoque aequitatem quae ex consensu oritur, deesse fatearis; qua aequitate sublata nihil reliquum est, in quo naturalis obligatio inniti possit, ar. in l. stichum . . Naturalis .is desolui. Sicque concluditur ex pacto nudo non oriri naturalem obligationem, contra quam frequentius receptum sit. Accedit praeterea quod s ante inue ta stipulatione quemadmodu coceditur pactu nudum fatis per se suisse ut ex eo aniurnus deliberatus promittentis colligi posset, nihil fuisset necesse eam ob causam stipulationis remedium inuenire; Praeterquam quod cogeremur hoc modo sereri stipulatimnem non ad firmandas,sed ad infirmandas potius conuentiones inuentam fuisse.Itam concludamus nullam esse rationem,cur naturalis obligatio,quam ex pacto nudo oriri statuunt,a legibus ciuilibus negligi, atque inefficax resin qui debuerit; Fac verb leges ciuiles hac in re a naturali inuitate recessisse,at quam rationem assignabis, cur non saltem amplexus illam suetit Prstor, quem serunt semper naturalem rationem prae oculis ha- abere l. quod Ephesi. ff. de eo quod cer . lo. Quocirca ipse saltem debuisset illum audire qui quod nudo pacto promissum est pnstari sibi postulat, At hoc non facit
Praetor quippe qui ex nudo pacto non actionem, sed exceptionem tantum concediti. iurisontium .F. Igitur nuda .ss de pact. l. si creditori C. eo.Vident probe ipsi quoque interpretes hoc obiectum plurimum urgere, eiq; certatim,sed frustra iudicio meo,respodere maratur. spondet is inuti& negat edicto Pritoris contineri hanc distinctu