장음표시 사용
81쪽
s HERMATHENAEbus dicentes. In duplicibus autem semivocalibus, Zeta maxime laudat . de soni suauitate. Mutarum hanc habet pronunciationem,ut p cum sua adspirata de media extremis labris ellerat, dum spiritus ex arteria propulsus oris compressi vinculum soluit: D vero cum sociis ita profert, ut lingua ad superiores dentes figainr, spiritu perdentes elisis: reliqua deinde tria, Cappa. Chi δί Gamma, linguam si perius ad laryngem dicat referre. Atque haec omnia ea ae caussa diligenti illinc discussit,quo doceret,qua nominum compositione sermo suauissimus redderetur. Nobis alia ratione fiant examinanda , quo nimirum intelligamus, quae vocum pigmenta, quibus rebus designandis sint accommodata. Nunc ad Latinos descendamus , ut ex iis litterarum quoque vis de potulas cognoscatur. Martianus Capella sorinationem litterarum ad hunc modum exsecutus est: Α, sub hiatu oris congruo solo spiritu memoramus: B, labris per spiritus impetum reclusis edicimus: C, molaribus super linguae extrema appuliis exprimitur:
D, appulsu linguae circa superiores dentes innascitur: E, spiritus facit lingua paullo pressiore: F, dentes labrum inserius deprimentes lingua palatoque dulcescit: G , spiritus cum palato: H, contractis paullum faucibus ventus exhalat: I, spiritus prope dentibus pressis: Κ,faucibus palatoque formatur: L, lingua palatoque dulcescit: V, labris imprimitur: N , lingua dentibus appulsa collidit: O, rotundi oris spiritu comparatur: P, labris spiritus erumpit: appulsu palati ore restricto : R, spiritum lingua crispat te corradituri: S, sibilum facit dentibus verberatis: T, appulsi a linguae dentibus impulsis excuditur: V, ore constricto labrisque promulis exhibetur: X , quidquid CS Siormauit, exsibilat : Υ, appressis labris spirituque procedit : Z vero idcirco Appius
Claudius detestatur, quod dentes mortui, dum exprimitur, imitatur. Haec Capella in Mercuris & Philologiae nuptiis, nec hac nec illo sat benigne fauente. Docilius num rosiusque Terentianus Maurus de eadem re hos nobis versus dedit: Nunc singula quam psideant in ore sedem, Ictu que suos concipiant, Cr unde rumpo Vt quiuero veris blaterabo Sotadaeo. prima locum tittera sic ab ore sumit, Immunia rictu patulo tenere labra, Linguami nece se ut ita pendulam reduci, Vt nisus in istam valeat oubire vocis, Nec partibus erigis aliquos ferire dentes.
E qua sequitur et ocula disona in priori,
a uia deprimit altum modico tenore rituum, . Et lingua remotos premit hinc or hine molares.
I porrigit lictum geminos prope ad ipsos,
Vinimum renidet supero tenus labe o. O Graiugenum longior altera eta figura.
siter sonus atque temporum nota variata Compendra nostri meliora crediderunt,
Vocalibus mi non nisi quinque fungeremum. Pro mo longis ut daret tempora bina,
Correptio plus tempore non valeret uno.
Hinc ἔπι minus sensimus, hine O ω supremum , Vna quoniam sat habitum est notare forma, 'Pro temporibus quae geminum ministret usum. Igitur sonitum reddere cum moles Minori, Retrorsus adactam modice teneto linguam: Rictu neque magno si erit patere labra. At longior alto tragicum μὴ oris antro olita rotundis aeuis sonum libestas.
T quam memorant, vocibus auia eis Latinis; . Vocatibus autem quoniam iugata Graias,
In nostra etiam verba dabat frequenter usum. Subiecimus ita , cui nomen V dederunt, Vocalem,
82쪽
lem, Drantes Hi quae iugaret omnes, Et sola sonum rediret ex sista figura,
ciuem scribere Grauu, msi iungat O , nequibis:
Hanc edere vocem quot scs paramus ore,
Nitamur ut O dicere : μ citctur oritur Pro mus autem coeuntibus late is,
Natura soni presitor altius mea t. Atque haec quidem de vocalium pronunciatione: in quibus postrema quae de Y Se vcanuntur, in exemplari Colmaei, quod solum mihi ad manum est, sic corrupta sunt, ut Ramus ea transili uerit: id contentus annotasse, Vocati v proprium sonum non satis aperte a Terentiano assignatum nec sisti v id conuenire.ut sonum reddat cx sua figura: in quorum utroque, mea quidem sententia, fallitur. Nam integre sonum V cxprcssit, aiens, in V pronunciando , ni initium idem esse cum O; verum in progressu labella coire, dc produci ius exstare: quod dum sit figura ipsius litterae labris formatur, quani maliis vocalibus non inuenias. Nicolaus Brisicus egregie has dissicultates distimulat, cointerim longissime errans, ut Ramo crroris caussam praebens, quod dum Tcrcntianus dicit, Haac edere vocem quoties paramus ore, scribat in commentariis, de si,no Υ-ψιλος et e follocum intelligendum. Nec mirum tamen nihil hie r ie ab utroque do Terentiani j ' O . . .ssententia cogitatum; cum cius generis n: cndae sint , nil ut ut sani, his non expurgatis, clici queat. Nos itaque pro Ama, vicii excusiuria, quia reposuit nus, quia nulla vox L lina per hanc litteram cat: quod paullo post sic Terentianus cxpressit: Tertiam Romana tingua quam vocant T, non habet ;Huius in locum videtur V Latrea subdita.
Rursus pro, a uamiserabere Graius, repoliti nemorabere: ad sonum nimirum,non adfiguram ipsius V reserens: deinde pro Y lego OY, ut dicatui Graium hunc sonu scribere non posse, nisi O de Y iungat. Quod Tcrentianus ipse alibi his verbis confirmat:
Graeca diphthongus ου titteris tamen nostru vacat,
Sola vocalis quois V complet hunc satis sonum. Huc spectat & illud Ausoni :Vna Hi in nostris qua re ondere Lacoxes
Littera, irato regi placuere negantes.
Iam illud, Nitamur vi V dicere, sic citetur ortus: nos legimus, Nitamur ut O dicere, feriretur oram. Nam V MO principium pronunciationis idem habent: cum in utroque lingua retro agatur in soni exordio, qui in fine difficit, quod V prominentibus labellis, M ad sormam V retro compressis, altius enuncictur: Ovcro rotundo rictii, lingua Sclabiis reduetis, sonum finiat: quod vince Ramus, nec Sycnei praesecti Scholi alles , Nicolaus Brificus, eruere dc mcndarum tenebris quiuit; ita magnu operae habet prctium, si diligenter cbnsideretur: propterea quod cx co caussa cernatur, ob quam in prisco litterarum numero, hactenus apud Hcbraeos conseruato, & a nobis post opportunius cxplicando , duae vocales V dc O non distinguantur figura: tam cisi post punctis adiectis coemerint discerni. Neque Hebraei tantum, ut post nccessario crit repetendum, solam vocalem V scribebant: sed Tusci etiam & Vmbri Italiae populi vetustis limi, figura ipsius o carebant, V eius loco ponentes, Plinio apud Priscianum teste: quam qua non dubito quin, perinde atque Israclitae, sonum utrius l. litterae usurparint. Sed hac de repita copiosius, cium fgura ipsius Vata ad caussam suam deducitur , quae qualis apud antiquissimos fuerit, non ante poterit ignorar liquam grues aciei suae instruendae rationem obliuiscentur: de quarum volatu Palamedes hanc litteram fingitur inuenisse. qua de re sic Martialis: Turbabis versus, nec littera tota et olabit, VMam sustulem si Palamedis avem. Haec itaque singulare id habet, nixta Terentiani sententiam, ut sola sit inter vocales, qua figura lita doceat, luem sonum pollulet: hunc nimirum qui labris interius striciis, α cxte rius prominentibus, x modico diductis, fiat: quae promula siue prominula dixit Marii anus. Errant tamen Ic d Gentianus & Capella, ii verum cst quod Ramus tradit: sonum ad inserius labrum tendere. Verum hic cundem sonum sibi fingit ipsius V qui C est m
83쪽
cli in Y Graecoririn,& ne illum quidem intcgrii. Veteres enim sic Ypsilon pronunciariint, ut boues mugiunt , si verum cli, μωιαω bubulam vocom prima syllaba imitari. Hinc liquet sonum ipsius suille , quam quintae apud Latinos vocalis, tenuiorem . cum hic tam crassus fuerit δί rotundus, ut O & Y commisceret. Videntur igitur non sine vitio tam crasse de dente hanc vocalem pronunciasse Latini , ut idem quod diphthoim sus ibi aret, aut saltem id confitendum, in pio nunciando Mugio eos peccasse, iaceteris omnibus quae per Ypsilon Graeci recte pronunciant. Nam si ratio integra Latinis seruarctur: Oporreret alium in Mugio, alium in Musa, ipsus V sonum esse: atque ita triplicem ipsius sonum inueniremus, non modo geminum; duos quidem, solis temporibus, breui & longo, dillinctos: tertium densolem dc rotundiorem . ex O principium capientem, de in V tenue siue 4 psilon finitum; qui pol peram videtur a Latinis in omni loco serti.itus .pro eo ac TCrentianus fatetur, huius vocalis cande cum sono diphthongi Graecorum cile scribens pronunciationem. Nam quod Ramus hic Latinos potius loquitur quam Graecos, faciat ille quidem id suo iudicio : scd nobis non persuadebit, vipedanei simus. rtium parens es altrix Graeca diligentia GJ
Litterarum porro curam num gens attentius
Repperat , polluit et sique finem ad unguis extimum. Vtor libentet hic Terentiani vertibus: qui si usquam alibi, hic maxime locum habere mihi videntur. Dillinguatur igitur sonus in Mugio,asbno in Musa, de ultima Maenandrum,dum fabulam Mcnandrum apud Terentium legimus; tametsi V in Mugio longum sit: duinus enim V sonus is esse deberct qui cit in Y Grecorii, siue longum idiit.
sue curtum: atque ita dis lithongus ex quarta dc quinta vocalibus, non minus Latinis quam Graecis, suisset scribenda, si sonorum discrimura figuris aequare voluissent. Quia autem tam crasse V vocalem efferre soleant Latini, ut boni initium cx O inciperet, de diphthongo Graecorum is ad amussim respoderet uec Plauti versiculis perspicuum redditur, in quibus Maeraechmo Peniculus cum stomacho respondet: M E. Ego, dei' PE. Tu tu inquam. vi, asseres nocuam, quae Tu Tuisique dicat tibi' nam nos iam nos defesi,sumus. Qui enim noctuae vocem imitari velit, pronuncici oportet Graecorum diphthongum, de eam quidem porrectis labellis, ut corum interstitio figuram Vlitterae exprimat. Non igitur ex Ausonio tantum,de Terentiano,dc ceteris, sed ex ipsis etiam noctuis huius vo calis apud Romanos sonus dici potest. Germanus autem , dc tenuior V si,nus . Ypsilon Giaecorum imitari dobuisset: quod tam tenuiter pronunciali solcro, cognomen fili ον indicat: quo non distinguitur ab alio elemcnto,quam ab eo sisno quem per diphthongisguram notabant. Neque enim collationc Iota tenue dici porcst: cum lota sit sit btilissimum omnium elementum , nec si,nus huius idem sit cum sono illius. Boues certe vo cem non mutarunt:a quibus mugientibus sonum Y discas, si Actus υκάω sit formatum. Aristophanes item in Auibus cuculi voccin κοκκυ scripst . quo audito, non solum hocsties, quando Phoenices triticu Sc ordeum demetant; sed illud etiam quo Ypslon sono sucrit pronunciatum. Latinorum voto cucillus duo monstrat, priore quidem syllaba V, apud Latinos, a quarta vocali sonum exordiri , Ut T cntianus scribit; posteriore vero'
apud primos Latinos tenuis ctiam V sonum fixisse, si Ypslon quod elim κοκκυξ exprimere voluerunt. Nostrates tamen Coumiit cuculi sonum ciserunt: quem Franci more
Graecorum, κοκκυ pronunciant; a quibus dicere licci, qui iit Y Graecorum sonandum. Quod ita l. Priscianus dixit, non video qui veritatis regulae applicati queat. V autem inquit, quamuis contractum, cundem tamen sonum , lioc cli, Y liabet inter Q, 5c e vel i, vel ae diphthongum, positum; ut duo, quis, 'ux. Nec non inter G & easdem vocales, cum in una syllaba sic inuenitur; ut pingue, sangui ,linguae. Dic n)ihi,6 Gram
malico, an unquam vel legeris,uel audit ris, Ypillon Graecorum consonantem cito at
que idem sonare quod consonans licauesces apud Latinos uod si dixisses in Optuamus, de Maxumus, de similibus, eundem apud Latinos V sonum habere quem apud
Graecos Y, consensislcm: sed ut consonantis de vocalis sonum eundem statuas i quia
faciendum, si V in Quis idem sonus sit qui Y cici acnii Graci: minime tibi permire; tametsi Petrum Ranaum huius tuae sententia habeas laudatorem. Sed iam plusculum
84쪽
quam sitis de V vocali: restit ut de consonante dicamus, eandem figuram habente illa quidem, irium in sonando longe diuersam potesta cita sortita Apud Graecos olim
huius elementi usus non fuit: Eolit tamen digamma suum simili fere modo enunciarunt, sit Prisciano&ceteris credimus ut dum codem modo Felenam in principio pronunciant quo venerem exordiuntur Latini. Terentianus de hac re ita, postquam de I consonante egit:
Versa vice, si sit prior V, sinuatur Qu.
Cum Zco, Vide, contulit Isimum priori ; at ipsa manet tempore quo sonabat ante. Vocatibus hoc or resiluis praedita scruat:
Vt, vade, veni, et ora refer, teneto vultum i
euisse sonum persticis, o coisse crassum,
Vnde eoliis littera fingitur digammos, eme de numero sit magis una consonantum,
Vocatas in istam mage quam versa sit usum. De huius litterae figura, SI quare Digamma ab aliis Graecis, ab Adiolibus Vau vocetur, post erit disserendi necessitas. Relictis modo iis quae de hac littera in vulgus nota sunt,
de I consonante agendum, quae nec ipsa quidem apud Graecos inuenitur. Huic peculiare, ut inter duas vocales posita, priorem longam reddat: quod Grammatici eo fieri aiunt, quod i c littera tali loco posita vim duplicis induat consonantis: quod mihi
hactenus, licet uno ore omnos id clament, non probarunt. Diligentius enim ratione pronunciationis subducti,& acutioribus auribus auicultata: animaduerto, cam huius
elementi vim esse, ut dum duabus vocalibus interponitur, geminum sonum praestet: alictum vocalis, alterum consonantis proprium , & illo quidem cum priore vocali in diphthongum coalescat: hoc posteriori vocali consi,net. In Maior igitur has duas facit syllabas, Mai de Ior: in Elus, Et de Ius: atque hac de caussa geminum I scripserunt ij, quibus cum fuit, ut senus figuris exprimcretur: quare non bene perpensa. in eam ventum opinionem, duplicem sanc cisse constanantem, quae quia viai tyllabae adlurere nequit, sic a Grammaticis est diuisa, ut in Pompeius media syllaba Ei esset, atque in ea Icoris naias: quod ut Priscianus scripsit, & Scaliger, & ceteri minoris eruditionis homines sunt secuti, ita mihi absurdissimum videtur; quoniam non intelligam, qui in Ei dandi castu ab Is, i consonans esse queat. Cedo tu, quisquis ita dicis, longa nidi haec syllaba sit, an breuis Longam dicis 3 Qua ratione' natura ne, an positioneZ Ccrte non natura: quoniam si diuidatur, E breue iit: neque rursiis positione, quoniam i non sit inter duas vocales. Quod aut cm in secundo casu producatur, cum id positione fieri dicas, quia I vim habeat duplicis: id ad Ei transferre non potes: cum hic caussa longitudinis cesset. Quocirca cum hinc te expedire nequeas: concludo, longam hanc syllabam esse, propter diphthongum. Quaero iterum,quae sit littera characteristica dativi, an E, an I. in voce Ei t Quod si E dicas; totam analogiam quam ipse statuis, euertis: quandoquidem dicas, ea quae Ius in genitivo habeant pronomina , in dativo I habere, Vs, quod in genitivo crat, reiecto. Vcrum si concedas, in Ei I terminationem esse, perinde atque in ceteris id genus vocibus: cogeris fateri, I non consonantem, sed vocalem esse: atque si, pr se, ac definis, dativus una syllaba minor esse debeat genitiuo , velis nolis, eo veniundu, ut fateare , ex duabus his vocalibus diphthongum coal scere: quam cium in Onan eis, & sim ili bus, ad mittas; non video quamobrem hinc sis reiecturus. Priscianus , ut doceret, in medio I consonantem cum vocali priore sonare posse: addit non in medio solum, sed in fine ctiam I consonantem veteres posuisse; atque hinc apud Poetas Cui, huic, bene poni pro monosyllabis, quia nimirum I con-mnansiit: quo non video quid dici possit absilidius. Dicat cur Cui, monosvllabu pr ducatur; cum nec positione id ficri possit, nec natura: deinde qua fronte dicere audeat, dativum in vocalem quintam desinere, cum in ceteris eiusdem generis in I terminetur. Quid quod ne pronunciari quidem I consonans post vocalem in fine dictionis potest: sed mox simul ac sonum eius accersis, vocalis existit, & cum s ono praecedentis coalescit. Scaliger, dum Priscianum sequitur, de nimium subtilis esse vult, ilatauam Erasimi aurem vellit, admonens, per ram ab ipso tradi, V in Cui, perinde atque ine 2 lingua
85쪽
lingua, consonantem esse: quia Ilic V sit vocalis, & I consonans. Negat enim. V con sonantem ipsi C subiici. Respolideat itaque . quibus ante litteris Quis scaberetur, vel Qui: quam Qua Romanorum usum venisset. Hic , potius quam sie falcatur te mero Erasimum rcprehendisse, a Prisciano desciscet, doccnte, ipsius Od C sonum ante V consonantem eundem csse; atque idcirco Latinos hac littera poste carcto, nec magisca opus csse quam alio G in Anguis, alio in Augur. Perinde enim Cui, Cuis, per candem litteram C dici posse, atque illa per idem G. Ante ergo quam Q usi sunt Latini, necesse fuit ut nominatiuiis Qui, aeque atque dativus Cui, per C scriberetur. In Virgiliano illo versu, Incipe parue puer, cui non sere parcΠtra, aliqua exemplaria habent. Guoi, more Catulliano: alia, rivi, ut vives legit. Scaliger , non sat sui memor. asserit se in hoc ipsi, versu IQui legere, & ita Vctores tertium casum scripsisse: quod si verum est, necessario sequitur,V in dativo consonantem esse, cum ea solum de caussa, VJuter. i addita sit ceteris, ut Vconsonanti liques rati praeponeretur: ut clarissime tradit Priscianus, quem licet etiam hoc ipso suo gladio iugulare. Nequeo satis demirari supinam hanc subtilissimorum hominum , Caes. itas praesertim, inconsiderantiam. In Quoi, rogem lubenter, an I postremum consonans sit, an voc lis , diphthongii Graecam cum O magno, cui subiicitur, saciens. Neminem puto tam alienum, vel ab aurium sensu, vel mente, fore: ut Quoi diphthongum habere neget: quod si sic est, nec inter ceteras Latinorum diphthogos haec sit numerata: quid obstat, ut non similiter ex V,& I, liphthongus admittatur quam Graeci in Harpyia, de similibus vocibus, usurpant. An non aequo Harphaiam , atque Phrugo dc Purrhum, dicere liceat Latinis Dicatur ergo Cui, & Huic, ut Harpuia, de quia, Graecae diphthongi, in Quoi, dc Cui, de Huic ponendae de analogiae ductu: nec verentur Latini Ei diphthongum Graecam in plurali tertiae declinationis numero mutuari quid ni Sc in Peior Graeca diphthongus admittatur Sc consequenter in Maior,de similibus; tametsi inter ordinarias Latinorum diphthongos non enuincrctur ZQuantum autem a veritate aberrent
Grammatici, in eo videas, quod pro Ei lcm, Idem . pro Eisdem, isdem : pro Eis, Is, pro Orphei, Orphi: pro Vlysici, Ulyssi dici concedant: in quibus apertum est, I vocalem in prioribus, non consonantem suisse . Sic igitur Vultei in vocandi casti dixit Horatius: Durus, ait, Vultei nimis attentu que videris: .
ubi I cum vocali vitam syllabam facere, licet Priscianus sateatur, ut similiter in Cai:
tamen tam inepte sibi aduersatur, ut cum I litteram character isticam in eius generis vocantibus casibus esse velit, perinde atque in fili: statuat tamen in codem capite paulo superius, I in id genus syllabis esse consionantem. Si I pro E hic ponat tu, ut dicit: si
que E vocalis: si 1κaeterea eadem Vocativi terminatio est in Fili,& Vultei: quod fatoris: qua fronte audes, o si ibtilis litterator, negare, I hic est evocalem' Quod si in Vultei, in Cai, in Pompei. I vocalis sit: quid ni in Et quoque dativo vocalis censeatur,iuxta analogiae necessitatem 3 Iam si in Et vocalis sit: cur in Cui, dc Huic, non itidem v calis habeatur 3 Praeterea cum Cai scribas unam syllabam habere in vocativo,& in ea I esse characterem: quid rogo vetat, ut non in Maior quoque prior syllaba dis lithongum ex eisdem vocalibus habere dicatur, quam in alia voce Latina admittis8 Ouidius non veritus est, e Theocriti Adonide Ai lanae tantis gemitum exprimens, in Latinum carmen Cransferre :& quis non audit in gementibus hanc diphthongum, quae huic animi perturbationi notanda tam est naturalis, ut inde Graeci Lάζω pro lamentari & l gere dicant:
Flinque sinquit ille nouus scripto gemitus imitabere nostros.
Ipse suos gemitus foliis inscribit: o Ae, ut
Flos habet inscriptum, funestaque littera AAD GI. Quo loco qui hya legerunt, nescio quam sint rationem secuti: cum hya , licet princi- . pium sit in Hyacinthus, nullum tamen gemitum indicet, quem inscriptum Ouidius
voluit, atque cum quidem sic inscriptum voluit, ut in eodem flore Aiacis numen exo dio tenus legeretur: quoniam addat:
Tempus O i is erit, cum si forii simus heros Addai in hune forem, folioque legatur eodem.
86쪽
Apollinis itaq. gemitus se Aiacis nomen non Hyacinthi scriptum intelligamus, quod est Ai, vox a natura gementibus, cuiuscumque gentis sint, nimis crebro suggerenda. Sophocles elegantissime in Tragoedia huic heroi dicata, ad hanc metamorphoseos sabulam allusit, Ar At, τίη δε πον ι ' οῦδ' ἐμώνυμόσT' ἡμὶν iis: σω ἔνο- Γῆ επιχ κακοχ
in M, quis et quam credidisset, tam fore
Conforme nomo hoc meum meis malis,
per quae inhi i Ararare bis modo iacet, iris ter. verbum cnim eca gemere, & lamenta edere notat, ab ipso gemitus sono fabricatum, de simul Aiacem esse exprimere videtur. Ex hac Ai de αμ eis verbi cognatione, magnum elegalitiae condimentum tibi deprompsit Theocritus in Adonidis luctu: Αἰάζω τὸν Arioris, απωλω καλὸς Aδινις. id est, Desi domu, perdit sermosus donis.
τ ι δ α μορφα ω Aδωνιδὶ Κυπροδες, AI Ahsὶμα et νία λε'ο in αἱ δρυεο AI ν Αδωνιν. t forma ex sincia eis et i donis Curidis, At Ac Montes conclamant cuncti, Cr quercus Ai doniis. Cum ergo ipsa natura nos cogat frequentius ai ai dicere, quam velimus: quod , rogo, Latinorum erit priuilegium, quo lamentabilem hanc vocem toto suo litterarum regno
excludant i Quid quod Quintilianus aperto tradit; sicut apud Graecos semper diphthongum hanc ex A de I fieri: ita apud Latinos veteres dativum te genitnium eadem lore terminari: atque inde apud Virgilium esse, PHIai et estis, de L quai. quo loco sic capicnda eius verba, non ut apud Virgilium quidem diphthongum bis esse putet, sed in pictai vestis, diphthongi in suas vocales, e quibus componcbatur, solutionem. Quamobrem etiam Probus ridiculus, tametsi eum laudet Ramus,dum Ai diphthoi, sum quater in Virgilio dicit inueniri: semel, ubi dicit, otii in medio libabant pocula Bacchi.
AEtherium sensum, atque aurai simplicis ignem. Rursias, Exorta, aesta latices, furit intus aquai vis. Postremo, Diues equum, diues pic7ui venis, se auri. Nam in his vocales A & I in diphthonguit in uno solo Versu coeunt: de id quide nulli carminis necessitati,sed loli fidei transcribentium credendum,dum dicitur, Aquai vis in ceteris vocales sunt distractae, non in unum sonum conglutinatae. Liquet tamen edilfractu, qualis fuerit contractus: de quo satis argumentimilii suppetit,ad docendum, fuisse olim huius diphthongi usum apud Romanos. Quod si fuit, quid vetat, quo naianus mihi dicere liceat, in Maior, Caius, de similibus, hanc diplithongum esse: atque obcam tempus duplex in illis syllabis audiri ' Vltra ergo quatuor diphtnongos communi consensita numerari cosuetas, quatuor aliae accedent, Ai, Ei, Oi, vi: de quarum postr ma, ut satis multa dixerim i non erit tamen abs re, Terentianum audire, male a Sch hine suo de lectum de intellectum: Nec potest se hoc liquere, an I putemus consonam, Longa Cui superparetur, ceu duabus consonis, Alteram an ' quia consequendo semper I vocalis eat Tertiam ct casius sequentes esse vocalem docent. Imo si nunc V putamus esse vocalis soni, I magis vocalis est iudicandasubsequens.
87쪽
Non is V nune sit Latina sed magis Graecum sit r: α quum diaeum, co- ψαι, tale quid Cui visonet,
Temporum es per se duorum non requirat consonans. Hic Alteram, pro Oterum an, siue Ostieran, scriptum erat. Nos correximus, ut de sola coniectura, ut videatur dici, non liquere, an I consonam, an altera in litteram, I videlicet vocalem, dicere debeamus: Consonam videri, quia v longa sit, ob p sitionem duarum consonantium I de S in hoc versu Virgiliano: Cui si per indignas hiemes solemque potentem. Alteram vero, scilicet vocalem, potius csse, ex co putaris. quia I perpetuo post aliam in
fine vocalem vocalis est deinde casus sὰquentes dativum, vocalem elle docent teri iam: cum in accusativo in E, in ablativo in O imitetur,& in dativo dc ablativo plurali v calis permaneat. Hoc explicatuquiuis facile percipiet, quid sibi voluerit Terentianus, qui tamen liberum cuique facit, ut, utram velit, sententiam sEquatur: hac in re minime probandus, eo quod nihil in iis sani sit, quae de Iconsonante in Cui, Grammatici delirarunt: qui me hic, quam vellem, cerunt prolixiorem. Nunc ergo consonantium litterarum sonos a Terentiano accipiamus, cuius ea de re hi sunt versus: Iam cetera, non ordine quo solent, loquemur: Verum ut cuique eL proximitas loci, soniae. Ne dicta prius me fugat referre rursum Vicinia vocum, modico dirempta functo.
B littera, vel P, quasi synia viantur, Iungunti sonos de gemma sede profectos:
Nam muta iubet portio comprimi labe arVocalis at intus locus exitum ministrat.
Compresiis porro ent in utraque di sonorae Nam prima per oras etiam labem figit, Vetus intus agatur sonus: axZ adtera contra pessit sonitam o medias foras late P. Vtrumque latus dentibus adplicare linguam C presiim urret,sed se hinc hincs remittit, quo vocis adhaerens sonus expiscetur ore. G torro retrorsum coit, o sonum prior
obtusim ipsi prope subcit palato.
in portio dentes quoties suprema linguae pauerat imos, modiceque curua summos;
Tunc D sonitum per est, explicati vocem. qua superis dentibus intima ut origo, Summa satis eir ad sonitum ferire lingua. respicuum ea littera quod vaca positis; Ei a milia: namque eadem vis in utraque ea. Muta qui locus ea primitus unde exoritur λα sicumque deinceps libeat iugare voces,
uutare necesse eis sonitum quidem supremum: Refert nihil, Κ prior, an esset, an C, Aut G quoque, vel C, simo parsque lege AEdi, quasi desit, numero poteBpriorum. Nisi dubium eis, faucibus emicet γ VsisH littera, sine eis nota, quaestiret anhelum.
euin hanc etiam Grammatici volunt vaeare, Puta non adicit litterulis nouum sonorem:
Sed Graecula quaedum scholicae nitela vocis Vocalibus apta, sedanteposta cunctῶ:Hastas, hederas, cum loquor, Hister, hoster, huius;
Sosum patitur quattuor ante consonores:
88쪽
Si quanao m, P Eidas, Rhamnes, thyma, dico. Septem reliquas hinc tibi et Mesemiplenas, Vm lege solutuspoterat ponere sermo: Nin versibus apte quoniam loqui negatur; Instarniori fulgidula notabo milio.
Imum superis dentibus adprimens labia Spiramine leni, velut hirta Graia vites, Hanc ore sonabis modb quae locata prima est. duersa palati supera premendo parte, Obstanisseno, quem ciet ipsa tingua nitens, Validum penitus nescio quid cogit inire, ravo littera is ores et eniat secunda nostra Ex ordine fulgens cui dui locum sinopis.
Et tertia clauso quasi mugit intus ore.
Mariae sonitin fingitur que sub palato.
uossiritus anceps coeat nata storis.
Vibrat tremulis imbin aridum sonorem,uin qua sequitur littera.
- uox duae supremae Visina quidem sibila dentibus repres ia
scere videntur; tamen ictus, utpriori Spromptus in ore es agitur pone dentes Sic lauis,stunum ciet auratas susurrum. ixtura fecundae geminum parat sonorem:
uia C simul se ae prior est iurando nisum,
Retrorsus adactam solidant premuntque vocem. Et lare quidem de geminis litterarum sonis, e placitis Latinorum. Hebraei in quinquestes discrimina pronunciationem partiuntur, librum Iezyra secuti, quae de instrumcntis vocalibus distinguentes, alias litteras gutturis, alias palati, alias lin uae, alias dentium, alias labrorum dixerunt: quos tamen alij eiusdem gentis magistri deriserunt, Min primis quidem is qui Ephod conscripsit: quem secutus Rabi Mosses, claro fatis exemplo demonstrat, ridiculum csse,ipium Res dentibus efferri: eo quod ab cdentulis etiam proferatur. Nos de Platonis, de Terentiani, de Capellae, imo de ipsius experimenti de rationis auctoritate, ipsum Rho non dentibus, sied tremula intra palatum lingua dicimus emerit; atque vocum ex ea fabricam ad vibrationis huius similitudinem ri . inc vivi crie iis notandis, in quibus ratio habetur celeritatis, de motionis, de asperitatis, ut mox suo loco exemplis docebo, & ex Platone modo patefactum est Iam ineptum est, mea quidem sententia, litteras aliquas ipsius linguae facere proprias cum omnes generatim voces hoc instrumento, tamquam plectro, fieri nemo nesciat. Nec illud verum Iabdaci simum destinui dentium attribuendum esse, ut Hebraeorum Crammatici tradunt. nisi balbos, quia his careant, fieri stolide contendamus & D mosthenem edentulum in ipsa adolescentia suisse , cum primam eius artis cui operam dabat, litteram pronunciare non posset. At video quid voluerint. Videbant canes intingendo dentes monstrare; atque idcirco caninam litteram dentibus efferri dixerunt. Egregiam vero conclusionem: Dentes ostenduntur; ergo iis sonus gignitur. Contra potius colligendum: Dentes immobiles manent, de labrum superius una cum naribus tremulo motu attollitur; ergo naribus vox pronunciatur: cium sonus aerem mouenimbus potius, quam quiescentibus, sit tribuendus. Hinc Persius:
89쪽
Ringendo enim R profertur , quod fit districtis labiis Z: naribus diductis &lingua in
tus sub palato vibrata: quibus instrumentis omnibus haec littera sutis et adscribenda: quod Lucilii quoque versu docetur: Irritata canis quod R R quamplurima dicat. An non ira hac de causta naribus attributa, quod irati ringere videantur' Sic Theocristus primo Idyllio perquam cleganter de Pane canit,
Quamobrem summo quamoptimae imitationis artificio nostra lingua e 'vetere pro irato, dicimus: qua de voce Latini iram derivarunt. Quocirca tametsi in rinyndo canes dentes ostendant, non tamen ca de caussa motioni dentium pronunciatio huius litterae adscribenda Aediis instrumentis omnibus quae aerem sic movent, ut sonus citis tremulus Jc asper edatur, inter quae lingua anima vibrando scricias, eri inu locum obtinebit, mox labia districta , huic nares diductae&siuspensae succedent. At suilla iachaec de littera canina dixisse:atque uno cxemplo monstrasse quana langus da,quam quo parum bene subducta ratione, haec fiat elementorum partitio: ne, ii plura ad eandem sententiam adstruendam adducantur, Hebraeorum canes non sol im in nos ringant, sed etiam dentes figant. Disputent igitur Moses la Ephodici cum gentilibus suis, Scuniuersim omnos ludaei quam volent, pronunciationem sequantur: uobis interim liceat. Latinis Se Graecis in litterarum formatione magisti is uti,in quorum in incia vcrba non sic iuramus, ut ii quid apud ipsos usu paullatim dcgenerante corruptum sinti nnis, id imitemur. Diphthongorum enim sonos integros hactenus nostrates seruant, non in Au modo, de Eu, scd in ccteris quoque omnibus. Ncc porro hac tantum tenus,sed numero etiam diphthongorum, ut indicaui, superamus & Graecos,& Latinos: quandoquidem integras e mixtis duarum vocalium sonis usurpam i , Ac videlicet, At, Ao, Au, Ei, Eo, hu, Ie, Oe, Oi, Ou, ve, vi ; quas ut ei serimus integras, ita & integras scribimus Exempla notiora sunt, quam ut addi debeant: nisi sorte quis liaereat in Ao, cuius sonum in Stadii pro pulcro, & in Scaoniandia pro pulcra regione, audietur. Allemani ipsi A rotundam litteram apicis loco imponunt. In Pamn clarius percipitur haec diphthongus; qua tamen in voce, alij Daunit ath Podali iii quibus nos sit mus, pronuntiant. E cum o coicias habebis in Dioti pro capite, si Campanum Brabaim tum audies loquentem; cui met pileus, tot caput, denotat. Nos I Moiserimus. Ce terae diphthongi cuiuis obuiae sunt. Addo,quod nonullas voces sic proferimus, ut tres vocales cocuntes audiantur: Sic ex 2ruti vel Itodi quo voluptas denotatur, facimus Deoi vci Dciui uti Campani Brabanti pronuntiant. Verum quia hoc minime iste liuens cst. Se ciusmodi sonus fere in vicinam diphthongum transeat; non est opeiae pretium huic rei diutius immorari. Quamuis enim stud vel Seod dicamus: conuersito tamen Din sere habet, ubi Campani Brabanti Drei dicunt aperti issime; sci uata nimirum mista trium vocalium pronuntiatione. Praeterea vocalium sono longe post nos Se Graecos
de Latinos relinquimus; cum in singulis longum & breue tempus luculento vocis dis cri qui te distinguamus: & ut diuersia carum sonos habemus; ita longas geminata figura frequeter notamus: quod perinde atque diphthongi geminum tempus trahant. de illud quidem in eodem sono consistens; tametsi quandoque scribontium incuria id negligatur. nonumquam etiam pro A A una vocali, AE diphthongus notetur: eo qtrodin proni uicianda hac vocali longa, os, quasi hiando defessum, in E quodammodo des .
tio intelligetur: atque similiter de ceteris id genus vocibus cogitandum. Nos aliquat do A siinplex scribimus, cui si longi temporis nota addatur, clegantior fuerat scripti i-ra. verum in hac pingendi ratione liberum esto cuique, quam velit, viam sequi: nos de vocum discrimine, non de litteris pingendis, hoc loco tractamus. In E porro longo triplicem habemus pronuntiationem: unam, ut sonus idem sit cum ἶνα Graec rum,quam audire licet in oleti quod Graeci β χάω dicunt,quo loco quae sit vox edenda, oues docebunt,dum Ule suum longo sono ducunt. Hi iam uis enim homines voces
suas alias aliter edant: animantia tamen bruta naturales suas voces retinuerunt, non
ante cas mutatura, quiuia naturam quoque commutent. Non bene itaque Latini Balo pro
90쪽
Lin ER III. Πpto eodem dicunt, temere,& contra rationem litteris transii sitis, Sc vocali permutata. Quod autem Varro commentus est , i λον prilis βῆλον fuisse, atque inde Latinorii Balo derivari: putidum csi de ineptum : cum Eustathius ceteri a. poetarum interpretes satis ostendant, non solas oves, sed alias etiam quadrupedes, hominum mensis adhiberi consuetas, ριῆλα apud G cos olim dici solere: cuius notationis ratio de Cimbrico sermone ducta est: in quo Waal per vitam sullabam comitulum notat: in qua longa vocalis i ratin , m transiens κλον fecit, per c xccllcntiae figuram animal quadrupes notans, conuiuiis adhiberi consuetum. Sed de liac re plusculum in pomosa Vortumni apud Propertium corona. Est de altersi, nus huius vocalis longae, quem duplici figura , t notare fere conlueuimus. Is producit vocalem ipsam quide, sed lenius multo, de ore minus hiant profertur. Sic est pro iuramcnto, Cin pro uno, Qui te pro duobus dicimus. Accedit deinde tertius cise redi modus, quo utimur in ecl Utti 5 ssimilibus, ocalem hanc longam habentibus quide, crum subtilitis quam in superioribtis producendam. Sed lia: cpronunciationum discrimina vis potius quam praecopiis discenda: at l. ideo nolumus in iis esse prolixiores: maxime quod δί si ultra linguae nostrae imperitis dicatur,uti numquam assecuturis: dc rursus frustra peritis, utpote iis per se notissima. Ianxinter coni ,- nantes unam habemus, qua ceterae nationes carent, quam duplici V signamus,ad hunc modum VV vel U: quae figura, si e supina fiat recta, duplex Graecorum Gamma pi ae se I ri a seret: atque idcirco digammos olim clivocata, non quod Gamma lonaret, sed quod ut duplex Gamma scriberetur. Verum quia Quintilianus affirmat, Disama apud Latinos sic sonare, ut nec sextae litterae nec V cosonanti prorsus res podeat: sed ut Sergius inquit, sonu reddat quam V colonans pinguior c. Quocirca crediderim seruus siue tertios sic apud voercs pronunciatu, ut nosci serremus, si serwos vel ser tis scriberctur. Duplexita . Vau Eolicsi duplici nostro Vrespondebat: hoc scito dii serens,quod quonda figura ipsius creeta staret,que ratione cella,quam in Hieroglyphicis post aperiemus, sic facta, ut superius non ad dextru latus gemino interstitio pateret. Nos aliquoties duplex Digama vocamus: propterea quod V colonans pro Digamma a plerii l. capiatur. Na Pii scianus in Audiui de in Venus Digama esse scripsit: & in Audiui δί ceteris id genus p teritis, Ii noduci,quia duplex littera sequatur. Sed de figura, ut dixi, poli latius. si nus cius apud nos auribus est familiaris limus: Latinis huius teporis prorsius ignotus apud quos in V c6- Vr tit; sonans saepe transfertur,ut ex admit Vinum , cx Mol id est Vestem, Volo sui ina: cx Uiu, Vinco: ex NaarI Vcrum, Se similia e simili luis duxerunt. Nonnumquam in tam o Quis inautarunt ι ex Nie I Quis de Qui: ex Maus Quando: ex Maar Quo ritim facientcs. Nec raro in B transiit: aliquando etia prorsiis est omnii aerebro subinde in G conuersum pro quo hac aetate plerique Gii s ribunt, pro Wilhelmo, Guilhelmum; pro Waltero, Gualterum describentes de pronunciantes. Nos singulorum gen crum exempla suis locis exponemus. Sint ergo haec de litterarum sonis breuiter annotata,de quorum ad res ips is V ou. ii militudine vocabula primogenia extitisse, Platoni credamus; atque hac sola via ad summum etymologiae fastigium polle perueniri. Quaesitum praeterea est a Grammati.
cis, quatum litterarum sonus plus gratiae Orationi conciliet, atque inde quis sermo sua- rtiti a se
tuor aliis habedus. Quintilianus in hac caussa iniquissim iis est Latinis, dum generatim
Graecos hac parte longissi ine contendit esse superiores; at l. adeo Latinorum quasdam Vlitteras x vocum terini nationcs prorsus condemnat. Illa,inquit,quae sexta est nostratu, pod non humana voce,vel omnino non voce potius, inter disicrimina dentium cstlanda est, quae etiam , chim vocalem proximam accipit. quassa quodam modo: utiq. qu ties aliquam cons inantem frangit, multo sit horridior: AEolicae quoque, qua seruum ceruumque dicimus, ctiamsi forma a nobis repudiata est, vis tamen nos ipsa persequitur. Duras de illa syllabas facit, quae ad coniungendas demum subiectas sibi vocales est utilis, alias si aperuacua; ut equos de equum scribimus: cium ipsae etiam vocales duae eis cant ibitum, qualis apud Graecos nullus est. ideo i. scribi illorii litteris non potest. Quid quod plera a. nos illa quasi mugiente littera cudimus M, tua nullu Graece verbii cadit: at illi N iucundam, de in sine praecipue quasi tinniente, illius loco ponunt:quae est apud nos ratissima in clausulis. Quid quod sy labae nostrae in B littera Ac D innituntur, adeo
aspero, ut pleriq, non antiquissimorum quidem, sed tamen veterum , mollire tentata
lint, non solum Ap uersa, pro Aduersis dicendo, sed de in praepositione B litterae, absonam