장음표시 사용
671쪽
hominu pendet 'Animaduertitis ne hi ut apud veteres scriptores scintillae adlvit qua Ndam sub multa l. iii illa occultentur, e quibus diligenter obseruatis ne exstinguantur, non parum adhuc luminis possit excitari ad priscam lanigenarum religionem perui dendam . verum liae ab Italis, utpote primi maiorum semionis ignaris frustra quaeruntur: apud quos adeo nihil sani vel de Marte, vel de Enyalio, vel de Enyo cli cogitatum e vicum ubique a veritate & religione longi sine aberrarint, tum nusquam tete ab ea si erigi quam in Enyo remotiores; quandoquidem cana putarint demcnte fur re, M insania plusquam cuclopica delectari, de idcirco eam vulneribus corpori suo
sponte in ilictis colendam existimarint.
O fallacem ubique draconem, humani generis hostem: & nusquam magis fallacem , quam in optimis de religione opinionibus corium pendis, Scianctissiaris nominibus ad surorem suum pertrahendis i Quid veritati congruentius, quid magis pium, quid hominum conseruationi aptius, quid ad Reipublicae salutem magis racccsiarium, quam persuasum habere, in uno solo Deo omnem tui clam sitam csse, atquc cum , ut Omnis custodiae caput, inuocare t Quid contra magis impium, quam maloitim instituta tam diuina ad illas daemoniacas transferri furias, quibus draconis tabum homines xagitabat, non in aliorum tantum cadem , sed in suam etiam ipsorum carnem foedis plagis lacerandam. Quod tamen ut procliuius lubricis in malignum hominum animis rei luaderetur: pro Enyo inuidiis serpens Bellonae nonae quasi non aliud lioc,quam illo M a seri
notaretur, in Romanorum usum venire curauit : quo ut nulla custodiae, nulla unius ' notio continetur, ita non aliud, quam feritas, violotia, & crudolitas dei gnatur: cium
Bellum Latinorum a Dcl ptalca Cimbrorum voce, qua id signatur quod ipsi Acta id est, vitae, repugnat, derivetur: a qua Pelil pro irascor, & valet pro pugno unde B l-sae pugna itum Gallorum posuit nomen acceperunt. Satius t en est, tam diro iiij nomine exitialem humani genetis pcilem vocare, quam cam diuina Enyu, vel Eny, votet.
iij vel Quirini appellatione dignari. Sed abeat Bellona ad Tartarum, scdcm de libi& si iis clientibus ab aeterno delimatam: nos in veri Enyalu tutela d custodia ruri exuo
PORRO Dius Fidius non male ortus diciture Quirino ico quod nulla fides inter Frisi
homines constare pollit, citia vini momia iaci illo licias,&lioni itiesvniens. Hoc ipso
cnim pax & fides constat, quod homines ab ipsi, uno in vitai uni consensu ad omnia '
vitaeos scia cum decolo, iuxta Themidis normam, Obcunda cullodiantur. Vnus cnim& iolus Deus fidem luimanae idcietatis vinculum & gignit Se conseroat: quod illi iudicarunt qui Fidium Enyali; liue Quir ni filium iecerunt. Nolo altius huius tabulaetiue allegoriae mysterium examinare i ne nimium videar pii scis illis tribuoc vetaratis Rlioqui dicerem , non communem modo inter homines fidem hic ocsignari, sed illina ctiam quam Deus per Spiritum sanctum nobis largitur , quae vera proles cst Quirini Christianorum. Imimo&cxcelsius quisquam rapi queat , de eam ex pesti Pompeio haurire suspicionem , non alium esse Herchlem de Dium Fidium. Iungunt enim cli Sabini, Fidium situm natum cile e Quirino de virgine: quod si ad aliquam velis vc- ritatis regulam applicare i non video, quo melius sit reserendum, quam ad eum qui CVi: sine de Spiritu fancto natus , simul Deus de homo nihil aliud quam veram & vivam fidem ab iuuariinbus poscit , liram & ipsemet petentibus gratia sua largitur; ita ut inclito non Fiditis tantum , sed Dius etiam Fidius nuncupetur , id est , Deus siue lupiter Fidi P. Quod ut verisimilius reddatur, addendum δί illud ex Catone, hunc ipsim Dium Fadium Sabum etiam vocari: quae vox a zarbent ficta, designat prtinae caullae dic vinculum. Cluillus enim vinculum de mediator inter Deum liue primam caussani& hominem . Sabinus autem sabi filius est; quoniam omnes ih qui primae se caustae al- πο .ligant, quod est Balbincii/ per ipsum primae caussae vinculum se ligare debent , num- quam alioqui Deo alligandi: quandoquidem non aliud vinculum sit, quam Cluillus verus Deus de homo, sic solus inter hominem & Deum mediator. Huius autem
sith sunt quotquot per fidem solei pii leui iaciunt. Noctius igitur Sabinus fuit Sabi filius& viva eius imago, de non ipse solus, scd omnes quotquot sese Sabo illic Dio Fidio per sdem coniungunt Sc io tale non paucos, aut potius quam plurimos, ne dicam plerosque omnco quili a tam
672쪽
tam praua de antiquis sabulis opinione imbuti sunt, ut si haec ipsis dicerentur, mox ca: lum terrae clamoribus in is rent, & sorte tibi vestem scinderent, tamquam sacci a ter ct triet esset oratio. Verum id genus homines valde iniqui sunt, allegoriis non sistium prophetarum sed ipsius citim Christi, dum credimi, nihil sani sub fabularum latuis la-λ tere posse. Quid dico, iniqui sunt allegoriis Z verius dicerem , blasphemos de maxime iniurios in v uos illos, quorum singularis vel vitae sanctitas, vel felicitatis a Deo concessao praerogatiua diuinis Molis oraculis est celebrata . Num putamus Nocho Spiritus sal clima defuisse: num ei nihil inspiratum de Claristo ventuto, nihil de sanguinis diluuio, quo totius mundi sordes essent abluendae Quem Deus fili; sui typum esse voluit,
cum scilicet omni caeleliis vitae consolatione fraudauit , ei scilicet nullam spem dedit humanae naturae reparandae, dc ad integritatem aqua lapsa erat, reducendae Quo, roso illa spectabat praelogatiua, Iano diuina patris promissione confirmata,& hac fausti Liama verborum formula concepta , Dilatet Dein Iaphet, ct habitet in tabernaeolis Sem, fit Chanaan seruus erati Z Cui Deus pollicitus est Semi tabernacula, quid aliud pollicitus est, qu am omnia quae Semi erant sutura , & inter cetera possessionem eius pii-inariam, qua iit a crat in vero Dei cultu i Quis autem posterorum lapeti siue Iani hanco cupauit Quis Nempe Italus Ianigcna,& cxterni sermonis scrinias nomenclatu am, tum ob alia ante dicta, tum quia in alterius linguae hominum haereditatem diuina pratia erat venturus. Quando hanc Somi haereditatem occupauit Tum haud diabie cum religio ad Romanos venit dum Sibγllae carmina virum regem adorandum dicerent, aliaque ad sidona noliram spectantia clare monerent. Haec per Nochios lano pronus sasunt: de nihil prorsus eorum dicemus vel ab ipso Nocho, vel a Iano tuti se intellectum aut quo dcbcbat , relatum , nihil etiam horum quae Deus se polleris diturum irci Ponderat, memoriae mandatum, nihil scriptum,nihil allegoriis aut fabulis inuolutum omnia neglecta,& contempta, & indigna visa, quae ad nepotes de eorum posteros cortis aliquibus signis & notis transimitterentur ξ Si quis lic cogitet, ii quis tam ab: irda coia . . tra diuinissimos illos viros sibi persuadeat, si quis tam ingratos cos contra Deum, tam invidos contra polleritatem faciat: cum ego non modo iniurium de sacrilegum in sin clos viros, sed etiam ab omni sensu humanitatis alienum tale dico. Quamobrem vctu- sissimae illae lanigenarum fabulae apud Pontifices conseruatae, & per manus ad Polli rostrantinissae, diligentissime sunt examinandae, Sc ad veritatem reserendae , quam tacile in iis perspiciemus, si priscas voces hac via quam hic monstramus, intei prete mur
a quidem omnia inii rem & contemnerem, quae per eam inueniuntur; iani vidcrem perpetua quadam rcrum inter se consonantium catena me trahi, Mom malic inter se
consciat ire, ut nulla harmonia maiorem possit habere concentum. Videte igitur liuoi daemolliaca fraude pertracti lint mortales, dum ex Enyo Besionam fecerunt, furiam ex dea tutelari. Sed missa faciamus haec, sic tamen, ut perpetuo nobiscum maneat verus Quirinus, ad cuius cognitioncm Dodonaeae quercus oraculo peruen tum.. Redeamus ad pomosam nostrain coronam , ad quam absoluendam , sat milii videor
PA L Κ E N. Ne obliviscaris pyrorum,& nucum, & castanearum quas tibi in Theatro Pompeii Romae habitanti campus florens larga copia suppeditabat ad vini saporem
GOR op Numquam absoluero, ii per pyrorum genera fuerit vagandum. Quod si cum Virgilio contentus sis Crustumiis S is rue nris, graui Aue volemi
tolerabilis conuiua poteris videri: attamen ne sic quidem multo a me certior, quam Dorum v ante fueris, abibis. Macrobius ut mala, ita de pyra diuersimina quidem nonnitum esse
dixit; sed qualia quaque essent, non adiecit. Servius Crustumia ab opido nominata ru- , a. bere quadam pat te dicit, Syria nigra, Volema Gallica lingua bona de grandia uater pretatur: quod si verum est , vox composita est a Vol l cim, id est, a plena domo. quali vox i, ' W' esset optantis magnis bonis sibi domum repleri. Equidem nomina non sector, non ma-u m, gis quam in malis, cum in utroque genere alia lint apud alios ut variis de caussis indica, ita nihil ad antiquitatis cognitionem factura. Sat sit ipsi ina generi cum pyii nomen in
673쪽
sententia aliunde nomen duxit. Nos Prex vocamus a Metr propter prim in siluestrium pes naturam, quae sic sese defendunt contra comedentes, visere suis ent; quam si iam in- νς dolem dii ficulter sinunt mitigari. C A sTA N A siue Castaneae lati s unde dicantur, nec Graeci , nec Latini tradiderunt. Mnasitheus Atheniensis Euboicus etiam nuces vocari ait in iis quae de edullis scripsit. Oppius in libro De siluestribus arboribus Heracleoticas quoque dici auctor est cum Mnasit licias nuces Ponticas hoc nomine intellexisse videatur: Diphilus Sardia νη-i. nas glandes: Agelochus Amota Se nuces Sinopicas videtur iami cupasse. Sed in hae di
uersitate nominum nitul utilitatis. Pluris facio cos qui castaneas maiores Mamma vo- si cant concinniore nomino, quam iptimet arbitrentur; propterea quod egregium timie tamentum ad vinum Maronium suauiter ad luculcntum ignem pitissandum. G- - , --.s lana autem dicuntur quasi Costana; quod non ante legantur, quam tempus adsit hi- bernum quo iam incipiendum est hominibus ea conlia mero, quae aestate reposuerunt. Memini cum Xerandilix in pede montis Vaccae cilcm , mense Nouembri, matutino tempore multo ante lucem, maximam omnis aetatis &sexus turbam quotidie caecumrere facibus accensis , quae nil ut aliud erant quam baculi quernei cxcorticati A contuli grauibus malleorum illibus, ac deinde accuratissime desiccati, quibus utebantur, ne per tenebras vel in saxa impingerent, vel praecipitarentur, interea dum ad castaneta adscenderent. Erat sane hoc spectaculum iucundius vario cantu ,& clamore, & lumi- num frequentia, quam omnes nocturni larilatorum in Bacchanalibus di cursus: cum non pauciores quam trecciati, aut quadringenti , aut plures etiam ad castaneas legendas, mihi multis diebus exire videtcntur. Haec enim ipsis praecipua est mellis: quarum si magnam copiam collegerint, eas tritico cum Toletanis, aut aliis vicinis ciuitatibus apud quas sunt. pro bellatiis commutant. Sin quis est cui minus catam sit, litiam ut tantum pro iis tritici habere pollit, quantum integro anno sit suilecturum , ei neces le est his glandibus flumenti loco ves i. Faciunt nimirum hi, ne cui mirum videri debeat, quercus primis mortalibus victum suppcditasse: quod tamen ego longe aliter quam plerique omnes intelligo , ad allegoriam totam hanc reserens narrationem , ad quam Diuidum me caerimoniae in i pulcrunt, qui firmillimum animorum pabulum no aliunde quam e talo nobis dilabi existimantes, opinionis suae testseram glandibus attexu rundi, non tamen hac solavit ratione, sed aliis multis suo loco a me latius exponendis N vc s s quas addidisti, Falhenburge, cium pomorum nomine potius quam glari vades apud Latinos comprehendantur, non si in t alienae illae quidem a vortomni corona. - α sed latius earum se porrigit conlider .atio, quam ut tota breui sermone postit comprehendi In ius auellanae nuces ab Auella Campaniae opulo dictae, ii cui id placere potest,
ab aliis Ponticae& Hera leoticae,mirum eliquod corylum arborem patentem nomine '' 'sito non honorarim, quam tamen Magi in si imma habent veneratione, ita ut inde no-incia Coryli traxit se videatur, a corr-I ut, quo caerimoniarum imitatio Cimbris notatur. Sed relinquamus nuculas Praenestinis. ad regias siue Basilicas veniamus, quae praestan- η ' ore nomine Ioglandes, qua ii Iciliis glandes nominantur. Hae ni,ptiarii ausis ictu olim
habueriint, ut licitus annotiauit. Plinius Piscenninorum comites dicit, quae carmina nu- Iulans LPtris cani solent, licentia quadam maiuscula,matrimoni) llatum aperientia: unde mihi oni mel in mentem venit, non ab opido, ut putant, eius nominis, sed a materia sic vocari : cum ratim Iinuitu nihil aliud sit, quam stilum cuiusuis rei nouisse. Primis enim miscit illis maloiibus si immae citrae fuit. omnibus modi si ne prospicere ipsi primo hominum R societ tis exordio, ceu neccssario totius Rei p. bene feliciter l. constituendae sundamento, citra quod frustra de reliquis ad beatam mortalium vitam necessariis laboraretur. Quamobrem carmina cani in nuptiis voluerunt, quibus omnia quae ad rectum legiti-Wi sanctique coniugi ista tum pertinerent, libcrrime ostenderentur. Quoniam praeterea nihil aeque memoriae infixum manet, atque id quod symbolis quibusdam palam non docetur modo, sed spectandum etiam proponitur: visu in cist& hoc praesidio , ii quando alibi, tum maxime in nuptiis uti. Placuit ergo nux in primis multi de caussis, inter ceteras. quas longum cs et tigillatim explicare, haec una fuit quod nucleum quidem habeat tuatus limum, id cum multis munimentis ita vallet atque cullodiat, ut prorsus diuinum elle videatur, uod intus continetur : quo monere volueriit,dulcissimum csse
674쪽
maiiimonii stuctum, sed opus esse plurima, & diligentissima. & firmissima custodia ad
eius suauitatem tuendam. In primis acerbi labores subeundi, durissima qua aue perstarcnda, cet ca suppetant, quibus connubii& dulcedo de dignitas tum augeri tum constare pollic Haec ii enumerem, infinitus sen , ω in rc clara multum operae verborumque ponere, adiosi sit declamatoris aurium patientia abutentis. Plautinucli: Qui c nuce ni cleum esse vult irangit nucem at priscorum fuit sententia, qui coniugis suauitatem gustare velit,& perpetuam sibi, tum vivit, seruare eum oportere id quod carissimusti h bet,acerbo labo i amaris curis, duris asperisque molestiis, multis diligentia: inuolucris& nixandi is Sc parare,& mi istodire: haud secus atque natura nucleum in nuce prius accuratissime munit, quam gignat; deinde natum paullatim diligoinis obserit,de undique de iidit,quo perueniat ad destinatum dulcedinis finem. Quocirca si uxor cara, ii liberi cari, si horum prosperitas iucunda dc suauis; necesse est,ut summa dilia latia naturam in nucleo muniendo sequamur. Ad hanc tesseram ille respexit, qui nomen regiae nuci . Ο dedit Caryon .eo quod car-liut ad unguem Cimbris designet ipsius quod carum csicustodiam. Cat autem nostras esse vocabulum , cum in Amazonicis ollandi. tum de so Luit mula conuersionis, quam peculiarem Cimbri habent est claris imum: quandoquidem vox verse finem significat & scopiam, ad quem is tendit, cui quippiam cist carum. Quo vero magis mihi ci edatis, videte ab codem sonte nuclei notare apud nos manat se, quem J-- Carn vocamus. Iniurius igitur est Plinius Iouis glandi, dum a capitis grauedine . quam inducat, nomen accepisse dicit: quod tantum abeii vi vcrum sit, ut ne hoc quidem ipsidemus, hoc nomen huic rauci est e peculiare immo contra cum Graecorum doctissimis, vocabulum hoc commune non ceteris modo nucibus, sed etiam amygdalis cisse,a: ramus i propterca quod diligenter id quod in ipsis cilcarillimum culicidiant. Neque vero iuglandes magis capiti nocent, quam amygdala. Quid dico nocent, cum virumque genus robur capiti addat,ut in medicorum si bolis nemini dubium esse credo. Vir gilius quamuis etymon ignorari t, bene tamen Castaneas nuces vocavit, de veterum Graecorum imitatione, apud quos & hoc genus Caryi nomine comprehensum fuisse Heracleon Eplaesius testatur , nec male omnino , eo quod licet inter glandes iit, nucleum tamen ita muniat,ut idem nomen mereatur. Qui igitur Carya in nuptiis iaci ci da voluerunt, non solum naturam imitandam proposuerunt, sed nomii etiam ipso nificarunt, nouam nuptam diligentcr esse custodiendam, de ab omni muniendam
Quemadmodum autem Graecis ignota est nominis Caryorum ratio, ita Sc Latinis
Nisae a. Nircum ; tamcisi& ab horum quibusdam eo ventum sit, ut a nocendo nucem do riuent, quoniam sitis noxiam csse dicant. Abiit omen, ut fructus dulcissimus t. in inauspicato nomine a vetiistissimis fuerit vocatus. Absit, inquam, ut candem nucem ac Ninis vim noxam esse dixerint, & Iouis glandem. Quid rogo utilius hac nuce, quam Graeci Patio j licam nominarunt 3 Arbor ad delicatiora opera elegantissimam praebet materiam: nux ipsa non suavis modo ad edendum, sed oleum etiam fundit dulcillimum, nec minus salubre: quas dotes iii axima pars Galliae insigni commoditate expetitur. Iam ne cortex quidem exterior variis caret emolumentis, hinc tinctoribus. hinc medicis in faucium in il amationibus intram adserens utilitatem. Nec teneris nucibus necdunt nucleos lo-bentibus insignis deest usus, luna ad ventriculo robur conciliandum vel sepa, vel melle, vel laccharo condiuntur, hac parte non paria in myrobalanis omnibus praeliantiores: reclament licet quotquot sunt peregrinae mercis patroni, frequciati iii me pretio potius α rccCpta temeto opinione , quam bene accurateque expcnta ratione lententiam durebus forentes. Habent enim vitta insignem adiicictionem partes quasdam subtiliis- . . mas, quibus roborandi vis ad intima quaeque dcfertur, ita ut non ventriculo modo delic pati relaxatis opitulentur , scd spirituum etiam vitalium officinam a noxiis depellia lentibus fumis tueantur: nec haec ibitina eximie praestent sed praeterea etiam propri tate quadam peculiari a tota substantia manante opidemicam luem & veneni noxam arceant , ita ut merito in primariis sucrint Mithridatis amuleiis. Cum igitur tot lint insignes dotes huic fructui interius iumpto, cum praetcrea exterius inflamatis, ambus iis . relaxatis, alopecia laborantibus, sordidis Sc malignis vicoribus, & plurimis aliis vitiis egregie ictiliat; cuius tandem esset aut impudentiae aut imperitiae, ci nomen a nocendo
675쪽
VERTUMNUS. . . io, nocendo derivare 3 Nux Cimbris cot dicitur vel nut i quo non mirum est, Latinos ore. Nux fecisse, cum Allemanni quoque inde forment. Quamobrem obscura non est vocis ratio, ii conssideremus quid nosti per ω mega designet, quod neccilitatem si- nobi. gnificare scimus. Huius conuertio . con nihil aliud est, quam ostendo: propterea quod necessitas nihil non demonstret aut doceat eorum quae homini sunt facienda: iuxta 'illud ab Euripide dictu in , hominem necessitate sapientem fieri, quantumuis tardo ji- , δε- sit ingenio. Fortur Archytae Tarentini versus idem affirmans, quo de Plutarchum v-
χ a πά -, τ οῦ οὐ χρε- - ανευροι. Bene quidem haec de votissime a priscis Graecis traduntur, sed tanto compendiosius, quanto maiore arti scio in Cimbrico sermone haec sententia una syllaba de tribus dumtaxat litteris continetur: quibus non hoc modo ollcnditur, necessitatem docere: sed illud etiam , frustra doceri, quae non sunt alicuius necessitatis. Sic enim voces liae prorsa & versa sunt inter se connexae, ut vestigiis retro lectis utrumque discamus , dea necessitate doctrinam proficisci, Ze contra ea dumtaxat esse demon stranda hominibus , quae ad aliquam pertinent necessitatem : qua posteriore parte omnes supe uacaneae citrae proscribuntur. Quoniam igitur Carva arbor plurima nobis adfert ad vitam necessaria, quae modo sunt breuiter indicata; & praeterea res eas nobis exemplo suo ostendit, quibus ad Reipub. salutem in primis opus est; merito nomen accepit, quo partia quaedam necessitas signiscari videretur. Quemadmodum enim noctvocali longa necessitatem signat: ita not vocali breui Caryon , a qua voce Nux Latinorum corrupta , de genitivo sortasse, qui facts cii, occatione si impia. A Coot itemst nul l id est, utile : eo quod hoc paullo minus iit quam necessarium : a quo si nucem
de auctis, non male omnino seceritis. Verum mihi placet prior ratio, non solum utilitatem complexa, sed propius etiam ad necessarioria in demonstrationem accedens. Nam ipsum nomen de orisine sua dicere videtur. qui suavitatem quampiam velit degustare, ei necessarium este, ut per acerba, amara, dura, ct multos anfractus ad eam pertingat. Videtis ac modo quam elegantes rationes utra l. vox de Graeca Je Latina habeat, si ad primos suos natales reuocetur; quibus non tantum nucis natura, sied synal, lira etiam admonitio apprime cum ad reliquorum omnium , tum maxime ad conii gatorum vitam utilis continetur. Habemus itaque caussam ob quam nuces in nuptiis iaci consueuerint inde sero intelligimus, cuius generis sutrint carmina Fescennina, quorum hae comites cum essent, nihil aliud dicere vidcbantur, quam suaves quidem
esse matrimoni) fructus, sed cos multis dii scultatibus includi, quas necesse sit perrumpere, si illis sit fruendum. Idem prope significabat nux pineat nisi quod copioso suo semine fauiliam praeterea in
omen numerosae sobolis habere videretur, Se hoc etiam adderet,omne duritiem & mo ' lestiam,per quam ad conii igh dulcedinem peruenitur,calido amore esse vincendam de mitigandam, haud aliter atque semina e Cybeles pomis calore depromuntur, quo durissima septa facillime dehiscunt,nullis alioqui machinis apericda. Frequens auto Tha- τ is
lasti; acclamatio in nuptiis fieri consueta omnium onerum communionem coniugatis clamatis in
ingerebat, quo monerentur, nihil tam graue altrii eorum euenire posse ob quod legiti-mum matrimoniti rumpere liceret: quod Christiani etiam in iugali contra uia ab viro. id a M. . que volui sponderi. Plutarchus enim frustra de lanificio cogitauit,falso sibi perluadens, primam Romanorum linguam Graecam fuisse. etsi alle-last idem est quod ad omne me
onus, unde Thalassumomen corruptum. Hymen vero ad viri custodiana sipectabat, eo ς quod hic caput esset, nec Caluus ei te posset, nisi de uxor salua esset, cuius custodiam 5c vati. Omne onus in se Icccperat. Dii mancnim, ut Doricos pronuntiatur,sue Deus ipse siue V or ei ministe dicitur, quoniam virum custodiat&tueatur. Sed haec alias de ordinatius et ' de copiosius. Rclinquamus modo nuces. FALKEN. M irifice me. quae de nucibus di.
xisti, delectarunt: nec video modo quid ulteritis mihi de pomis dici optem. COROR Non pauca restarent, si de omitibus csset sermo habendus: sed hoc dum- taxat in iis vobis puto placere, quod faciat ad antiquitatis cognitionem, quam hic nobis propoluimus in Propertio examinanda. Nihil igitur de carycis, palmulis caryotis clientum viliorum isti enas, nihil de oliuis, orchalbus, radiis, pausiis, aliisque id genus di-
676쪽
ccndum : quae si persequenda essent sigillatim , dies nos deficeret. Arbor tamen illi
s. --. quam procul video, nisi me oculi fallant, Sorbus est, quam Latini nostro quoque ii mine hactenus appcllant. Nam Boiir-uarii acidum vinum notat id quo S at uim .quod acidi vini habeat saporem , atquc adeo succo suo vinum a mulctur: quod virgilius ita cxprestit, ut nominis rationem sciuisse videatur: me noctim ludo ducunt, ct pocula Dii Fermento atque acidas imitantur vitea sorbas. Videtis'ne quam apte nominis ratio rei signiscata δί naturam de usum expresserit. dum Sorbum acidum vinum sumus interpretati Surit in hoc genere Torminalia, v cata quod torminibus siue dysentcriae medeantur; quorum vibor soliis suis Platanum refert. Sed satis de Sorbis atque in uniuersum de malis. Transeo igitur ad Propertium , qui duabus nominis Vortomni rationibus rei chis , tertiam addit, quam vi vcram ipsi Deo tribuit, prioribus ad mendacem famam relegatis: Vendax fama noces, alius mihi nominis index De sie narranti tu modo crede Deo. Opportuna mea es Iis natura si ris,
In quamcumIue velis, verte, decorus ero.
Caussa nomenclatum , quam hic late persequitur, aeque est atque priores falsa, uti satis liquet ex iis quae a me dicta sunt: quibus apertum etiam reddidi, qua ratione omnis ornatus Vorto innum deceat; non alia nimirum . quam quod Deus omnis felicitatis auctora que paratus sit & promptus ad cuiusuis vci generis vel artis homines benigni late sua, ita iis quae faciunt, promouendis. Mendax quis iit, noctes Atticae docuerunt, illi hoc nomen impingentes, qui consueuerit contra loqui, quam mens sentiat. Vnde igitur clymon 8 Num sorte a mente, per antiphrasim, ut Eumenides dictias aiunt Mihi non fit probabile . ut qui putem ex mon-ett. Cimbrico sermone vocem hanc ortum habere. Iunii tet periurium significat, quod vulgo nec bene scribimus, nec bene pronuntiamus. Est enim mitti ea proserendum, diphthongo conuersa; coquod suciniit opinari, as non quod eli diico: su: tu vero sal sum, de unitatem vitans, a miti dess,vito.&Cn' unum. Hinc Wicii ret falsiam iii ramen tum, eo quod in ipsi, utra ciui & unius concordia vitetur. Eodem mici allit, id est, mendacium: quoniam aliud dicitur,aliud cogitatur,vitata nimirum unione sermonis ac cogitationis. Hinc Latinis mcnda , pro diphthongo, qua carent, secunda vocali retei i ta . Fama nobis fami dicitur: Latini opinantur a sor, quod salsiim i cum de Graecisis uia φ re dicatur. Nec item Graecis a φημὶ, quod idem cst quod loquor . Nos scimus f sto mam esse id , quod inter homines iactuur, inccrto auctore, quod cum nec in hoc sit nec in illo fixum, in aere videtur esse. Hinc volare dicitur, ut in Argonauticis Orpheo attributis, φημη οε διία Γ δ Due A. εἴσω. Quoniam vero aer δί celerrime sertur. 5c a terra ad canum pertingere videtur: sca Virgilio descripta est Fama, t neutrum horum sit neglectum:
rora a s. i. Fama matum, quo non aliud velocius τί mn, ' ob litate muci, vir que acquiris eundo Parua metu primo , mox sese arto It m aurio;
Ingredituri splo, cr caput inter nubila condit. Verum quo certius fi it Famam ab eo in acre constitutam esto, perinde atque ii stratessere de ea loquuntur, Theocriti cum Virgilio collationem adducam. Ille enim
Partem at nam venti diuum refcratis au aurbs.
677쪽
Nic videre licet, ventos pro sarria positos esse, quam tam diligenti antiquitatis obseruatione seia totus obstupesco, cum nequeam reperire, qua via tam propc ad veram nominis rationem accesserit, ut famam perventos tamquam subiectum siue materiam
definiuerit. Quid enim aliud est fami quam mai-I nn id est, venti vox, liue vOX per ibi,s.lim allata it autem ex duplici digamma nostrati digamma Eolicum, ad lenio citi divi c mi potitioni si,num comparandian clim mollius iit satiri quant a Diacm. Fuerunt qui putarent Rumorem de Famam discrimine quodam dissidere : vertim illud assignaredi incile citat Latinis, cum utrumque nomen nostratibus sit vernaculum. Rumor cnim tum irima cile incipit. cum iam in populo ita inualescit, ut iam latissime omnium auribus inii,net. Nos tamen hac voce non te utimur, nisi proca fama quae homines uisi.
quadam i nus conanaouet atque perturbat. Componitur a cium &I or quibus vocalis auditus late in omnem partem sparsus notatur: qua de caussa pro murmure saepiusta commotione apud nostros, quam pro fama, usurpatur: quamuis de utroque dici possiit. Et haec quidem obiter de Fama de Rumore, quo cernatis, unde Latina lingitae origi- . . nos i ut pctendae; quas in singulis fere nominibus per uestigarc possem. nisi de prolixi-ratcm vererer, S scirem plurima siccsse corrupta, ut vix tenuia priscae lingiuae vestigia retineantur. Nam & Nomen a Cimbris venit, quis acin pro codem dicunt, sed illo N ηδε seruato artificio, ut vox versa uni de scopum nominis Ostcndat. Quorsum cnim n men misi ut nobis imaginem rei, quam significat, repraesentet, quod suam vocatur: a At ια. quo Moneo Latinorum, cum illi peccato, quod primam ivllabam habeat correptam, quam longam cile oportuit. Sed de hoc alias. Pergat Vortomnus. IAdue me Cos, , sim non dura puc , ,
Me i virum fompta quis neget esse toga'
Coas vestes pellucidas fuisse, de easdem bombycinas, ex Aristotele& Plinio clarum, o. tribuentibus earum primam texturam Pana plidae Coae, Plati, ut Aristoteles habet, si lic: e quo codex Plinianus Latoum secit. Procopius de Theophanos Byzantinus e Serum 1 .mι. oregione, quam tum Turci pullis Ephthalitis occupabant semen vermium, qui se cum μ' i texunt, iustiniano primum allatum sutile tradunt. Quid igitur de Pampluta dicemus, quae Scipsae bombycum, de quorum gener cvcrines indici siunt, textu telas seci se ab Aristotcle perhibeturὶ Ego id expertus tum, alias quoque crucas cilla , quae domunculam sibi sepulchralem texunt, e qua tandcm rediuiuae prudeant: inter suas maximam vidi minimi digiti longitudine, in cuius dorso cvanti coloris gcmmae pulccrrimis Tura cicis , ut vocamus, simillimae eleganti ordine dispositae cernebantur, quae non moti s mitis, sed aliis satura, perinde atque erucae Sericae, totam suam perfecit, in qiti stridor lapillotum videbatur audiri, interea dum sese intra loculos suos volueret. Crediderimilaoue Pamphilam ex eiusmodi erucis , de Quibus, 't vulgaribus. Aristoteles scribit, 'estem bombycinam fecisse quod sortasse ae cui ulpiam relatu audiuisset, apud Scras quoque non ex arboribus depecti, sed ab crucis fila deduci. Scimus arborem esse cuius Lux lanas inuoluit, e quibus telae fiunt mollissimae, hoc tempore Cotoneae dictae: quae re vox si antiqua est, vi videtur, significat ab hac lana arborea gregem defraudari suo honore eo quod mollior sit de delicatior multo quam lana ouilla. Quis non miretur hanc sero virm etymologiam tam insigniterquadrare, tamque luculentam lanae arboreae laudem con tinc re Atqui desinat mirati, si Serum nomen examinet de Cimbrorum lingua in qua exstiti reri quo seminandi honor significatur, fit alter/ proco quod est, excellenti quodam modo semino. Vnde Seerus Dea frumenti seminandi, ad frugem producendi: ex qua voce Ceres Latinorum, mutato sibilo in tertiam litteram , uti in Noceo Coo ria. a roa nostrati, cui contrarium Poli. zore autem apud nos sere D recipit, eo modo quo dicimus adicii de M ibin omni Ma tribai amicia dc Nidm dc infinita alia: Qua sor- Dirin. ma dicimus Sicani de zmiciis a ter de rob quo pro eo utimur quod Diogenes dixit se hominem seminare. Finis autem omnis praestantis&lio noratae sationis est, ut caincrescant A assurgant quae sieruntur; quem vox versa mox indicabit, si ex Pret facias ea. Vermis ergo qui ieri cum nere consueuit, ait et dicitur, quia excellentissimo modo
senens sui propaginem scrit, scipsum prius matrici includens, vcluti sepulcro securi stimo, e quo paullo post rediuiuus ex sergat: quod posterius versa dictiuncula denotatur, cum ciui ad vel bum significet surgebat. Vtimur citam sero praeterito imperfecto ad
678쪽
nomina ea fabricanda, quibus perpetuum aliquid indicatur: uti fit in Serum generatione. Vcrinein autem Serem vocati, Pausanias in Eliacis tradidit ad hanc sere tentenim. tiam: Cannabem quidem, linum de byssum serunt, quae gentes idoneum ad iure le-renda solum colunt: Sed enim quae fila ad textrinam usurpant Seres, ea nulla cilii pusunt. Nascitur in corum terra vermis quem Serona Graeci , ipsi longe alio appellant nomine . Haec quidem bene Pausanias: si verum est, alio nomine vermem apud scias u cari , quod mihi numquam persuadebit; cium toti genti a vcrine nomen datum c ire videatur. Ceterum quae deinde addit de educatione, vanissima sunt, 5 ab impollore quoniam Graeco scraptori obtrusa. Quo minus mirum est, Virgilium verae histi, laebuisse ignarum , cum multis ante seculis vivis excesserit, quam ulla ccita Serici conficiendi notitia vel ad Graecos vel Latinos potuenisici. Vixit Ammianus Marcellinus post Valentis Imperatoris caedem, homo perquam curiolus rerum cxterarum, i ii tuo tempore Sericuli, scribit a nobilitate, cuius ante in deliciis crat, ad infimos quotquosne discrimine transii sibi de hic tamen de Seribus agens eandem habet de alborum velleribus cum Virgilio sententiam, sicca iactate:
V ut foliis depectant mos a Seres.. Q uid quod ipsi Turci obstupuerunt, dum apud Iustinianum vermium educandorum& Setici consciendi rationem inuenirent: tanta nimirum cura suit, ne huius quaesius ampli limi communio ad ceteros mortales transiret; qua nunc ita late sparsa cii pers, Mi v. -υ univcrsim Cibdin, ut vix linum ipsum sit communius. Qua inobrem non est operae vi-y lius pretium aliud hic considerare , quam ipsum nomen ut antiqui limum , ita cola- istum artificio, ut nobis palii genesiam qualidam contemplandam os sciat; quae, ii Jxndaliud, in omni rerum natura non paruam trabet admirationem, dum vermis quasi iam vitae latur sese viuuin tumbo includit, in quq ipsius corpus primum coriumpatur; deinde ili penda metamo phosi rui sus in ipso sepulcto vitam accipit. de terebrato valido a m x H. textu, cui scite incluserat, in lucem prodit, non iam ut prius longus vermis, sed bombyκ alata: quae deinde rediuiua, nec volatui nec pabulo indulget, sed in solam venerem incumbit, atque id tantisper, dum rursus cmoliatur, sisto sonu ne sol :cto, sed tam copiolo,
ut a singulis matribus centena frequenter oua ponantur. Vertim ite putetis una nocte aut una die tantam sobolem cicari, quatuor aliquando diebus in complexibus permanent, ipso Ioue Herculem apud poetas sciaci ante hac parte superiores. Ceterum quid ego vobis saec, quos scio hoc in liuificio me esse peritiores ρ Mihi hoc dumtaxat fuit
notandum, hanc excellentiam seminandi, cui tam diu incumbunt, nullius interim alterius rea memores, neque poriis neque escae, pzr non cia Ditet eleganter cile expressam : deinde cas, quae modo generationi totis viribus ad mortem usque incumbunt, non ita dudum invitam rediit e ox versa declarat, cum latea nihil aliud sit. quam su gebat, quali diceretur, Bombyx, quae nunc in generando omnia animalia superat, nollita dudum a morte & sepulcro surgebat. Videmur i) qui nomenclaturam hanc dederunt, homines admonuisse, Deum, qui debitillimis animalculi, hanc corporum dat resurrectionem , cum humana corpora non perpetuo deserturum . Nec absurde facio, dum Cimbricum nomen esse dico quandoquidem Seres scycliae suerint,&Scytharum lingua locuti, quam Indoscythica nostra Cimbricam csse tradunt. Quid rogo poteth hoc vermiculo in generando cilla mirabilius' quid mirabilius it cm,quam poli mortem e sepulcro prodiisse rediuiuum s Num crgo ulla vox possct inueniri, quae utrumque horum clarius dei ignaret, clamis aperireti Dignostimus admiratione hic naturae circulux de recursus, ad quem denotandum haud si io an quisquam mortalium raris artificij vocabulum posset fabricari, quod tanto quisque magis admirabitur, quanto accuratius diutiusque considerabit. Nunc satis de Cois vestibus, quas Bombycinas, de Sei icocile, non vero Bystinas,ex his perspicuum euasit. Solent autem molliores feminae apud Romanos his uti, non citra Satyricorum dia Senecae ctiam ditissimi morsus, quos nihil
attinet nunc resurre, cum huius tempzitatis muliere, omnem superent in luxu reprehensionem. Quod Pi opertius de toga vitali dicit, nihil habet dignum annotatu, uti nec illa quae sequuntur: Da falcem, torto frontem mibi comprime Iano: Iurabis nostra gra rava sc D m. M.
679쪽
Corbis cr imposito pondere , mcsor eram. Poenum Grammatici a scenore deducunt. Mihi placet a Cimbrica voce Doe dici, mu- mi tata adspiratione in digamma: vcluti in lena pro Helena : atque eo non ipsum gla-inen i implicitcr, aut certam herbam , quam Gota lani scii nominant ,& ad boum pabulum ierunt, vocati; sad omnem herbam quae ad conseruandum quod Iasini dici- uφu n. mus, secatur. Gramen vero dicitur a nostro Orar, quod a celeritate crescendi nomen habet,qua ii Gera a. Corbis inomen hic conuenientissime etymologiae usurpatum. Nos ora ei in Cor dicimus,a Cor illis per syncopen,id est, frumcntum cleuosiue porto quamuis is nunc iere generatim sumatur. Sobrius ad lites . at cum eu imposta corona, coit.
Clamatis caput et ora subesse meo. Quae in soro ad tribunalia gerebantur, a sobriis sebant. De coronis quas in compotationibus sumere solebant, latis multa chim, ibi , tum apud Dipnosophistas habetis.
Coronam autem noliras esse vocabulum, alias declaraui, compositum e Car, de ron per Ce a. concisonem, quod proprie tempus notat, S deinde circulum vel caris imponi,vel laeto& cato tempore sumi consuetum . Vinum item a Iogia, dc hoc a Mim dicium csse, In- ν -- dos thica docuerunt.
Cinge cadiat Amtra, b eciem furator Iacui: Fura or Phasi si modo plectra dabis. De Baccho quid sentiendum sit, Indoscythica mea demonstrant. Verum quoniam sacra vocabula diuersis Dei beneficiis significandis principio ificta non stolium ad homines 3c angelos Dei ministros, ut illic dixi, sed ad naturales etiam caussas, quibus Deus
dona sua mortalibus diitribuit, translata sunt: necesse fuit Soli, uti plurimarum in his sinitia in serioribus rerum cisectori, quam plurima nomina diuina commodarc. Quoniam isti. ' 'U' tur Sol vinum maturat. Bacchus; quia omnia reuelat, Apollo: quia omnibus suppeditat alimenta, Phoebus: luia ipsius discessu vitalis animalium calor perit, Iacchus: quia ictrae comas a nobis recedens abscondit, Mithrai quia in signis hibernis currens orbis nostri custodiam odisse videtur, Atys vocatur; de similibus de caussis tot fortitur nomina quot ipsius vel praesentiae vel absentiae adscribuntur incctiones. Atqist his caussis naturalibus 'v' in elementis, S corum quae clementis constant, commilitone vim suam exercentibus, tot si int apud insanos homines Di; exorti, quot vel de nominum, vel de euentorum varietate lucripetae fiscrorum pseudicrophantae potuerunt comminisci. Hoc malo totus nia T. sere orbis fuit inse bis, omnibus ab ipso creatore ad creaturas, 1 pessimis impostoribus isti '' seductis i cuius erroris impietatem D. Paullus philosophis obiicit, qui ctim per caussarum resolutionem ad unum Deum peruenircnt.ab co tamen retro delapsi creaturas Icrrimae caussae instrumcnta pro Deo adorabant; tanto grauius in eo, quam vulgus in i cium, peccantes, quanto facilius cernere poterant, quam longe ab ipso uno aberrarent.
Iacchus igitur idem cli cum Bacchi, quia utroque nomine Sol notatur,sed illud nomen vim in eo significat qua omnia nat . a citissime consenescunt & abolentur,quae cursu suo in circulo o liquo ad interitum videtur urgere: quod qui sit intelligendum, ab Aristotele petatis. Nos vocem sic interprctamur, ut aliud non sit Graecis Iacchos, quam no- tiri is vicibis I amnis id est, Deus venationis, siue Deus venans, persequens, dc omnia sugans :quod quoniam Soli hiberno maxime conuenit,vitalem calorem animalibus de stirpibus auferenti, Mithrae quoquc nomine Vctorcs notarimi, quod fit a sui uitiari per nicta- a . . ema.
thesim Syriae familiarem, in qua pro Aleph Alpha, pro Dalet Delta pro Cedem Cadina,&similia pro similibus dicuntur Ei tergo Muthra sive Mythra, quod idem est,
pro annis a quo coinc abscontio de occultatio signatur: qua de caussa pro tegmine capillorum ponitur; qui quoniam mulieres in axime deςent, mythra frequentius pro mulierum ponitur ornamento. Hinc Vortonanus dum fit ut ab Ouidio Pomonae amore accensus, se in anum mutasse, quo ad nympham liaberct accessum, myttuani
In etiam picta redimitin tempora mythra, Innuens baculo, politis per tempora canis, lauit anum. Deiani
680쪽
Deianira item Herculi obiicit: Auctus es hirsutos mi ira res ire capisios. Vc rum viris ctiam in usu fuerunt, maximὰ apud barbaros, quorum exempla, quae plurima sitiat. vobis aeque atque mihi nota. Hic sussicit vocis originem , dc veram vobis cistesdisse scripturam. Bacchus igitur uti lacchus est venatui indulgens, mitra d coratur, atque adco ab ipso capillorum ornatu nomen lunait: piopterea quod dum sese a capitum nostrorum verticibus longe subducit, non terra: modo comas dcprimat sed sitas ctiam frequenter nubibus occultet. Hoc habitu mitram Romae in subterranea crypta O in lac genus animantium persequentem vidi, pictura adhuc tot saeculorum situnc dum deleta , immo egregie adhuc plurima ex parte colores s uos de figuras tuento. verit in fabula fle Iaccli de Mithra, auctorumque de iis vel consensus vel controue ita alias a nobis copiosus explicabitur, nisi ante nos quoque venator hic occidat. M. possunt alioquin ex his pauculis omnia quae de iis singuntur, enucleari. Propertius certe doctius hic de Iaccho locutus cst, quam fortasse quisquam hactenus animaduem nauci ha- terit. Phoebo cithara & plectra dantur: propterea quod Solis adscensu, dc dcscensu,
radiorum eius cum cete iis aluis consonantia, totius naturae mundanae concentus tem
rhaebis, in- Peretur. Pli bi tamen nomen non a conccntu, scd ab alimentorum ope, qua Omnibus viventibus succurrit, datum est: con positione fama voi , id est alo:&Porti quo naturale signiscatur aduimentum. Quoniam vero Graeci v consonante carent, litteram sualia sono proximam subiti tuerunt, pro Liuiluut pcd e dicentcs . Non mirum H igitur, Phoebum armenta pauisse , quae minaquam pastore desinet, dum ulla animan tium vita durabit. Lentus cst illud, Fur nona suruo ed a φωρ Graecorum voce manascsc: vertam illud non indignum annotatu, φωρ non a τέ , sed a nostrati vocabulo ac siue pos venisse, ordine praepostero , qui frequens est in linguarum confusione. Eodem modo C nostrati nomine forni. Graeci sc runt m ra. sorinhnim Cimbricum est, per apocopen a scr-mati factum ,quo exemplar significatur, quas formari, id cst, praece
dens mensura, ad quam aliud deinde seri oporteat. Sed pergat Propertius: ibus impositus et enor; sed arundine sumpta,
Faunus plumoso sum Deus aucuplo. is callium usus, omnes norunt qui aves visco saliunt, arundinibus plurima foramia tabciatibus , quibus virgulae visco illitae imponantur, uti consueueriint: quod in turdis magno numero capiendis aliquando in Fregellanis ruderibus sum expertus: ad quam capturam altae arborcs deliguntur, quibus plurimae arundines loco ramorum, misismati- qui maXima CX parte sunt decisi, adliguntur: ad quas filhila ex alto illecti illabuntur,mpto p se' de cum virgulis, quibus visco conglutinantur, in terram cadunt. Faunus autem aucta inlisa. pio praeli det, quia in siilitis aues pic quo nidulantur. cstque hoc nomen sortitus, qu dutiti. niam situ atum Se saltuum praest utilitati. Nam marit init siluae signat utilitatem e qua
l. compositione Faunus sit , duplici digamma in F digamma Tolicum mutata , uti de in
inis D aliis, Mui Fama fieri modo dictum. Quamobrem liue Faunum dixeris, siue Siluanum s -- cundem Deum nominaris: quem non mirum cst Latinos inter maiorcs suos computalle : Quandoquidem principio omnia ipsorum loca siluarum plena essent, ita veris,.i hasta. Siluani filii viderentur. Siluas autem hastis, quas Picas Cimbri vocant, Je primum sibi
vindicarunt, de p6st lcmiciunt: quas a Saturno ea de cauila accepisse dicuntur, quia ab illo ius datum erat, ut & vacua loca de lituosa occuparent, ac ca hastis tum contra iuras, tum contra hostes munirent de tuerentur: qua de re fabula orta, Saturnum Pici, Picum Fauni . Faunum Latini patrem fuisse , quam Virgilius ad ignorantiam primorum Latini nominis natalium lcgendam accommod.iuit, causarum tamen Ob quas haec Faunin La- niantina facta citent, prorsus ignarus. Nolo hic latius pro eo ac res postulare videtur, p cuagati, fundamentum contentuς indicasse. 'Eis etiam auros cies Vortomnus, erus Tra uit alurno qui leve so us equo. Quantis studiis , quamque insanis impentis aurigarum sactiones Romani sotierint, exemplo de Graecorum ccrtaminibus sirin pto,nenio ignorat corum qui historiaru non sunt lenitus rudes. Desultores aurcin duobus cquis utentes, ut cx alicis in alterum