장음표시 사용
51쪽
dam esse locutionem. Quod autem Nigidius attulit, non reiicimus ,quin potius Iuben bis. ter fatemur, nomina lic posita rebus a priscis fuisse, ut carum naturaequam optinae
ψε-- conuenirent: liticiis etiam aliis ad alias res notandas certa quadam ratione accom-
modatis: de quo artificii genere potesattiis . Hinc tamen minime cilicitur, ut nomin
iani. Da naturalia rerum simulacra dici oporteat, cum ipsa illa vocum compositio, de tota litterarum diuersitas, cx humano arbitratu sit prosecta: atque idcirco apud alios plu-r litterae, apud alios pauciores inueniantur : nec apud omnes codem modo caedem pronuncientur. Sunt litterae aliae quidem aliis rebus signandis aptiores, certa quadam rerum M vocum symphonia : quam tamen ipsi sibi homines tinxerunt artificiosa quadam naturae imitatione: equa fit, ut nomina secundo illo modo,quem Ammonius annotauit, naturaliter significare dici queant, non queant tamen dici simplicito ita significare; cum minime apud omnes gentes caedetii sit earundem rerum appellationes. Atque haec quidem satis sumto contra cos, qui naturalem vocabulorum notationem tuentur. Nunc contra Hermogenis argumcnta, qui temere, absque Omni ratione, no- is, mina suisse rebus posita contendit, agendum csset, nisi eius opinionem paullo ante fa- O is infir assem ι Aristoteli etiam placuisse docetis, nomina a priscis non citra votam rationem dii pia rerum sisnificatarum natura petitam natales accepisse. Nam si huic, qui maxime Hermogeni lauisse videtur, ab etymologia ducere argumenta visium fuit:
quid de ceteris existimandum, qui propius ad Cratyli sententiam accessisse videmure Nolim tamen norare, fieri posse, ut hominum quaedam multitudo a veterum placitis
A recedens, sermonem tibi fingat, in quo temere vocabula rebus signandis applicentur, vel de nouo facta ex pura voluntate verae rationis experis, vel ad aliam significationem a priore detorta. Quid cnim vetat, quo minq; inter quosdam conueniat, ut dum hominis nonacia auditur, bellia intelligatur: vel noua etiam nomina rerum imaginibus indantur; quale iit, si fini velint, Sin lapsus e litiun notare, vel Brutot camelum. Ad
hoc genus eorum lingua referri potest, qui se Argonice apud nos loqui di unt Millorum item hominum pessimo instituto viventium sermo, qui furtis Sc impos iuris vicium sibi pagatim quaerentes, AEgyptios se mentiuntur: quos Itali non male omninori '' ' ' Cingatos appellant, propter vitam motoriam de vagabundam: Cingatum enim, ii uosi, Cinglum ath maritimam quandam auem, alij Iyngem siue torquillam , ali 1 mGracil-
lam. in quibus Gai us est, nominarunt; omnes certo a frequentν motu nonaria hoc mutuati. Crediderim itaque vagabundos mendicos sic etiam apud Veteres vocatos
fuisse. atque inde vo in prius in Magna Graecia, deinde per totam Italiam iis attributam esse, qui nullas certas sedes haberent: de quemadmodum olim in prouerbio fuit, Cingato pauperior, ut ex M nandro docet Sudas: ita nunc recte dici posse, Cingalo furacior, propterea quod hoc genus hominum furandi artem palam profiteatur, ingenti magistratuum, qui hos non statim vel remis vel glebis addicunt, ignominia. Hi igitur detestandi nebulones quo facilius machinamenta sua cos apud quos furta moliuntur, celarenti linguam sibi peculiarum confinxerunt, quam ego libenter conccssero non plus habere rationis, quam omnia ca quae temerario ausu inter Christianos nimis stoli de supine scelerum patientes designant. verum de hoc sermonum schiciorum ge- A n re non magis hic nobis quaellio est, quam de occultis in scribendo notis, quibus lia aetate principum iere secretiores litici ς pinguntur,longcpsosecto occultius quam olim vel permutatis clementis Caesar, vel in Scytale sua Lacedaemon ij secerint. Nobis enim de usitatis clararum gentium linguis di iputandum, non de ignobilibus scurratum
commentis: in quibus Hermogeni 5: Hermogenianis lubenter locum suum concede- mus, modo ne inde plus praeiudicis adseratur ad rectum sermonis oretum , quam ex lauiusmodi hominum moribus ad vitam bonis legibus constituendam. N volo eo iuuantur, quod apud Gnicos quibusdam hominibus propria nomina immutata videamus : propterea quod ea, quamuis singulorum hominum sint propria, quorum confideratio ad scientiam nominum fabricandotum non pertinet, cum in ipsis rerum formis sit consistendum: tamen citra rationem non sint facta. Qui enim commutationi, Clus modi auctores luerunt, ii non mera sita voluntate, sed ratione etiam ducti sunt,
ut in Platone, Theophrasto, Porphyrio, de ceteris omnibus, quibus nomina permutata leguntur, cuiuis promptum cit vidcre. Quocirca cum exlus quae modo allata sunt,
52쪽
profligari queat de Crat, li re Hermogenis opinio ea teneatur sententia, quam cum S crati de Platoni placuisse videmus, tum Aristoteles etiam , licod issimulanter est sociatus: cu i praeceptoris sui omni philosophorum familia summouendi, quam eius recte commodeque interpretandi maius semper videtur studium fuisse. Quamobrem hic
omnium gentium consensus si tuaiur in nominibus quibus hominum colloquia constant , rationcs quasdam latere, quas primi eorum architecti e naturali quadam rerum
M vocum inter se conuenientia educontes, omnem sermocinanda aris in apte concit
neque retum imaginibus fabricarunt: e quo tota etymologia dependet, quam doctissimus quisque in quavis lingua magni semper fecisse, prisca melioris notae scriptorii monumenta satis aperte tcstantur.
Is v v v c iactis sundamentis, ulterius assurgamus ad Cas rationes inem mi examinandas quas primi vocabulorum fabri sunt secuti. Aristoteles pra ui ipsis vocabulis primum affectus animi, quos ipse patheniata nomisenat, significari tradit. Affectus autem, iliae passiones, uti aliis pla- cuit pathemata vocare, timilitudinesesse siue imagines ipsarum re- rum: has autem licet ubique gentium c dona, non iisdem tamen nominibus, quae carum Symbola vocat, notari. Optime haec quidem Peripateticorum magister; sed non ad aliud utilia, quam ut apparcat, nomina noti liabere ignificandi vim a natura: quia ubique non cadem, quemadmodum ima. sines caedem, δc res caedem, reperiantur. Hi hoc nihil ad Platonem, ut modo sesis est ostentum, cui Cratylus sententiam sitam minime probauit: nec vero etiam quidquam facit ad interpretationem quam Socrates ex veris rationibus quaeliuit , s od ad illam dumtaxat interpretationem qua animi nostri sensa nominibus, de verbis ,& oratione declaramus. Iam quod dicit, easdem rerum carundem ubique imagines esse: id qui- udem verum: sed nihil hoc ad fabricam vocum, cum nominandi arti: ex non illas imagines, quae primum e sensibus existunt, consideret , sed cas quas ex iliis aestimando elicit
quae nequaquam eaedem sunt apud omnes. Solem quidem omnes eundem intuentur, α eandem cius imaginem primo interiori sensui, quocumque tandem cum nomine voces impressam habent: ted ex ea non caedem omnibus oriuntur cogitationes. Alius ex prima eius imagine animo impressa immensam cius conliderar magnitudinem, ce tus e siderum quotidiano aspectit terrenae magnitudinis non maiorem , quam unius puncti rationem haberi poste : alius pedaneum existimat,& alias minorem,alias mai rem: praeterea alii is magnitudinem, alius figuram, alius motionem, alius iitum , alius actionem , alius aliud in eo contemplatur: atque ex hac considerationum diuersitatefieri potest, ut alius aliud nomen in dat: quod idem in omnibus rebus, &Omnibus nominibus,existiniandunt. Nec lioc solum ita habet in primis vocum architectis . sed in iis ctiam videmus euenire qui veras nominum rationes quaerunt. Anaxagoras cum qui AEtheris nomen primus excogitauit, ad urendi vim respexisse putat, atque cx eo li nomen igni proprie conuenire : Aristoteles ad perpetuum cursum, de inae Caelum
primum notatum fuisse. Hinc iam liquet, Caelum apud Graecos ab alio aliud nomen . accipere potuisse: pro diuersitate non imaginis primae animo impressae, sed eius quae inde est deducta. Quod enim alius vocat aethera,id alius Ouranum nominat, ad aliud videlicet simulacrum hac voce, ad aliud illa accommodata: quod ne ipse Aristoteles quidem infitietur, nisi velit tibi ipsi repugnare. Deinde cidem rei diuersa nomina ab e - ἀ- eodem dati possimi, pro diuersitate eorum quae in eadem re considerantur: ut apud Graecos eosdem α υ πο βροτὸς, homo vocatur non cx prima illa similitudine hominis cuiuis impressa; sed ex diuersis simulacris in animo nostro eadem de re fabricatis. Primae igitur rerum similitudines, quas a patiente siue recipiente sensit θημα Aristotcles nominauit, eadem quidemiunt apud omnes; sed minimc sunt
53쪽
eaedem quas inde vel aestimatiua sit vim interiorem aestimandi nobis eum brutis com
munem noc nomine mihi licet vocaret vel mens variarum formarum operatrix deri-uat. Clarum cst in equis eiusdem rotae, sormam alias terribilem, aliati non terribilem Videri ; quod in ceteris quoque animantibus perinde euenire nemo nescit. Quod ergo N' Peripateticus docci, rerum imagines ubique caidem esse; id sic capiendum, ut de primis, non de iis quae vel sensu interiore, vel intellecta ex ipsis cliciuntur, intelligatur. Acmua - cx iis nequaquam nomina rebus dantur: scd cx notis quibusdam cuique rei peculiaribus, quas alius alias sibi in eadem re fingit, non minus imaginum, quam ipsorum nominum ipse sibi fabricatot. Quod sic este, cum per se sit apertum; turn ex Aristotelis νη, in consessone clarius euadit, qui nomina rerum sumbola nominauit. Quis, rogo, vin quam tam malus fuit symbolorum artifex, ut illis utendum sibi putaret, quibus nulla esset cum rebus significandis affinitas' Eam cite symbolorum naturam, ut similitudine quadam ad alia quaedam intelligenda, quam quae sensui exteriori onerunt, animum nostrum deducant, neminem puto ignorare, qui natab unde vox liaec d nactur, attendat. Quamuis enim quaedam Symbola e sola pactione & voluntate quorundam concipiantur , uti militaria verba pro tesseris a ducibus data: ea tamen nec peri cicia simi, nec veram Symbolorum rationem ab ipsa rerum natura pendentem sortiuntur. Physici de i is quae inter se symbolum habent, sic loquuntur , ut quae talia dicunt, ea velint in qualitate quapiam communicare. Sic ipse Aristoteles lib. secundo De generatione dc corruptione, terram cum aqua, & ignem cum terra symbolum habere dicit: quia nimirum terra & aqua in frigore, terra de ignis in siccitate communicent, atque ita similitudinem quandam custodiant. Cum igitur non eadem sit symbolorum ratio, sed alia e Lolo pacto, ut symbola sint, accipiant: alia iuxta ipsam naturam talia dicantur: Aristotcles priorem usurpationis modum secutus, nomina x verba dixit ex conuentione, quod cli σ-nxliab significare: qui si veram symbolorum naturam,sibi ceteri in 'que Philolbphis notam, sequi voluisset.& ςum Platone concordasset Omnino, d n ta- . . tionis nominum caussas verius clariusqueexpressa ei. In iis enim quae sumbola di ei ve- ire merentur, ut insit similitudo quaedam necesse est, e qua de significatu fieri coniectu- N. vi a ra pollit. Hedera vinum venale signat, non e sola pactione, aut hominum consensu. εκμ sed ob similitudinem quandam ab Hammonio contra Tryphonem apud Plutarchutn-' cxplicatam, qua cum vite cernitur conuenire: Vitis enim modo adminicula pedamentaque complectitur, lubrico lapsu per arbores serpens, cirrhis suis, non secus ac ca- preolis, firmiter haercns, baccarum corymbis uvas aemulata:& hac quidem de caussa Baccho placuit in corollis: quae licet satis magna sit: a me tamen maior reddatur. H dera semper in sublime nititur, non suis quidem viribus, sed alienis sireta: quo monot, vinumco bibendum, quo terrenis curis soluti ad diuina subvolemus alacres liliare que Deo tanti muneris datori hymnos concinamus. Iam arcta illa hederae cum adminiculo suo copula, an non monet vini potatorem, vi ci cuius beneficio vinum accepit, perpetuo amore conglutincturZ Deinde perennis vi or, quid aliud sibi vult, itiam M vinum viridem iuuentam hominibus conciliare, &praeterea semper nos virides os . se debere in aeterno diuini amoris complexu 3 Haec aliaque permulta de hederae viti G. . que cognatione, Hammon ij dictis non aliena, a Dionysio adiici possent: nisi ex his satatis liqueret, quam hedera vini signum esse mereatur, non e sola pactione hominum. sed ipsa rerum conuenientia, quam Aristoteles ipse symbolum nominauit. Quamobrem bene quidem nomina Symbola vocavit: sed dum eorum significationis rationem in nominis verbique desinitione sic exponit, quasi e sela consentientium hominum voluntate siue conuentis significandi vini accepissent, citra omnem naturae conuenien- . tiam; mal E cum de praeceptore, tum de veritate ipsa incretur. Nam quemadmodum non quibusvis rebus notandis, quaevis symbola conueniunt; ita nec quaevis nomina quibusvis rebia applicata a primis conditoribus fuere. Quocirca ut in symbolis, ita in nominibus quoque necesse eliquandam naturae conuenientiam constare, si rectis formaturae rationem tuebuntur. Verum ne in re perspicua prolixus fiam, hoc tandem stituatur, Aristotele non repugnaturo si ab etymologia argumenta ducere sibi pe N mittat: nomina symbola esse, non solium secundum nudam pactionem; sed iuxta re- ALV rum etiam conuenientiam de cognatio'em. Neque vero nota quantas Symboli nomen
54쪽
hretetur: sed ea dumtaxat, quae apte conuenienterque rei cuipiam significandae applicatur. At quae hic est conuenientia spectanda, si non illa quae de nati irae quadam actinitate apta et , ita ut signum congructas δc appositum rei denotanda , symbolum vocetur: at notaesbio arbitratu nostro, nulla naturae cognatione positae, in symbolorum albo minime censeantur. Numquis vana est, qui AEgyptios putet teinere, citra omnem
delectum, quasitis notas quibusliis rebus dedisse Non equi leni opinor: sed contra diligenter rerum inter se limilitudine ani irraduersia,Scalpturas sacras, siue hieroglyphicas Himel μ- notas excogitasse. lam quae aetatis nolirae homines Emblematum nomine litteris mandarunt, ea nihil aliud sunt, quam symbola sententiis quibusdam notandis accomm data. Quemadmodum autem in his illa aliis sitiat meliora, & maioris ingenij dexters
ratisque argumenta, quae propositae sententiae explicandae sunt congruentiora, ita invocabulis quoque existi naandum, ea optima esse,quae rerum significandarum nati iram quamoptime imitantur. Pictores terum imagines coloribus de lineamentis, quam pos- M. 'sunt proxime, ante oculos ponunt: quos vocabulorum fabri vel secuti, vel etiam antegressi, vocum varietate res ipsas auribus inlinuant. Vocii ver , elementa de minimae patres sunt i pia: litterae, quas proxi me syllabae conloquuntur; quibus qui optime rerutii naturam sciet imitari, is optimus praestantissimusque nominum arctu tectus habeatur. At si no ierimus, quaenana ceteris anteccllatos nilibus; primam quoque nouerimus: eo quod eadem sint de optima, dc antiquissima siue prima. Primam autem aliquam linguam de omnium vetullil imam esse, 6c eandem optimam; iam mox demonstrate nitar. Certe si mundus aeternus est, omni catens exordio: possumus alium quidem sermonem alio facere vetustiorem: sied nullum omnino primum reperiemus: cum nulla gens, eo dato, cogitati queat, quam non alia praecesserit. Aristotcles s me hanc opinio
nem prolixe in postremo Physicorum libro tuetur, quam ex ipso Platone qtubusdam --c . videtur hausisse. Is enim in tertio de legibus serendis Dialogo sic de diluviorum si quentia loquitur, ut ea innumera suisse existimasse videatur. Idem tamen in Timaeo mundum genitum cise tradit: quae sententiarum discordia, si qua sit, nullam diuino viro adfert vituperationem , si recte quidem utraque de suis auctoribus ponderetur. Clim enim in epistola quadam ad Dionysium scripta, aperte profiteatur, se nihil scripsisse, sed ea quae extant, Sociatis esse, necet sario sic erit in libris Platonis vertandum. vi diligenter cύsideremus, tuam peribuam inducat loquentem. In Legibus sape Attae niensis hospes in Creta disputat ad Iouis antrum ambulando : ubi si sub Atheniensis persona Platonem Plato occultauit eiusdem cum Aristotele sentcntiae fuisse, Simpli
cio sorte videretur. Ego, quo sua epistolae modo citatae veritas constet,malo Atheniem
sis nomine antiquum quempiam Philosophum Athenis institutum intelligit lices Mai illius restagetur, atque illud sub hac larua indicari, ad Athenientes eam ex AEgypto venisse opinionem; infinitas mutationes tcrrae mariique olim extitisse, quarum .numerus in nullius gentis memoria integer inaniisset; tametsi AEgyptia plurimos seculorum millenarios computarent. An vero omne temporis initium Attica haec secta exu luserit, vi quidam aeternitatis mundanae patroni fortu contenderent; an contra, ante multa seculorum volumina, nullo certo lai: loriae calculo comprehensi, principium ali
quod istatuerit, ut Mari ilius de ali 3 veritatis contra simplicium patroni arbitrantur nou agni nostra reseri, dummodo hoc nobis constet, Pythagoram Mundo exordium dedissb, cuius docti inam Timaeus tradit. Quamuis enim ita citet , ut contra in Legiabus atque in Timaeo de mundi origine ibi tueretur; longe tamen Pythagorae aucto litas firmis rationibus nixa nudae Atheniensis hospitis narrationi praeponderaret. propterea quod antiquioribus in uniuersitatis antiquitate tanto magis sit credem dum quanto vetustis limis fuere propinquiores. Equidem nihil dubito, Pythagoram ia
Cimmems sapientiae suae fundamenta accepisse: vel ab iis qui in Cumano diu ota
culis & perenni Philosophia a maioribus accepta floruerunt; vcl ab aliis e quibust Aba in iis Pythagorae acti iis praeceptor, quam discipulus, genus duxit,uti alibi a nobis est indi catum . Poth Moicii, omnium scriptorum vetustissimum, maxime inter philosophos laudandus Pythagoras: cui tamen Homerus de Hesiodus, poetarum principes, praes rendi .utpote qui Theologiae priscae fuerunt propinquiores quorum uterque mundi exordium agi icit, alter c Chiao, alter occano: qua nomina eodem tendunt, plina μηθ
55쪽
cipium materiamve ducens,quam Anaxagorae mens siue re αρ ri ι, id est, ineffabile unum Platonis, siue Iuppiter Homericuso quo omnes dij pendent ad hanc uniuersitatis pulchritudinem perduxit. Vctum quod Timaeum dico mundo initium statuisse, id
Proclus mihi de Simplicius negabunt, contra afferentes,inum perpetuo mundum facere , citra omne temporis exordium; quia ei perpetuo eadem adsit voluntas bonitatis suae communicandae. His explodendis, quia cum aliorum, tum Ioannis Grammatici, cui a studio diligentiaque Philoponi nomen suit, rationes subtilissiune verissime q. collectae iussiciunt: non erit mihi prolixe hoc loco laborandum: hoc unum satis iit, ipsum Aristotelem, cuius se Simplicius commentatorem secit,contra sensisse: dum Platonem auctorum facit, tempus un, cum cano genitum esse , hanc ipsam assertionem magna argumentorum vi euertere laborans,sed frustra dc Cophistico: eo quod Plato nunquam dixerit, mundum in tempore factum esse, sed una cum tempore creatum. Aristoteli itaque potius hoc loco credam quam vel Simplicio, vel Proclo: idque maxime ob eam caussam, quod ipse Proclus fateatur, Pythagoricum cise , Orphicas sequi genealogias: at in iis primum omnium est, a Deo mundum sormatum cssic, quem κοσμοιο r- , appellat. Quamobrem si Plato in Timaeo Pythagorae sententiam exposuit. necessario fatendum, sic eius verba capienda, uti ab Aristotele intelliguntur: quibus nimirum asseratur, mundum exordium sui habere, ncc ipsum tantum, sed ipsum etiam tempus.
Sed frustra haec pluribus hoc loco docerem , cum ipse etiam Aristotelcs statim in Poliaticorum initio insuperabili veritatis vi coactus sit fateri, primum aliquem fuisse hum nae societatis auctorcita, qui quisquis fuerit, maximorum fuerit alictor bonorum. Viden ut vel inuitis, vel aliud agentibus, ipsa veritas aliquando excidit Z Et alioquin ca quae in octauo Physicorum, contra mundi fabricam Sc exordium disputantur: nulla demonstratione conuin te queunt, tempus dc mundum simul creata non esse: neque quae posteriores ex infinita Dei bonitate argumenta duxerunt,mundu magis reddunt aere num, quam infinitae vel magnitudinis vel multitudinis, quae perinde ad infinitam boniutatem sequi videntur, atque infinita duratio: nec quae a determinata ab aeterno Dei vo luntate sunt, si nunc fiant, cum ante non fierent, mutationem aliquam voluntatis di uinae inducunt, non magis sanc in toto mundo, tuam in qua iis re creata. Quid ni ergo in eo in quo nulla scientia hactenus homini per demonstrationcm contingere potuit,id credamus de teneamus pro certi istimo, quod antiquissimi de ipso memoriae pollerorum Aiam fis reliquerunti Si enim quae antiquissima sunt,maxime sunt honoranda ut Aristoteles in
δε- O primo primae Philosophia libro asserit: ea opinio simino honore digna videatur necessi - se est, quam quis poterit docere antiquissimam esse. Magni sane fecit Peripateticus
priscas opiniones,earum fide usus, tum hoc loco quem citaui, tum altero De caelo libro, qua in re non praeceptorem modo suum, sed omnes veteres cst secutus, qui uno ore ab omni aeuo cecinerunt, veritatem a maioribus csse discendam, non aliam videlicet ob caussam sic arbitrati, quam quia firmillimc crederciat, maiorem ipsis , quam posteriori biis, omnium rerum notitiam diuinitus contigisse; quae paulatim tanto obscurior eu
serit, quanto a primis hominibus longius reccisit. Placuit hoc loco ad antiquitatis lauadem confirmandam eo magis Peripatetica testificatio, quod non solum vetustis sermo nibus fidem habendam ostendat, sed inde etiam colligatur, Orpheo potius de Pythagorae mundi exordium agnos clibiis, uam Aristotch, id citra demonstrationem neganti, esse credendum. Deinde illa etiam hinc coucllitur opinio, quam tertio Legum suarum libro Plato de innu meris diluuiis exponit. Quae enim esse potcstantiquitatis auctoritas, nisi id in consessis de manifestis liabeatur; antiquiis mos,omnium rerum fuisse peritissi mos quod neque de aeterna humani generis duratione,neque rursus de tem pore, multitis cataclysmis obnoxio, vel dici potest, vel cogitari 3 In illa enim qui constabit antiquos suisse diis siue hominibus a Deo doctis, propinquiores; ii aeque oluta, atque nunc,homianes ab omni principio distent infinitatis,in qua, infinitis vicibus, modo ignoratia modo scientia regnarit Z in hac vero diluviorum frequentia, quae laus antiquis adlcribenda: nisi in siligulis diluuiis id euenisse dicamus, quod in uno Molis diluuio euenit: ut nimirum is sit perstes maneret,qui simul oconamu artium, omnium q. si entiarum esset doctissimus: S: is etiam qui de Deo & mundi creatione veras narrationes a patribus audi-Dii Ar Plato. tantum abest. vi deprimis illi hominibus ita cogitarit, vi eos etiam
56쪽
rudissimos faciat, x tales, ut nullam om nino Rei p. aut cocietatis humanae memoriam habuerint, nedum artium, aut scientiarum. Quod si ergo commentum hoc Academicum verum esset, quaenam fides esset habenda veterum sententiis pcncs quos tanta omnium rerum imperitia dicitur suisse Z Num caprarios & homines montanos, quos solos reliquos a cataclusinis suis secit, tam putabimus omnium rerum peritos, ut illorusententia magis standum sit, quam eorum qui multis poli talibus in liberalium artium imidiis diu multumque se exercuerunt 3 sani certe nihil habet , antiquorum opiniones laudare , sue humani generis aeternitatem , siue Platonicos cataclysmos admittamus. Atqui in Philebo se scriptum meminimus, ut non extollantur tantum pri sicorum hominum sententiae, sed caussa etiam addatur luculenta cur ita de vctustate sentiendum. socrates enim ibi docet, veteres ob id nobis esse praestantiores, quod diis propius habitarent: quod sic explicat, ut omnem scientiam, omnemque veritat m a diis dicat emanasse, atque eam quidem suscipietite Prometheo una cum lucidis surro igne. Quanto e iritur pmpius homines ad Prometheum illum antiquissimum accedunt, tanto diis veritatem omnem humano generi largitis sunt propinquiores, coque magis audiendi. Est quisquam qui hic non apertissime cernat, primum quendam hominem satum; at l. ab ipso deinde progressum paulatim a luce veritatis ad tenebras tendentem I Quis autem hic fuerit Prometheus, per cuius manus scientiarum omnium principia a Deo homines acceperunt a nobis eis quinto Originum libro indicatum. Huc & illud reserenaeum, quod Saturnum vcritatis patrem Romani dixerunt quia nimirum a Saturno, quod nomen Nocho quoque tributum sui sic docui , omnis vcritas originem duxisset. ubd si ad ipsum usque Adamum placeat adscendere, inuenietur & is omnem suam scientiam a Deo accepisse: cui quo fuerunt posteri viciniores, eo plus habuerunt stolidae
diuinae eruditionis, quae optimo iure auro comparatur, quo Saturni regnum veteres insigniverunt. Nam Adamus potiore ratione Saturni nonacia,quam Nochus,meretur:
tametsi utrique de singulari Dei gratia de conueniat,& a priscis sit attributum. De viro-uis igitur Saturno, siue de Adamo,sitie de Nocho loquamur. recte dicemus, hominibus In m.
per Saturnum omnem veritatem , omnemque solidam scientiam a Deo reuelatam. Verum quae de Prometheo a Socrate dicuntur, ad Noctium videntur propius pertin re, per cuius diuinum os purus omnium scientiarum sons ad omnes diluuio posteriores limpidi stima scaturigine defluxit. Hoc ergo sundamentum est communis omnium gentium consensius. quo unanimi concordia quotquot umquam viri sapientes fuerunt, venerati sunt antiquissimorum hominiam auctoritatem , ut sanctam atque diuinam. Metito igitur Socrates Hippiam,& in eo ceteros ciusdem arrogantiae Qphistas, ludibrio habet,quod se Biante,Pittaco,Thalete Milesio, de aliis vetustis viris doctio em, Lapienationem,&ad res gerendas meliorem putaret; quamuis illi non veterrimorum inter omnes, sed inter Graecos dumtaxat, quos Ain pth semper pueros esse dicebant, laudem mereantur. Tinraeus Locrus Pythagoricae disciplinae sectator, quam nos non ab AEgyptiis tantiim sed ab Hyperboreis etiam Abari docente plurima accepisse,non sinem sitis caussis, suspicamur, id quod a Socrate de voluptate disputante vetustissimis tribu- , tum dixi. clarius exponit, dum de Latibus, si ac Daemonibus ageret. Credendum ni-
rum est, inquit, veteribus Se priscis,ut aiunt, viris, qui sic progeniem deorum esse diticebant, itaque eorum vocabula nobis prodiderunt, nosse autem generatores suos opti me poterant ac dissicile factu est, a diis ortis fidem non habere: quamquam nec arguis mentis , nec rationibus certis eorum orario confirmatur . sed quia de suis rebus notis via
de itur loqui, veteri legi morique parendum est. Haec ille Ciceronis verbis de Platone conuersis: quibus ostensum est, non auctoribus tantum sed legis loco vetustillimas sen tentias habendas esset quod omnino si uolum esset, ac sanissimae cuique mentis viro orbilia ad principia prima resoluenti ludibrium, si vel humani generis aeternitas, vel innumerae aquarum illuuies admitterentur: cum illo prima hominum origo excludatur, his illud fiat, ut phimi homines omnium sint imperitissimi, nec magis talleris suis praescietidi, quam rudes pastorum casae elegantissimis palatiis omni arte Graeca cxpolitis. Sidetur ergo Aristotele etiam laudanteontiquitati citra demonstrationem credendum esse in iisquae humanis rationibus nequeunt definiri, in quibus omnia illa sunt quaedea priscis accerimus , confiteri necesse est, primos mortales
57쪽
,2 pello hic Proclum . compello Simplicium, num quid habeant quo hanc legem Pythanem το--- goricam,quo prima iri illam lucem Prometheo datam, id est, quo priscorum hominum auctoi item docere possuit inter sanctissima vcnerandam tale, nisi ad huiusmodi aliquod hominum initium ad scenda . id si faciant ut factu necessarium est, nisi Aristotelem ad Platonem duces suos turpi fuga deserano non poterut ca quae contra Mosem. de Pythagorani,& vetustissi. nos poetas si phisticis impost aris,& fragili fallaciatum conatextu machinati sunt, diutius tenere. Eitectum itaque nunc hoc nobis est e concordi Omnium s pientum sufflagio, ut de primos aliquos homines suisse constet, de eos ipsos Deo puram accc pisse vcritatem. Quod si igitur duobus hominibus principio creatis
hisci.o, tota deinde terra masculi Ic feminae commistione potuit impleri nec natura,nec Deus, mi ρ λ - naturae opifex, frustra quidquam moliaturi noti crit de pluribus in primordio factis co---ῖ ia gitandum. Ad horum igitur communionem una dumtaxat lingua opus suit, cuna ea
----ε satis esset ad idola animis concepta, omnemque corum compositionem exprimenda;
ad quae si plures linguas secissem, contra natura rationisque dccreta, si ip ruacaneam Lingua i- sibi quaenuissent dimo itatem. Vna igitur prima lingua fuit, de ea quidem a viro, uti, o. - vipite, facta; de tanto posterioribus melior, quanto rcium omnium petitiorem habuitria. architectuna: illum,inquam, qui ab ipso Deo, nullis mediis canalibus, totum humanae scientiae sontem lia ust. Non est autem piae de diuina bonitate de prouidentia cogit rioni congruens, arbitrari, hanc lingua penitus abluisse in obliuionem tum quia no dubium cst, magna omnis sapientiae mysteria ea fuisse consignata, quae vcniti nile est, Deum eisdem notis ad posteros transire voluisse,ne ulla aetas de tam bcnigno dono priamis mortalibus bonigne collato celaictur: tum quod videam in omni saeculo de prima lingua extitisse quaestionem, quae fruitia inter gentes agitaretur, nisi inter varias locu
, . tiones eam adhuc quae prima suisset, phit issent remansisse, aut cius saltem tantas rei quias, quatae dignς essent,accurata inquisitione: φήμηδ' παμπ- α π τνα λαοὶ
Πολλοὶ - , ut Hesiodi verbis, ab Aristotcle ad aliud quam quo dicta sinat, tractis,
utar. Dcmus itaq. primam ad haec usq. tepora durare, vel eius saltem multas superesse voces: quo dato , illud addamus , de iis quae modo de antiquitatis laude sunt explicata, suat ἰ- eam primam esse . quae omnium persectissima deprehendetur. Persectissimam autem Ορ V se eam ilicimus quae quam apertissime, id quam breuissime, una cum sono conuenienti simo, imagines an imi, de carum compositionem dat intelligendas : cui si hoc accedat, ut eas rerum notas habeat quae non solium significent res ipsas, sed de iis illa etiam coi sideranda exhibeant, quae quam plurimum adicrant utilitatis audienti, vel ad naturae
in habent secunditatem , quae optima cst regula in symbolis tum fingendis, tum exa-inandis. Quod optinas proprium facio, visat apertissima, ei, iquanto utilium praeceptoruinin symbolis tum fingendis, tui l itissima; eo excludo omnem intellia sentiae obscuritatem, quae maximu oritur vel e diuersa ciusdem vocis signi ficatione, vel ex ambiguo orationis icta sit. Cum cnim eo omnis tendat locutio,ut animi nostri sensa
declaiemus siue quod idem hoc loco sit uterpretetmi quo de litiς liber Ose m. in
nomen accepit: vitium in primis magnum censendum, cuius impedimento nat, ut ascopo nostro aberremus. Nam clim inoinni actione ea simi mi lati sit, si ei ad finelii optatum adspiretur: necessario ecit maxime vituperanda quae nox de Imposito sines stratur. Quamobrem nullo modo calli usua de perscct one lauditida qu, pluit muni ad intelligendum dubitationis ad it, iue id de holmonynaoi iiii frequentia, in te
dea bigua orationis struebara liue culpa utriusque continere tofintilian alsis quotquot a communi sensu non rece sun t prima orationis Virius olf in perspic fia di id optima prosectoratione, clina perinde iit sermone uti 'u nisi a Jlligatis , ac tace re lino ni ulto etiam compendiosius: quod Phallorui utri Pluio Othlium eleganter, Mn n sine sale monoesse . ex Noctibus Atticis accepimus. crutarii sicuritas in q, i auis iustiis ora ione vitio vortatur; nec voces vllae sermonis nometi ni an turniis animietaitationem non interpretentur,quod ex Aristotelica inccript ne dia veitur: quid de
58쪽
O I f. ii tota aliqua lingua erit iudicandum cuius ambiguitas frequentem pariat obscuritatem
Certe ut oratio, quae non perspicue loquentis mentem interpretetur, sed ipsa ad inter pretandum facta, alia adhuc egeat interpretatione:maximam apud Omnes incurrit ro-prehensionem : ita lingua multis homonymis & ambiguis vocum compositionibus obscura,& intellectu difficilis, effugere non potest vituperationem. Non video igitur, quinam defendi queat eorum assertio, qui Hebraicam linguam omnium primam esse contendunt: cum nulla sit pluribus dii scultatibus implicata, nulla plus habeat ambiguitatis, nulla caliginem prosundiorem , adeo ut in eius abus sis perscrutandis non Delio natatore, sed Delio vate frequenter opus esse videatur. Hinc tanta interpretum cius discordia, tot obscurae incertaeque de verborum orationumque intelligentia coniecturae: quas qui compendio nouisse volet, Lexica ipsorum consit lat, in quibus paucas voces videbit unius dumtaxat notationis. Scio equidem bene ab Aristotele dictum , res esse in finitas, vocabula finita; & idcirco necessarium, ut unum idemque nomen plures res designet: verum ex eo ipso colligitur, tanto minus obscuritatis in linguissore, quanto maior suerit copia verborum sigillatim res lignificantium , quae quam potest proxime ad rerum multi sudinem accedat. Prima itaque linguae laus ex cius diuitiis sumetur, quibus videlicet id consequi postit, ut de rebus clare distinctoque, quaecumque
in cuiusquam mente versantur, exponat. Qua de caussa multum persectionis Hebraicae deest, in qua tanta cist paupertas. ut in ea, veluti in pauperrima domo, idem instru mentum ad diuersos omnino usus iit accommodandum. Nec vero inde modo ambiguitatis caliginisque plurimum in ea videmus cxoriri, sed ex ipsa ctiam vocum connexione atque structura: quae non raro facit, ut eandem orationem alius aliter interpretetur: quod neminem latere potest, qui vel obiter D. Hieronymi scripta cognorit: tametsi numquam quicquam Hebraicae linguae, ne primoribus quidem labris, degustas.set. Vel ad hunc igitur,vel ad doctissima Pagnini commentaria cos amando,qui exemplis eiusmodi obscuritatis volent abundare: nobis hic sufficit indicasse, ei linguae sum mani persectionem tribui non posse, quae tot tenebris est inuoluta, ut alius aliud ex eadem oratione reddat. Post, si Deus coeptis affulgeat, de his latius: dum docebo, quiquam plurima Hebra orum vocabula de Cimbrica lingua deducta sint. Iam nec summa laus ei adscribenda linguae, quae in pronunciando magnam habeat dissicultatem,
quam in Hebraica esse, D. Hieronymus satis declarauit, dum verba eius stridentia anhelantiaque dixit. Porro Graecani & Latinam nemo hactenus ausus est primam vocare , cum Latini plurima se a Graecis accepisse fateantur; & Graeci clara voce clament, Barbarorum linguam sua esse vetustiorem. ACCED M vs igitur ad cam, quam nos primam csse contendimus, videamusque quot rationibus ceteris praestet. Primum, in lingua Cimmeria , omnia vocabula primogenia sunt monosyllaba, eorumque tanta copia, ut in ca interpretanda nulla umquam existat sententiarum diuertitas, quam frequentem apud Hebraeos esse , nemodi istetur. Hac igitur parte, Hebraicam vocum copia, Graecam& Latinam breuitate vincit. in qua alteram persectissmi sermonis laudem collocamus. Vt autem & breuissi. macisset & copiosissima, quod mirabile videtur, inde consecuta est, quod pluribus constet elemctis, quana ulla ceterarum. Diplithongos enim plures multo habet, quam alia , 5 omnes pariter ceteras una consonante superat,quam duplex digamma licet v care. Quanto autem plures sunt litterae, tanto plures erunt earum complexiones, dcinde pluria vocum discrimina. Atque sit haec prima excellentia, qua reliquis ante seratur omnibus, breuitas nimirum copiosa, in maxima consistens vocum monosyllab rum multitudine, ad quam Hebraea non potuit adspirare tum quia litteras pati numero non haberet, tum quod ab architecto suo in eas angustias fuerit coacta, ut nullum vocabulum a vocali sumat exordium , nisi Aleph a Grammaticis impetret, ne a vocalium albo eximatur; quod aegre consequetur, nisi puncta ipsi subscripta frustra posita fateantur: quod cos facturos non opinor, quoniam dicunt, primum hoc elementum non aliam vim apud Hebraeos habere, quam Vt spiritum lenem notet. Quanto igitur nobis vocum maior numerus esse potest, quibus a quavis consenante,etiam ab illa qua ceterae linguae carent, a quibusvis vocalibus, a quibusvis diphthongis verba incipere nihil vetat. Deinde quamuis monosyllaba sint primogenia nostra vocabula,trium tamenc consonam
59쪽
ac HERMATHENAE consonantium numero non surit adstricta: quo fit, ut magis multo,quam Hebraei quibus ea serὰ lex cst, abundemus. Non tantum ergo nihil cst, in quo nobiscum de pii matum vocum copia certent, si modo quas habeant, quod poli videbimus: sed ne in breuitate quidem earum ullo modo lingua ipsbrum cum nostra est conserenda. Quod enim iaci t. verborum radices trium dumtaxat cile litterarum, id falsissimum est,m vocales a litterarum numero cxcludant: qiiod quam ineptum iit,&ridiculum nedum rationi omni contrarium: non puto cuiquam Omnino obscurum ciso, qui inodo litteris, H. - Iarum naturam atque definitionem non ignoret. Pleraeque cnim omnes corum radia
ces, qhias vocant, duas syllabas comprehendunt. co quod duabus vocalibus cnbrantur , auarum nihil interest , siue scribantur in recto litterarum contextu, siue per puncta subtus annotentur: quoniam ipsa scriptura prorsus externa sit de litteris, de carum pronuntiationi: qua de re M ante nonnihil. de mox latius. In nostro sermone nutulum sere vocabulum inuenias. quod quidem non aliunde vel derivatione, vel declinatione, vel coniugatione, vel compolitione defluxet it, duabus sullabis constans: adeo vehac parte immane sit, quantum Hebraico praestet. ii illud quidem principium verumst: frustra pluribus seri, quod aeque bene fieri potest per pauciora. Atqui nusquam magis compendium Se quaercndum de laudandum, quam illic, ubi longior mora vel pretiolillimae rei trahit iacturam, vel molestiam magnam ci qui longius ducitur, apportat : quorum utrumque in prolixiore scrinone accidit i quia nec temporc quicquam sit pretiosius , nec menti natura omnium rerum celerrimae quicquam odiosius, quam diu
a scopo suo dillineri. Huc sane Hebraicae linguae inuentori ante omnia fuisset oculi acies dirigenda, si optimus opti inae perscct stimae lite linguae voluisset videri fabricolor: quod quia non secit, non potest opus eius de summa perfectione laudas i, de idcirco nec primum haberi. Quamobrem ii ceterae linguae cum nostra in hoc breuitatis tamen descendant: omnium suffragiis, nullo omnino intercedente, a nostra in triumphum duccntur. Hoc igitur nunc statuamus trophaeum, sermonem nostrum de esse 'r pcopiosiorem, de dilucidiorem de breuiorem, quam Hebraeum: dc praetcrea omnes c teras linguas a nostra vinci succincta primarum vocum breuitate; quae tanta cst, ver tua c m. maior cise non possit. His dotibus praeclarissimis accedit summa quaedam pronunci Miς- tionis lenitas, quae quanta sit, ab aduersariis potius, quam a fautoribus sciscitemur: aut uno ore omnes conclamabunt, locutionem nostram tam esse lenem, vel ,ut ipsi dicent, da, mollem, de celerem , ut seminas potius, quam viros, videatur decore. De celeritate non est quod amplius agam , cum ea nascatur de monosyllaborum frequentia, adeo non vituperanda, ut nisil vidcam , quod maiorem laudem loquenti conciliare queat, quam ii breuissima oratione volucrem mentis celeritatem quamproxime assequatur: nec interim in breuitate pariat obscuritatem. vitium apud Hebraeos creberrimum. Cicero in voce duo sequenda monet; ut clara sit, ut suauis: quorum utrumque a natura
quidem petendum : sed claritatem exercitatio, suauitatem imitatio preste& lenitet loquontium augebit. Quamobrena lenitas inde nobis oritur, quod primus linguae a
chitectus eam dederit litterarum pronunciationem, quae quam minime vocalia instru- . menta fatigarcet, Onan in asperaua corum collisionem, omnem flatum vellenienti rem, omnes sibilos acutiores,omiacm cx imis praecordiorum visceribus suspirationem,
Omnia denique, quae extrema, vel in dentibus, vel in labiis, vel in palato, vel in gutture, vel in lingua videri pollunt, diligenter cultans. Hinc si, ut non lenis modio sit quod male sani homines vitio vertunt: sed hoc etiam munus iis conscrat qui a teneris unguiculis ea uti a illieuerint, ut quamuis aliam linguam facillime addiscant, quod videlicet ex ipsa mediocritate facilis sit ad quaevis extrema declinatio. Nemo est, qui nostrates norit,cui non sit apertum,quam breuuena poris spatio alias linguas & addiscant, de vel naculis si,nis enuntient: quod non perinde alterius gentis hominibuscontingit. Huius tamen ita promptae ad discendas quas ius linguas facultatis non ipsa tantum lenitas. in media quadam Maequabili vocalium instrumentorum motione consistens, cauisa videtur: sed aliud quiddam ad cam accedit, cx ipsa litterarum &diphthongorum, quas plures quam ceterae nationes hab mus, copia petitum; quae facit, ut instrumenta omnia in sermone nostro ad pluto sonos . quam in alio quovis, cxerceantur:
Vnde necesse est maiorem quoque ad quiduis ore proserendum facilitatem exoriri
60쪽
Eisdem de causis sit,ut alterius gentis homines dissiculter nostra linguam loqui discant:
quia videlicet medium in leni vocalium organorum motione tenete, homini no assu ta,perarduum sit: ac deinde non minoris scin negotia, cos litterarum, liplathongorum, syllabarumque sonos imitati, quos quis in sua lingua nec audiuerit umquam, nec didicerit proferre. Quod si accurate in hac consideratione versemur, eo nos trahi videbitimus,ut non possimus no fateri, eam linguam primas sibi sito iure vindicare,in qua tanta
lenitas Se pronunciationis mediocritas una cum maxima vocum varietate seruatur. Vt
inde ad quai is aliam bene sonandani homines evadant promptissmi. Vt autem liacfacilitas discendi partem ortus sui habet ex magno dccopiosi, vocum discrimine: ita ex codem sonte conia verborum emanauit, ut eiusdem linguae proprium esse videatur,x vocabulis abundare,& hominem preparare ad quem uis alium sermonem apte concin neque sol mandum. Quid quod ex eadem scaturigine illud etiam derivetur,ut sermo Gu- sit distinctillimus vocum plurimarum varietate, atque idcirco summam ctiam consequatur perspicuitatem: nec hanc tantum habeat una cu prioribus dotibus, sed hoc etiam Is V ,
adiungat, ut haec omnia possideat in flamma primarum vocum breuitat et Prosecto ita me Mercuitu amet,ut non video quid ad has laudes ulterius addi possit. Lucidissima est lingua nostra, nullaque orationis ambiguitate impedita: adem ruri is omnium bretiissima,eadem copiosisima, qua de parte lucis cst origo, cadem lenissima, minimaque organorum molestia proserenda; cadem hominem maxime idoneum reddit ad quam-tiis aliam &addiscendam,& bene modulandam . Num quid aliud adhuc desideratur od summam linguae persectionem Z equidem libenter & obuiis manibus herbam ei potarigam, qui me docebit, usquam gentium linguam ciusmodi inueniri, quae pluribus una dotibus sit ornata. Contra mihi concedi rogo, quod optimo iure postularem,ut pari ratione tantisper mihi liceat sermoni nostro veniaculo palmam Sc primas asserere, dum quis haec omnia simul in una eademque lingua mihi monstrarit. Vcrumenimuero ut primarum vocum breuitate de copia ceteras superat omnes; ita aliud quoddam habet proprium de situm artificium, quo solo,quamuis ceteroquin non esset aliis praeserenda,
tamen omnium claris lima esset pronuncianda. Consistit autem hoc in vocum conuer. Vomm C sone, e qua non magna tantum verborum copia, sed elurimarum etiam rerum noti ita comparatur. Cum primus nominu in sermone hoc factor videret, innumeram esse rerum multitudinem,quae nulla vocabulorum varietate posset aequari: hoe sibi in pri
miscurandum putauit, ut saltem quam proximo pollet rerum formas quandoquidem singulorum nullus sit finis assequeretur: in quo non satis esse credidit, plurimas litte ras x diphthongos, M syllabas,e quibus prima nomina fierent,sibi finxisse initii& illud ulteritis addidisset corollarium pulcherrimum &summa admiratione dignissimum, ut voces quamplurimae, non solium prorsae, sita haberent significata: sed etiam vers e. Maia
a statim hinc exstitit orationis ubertas, qua ccteras linguas nostra superaret, vel hoc solo nomine admirabilis: sed eo admirabillior, quod sic intra certos limites coerceatur, ut haec vocabulorum conuersio non nui' rum tantum nominum augeat,sed praeterea
aliquid indicet quod maxime faciat ad natura eius rei cognoscendam, quae voco prorsa denotatur. Qua in re hic rursus suit delectus, ut illud voce versa significaretur quod utilissimum adcognoscendum fabricator existimauit. In quibusdam igitur ad naturaescientiam re pexit, in qua contrarium contrari; appositu dc collatione clarius euadit. Hinc non pauca sunt vocabula quae conuersa prioris significatus contrarium notant. Exempli gratia, Dromnem perfectionem signat, qua de re post plura; au vox versa im- or nu.
persectum. Etl quidquid pulchrum est,& quavis in re dei stabile: dee quidquid turpe eiij x LMmolestum .suat indomitum letam domitum dc idem in aliis multis, quorum non- matica
nulla in Originibus meis explicata de plura posit suo loco explicada. In aliis quibusdam vocibus aliud longo secutus cst architectus. Videbat nimirum nonnullis in rebus pluris esse, si conuersa voce non contrarium, sed illud significaretur quod rei recta voce denotatae ite esset naturae lege coniunctum , ut nec lim sine illo, nec illud sine hac persectionem suam posset tueri. Hoc consilio usus est in catin δί sunt, vocibus in Amaroni- τε micis a me examinatis, quarum illa decorum, haec modum siue mensuram significat,citra quam nihil est decorum. Eodem modo Iunderct Imort&ῆr de stat de alia me ii id genus, tum, cum opportunum crit, latius consideranda. Sed hanc faciendorum no