장음표시 사용
31쪽
de Camara det Rey nuestro Senor , de Iosque
dosevistopor los Seriores det Real Consejo vn libroe intitu Iado, Philosiophia naturalis per quaestiones, arti- culos divisa compuest por oti Reverendissimo P. M .Froylan DiaZ,Cathedratii de Visperas de la Uni verfidad de Alcata,y Regente de Colesta de Santoe I homas, que con licencia de dichos Senores lia sido impresso,tassaron cadapilago a seis marave sis,' et dic , libro pareco rieno fetenta y cinco pilegos , sin principios,y tablassy aldicho precio, y no mas, mandaron se venda et dicho libro;y que esta certificacioli seponga at principio de cadavno. V para que constet do et presente en Madrid . 26.de Enero de iis a. D. IManuel Negretea Angulo.
32쪽
N Collegio Insigni sisImo GregorIano , Atheianarum firmamento,& litterarum Olympo, in qua Dominicans familiae proceres alu hiatur,& iuvenes totius aevi,& gloria se culino tri,quorum lapientiam,dum Ceres inclinata canit,lydera laude ferit , quorumque nb-mina marmore premit ardor, pignore teisnet ebur. In illo ergo Palladis campo, Lec-
tot benevole, virlulque Logicae, α PhIlom .phue doctrinam palam dictavi λrtuna dante Relix : exinde namque ortus est clamor, IncepIt crescere rumor Oportere quidim , quae Vocc dixeram , typia mandari,praeloque ditandi. Quo tamen tempore,si verum fatear,invitabat amor,detinebat timor,inclinabat charitas,ius penctebat infir mitas,& quantum poterat communis e1hortatio Iubare , iuventutis etiam sufficiebat consideratio confundere; verum Usque modo urgent consilia,plurimorum augentur placita,crescunt Voccs,perseverant preces,multitudo inmat,pars hona cuncta rogat:quibus intentus caedit animus,qui fuerat invictu sun lihris tamen,quos parare praevenimus, non
propria utilitas,sed doctrInae veritas lota quaeritur,sola diligitur. Nam, Vt optime Plato de leg .dial. s. Qui se ipsum magis, qvam eritatem amar, r. pulchrum,quid iustum fit,male iudicat. Quid amem,Vt loquitur Aug. in prooemio confest. Quid de illis alii sentiant,'si Uderint: multis tameis mustum placuisse, placere seis. His ergo mens auxiliata Opus iam. Oxercere connatur,& pagina ludicium ciOcti subitura movetur. Ovid
33쪽
OMEN Graecum Philosophiae, significatione alia
tenta,idem valere,quod amor icientiae,& veritatis a fluctus,communis conceptio docet,Latinus quoque termo declarat. Consuetudo vero Philolphiam pro iplaicientia usurpandi , in 'vasit iam Peritos,& Sapientes Obtinet omnes. Singulariter tament,in Moralem,Rationalem,& Naturalem partiri utilitas dividentium inia veritas ipsa probar. Moralis,quae C lc llibus o igna eli, consurgere sedibus hospes humanos considera. actus, mentem fovet , revirtut 1 agmina cingit. Rationysis δutem horremdas canit ambages tenebri 'remuψt δε obi curis vera imolvens, iuventutem prae arila,Palladi minatur,ix ipsam inventione loricatam , tortat Se timet. Apollo. Philosophia naturalis,rationi dulcis. . dc sensuum amica est, homini delectabilis valdh:quae omnia mutabilia ad arcem vocat , dc Per clementa,& mixta nunquam defella satis elevata discurrit: lucidum intuetur Solem :fulgentem nitido monstrat in Sthere circum, dc omne movet mobile,sublin eo uel altum: tam denique naturam ambitaeoniumque,dolumque,quidquid terra creat,g. it Mare, parturis aer,quae freta ditandivit,iolidum dat corpus in arvis Hanc ergo prius, Orcline mutato,tacitae aecelsitate compulit. eluti speciosam volumus ascendereCedrum,ad quam manibus rapidis opus eli,& arte magistra. Inter omnes tam ea ramos virentes illius priorem illum , qui caeteros
sua extensione circundat mente contingere licertain quo ratio natura sis per principia tam intrinisca,quam extrinleca entis mobilis in commant,invicto procedit animo, per omneS motus, Sc mulationes
sibiles ingeminat vocos, hilari resonabiles Ec . Ule autem,a quo PQqa cuncta procedunt, Iabori noliro, Dominus praelio erit , quid autem us valeat, melior sapientia notabit. Modo sit.
que nin ima persona pueda inprimis, ni hacer imprimirculis Fi Uosia An licencia dei Contento de San Pabis de
34쪽
TANT A est humanae mentis debilitas, ut quae res minima naturalis sua valet materialitate concludere,vnica non pos- ML sit cognitione utiliter aperire: & ca,quae unum individuum i in rebus implicat, per plures actus intellectus exponat. Proptereaque necessarium est,quod praedicatum magis proportionarum primo percipiat quicumque ad persectam obiccti in intelligentiam anhelat.Scire autem quodnam praedicatum tale sit,in quaestiope illa prae ambula desideramus: in qua modum, dc ordinem humanae cognitionis inquirimus, auxiliante Sanctissimo PraeccEtore,cuius mirabilem sanctitatem,& sapientiam coeli praedicant, Ecclesia resonat,& mundi machina clamat. De cuius munere sit
Prrum primum cognseum ab intellectu nostro pro statu Uita praesentis sit
aliqua supponere opinportet et quorum primum est cognitionem duplicem esse , ynam intellecu
vam, Scalteram sensitiv am. Senia sitiva ca cst, quae fit a potentia . sensitiva interiori, vel exteriori: qualis cit operatio , quae a pOtentia imaginativa procedit, &visio , quae procedit ab occulo corporali. Cognitio vero intellectiva est operatio , quae ab in . tellectu produc Itur , & intellectio appellatur: ex quibuS cog nitionibus prior est sensitiva cognitio. Nam iuxta Philosophicum probervium , omnis nostr r cognitio ortum habet a sensi. Et quamvis ea,quae de cognitione intellccti- Λ va
35쪽
va dixerimus , possint timillier obiecta spiritualia sunt magIs no- applicari sensitivae , in praeienti ta .Quia magis actualia. De quo D.
solum de cognitione intellectiva Th. i. q. I art. I. plura. Illud auis disputamus. tem obiectum notius est quoad Secundo notandum est etiam, nos, quod cum intellectu nostro totum esse duplex: unum actuale, maiorem proportionem habet. quod habet suas partes in actu. Et cum Intellectus noster intelligat per species abstractas a phanistasinatibus, & a rebus materialibus: inde eil obiecta materialia esse magis proportionata cum inis sicut homo actualiter constat Corpore, dc anima: metaphysichvero actu componitur ex conceptu animalis,& diiserentia ratio --
tialis Aliud autem esse totum po- tellectu pro statu vitae praesentis, tentiale,quod si as partes tantum d magis nota quoad nos. continet in potentia, sicut genus 4 Supponcndum eli singui continet aifferentias. & species re non esse illud, quod primo m- In dividita .Quorum utrumque eit tellectus cognoscit. 1 singula Cognosci Oile cognitione coscilla, re non cognoscitur cli recte; leddi cognitione diati nota.Cognitio tantum reflexe,ut molo supponi Coni .sa attingit totum et partes mus ex illis, quae in 3 . de Mima tuetamen illius solum percipit in co- dicuntur a M, Hs.Sed cognitio resisto, prout continentur in toto, nexa prima no est: liquiae supp sicut quando quis cognoscit ho- nit cognitionem dircch m. Em . minem; corpus, & animam non Secundo probatur luppotatio Cognoicit clare,& distincte.Cον nostra .QuJa non datur in intellenitio autem distincta oppolito diu species per se pri no represen modo se habet. Nam totum at- tat va rei singularis.Ergo tu gul rinst, x paries illius clare etiam, re nequit esse primum cogni tum.& ditan: E cognoscit. Et inter Probatur antecedens. Species in ha* cognitiones consusta Impera Intellectu recepta est a buracta a
sectior est ,& naturaliter prior conditionibus indi vidualibus , dccognitione distincta. a sing ilaritate Sed species ablira-3 Supponendum est ali- cta a singularitate per se primo' quod obiectum posse esse notius representat naturam a singulariis secundum se. & aliud posse esse late abstractam.&separatam; nomagis norum quoad nos.Illud d - autem ipsam lingularitatem. Er- Citur notius secundum se , quod go non datur species per se pri- maiorem perfectionem , dc im- morepresentativa rei singularis. materialitatem habet, supra qua Tandem supponendum est fundatur cognoscita litas passiva dissicultatem praesentem no proin
obiecti. In qua consideratisne cedere de prib coFIto, Ni cii r
36쪽
Ηoe enim debet esse ratio elixis. pervenit ad actum Imperfectum, Quia ens est obiectum lpecificativum inteIlectus: obiectum autem specificativum intellectus dehet saIlIm, ut quo, α tanquam ratio formalis attingi per omnem a tum illius. Qua propter solum de primo cognito, ut quod loquimur
In praesenti. Et it Iud esse speciem specialisiunam defiendit Doctor
Species specialissima non est πί-
ctarentia ista probatur pristi
1, d Musa prima cognitio intellaetus pro statu vitae praesentis est imperfectissima cognitio. Sed
perfectissim: non est. Ergo species specialissima non est prImum cognitum. Minor pater. Quia cognitio entis materialisac Cuiuscumque p dicati superioris ad speclam specialissimam. -- perfectior est. Siquidem est magis coniussa, quam cognitio speciei Infimae Et consequenter cognitio speciei specialissimς,vel infimae impersectissima no est .Malar vero, in qua dissicultas est, probatur. ia Omne agens proincedens de potetia ad actum priusquam perlectum. Sed intellectus est agens procedens de potentia ad actum. Ergo prima cognitio intellectus pro itatu vitae praesentis imperfectissima eit. Minor caconsequentia tenet, & prCbatur maior primo. Agens procedens de potentia ad actum priuSpe venit ad actum magis sibi proportionatum. Sed actu, imperscctus magis proportionatus eli. Ergo prius pervenit ad actum imperte. ch .Probatur minor. Λctus imperfectus est medius inter potenatiam,& actum perfectum. Ergo magῖs proportionatus est. Quia cum agente procedente de porcutia ad actum maiorem smpo sonem habet actus medius,quet navit us actus Eo quod ultimuxactus magis distat ab agente- Secundo probatur maior ad homInem contra Scotum. Nam in doctrina ipsius prius pervenit intellectus ad cognitionem con iussam, quam ad cognitionem claram. Sed hoc ideo eit: quia agens procedens de potentia adactum prius pervenit ad actum imperfectum,quam ad perlectu. Ergo ita contingere debet, quod agens procedens de potentia adactum prius debet ad actum imia perfectum pervenire. Cui cons Πat Axioma commune cfacilior Lbus 9 imperferi b is est ista lenio. Exemplis declaraturanatoris Homo generans hominem prius producit embrionem , quam in.
37쪽
troducat animam rationalem: re & ea non explicat. Ergo phta: smiliter quςcumque forma prius carum magis universale est maia
Corporis, quam alio, gradus inferiores. Quia gradus corporis imis perfectior et t. Quod etiam conis tingit in arte. Nam Artifex imis persectus in principio minus per secta opera sua facit, ut generaliter constat in omnibus incipientibus artem. Ergo agens procedens de potent a ad actum prius debet ad impersectum pcrvenire. Secundo probatur conclusio
nostra ratione .Q a connaturale
nobis est a notiorious, & magis proportionatis Incipere, ut Experientia testatur: Arithotcles ac serit in praesenti. Sed species specialissima notior nobis non est. Ergo non est primum cognitism. Probatur minor. Illud praedica tum est magis notum,quod inter obiecta proportionata est magis universalc. Sed species specialii sim a talis non est. Quia lupra illa inveniuntur praedicata magis universalia,videlicti ratio Corporis,subitantiae. & animalis,&c. Ergo species specialit sima notior non cit. Probatur maior. Illud p dica . um est magis notum, quod inter obiecta proportionata est in agis confinium . Pre. dicatum namque magis confitiastina est minus perlaetum .Et conis
sequenter In principio eth magis notum. Sed praedicatum magis universale est magis conmiliam. Quia plura continet, di involuit,
. Addimus. Quod totum Inis tegrale prius, quam parteS Cogo noscitnus: quia niligis coniustumi est: & prius cognoicimus diffiniatum cognitione confulta , quam partes dii initionis: dc prius hominem,quam hominem singularem, v. g. Patrem, vel fratrem.
Unde passim cxperImur parvulos a principio omnes homines vocare Patres , dc omnes mulieres Matres. Et hoc idem a paritate convincimus. Nam in cognitione complexa prius cCgnoicit inintellectus principia magis univer salia , v. g. quodlibet est, vel non est. sunt eadem Hirretio, sunt MIem inter se, me. Ergo in cog .. nitione simpliei, & in complexa prius' intellectus cognoicit
univertatiora praeclicata,quae magis confiissa lunt. Pater conseisquentia. Quia intellectus in utraaque cognitione procedit de potentia adactum, dc de imperfecto ad perlactum. s. III.
Duobus argumentis contra intranes l
ARguitur 3 .contra rationem primam .Quia principium, in quo nititur ,plures patitur inli Mtias.Ergo ratio bona no est. Probatur anteced. Actus circa priΠ-
38쪽
Artis. r . de Primo cognito. s
elpla persectior est, quam actus
circa conclusiones. Et tamen intellectus prius habet actum circa principia, quam circa conelusionem. Nam intellectus ex assensu praemissarum procedit, & movetur ad assensum conclusionis.
Secundo. Quia essentia per fectior est proprietatibus. Et tamen generans prius producit essentiam , qua illius proprietates. Et similiter Sol,dum primo incipit illuminare, persectissimam
illuminationem, elicit. Et actus perfectior est,quam habitus scie-titicus. Nam habitus specificatur ab actu .Et tamen,quando incipimus acquirere scientiam , prius habemus actum, quam habitum, quem per actum potius adquirimus. Ergo principium,in quo nititur ratio D. Th. plures patitur
Confirmatur.Si ratio Dah. procedit de agente naturali non impedito vera non est.Sed intellectus respectu primae cogniti nis est agens naturale non impeditum. Ergo vera non est ratio D.Th.Quia ratio praedicta de in-.tellectu in prima cogniti e pr sedit. Maior prohatur. Agens nain
turale non impiditum, & debit. applicatum priuscliuit actum perfectissimum,quem potest. Ergo si ratio D. Th. de tali agente pro
viedit.Vera non est .Probatur ant.
Agens naturale non impeditum 9peratur secundum ultimum suae
Eotentiae. Ergo priua elicit actum perfect istinum , quem potest.
Alias non operaretur secundum vitinum suae cirtutis, neque age rei in quantum posset. Ad hoc argumentum responis detur. Rationem D. Th. intelli gendam esse quando actus imperfectus non dependet a perfecisto. In quo sensu nullam patitur instantiam . na assensus conchI Asionis essentialiter dependet a assensu praemisiarum: α proprie tates, saltim connaturaliter, abessentia dependent .Et ita mirum non est, quod nas non pi Oducantur.Sicut prius elicit voluntas intentionem, quam clectionem,.quae minus perfecta est. Et generans prius producit cor , quam alias partes viventis. Et materia prius recipit sormam, quam exI tentiam.Quia electio ab intcntione, & aliae partes a corde, Sc exi tentia a forma dependet. Cogntinclo vero consulsa non dependet aecognitione distincta: neque cogis nitio praedicati superioris a cognitione inferioris. Et ita,cum allu
de cognitio eoniusta ., praedicati
superiores impersectiliania sit,intellectus procedens de potentia ad actum prius debet cogniti nem confussam magis habere. Ad alteram instantiam adductam in sole,respondeturi Rationem factam proeedere de agente acquirente succesiive perfectioanem, & habente utrumque actu,
quidem non reperitur in sole:ωiris non
39쪽
non habet successi vh actum perfectum, & imperfectum, sed uni-CO ,&persectissimo actu illuminat a principio.
Poterat etiam dici: Rationem esse intelligendam de actu procedente ab agente per veram elicientiam ; non autem de actu
tionem, qualiter plures asserunt illuminationem 1 sole procedere .Et ratio est.Quia quando actus per dimanationem procedit, statim curo omni sua persectione ab agente dimanat. Ad aliam instantiam de actu, & habitu,respondent aliqui: A tum productum ab habitu esse habitu perfectiorems non tamen actum productivum habitus. Et ita mirum non cit,quod actus,per
prior in intellectu. Haec tamen solutio vera esse non potest. Quia ideo actus pro .d ictus ab habitu persectior est illo: quia eis magis immaterialis,&maiorem actualitatem importat. Sed hoc idem habet actus productivus habitus. Siquidem
etiam est exercitium,& actus secundus. Et consequenter magis actu alis est.quam habitus,& actus primus. Ergo etiam talis actus
erit habitu persectior. Secundo impugnatur data solutio. Quia in Moralibus actus productivus habitus vitiosi malo rem malitiam habet,quam habi
tus ipse. Ergo In Physicis actus
productivus habItus malore perfectionein importat.In cuius ς firmationem plura adducere ρο- teramus,quae modo ommitimus:
quia ea alibi adducemus. Vnde tali solutione relicta Aliter iuxta dicta respondetur. Habitum connaturalem deinpendentiam habere ab actu , per quem producitur. Et ideo agens, quamvis procedat de potentia adactum,prius debet actum habere. Ad confirmationem argumenti principalis respondetur negando maiorem. Ad probationeatilinguo antecedens.Perfectissimum,quem potest pro tunc: Oncedo antecedens. sm absoluth potest: nego anteced. Et ad pr bationem sin Iliter disting. antecedens. Secundum ultimum potentiae,pro illo tunc: concedo anteced. Secundum ultimum potentis absolute meg. antecedens,
que perfectissima,quam intellectus potest elicere pro illo tunc, non est cognitio speciei insimae,
sed cognitio entis naturalis, Vel . entis in communi quae est magis confusa,& magis proportionata.'Et ideo intellectus In principio
debet prius talem cognitionem elicere Instantia est in contrariorum doctrina. Iuxta quam,prius elicit Intellectus cognitionem coinfusam,quam distinctam, quae est magis persecta. Non ergo debet intellectus persectiorem cognitionem elicere in principio:quamvis
40쪽
Impeditus non sit. lnam consequentiam. Quia reta Secundo ad eandem confir- pectit scientificae cognitionis ob mationem respondetur. Dillin- iectum univcrsalius,uidelicet cns, Mendo minor. Non impeditum non est magis proportionatu. Fci ab extrinseco: concedo minor. quod perfectissimu est inter ob-Αbintrinsecomego minorem. Et iecta scientiae naturalis: di perse consequentiam. Lichi namq in- ctiisima gaudet abstractione. Et tellectus in prima cognitione no ita non elt prius cognoscibile insit impeditus ab extrinseco; est genere scibili; sed prius scibile eit tamen ab intrinseco impeditus. Obiectum minus perisctum,quale Quia , sicut forma prius actuat est obiectu logicae .Respectu vero materia secundum gradum com- cognitionis confulsae obiectu ma-munem δε postea lecundum gra- gis proportionatu prius debet a
dus particulares ita species repre- tingi .Et argumentum contra ad
sentativa prius unitur intellectui versarios procedit,loquendo soria quatenus representat gradu com- maliter,quia si obiectii metaphy-munem , & postea secundum sicae non est prius scibile: quia est quod representat gradum parti- magis perfectu; etia obiectii macularem. Et ideo intellectus per gis persectum no debet prius cogis speciem sibi intrinsecam impeia nosci per cognitione confustam ditur ad cognoscendum obteia sed potius Ooiectum minus per cium perfectius, dc ad cognitio- sectum debet prius per talemnem perfectiorem habendam. cognitionem attingi. Secundo arguitur contra se- Sed instabis. Inter cogniti cundam rationem.Universaliora nes scientificas, & distinctas non non sunt notiora. Ergo ratio se- est incipiendum a magis distiniacunda nititur principio fallo. Pro- cta δε perfecta ,qualis est cognitiobatur antecedens. Universaliora metaphysicae. Ergo Inter cogni- . in genere scibili,vel in Ordinc ad tiones confussas non est incipienia cognitionem scientificam non dum a magis confusi a. Conseia sunt notiora .Quia obiectuin Me- quenterque prima cognitio non taphysicae, videlichtens, non est debet obiectum magis universa notius. Alias Metaphysica esset te,& magis confulsum attingere. prima acquisitione. Et tamen ob- Respondetur nsgando coniectum Metaphysicae est univer- sequentiam .Quia inter cognitioin salius. Ergo etiam in ordine ad nes distinctas illa , quae est magis simplicem cognitionem univer- distincta, est etiam magis perfecinsaliora non debent esse notiora. ta. Et consequenter cum intellec- Consequentia a paritate nota est. tu incipiente scire est minus pro-