장음표시 사용
61쪽
mimi in sermulam, in diuinissimis rebus, de altissima inquisitione dignis, plurimum
obseruauit: quo nimirum tanti artificii monitu, diutius iis immorandum videremus; αsa pius eadem vestigia, modo prorsa , modo versa relegeremus; perinde atque illi faciunt, qui loci cuiuspiam amoenitate capti, pcdem inde dimouere nequeunt: sed cundo crebrius redeundoque continuo oculis oblectamenta captant, δί velut attonitis animis haerentes, sese a praesentibus deliciis diuelloe non possunt. Quod enim scin belli Troiani picturam oculis perlustranti accidisse Poeta fingit,
Haec dum Dardanio L Encae miranda videntur,
Dum stupet, obtutuque haeret defixus in uno; id primus nominum nostrorum fabricator in contemplatione rerum diuinarum sibi
uenire cernens, talia voluit iis nomina dare, ut siue antrorsum. siue retrorsum ea pr nunciarentur, tamen in earundem rerum consideratione detinerent audientem, ut in
celeberrima illa At lieniensium porticu , quam ob pictiirae varietatem Poecilen vocabant, vitio citidque spectatores ambulantes modo ab Allieniensium acie aduersus La cedaemonios instructa, quam prima pictura repraesentabat ordino, usque ad ultimam paulatim pergebant; ita ruisus ab ultima conuersi intro eadem legebant, uinulacra singula contrario ac prius ordine diligenter intuendo. : ita in litteris quoque diuinorum nominum nos versari voluit hic noster de quo agimus, vocalis pictor, non contentus, ut una directa clementorum auditione, tamquam saturi, discederemus; sed hoc praeterea rcquirens, ut cadem vocabula conuersa auscultaremus. Quoniam vero qui in Poecile, vel alia porticu . vcl templo, etiam pictis imaginibus intuendis operam dant, διμυι saepius eade vestigia legunt res utque: credimus id genus voccs quae hoc modo pror-
si versis que sunt audiendae, Ichnaeas a priscis Orphicis dictas fuisse, eo quod animum eisdem vestigiis ad primum contemplationis caput a parte postica reducant, vi a nobis
in Themide ichnaea latius est ostensum. Quid quod de illud hac sua vocali pilauia nos. monere voluit, quod Proclus quadragesimo Theologiae theorcinate expicsst: res omnes, ut a primo suo principio procedunt, ita conuerti: quod magnus ille Dionysius quoque de diuinis nominibus scribens xposuit, dum eisdem gradibus omnia ad summum bonum reducit, quibus ab co progrediuntur. Hinc licet, quali e sum ma artificiosae no minum fabricationis arce, insignem architecti sollertiam, Sc admirabilem, de verestu pendam diligentiam intueri: qui tam accurato in omnibus est vertatus delectu, ut aliis quidem alia ratione nomina moliretur: in iis vero quae suprema sciret, sic se gesserit, ut non solum quae vellet, apte congruoque notaret; scd illud etiam adderet, quo moneremur, in eorum consideratione diu cile commorandum,& modo ab antetiore, modo a posteriore parte contemplationcm exordiendam. Iam de illud hac sua in nominibus condendis regula nos monuit, ut in diuinis per scalam eam , quam Iahacob in somnis viderat, saepius ascendamus de descendamus, supplictaque Deum oremus, ut Angelos nobis det, qui nos a summis ad ima, dc ab imis ad summa, S ipsi, in caput, in quo sitis est ipsius scalae, per cognitos tibi gradus& ducant de roducant. Hanc viam Arbstoteles in prima sua Philosophia quaeuuit, dum ab inserioribus ad supremum caussa rum apicem contcndit de ab eo Hirsus gradatim ad lingulas res inferiores ipsum Et ededucit. Videmus itaque in hac conuersione non tantum rerum diuinarum naturam explicari: sed viam etiam nobis commonstrari, quae in diuinis sit tenenda, qua nimirum sic a principio in diuinis descensus fiat, ne in pollucinis haereamus, sed mox ab extremis ad ipsum initium reuertamur. Verum quia latius amphisma huius artificia maiestas patet, quὶm ut vel summi Oratoris cloquentia satis queat explicari: nolui hoc loco ad eam verbis meis ieiunis extollendam frustra laborare;satis me fecisse arbitratus, quid ianuam primus reserarim , per quam diuinioribus ingeniis ad secretissima Lacrotum mysteria aditus pateret; pluribus exemplis ad loca ca rcsseruatis, quae corum expositi nem pollui ibunt. Porro x aliud maximus linguae noster princeps in nominibuς non nullis ad rerum notationem sormandis obseruauit, non inimis quam id quod modo dixi, admiratione dignum, ut client videlicet circulo in se redeunte comprelaens 4:
ualia sunt, zminicaυ Tot antial& si qua sunt ii milia, quae con utuntur illa quiem, haud secus ac Ichnaea, verum non cognatu quippiam priori significato, sed idem
omnino, uti sonus idem cst, denotare cernuntur: quae ut pauca sunt, ita nullis rebus, - nisi
62쪽
nisi perpetuo circulo in se redeuntibus, de cetera etiam perennantibus aptantur. Gcnetatim igitur haec de hac vocum conuersione dicta sint, non ad id solum spectantia quo sermonis nostri, quam ullius alterius, artificium magis docerem : sed eo praeterea conductura, tuo de hac peculiari, Se propria, de prorsus sua linguae nostrae formula cognosccretur, quaenam voces c nostra Oiscina ad alias gentes commigrarint. Quaecumque enim verborum moneta hunc characterem praeseret, eam nobis amquam vernaculam, asseremus : quandoquidem seiamus, nec apud Latinos, nec apud G raecos,nec
apud Hebraeos, ii milem esse vocum cudendarum rationem. Quod si qua tamen apud illos reperiatur,ea nullo consilio certo, nulla ratione sibi adamussim constante: Led casti&sortui id ita facta cernetur, uti in Sed coniungendi nota, & Des verbo secundae personae accidisse, quiuis animaduertit. Idem iudicium de Ad de Da, quorum significata
nec contraria sunt, nec connexa, nec cadcm. Sedes quidem nomen est in se circulo reuersum, verum c prima lingua derivatum, ut alibi in Senath examine dicetur, de nihil alioqui perenne eo denotatur, quod circularium nominum proprium est. Eodem mc
do apud Graecos ανα circulum quidem absoluit, sed nihil eius notationi subiectum , in quo vel aeternitas sit consideranda, vel quippiam in se perpetuo reuolutum. Memini apud Eustathium legere, has voces Graecas ΘυHς-μυθὸς prioribus suis syllabis intecie opponi, quod quidem nemo non videt: verum quid in eo est artis, aut quod symbolualiquam saltem utilitatem adserens audienti Num sorte, quod scrino, qui antiquissimis Graecorii generatim μυθὸς dicebatur, ut apud Homerii licet videre, ci animae parti
in qua ira sedem habet, aut aduersetur, aut sic naturae vinculo cohaereat , disiungi ut haud possit Z Casui, non rectae rationi,haec unius in duobus nominibus syllabae conuerso debetur: quae licet rationis aliquid haberet, non tamen conuersonibus nostratibus smilis esset, quae totum nomen, non cius partem,rctro Vertunt. Non ignoro Hebraeis
metathesim quoque litterarum in quibusdam vcrbis in usu fuisse; at in ea non mutatur significatio: quo fit, ut nihil apportet ulterioris intelligentiae, quae quidem ad fabricationis nostratis normam queat applicari. Quod si quis obiicia v* nomen numerale seminini generis non solum conuerti, sed etiam circulare esse, ei respondebo, casta id accidisse, eo quod in masculino genere conuerso haec non admittatur, in quo Gς diiscitur,quod versium faceret on , longe a priore diuersum. Atqui si teretem numeri naturam Hebraici sermonis factor spectasset, id potius in masculino genere,quam semiunino, secisset, nisi maiorem feminae,quam viro, honorem tribuendum csla censeamus. Verum sit sane ut Hostiam siue Vestam hac dignitate potius,quam Apollinc, aut alium quempiam deorum antiqui honorarim; non tamen inde concessero, ex Hebraeorum ossicina hoc vocabulum primum prodi sis: quia corto sciam, ut pdst sum ostensurus, primogeniae Cimbrorum linguae vernaculum esse, atque inde ad Hebraeos,& Graecos,
5c Latinoς vario ornatu venisse , npri vero , quod sbnare notat, quamuis videri prima ironte possit, nec conuertitur, quia in aliam vocalem versa desil ret quam a qua recta
vox incipiebat. nec c6uersionis circularis habet caussam . nisi in sitano quo vix cuiquam fugacius aliquid perpetuitatis esse credatur. Non diffiteor interim , quadam etiam se apud Hebraeos transponi,ut aliud proisse,aliud versa nolent: at in iis tamc non ea quam dixi, conuersionis ratio scruatur. Exemplum sit in alio nomine numerali zon quo quin que significantur, cui nou ex diametro oppositum videtur, si Hebraei conssilantur, qui nullam habent punctorum rationem : quod tametsi ipsis daremus,non tamen id quod ipsis significatis vel aduersitatis vel cognationis,lconuersonem nostratibus usitatam agnoscimus; propterea quod non de ratione vocum scribendarum, sed de vocibus pronunciandis sermo nostcragat: sitque non semel a nobis dictum, vocibus ipsis seripturam prorsus esse cxtarnam. Quinque ChameschHebraus vocat, quod conuersum Schemach faceret de ratione pronunciationis: at Laetari non Schemach efferunt, sed Samach: ita ut non solum vocalibus, sed conscinantibus etiam hae voces disterant; cum nos litteras,non figuris, sed senis distinguamus, ni
63쪽
3o N MATRE ei feratur; cui Neam siue Neona opponeretur, non Noam, siue Naam: quamuis ne limrum quidem signi ficata lint omnino opposita; nisi quis tamen male sit in Categoriis ercitatus, ut nolle, dc dicere siue loqui, contraria cxistimet. Eodem modo nec bene conuertuntur, nec ullam conuersionis caussam habent a p δc d γ, non conuertuntur, quia non dicitur O , quod de priore voce conuersum esset,sed a r. Conuersionis catas sani non habent, quia nec significata contraria sunt,nec inter se cognata, cuin prius regnare signet, posterius crubescere, siue pudore assci: videiciatur etiam sortassis noo Min opponi, uuae nec litteris, nec significatis alteri alterum opponuntur; cum prior vox in cam desinat vocalem , a qua posterior non incipit; oc haec quidem connubio iungi, illa in frusta concidere signeturi quae, non video, quam habeant inter se vel cognationem, vel pugnam.. Item K p A est nec conuersione litterarum, nec recta oppositione rerum liuit contraria: quorum illud plenum csse signat, hoc mutum. Sumat igitur sibi hanc lingua nostra persectionis artificijque laudem, quod sbia huiusmodi conuersione sit insignis: qua cum nihil sit in omni vocum compositione admirabilius ι non iniuria. hac parte sermo noster reliquis linguis praeseretur : dc idcirco prior vctustiorque illis habeatur necesse est, si iuxta Academicos quidem dc Peripateticos , 5c omnes ceteros sapientiae professores,ab excellentia sua cuiusque rei vetustas colligatur. Vertamenimuero quia suum cui q. pulcherrimis est, ncc ibrinosissimum pueria icncrius a matro sua, quam sim ij catulum a simia, cernimus amari , alias notas,quibus de linguae nolim priu- laurea t-- cipatu constet, ad ducam. Id in frimis extra controuersiam csse, & ab omnibus teneri cerno, Latinam linguam in antiquitatis ccriminc G cae postponenda cite: proptereai, - quod Latini a Graecis complures voces mutuentur, Graeci a Latinis nullas. Quotquot enim vocabula utrique nationi communia esse Grammatici deprehendunt, ea ad Latiata. u. car nam linguam e Graeca Venisse uno ore Omnes confitentur. Eodem modo nemo dubia
D mssan, tat quin hodiernus Gallorum sermo Latino sit pollarior; quando claro quiuis perspicit, . r. '' in communibus vocabulis primogenias significationis rationes e Latina lingua peten Lati . das esse. Idem cernitur in Hispanico de Italico sermone, ubi nemo ambigit,quin communes voces a Latinis deriventur; tametsi cana sint passae commutation E quam gentis
utriusque imperitia inuexit. Quod i itur in his linguis perspicuum est, id in aliis quoque linguis quibus voces quaepiam sunt communes, cuenisse dicemus. Stultum enim sit,sic opinari, ut casu dicamus vocabula cadem ciusdem csse in diuersis linguis notatio nis: de licet id in aliquot sorte accidisse daretur, an plurimis tamen, ut caliis dicatur u luisse, Peripatetici non admittent. Quamobrcin quibus in linguis multae voces communes esse deprehenduntur, in iis quae prior alia sit, non fuerit dii ficile iudicare. Nobis itaque negotium erit,non ita, ut principio videri posset, ardui via, in linguae nostrae vctustate comprobanda; si celeiis linguis omissis, Acbraeam, Graecam de Latinam dum- . taxat ci conferamus : propterea quod sermoni nostro plurima sint cum his tribus linguis communia vocabula ; quorum rationes si docuero apud sbios nostros vernaculos
inueniti, nillil amplius fuerit de principatu ambigendum. Hic tamen illud praemonendum quod Varro ex Chrysippo,Antipatro.Atiliophane, de Apollodoro sibi si insit,' verba a verbis declinatione quadam fieri, litteris aliis adsiunatis, aliis reiectis: cuius res
caussa in eo est, ut quae derivantur, alia ab illis fiant a quibus manant; cum citra eius modi mutationem voces eaedem manerent. Huc & illud spectat quod aliae gentes alio fine voces suas claudant, de quarundam litterarum loco alias substituant: ut dum La Larte ara mi lini Lucianum dicunt, Graeci Λου α π csserunt: qua in voce loco prioris V diphthongus est, loco posterioris o paruum. Pro Quintium,Konnον esserunt eo quod Uittera de V cons nante carent. Eodem modo ubi nostrates duplex V, siue digamma duplex iobii. haben Latini simplex digamma de sonant de scribunt.Quod enim nobis est aditui illismai. estvinum; quod nobis mali illis vallum, quod nobis mans illis Vannus: Graeci di gamma V carentes, pro Muυοινος esserunt. Huius nostratis litterae loco quando l. Quiv habent Latini, pro Ioie Qui dicentes: quod apud Hebraeos etiam aliquando cornas qui pro mat Ibi quod est Exspectat, m' dicunt:& pro Toorti quod est Fit siue contingit, n efferunt. de pro mollira quo certi stima vetitas notatura st dicunt. Sed de id genus mutationibus,nobis suo loco plura sunt dicenda: hoc satis esto monui illa, eiusmodi variet tem originis inuestigationem impedituram esse nisi dili ter fuerit animaduersa. Quis
64쪽
x in E R ii. si neget, Vim de βαν, rursus βιόω & Viuo , ad easdem pertinere radices: in quibus tamen Bela pro V digamma positu videmus 3 Eit porro de aliud in memoriam e Graecis de Latinis Grammaticis vocandum; non raro veras rationes in vocabulis iam olim obsoletis C MO. - latere: ut si Latini Mane dicat cu Varronea Manum quod bonum veteribus significat, venisse. Infinita sunt tum apti l Graecos, tum apud Latinos,liuius generis excpla: adcout plurima verba δί nomina, in nomina iam olim perdita, in constructione transeant.
Sic sum pi,teritum persccium facit sui, a suo; de Iupiter in Iouem exit, & in δία. Verum quia hac notiora, quam vel ipsis Grammaticorum pueris sint occinenda, non egent maioris illustrationis. Hoc sino opus est scito, frequentissime primas plurimarum vocum radices inter desiiefacta vocabula inueniti. 5d si usquam alibi, hic vel maxime,
Horatianae illi admonitioni, quam antea commemorauinius, locum esse, qua cecinit, alia aboleri , alia nomina iam intermortua renasci. Ut autem multartim vocum vel in praeteritis, vel in obliquis casibus vestigia remanserunt, ita in compositione de detixi tione reliquias quasdam cernas Vocum iam olim longa desii et udine abolitam. Quamobrem de illud nobis sumemus, quod a Gracis iuxta ac Latinis ustirparum videmus: vi e derivatione d compositione multarum vocum significationes aestimemus, tametsi ipsa prototypa nomina sunt obsoleta. Ne miretur ergo quisquam, ii fros noxam inter- sos. pretemur, quandoquidem, nos lis in communi loquendi consuetudine vocatur, qui unosci sine noxa est. Iam quia linguae nostrae architectus copiosissimam vocum siluam secit: non mirum est, si non omnes candem rem notantes sint conseruatae apud omnes. E. xl quus multa nomina sortitus est e varia consideratione vel naturae, vel ter uitiorum, qui . bus homines solet adiuuare: aliis enim Teutonis Goas aliis latro aliis cuil I aliis perti varia
aliis mar aliis alio nomine vocatur. Quamuis igitur nobis suar nunc siue ex in usum ibi non sit: cst tamen nutris pro equa, vocabulum usitatum. Quidqubdin translato ad omi oc maliud vocis usu antiqua hactenus significatio deprchenditur, dum Uax pro incubo in
hanc venit orationem; de suar mi Ihim id est, cauus cum equitat. Eodem modo domum ὐ- alij fiuiat ali; boinI alij I mi vocant: nec mirari ciebemus, si non otianes omnibus ius vo- . uris cibus utantur: satis cst, apud Tcutones alios aliam in usucsse,&catum cuiusuis ratio tionem in Teutonica lingua inueniri. Huc spectat& illud non parui usus praeceptum, ut e linguis, quas ccito icimus cx alia quapiam lingua natas citc, nominum desueto. ium,S iam longa obliuione sepultorum significationem inuestigemus, atque inde ad matricem linguam miseramus. Quoniam itaque scimus Gallos olim nostrati lingua Gia Hymus sege, de apud eos hactenus quasdam voces inueniri, non e Latino, sed e vetere ser mone relictas, liboum nobis crit, cas tum ad interpretationem, tum ad quotidianum V rusum reuocare. Sic Complutensis Hebraearum Vocum intzrptas vocem nam dicit in
gladi j significatione accipi posse: eo quod apud Graecos, quos putat linguam si iam ab
Heb is habuisse, gladius vocetur Machaera. Eandem res 'iam D. Hieronymus secu tus, ala apud Sophoniam nugas interpretatur, c Latino mone Hebraicre voci quaerens notationem; propici ea quod crederet, Latinam longuam ex Hebraica primam originem duxisse. Liceat ergo nobis quoque eadem via zί ratione in obscurarum vota cum notitiam venire; δί si quod nomen apud Gotos in Hispania, vel Longobardos in Italia, vel Francos in Gallia, vel Anglos in Britannia, vel alios in alia regione Germa norum colonos inueniamus,cuius cic usus de notatio nostris hominibus periit, postliminii iure in veterem asserere libertatem. Tar pro Vacuo nostrates non usurpant; cum xvi tamen olim in usu fuisse, duo Ant vel piae suburbana loca manifeste demonstrent, sub hac Ears nomenclatura omnibus nota, quam sortita sunt ea de caussa, audit vacua sint de nuda. Ear autem vacuum denotare, Assemani docebunt; quorum lingua cum n stra easdem habet radices. Sic fir pulcrum esse intelligimus, quia quamuis in voce fert nunc non utamur: Angli tamen quid significarit apud priscos vcl Saxsones, vel Britannos, quotidiano suo usu nobis ostendunt: tametsi in huius vocabuli notitiam e deriua tione etiam, per quam deier dicimus; Sc compositione, quae cx ser-rom facit frem, venire possimus. Verum siue voces apud nostrates hoc tempore obsoletas a priscis repetamus, siue eas ab aliis huius aetatis hominibus lingua a cutonica vientibus mutuo mur: id semper obseruandum, ne ulla admittatur, niti claram significationis suae rati
65쪽
ta quaeramus, in enti pulcherrimarum vocum accessione linguam Teutonicam locupletabimus, de maximum eius usem ad ceteras linguas recte intcrpretandas ostendemus. Ceterum ne in veris nominum originibus inuestigandis citra demonstrationes progrediamur: principia quaedam partium ex iis quae priore libro tradidimus, partii nex Academicis hortis, partim cx communi hominum intelligentia deducta propon mus: quibus, tamquam rectissima quadam amussi, omnis censura nostra dirigatur. V o ptimis itaque, si suorum cuique linguae nominum ratio constare debet, perspicuum: ut sit, vocem primogeniam in ca lingua non esse, in qua nulla cius vera caussa reperitur. Qua Deinde ii quod vocabulum duabus pluribusile linguis sit commune; id eius linguae propriuna germanumque censeri, in qua rei significatae conuenientissima potest ratio reddi. Haec duo pronunciata tametsi ex iis quae de vocu in ibi mandarum ratione conclusi, cilici non poetent; per sie tamen assensum approbationemque merentur, cuius rei clara est apud Platonem testificatio, quo loco, cur ignis m, Graecis dicatur, inquirit. Interrogat Socrates Hermogenem, ecquam caussam dare possit de Graeco serui ne, cur ignis recte hoc nomine στῖρ vocetur: qui cum se nihil habere diceret, Socrates
ad hunc sere modum , Considera linquit quid ego de hoc suspicer : Cogito Graecos,
cum alios, in eos qui sub Barbaris habitant, multa nomina a Barbatis accepisse. Quid inde, inquit Hermogenes 3 Cui Socrates, Si quis, inquit, quaerat, quae sit horum rectitudo, de sermone Graeco, δί non de illo, e quo nomen manat. scis prosecto cum in ambiguo haesurum. Et merito, inquit Hermogenes. Vide igitur, inquit Socrates, S hoc nomen πυρ anne Barbaricum sit: Hoc enim nec facile Graecae linguae aptes , de clarum est, Phrygas ita ipsi ina nominare, parua quadam facta declinatione , non siccus ac vocem ἄδωρ, de κυνας, aliaque multa. Haec Sc alia codem spectantia, apud Platonem: cquibus luce ipsa clarius liquet, cum nominibus omnibus rationem cise quaerendam,
tum unamquamque voccm ad eam linguam examinati debere, c qua originem acce-- ia. pit. Hinc Plato κακιας nomen Graecum esse nefat. quoniam nulla eius ratio apud Graecos reperiatur. Nos docebimus alat bonum csse,& ea eius contrari uim de illud quidem vocabulum primum esse de litterarum natura atque potestate iactum; hoc vero per Analogiam, Cimbris propriam, ad significatum suum derivari . Quintilianus, dc ante eum Varro, dc ceteri hos secuti Graecis,&apud hos Tolibus maxime tantam vetusta tis auctoritatem tribuerunt, ut ii qua vox Graecis Sc Latinis communis esset, eius apud Latinos stultra quaeri rationem putarent, atque hac ipsa de caussi Quintilianus Varro- εν. z m. nem. ccii sivi oblitum, in Agri nomine reprehendit; de Varro se in Veiis vocabulo caus λ ' sana Latinam quaerentem castigat, eo quod apud lones βυ pro eodem tempore dicatur. Quod si Plato de his duabus vocibus intcrrogatus, comperisset, utriusque cxigua declinatione facta, usum apud Phryges de Cimmerios cilla: an non mox a Graecis ad Barbaros eas ablegasset, propterea quod hos illis saceret vetustiores ' Certe nobis α ρκactier a quo ager; dc Nec a quo βῆρ, in vornacula cil consuetudine loquendi. Sed de his hoc loco non agimus: id agimus, ut haec nostra axiomata. quorum alterum alteri consequens est, intelligantur, non ex iis modo. quae ante tradidimus, probabili, imo necessaria conc lusione cilicii verit m etiam apud grauissimos Graecae de Latinae linguae auctores iam olim in flamma fuisse dignatione, de candem quam nos volumus, vim
poste esse fidei in vocabulis dubiae originis adstruendae. Qui ergo haec non concedet,
cum eo ne verbum quidem commutare certum est, ut cum homine communis intelligentiae vel experti, vel aduersario. Si quando itaque set, ut fiet non modo frequentis . sime. sed in vocibus plerisque omnibus,quae pluribus linguis sunt communes, ut de primo ipsarum sente disputetur; hac regula perpetuo viciniar, quae de Graecoriun Latiunotumque principum consensia, la dirigit ad veritatem. Sunt tamen& alia quaedam indicia, non illa quidem tanti, quanti quae ex principiis modo commemoratis sumuntur: attamen non omnino negligenda. Dixi, in vocibus Cimbricis peculiare quoddam&praecipuum artificium inueniti; quo nomina conuertuntur. Hoc itaque ubicumque cernetur, clare ostendet, super qua incude vox sit excusa. Vt enim c capitibus, Sc longitudinis cum crassitudine analogia, columnae vel Corinthiacae, vel Ionicae, vcl Doricae artis esse cogno cuntur: ita haec conuersionis rmula voces nostrates esse conuincit. His igitur argumentorum, quibus in radicum inuestigatione usuri sumus, sudibus collocatis,
66쪽
nos, de etymologia quae recta hominum ratio est, libros reliqlio iit; h ad viuina omnes voces vocibus deducunt: quod tantisper faciunt, dum ad aliquam primam perueniant, cuius nullam tibi caullam ulterius quaerendam arbitrantur. Cum cnim vocum ni me. rus certo fine claudatur, nec circulo ad easdem ex iisdem recurrere via de ratio in disci plinis tradendiis obseruata permittat , ut in aliquo tandem vocabulo originum inquis-tor consistat, necesse est.Sic Hebraeus radicibus suis nullam viterius ligni ficationis causia sana vel quaerit, vel domi suae potest inuenire; cum tamen ea plerumque tribus cons nantibus, de duabus vocalibus constent, tantum abest ut verborum analysin ad unam syllabam deducant. Atqui huius ultimae vocis aeque erat,ac priorum ,ratio as lignanda; ii verum illud est quod modo explicaui, ctvmologicae doctrinae principium , quod nullum verbum eius linguae proprium facit,in qua vera ipsius ratio non inuenitur. Falcanatur ergo, oportet, Hebraei , vel radices non esse elingua sua oriundas, vel non omnium verborum symbolicas rationes posse reddi. Prius numquam concessit ros opinor; ne fateri cogantur, priorem aliquam linguam esse, ad quam radices sint ablegandae : post rius tale est, ut Hebraicam linguam eo priuet artificio, quod Aristoteles iuxta ac Plato in vocabulis esse debere indicariit, dum ea symbola dixerunt. Quo dato, Hebraeorum sermo non tantum non esset primus habendus, scd ctiam reiiciendus ex ea palaesti a iii qua de sermonis praestantia certatur. Academiae princeps in Graecarum vocum originibus inuestigandis duas tibi posuit metas, ad quarum alteram cum venissct non ulterius quaerendum putauit. Quarundam Cnim vocum primordia a Barbaris pcti uiti ad quos
cum venisset, gradum sistebat, exteris externorum nominum rationes relinquens. Aliarum vocum quas a primis natalibus Gr ascite censebat caussas quaerere non prius
cessabat quam ad ipsa clementa peruenisset, atque cx iis symbolicam vocum 3e rerum analogiam assignasset. Et rectissime prosccto, quando nulla verba prima dici poliunt incompositione, nisi proxime in ipsas litteras si luantur, c quarum natura vis significationis existat. Quamobrem nulla lingua prima vel cile, vel dici potest, in qua cauisse significationis vocabulorum Mon ad ipsa simplicissima usque clementa, nullam ulterius admittentia diuisionem, explicantur. Quod si hoc mihi cum omnibus conuenit: haud video, qui vel Hebraei, vel Graeci, vel Latini, de isermonis principatu nobiscum cenare possint: cum in lanostra lingua, non in alia, haec vocum ad indiuiduaesementa fiat dissolutio: quam vi plurimis cxemplis docere possit ira, ita ineptum sit, de rectae ordinis rationi contrarium, sis prius in ipsis litteris significationum caussas reddere coner, quini natura carum, de symbolica sonorum cum rebus ipsis analogia, suerit explicata. Nisi
enim cognoscatur litterarum de rerum conuenientia&similitudo, frustra ex ea vocum
compositarum rationes docebo. Quo igitur recta via oratio nostra progrediatur, piminum nobis de litteris & earum potestate fuerit agendum : quod ut minore fiat mole stia ieiunam de stigidam huius laboris exilitatem nouis quibusdam, de hactenus ignotis spectaculis, c scena etymologica petitis, paullo reddam, quam res ipsa polliceri vudetur, iucundiorem.
67쪽
VM Ici TvR primas voces ad ipsa clementa deducendas esse. ω
Socrates de Socrati consentanea veritas tradat; primum nobis generatim de horum natura disputandum. Quemadmodum cnim cum qui res coloribus imitatur, principio colorum discrimina in singulis pigmentis nouisse oportet , ita notus etiam quibus propositii est rerucifigiem litteris construere, primum est Omnis litterarii varietas co gnosceda: quod ut fiat, quid littera sit, definiatur. Quoniam autem dictum de lingua nos agere. Quae tota ex vocibus constat de iis non quibusvis,sed iactis ex hominis arbitrio, ad lignificandas imagincs rerum animo conceptas, vel ipsarii imaginum conceptionis modum sub pat hematum quoque nomine comprehcnsum, dic risis. sis mus litteram esse minimam sermonis partem. Iulius Maliger ilia caussis linguae Latinae, - . Litteram definit partem dictionis indivisibilem : quae descraptiosi tam morose expenderetur, quam ipse in aliorci scii piis cist curiosi is viti litigator, nescio an totam litterarii latitudinem comprehenderet: cum dc apud Latinos,& apud Gr cos litteram queas inuenire quae nullius dictionis pars sit; cium ipsa totam dictione per se ibi ac6stituat, ut Apraepositio, o vocandi nota. Sed hoc leuius. Quo vero hanc definitionem ccstrueret, odiotissima sophismatum congerie ccis cxagitat, qui liticram partem vocis cum dixit sent, quo definitioncm suam explicarent,Vocem quoque finiucrunt Et clim non recte id ab eis f. ictum dicat, quod hoc I'hilosophi, non litteratoris, munus iit: pse in cundem lapidem impingit, integro minutiarum plaustroc Philosophia inaliciau domicilium, vi ipse fatetur, inuecto: quas qui discut et, multas inueniret nihil solidum tinni: in s. Inter alia, carpit, liti cram partem vCcis dici; quia eo modo litterae scriptae,quae non pro nunciantur,litterae non essent. Quasi vero id absurdii sit, quid ad sermonem sue scribatiir siue non scribatur. Quod si scriptio ermoni sit prorsus externa, cur non dicetur& singulis cius partibus externa' Iam & ipsemet fatetur, litteram esse posse sine figura, ω figuram ei omnino esse accidens. Sed hic durus censor, quo omnem litterarum latitudinem comprehenderct. vocem homonymam per homonymam definiuit. Neque enim una substatiae ratio cst, tum littera vocem, & dum figuram ipsius notat, non ma-. gis quam eadem hominis viiii, oe hominis picti . si ab hominis nomine, substantiae ratio est. Quis non eum scholis cxplodat, qui ires omnino citcntia di fierentes, sub nomine eo definiat, quo secundi im illucisam substantia' rationem signis c antur Dictionis iam men, ad dictionem pronunciatam,quae vox est; dc ad dictione scriptam, quae figura vel figuris constat, extendit, uti de ipsam litteram , atque ita putat se recte definitionis mi
nere defunctum. Nos scimus , nonacia plura significans prius in signiscata sua distingitendum, quam eius ulla detur definitio : quoniam diuersis significatis de genera de differentiae sint diuersa, nihil inter se, secundum ipsum illud nomen quo significantur, communicantia. Qui igitur auditoris intelligentiam confundere cupit. is homonyma' eadem definitione comprehendat. Aristotcles cum primo De cano libro, tum corum quae post Physica scripsit, lib. undecimo, discite praecipit ut nomen plura significans vel vitetur inter disputandum , vel quid co inrclligi debeat, exponatur: quod praeceptum qui prudens negligit, is, eodem tertio Rhetoricorum libro teste, partes tibi si imit cauillatoris, fraudem audit oti, non dilucidam docti inam , quae ingenuos atque graues viros decet, parantis: tantum abest, ut cadem definitione homonyma complectenda esse tradat. Atque ita sane est, aliud nihil sibi quaesiuisse Scaliger videtur, quam ut in Grammaticae suae principio lectori parum in Philosophia versato sophismatis illiideret. Quo tamen homonymiam suam excusaret: adiecit, se vocem in his libris pro dictione scripta accipere: quoniam vox esse possit:quod tam subtiliter ab ipso dici video ut quid sibi velit, obtusum meum ingenium non intelligat: nisi fortasse fieri possit, ut scriptura quae vel figura est, vel figurarum complexio, Vox fieri possit quam metamorphosin Ouidius libenter admitteret, qui puellam in voce Echo vocatam mutauit. Scio equidem quae scriptura notantur,ca voce quoque notati posse: at tam hebes sum, ut aciem
68쪽
LIBER iri. 3, ineam fugiat, qui scriptura vox fieri possit. Vt elocutionis praecipua laus est perspicuitas; ita ea nusquam magis est neces laria, quain in quaestionil ad philosophiae acu nienagitandis; quas Maliger a litteratoris ossicio alienas csse', contra veteres Grammaticos criminatus pse citra omnem neccilitatem&doctrinae luccm,tam linam salebras quasdam in primo limine lectoribus obiecit, in quas ego quoqucimiitus imp i. Transitus sena profecto eas omnes; sed nolui, ut quisquam putaret,de hac scripturae de vocis apud doctissimum hunc virum confusione, me perperam facere, dum pritis de voco, quam de scriptura tracto: dum t. litter rum figuras desinitionc mea non complector, quod meum factum ipse in veteribus repreliendit. Minima igitur pars sermonis qui totus v cibus constat, Littera dicatur. qua descriptione etiam A praepositio, quae nullius timplicis vocis pars est,continetur. Scaliger acutius hac decliuat dissicultatem. Nam cum dixisset, Litteram minimam partem dictionis; dictionis voce usus,pro simplici vocabulo. Accidit enim, inquit, dictioni cuipiam, unica ut littera Getineatur : ibi enim est pars, ct totum idem. Quid, bone vir, sit accidit dictioni cuipiam, unica ut littςra contineatur: qui fieri potest, ut in ea dictione littera sit, quam esse partem dictionis desiniuisti 3 Excusas hic, idem totum, de partem clico Fateor, idem 5c totum de partem cise posse, sed collatione diuersorum. atqui possit idem sibi ipsi totum esse,ia pars, non intelligo. Deinde cuin huic dictioni nulla possit contingere diuitio; qua, quaeso, ratione partum liabere dicetur Confiteor libenter te Oedipum , moluc Davum csse: facilius cratdiccre, hanc vocalem, quamuis hic dictio sit integra icius tamen naturae ςsso, ut alibi minima dictionis pars cile queat. Quemadmodu si quis homine anim i cile dicat aete narum rerum scientiae compos; non dicit quos ius homines ad hac icientiam adspirare, sed eius hominem naturae esse, solus ut possit inter animantia omnia hanc scientiam adipisci. Vertam video magna vi contra inc Grammaticos insurrecturos, qui Litterae nomen a linendo deducunt. Sed hic mecum nonnihil facit Maliger, cuius haec conita a ... eos vel ba sunt: Neque enim a lituris litterae, quia delerentur; prius enim factae quam
deletae sunt. At formae potius atque inra rationem , quam interitus, habeamus. Haec ille contra Prisciamina, bene fortassis, nisi mortales quoque homines vocarentur, non
a s 'im i, neque ab ossentia. sed ab interitu. Vcrum dicorent alij , a litura litteram dici, at liturae nomine mimmd id intelligi quod Priscianus de Scaliger voluerunt, quasi litura
deletionem notarct. Longe aliter res habet. Qui linit , lituram facit , qui lituram tota 'lit dolet. Tectoria tendo,id cst,linendo,inducuntur, sciendo tylluntur. Cicero de columnis a Verro restitutis, Dico esse ex qua tantum tectorium vetus doletum sit, Ac iam Dum m luctum. quo loco quidam delitum lcgunt, non deleti ina, quasi delino esset, id quoil illitum est, tollere. Nostra non refert, utrum legaturi id modo constet,iectorium linendo induci, de a lino lituram pro eo quod illinitur. Sic Columella: Solem etiam de pluuia in arcet ei usmodi litura. Oui igitur ceris tabulas inducebant, ut stylis in iis scriberctur. priniam faciebant lituram, quam is qui scribebat, fossularum ductibus signa. bar: quae fossulae,dum littera vel totus vcrsus tolleretur , rursus cadem cera linendo odi plebantur. Vci um 1 priore litura littera dici videtur: tamquam a materia in qua sebaciat a posteriore litura qua 'ρtae prius signatae indu bantur , litura in eam suspicionem saliam venit, ut pro deictione dumtaxat usurpanda videretur. Scaliger, ut hunc scopulum cultaret, a linea litteram fecit,tamquam lineaturam ; atque idcirco primam natura, non positione, longam cite. Vellem addi liiset, unde linea dicatur, an a lino verbo, an voce linum, & si ab liae, non ab illo, unde linum ita vocetur. Sed de hoc paullo poll. scaliger, quasi certissimum esset, litteram a linea deduci, Priscianum 3e ccterosciusdem sciatentiae litteratores condemnat, quod nomen hoc derivent, vel a litura, vesa lego, de iter, ceu legit cra diceretur. Nec eo contentus,vltra pergit,littera dicens minimam esse partem dictionis dicendam: propterea quod de linea, unde dicta est, mini- .ma quoque sit dii in ensionum , atque hinc scit, ut clementi quoque nonacia increatur.
Hoc s .ituto veterum sententiam conuellit, qui falso litteras notas dixerunt , clementa autem pronunciationes. Litteram quidem notam cito permittit, at clcmcntum pro- nunciat:onem n gat, scd ipsum illud , quod pronunciatur, esse contendit. O subtilitatem cauillatoris' quasi aliud dicere voluerit Priscianus, quam quod Maliger exponit, cum proauciationis nomine perinde ille utitur, at l. oratio stare dicit ut id quod oratur,
69쪽
non ipsa actio orantis. An non cnunciatio, assimatio,negatio, de similia, eodem modo apud Dialecticos intestigiantur; cum per orationem quae vox est, tamquam per genus situm, Alistoteles ea desinit i Elementu autem non sol si id quod pronunciatur, sed notam etiam esse vulsiquia sit pars dictionis, ipsam, ut verbis eius utar, constituens: sicuti ignis, aer, aqua, terra, corpora haec nostratia. Video hic collcctionem plane Caesaream, Elementum est pars dictionis,ergo est nota. vult enim vir hic Dialecticae peritissimus.
nos tam acutos esse, ut clathymema hoc ad hunc modum expleamus: Elcmentum est
pars dictionis, dictio est vox scripta, ut post in eodem capite docet, de pars est eiusdem
naturae cum toto: ergo&clementum perinde crit nota cius quod pronunciatur, atque tota dictio scripta. Optime sane Theodecten monuit Aristoteles, cauillatoris esse, limmonymis apud audientes uti: ut scilicet Priscianus de ceteri veteres male videantur
dixine, hie ex dictione scripta argumentum ducit ad dictionem primo, proprie de simpliciter dictam. Dictio scripta haud secus dictio est atque homo pictus cst homo: quo fit, ut procedat collcctio, non aliter, quam si quis dicat: Manus est pars hominis . ergo
manus est pictura. Non nego dictionem scriptaip,dictionem dici: sed analogicos : at l. ita clementum quoque Priscianus fatetur per vocis abusum de notis dici. Si verum esset quod litterae a linea, vel a litura dicerer ur; recte antiqui statuissent, nomen hoc proprie ipsis notis conuenire , de analogiae ductu ad voces transferri, nisi fortasse Scaliger negct, lineas potius notis, quam vocibus, conuenire. Deinde si a linea littera dicatur, necesse crit satori, nomen hoc non prius clementis vocabuloru datum fuisse, quam scriberentur icium vocibus nulla antea fuerit cum lineis communio, quae tum demum nata est, cum animi sensa, non solum verbis, sed lineis etiam, homines exponere cc perunt. Nos ex hac opinionum diuersitate in eam concessimus siententiam , ut litterae nomen antiquius esse credamus, quam ut eius origo apud Latinos sit quaerenda: quam opinionem meam ipsa deinde litterarii natura confirma iit Propriu enim litterae est,ut minima pars vocis esse possit: qua nota sic natura cius explicatur,ut vocalibus etiam per se extra sermone explicatis,sive dictione integram constituant,si uen5 constituant,conuenire cernaturiad quam normam priorem etiam definitione meam intellectam volo.
c- is Hoc ipsum autem vocis notatione clarissime expressum est, non illud quidcm in lingua ' Latina, sed eam quam Cimmeri), primi Italiae incolae, sub Iano auo suo loquebantur. χα . t. . illi enim membrum significat,quae vox passim ab aliis delicatioribus Rit effertur: Qui
Q in suo autem simplicem vocem notat; unde Enunm, est vocem eiusmodi proferre, ut cum dicimus Di m dar iii et munmt id est, ne simplicissimam quidem vocem audet proferre: alij viiiiiiiii. pro Uiurunt Urimitii dicunt, sono quoda medio ex V Sc I. Huius contrarium est multivi pro eo quod est, nullam vocem edere . hinc Uuit' pro tempore eo quo auo in tenebris xviiiiiii. seruantur ne canant. Hinc Latinorum Mutus. Multi tamen in siue Cin aspiratio nem exiguam addunt, ut sit si uiuum et simulaciti unde nobis miminilem pro eo quod est uitum iiiii. murmur dc confusum sonum odere: unde Di mutarim crabrones vocantur, a magno bombo quem edunt inter volandum. Ex codem sonte Hebraeorum non homa siue
hama, quo murmurare &confusum sonum odere notatur. Vocem autem primam nostratem esse, ex analosia formationis cognoscas: eo quod conuersum eius contrariae sit significationis, quod soli nostrae lingua suum proprium l. esse demonstraui. Et quamuis sorte quibusdam miti non esset in usu , cst tamen eius proles , si uit omnibus nota, in ea, quam dixi , notione. Hinc ctiam mula, pro animali tacitissimo, unde Latinis Mus, Graecis M . si uim item est tacite quaerere, perinde atque mustelae domesticae, siue eluci mures obscruant, magno nimirum silentio: aqua voce Musis Latinis de Graecis: quas sic Orphici vocarunt , quod magna quiete & silentio omnium rerum externatum ei opus sit, qui diuina velit inuestigare: qua de re alibi. A mui etiam fit Mustela, quo animal significatur quod clam suratur: nam mim est surari. Esse autem hoc nomen nostras, non Latinum,ex eo perspicuum est, quod nobis apertissima sit etymologia, a natura animalis petita, quam Latini domi suae nequeant inuenire. Has igitur dicitones Din I: suu tum de cosuersionis formula nobis peculiari, tum de vocibus inde manantibus, δί earum interpretatione, naturae rerum significatarum congruenti, quam frustra alibi quaeras, constat prius in nolira , quam in alia lingua fuisse: atque idcirco omnia itidem vocabula, ex his primordiis derivata, nobis deberi: tametsi in desu
70쪽
in desii 'dinem quaedam apud nos abluerint, quae, si quod ante postulaui, detur, inusii in matricis linguae de sobole licet reuocaret quo sensim prima lingua, quoad ciusseri potest, diuitias suas diissipatas colligat. Sed quo magis clarescat, omittae Cin provoce esse usurpatum; ex composita etiam dictione argumentum simemus. Non raro
tui fit, ut vox simplex alta obliuione sit sepulta: cum tamen in compositione ususcius seruetur, quo casu significationem ab ea petemus; quod semel dictum, ut ubique in similibus valeat, posco. Tranii siue Nescin ut alia efferunt, pro diuersitate dialecto- π sumi rum, an lielitum significat, siue acrem, quem diducto pectore intus rapimus, &compresso expiramus: quod nomen datum est ab usu homini proprio. Cum enim locuti
ne a ceteris animantibus omnibus diiseramus: ab hac excellcntia vehiculo vocis nomen Sisimi datum est, quo, ad verbum, alimentum vota notatur. Ita enim alimen- η tum est, unde dissum alimentum vocis. Subiectum cnim, siue materia, ipsas qualitates alere idcirco dicitur, quod eas, non secus atque nutrimentum quoddam , sustentet ac conseruet: quod cum omnibus f Ormis accidontariis est commune, tum nusquam clarius, quam in voce, quae pro ratione spiritus innumera recipit discrimina : quae cum luscinia studiose persequitur. tantum frequenter alimenti voci tribuit, ut scipiam spiritu omni vita exhauriat. Videmus de illos qui alta voce diu quotidie cantant, plurimum sibi quaerere alimentum,quod vox plurimum absumat:& hinc inter cetera exercitationum genera , apud medicos non posticiarum locum ei tribui, quod alta voce constat, vel cantando, vel legendo, vel etiam ad populum orando. Ad magnam enim& diuturnam vocem, bonis lateribus opus est, de robustis:ad robur,copioso nutrimento. Bene itaque spiritum hunc quem attrahimus, Ac rursus emamus, vocis ali mentum linguae nustrae fabricator vocavit, ab usu videlicet tanto nobiliore, quanto nobilius est& praestantius, sermocinari, quam vitam dumtaxat simplicem, qualis communis omnium cst animalium, inspiratione tueri. Latini ab discin Anem secerunt,& addita te minatione, A ne ma, ac deinde Anima. Hic aliud linguae nostrae compendium conlid
randum. quod cadem vox ut vorbum,&vt nomen usiurpetur citra tamen ambiguitatem orationis, quam constructio integre tollit. essem enim nomen est, dum dico, it Iim
inmitu afori' id est, ego duco spiritum meum; at si dicam , it amat id est, ego duco spiritum, ascin verbum crit. Ab Ismissiue vi vcrbum , siue ut nomen usurpetiari fit ran : syncoptos frequens nobis in ore, a quo Graecis α υ, id est,spiro: Verum g χος, pro vento, fit interiectione Ni, ut apud Latinos Anima,qua voce anhelitus primo significatur; λ. .. vi in illo Plauti: An f c tet anima uxori tuae3 Et apud Virgilium de malo Medica:
ora fouent, i o se senibus medicantur anhelis. Quia veri, in respiratione vitam consistere, Romani prisci videbant, ita ut esset idem M vit e 3e spirationis finis, animam pro co posuerunt, quod homini vitam dat. Graeci a prima lingua longius recesserunt, dum quemvis ventum Anemon vocarunt. Ex discinitaque anima, iam, μα, quorum Elyma e nostra lingua petita, monstrant, ut paulatim a primo vocum usii sit recessum. Cum igitur clarum sit. 1simi siue eis ab Uni siue em fieri. clarum item erit, Uni siue em vocem notare, si ut nomen usurpetur: sin viverbum, idem esse quod vocem emitto. Quamobrcm la-ter- notabit membrum Giιεν a. Miptius vocis. Ter enim siue ire articulus est sed quia Tet dicimus,&milex Eutremi La- ' tinus fecit Litteram, quae nominandi casu Littera dicta. Nobis breuitatis, quam ubique v. crimus, caussa ,.per cauda incisionem, detur nunc vocatur, haud dubie tit dicena: nili discrimen cisci seruandum inter Etυ quo generatim quodvis membrum significatur;& inter Eitur decurtatum a Ttutrem. Ipsia itaque nominis origo demonstrat, Litteram vocas membrum este; at illud maxime membrum est quod a toto, quod oppositum est, quamlongis lime recedit. Minimum igitur membrum , dum simplicitet membrum vocis dico, intelligetur, quod a totius natura maxime distat. Hinc modo constat, litterae nomen prius voci, quam voci scriptae conuenire; nec dici a Litura, neca Linea: de ita tolli omnem illam Grammaticorum de clemento Sc littera disputationem: tum etiam per duplex qz scribendum esse, atque ita ob duplicem consonantem Primam produci. Cum ergo Triter vocabulum nostrum, de Lutera Latinorum, hanc habeant symphoniam, ut alterum ab altero deductum videatur; necessarium Etit,com