De viribus imaginationis tractatus, authore Thoma Fieno Antuerpiano ..

91쪽

rq DE VIRI Rus

quia tum organum non afficitur ut organum, nec patitur ab objecto ut sensibili, se tantum sicut unum corpus mixtum potest ab altero pati & alterari, stiamsi non sit animatum: nam nulla sensibilia , ut talia, insensum, ut sensum, aliter agunt, quam intentionaliter, ut bene disputat Zabarella in libello de iens agente eap. q. Non et jum alteratur alia aliqua corporis pars squia ipsa actio cognitionis non transit, sed immanet potentiae dc organo. Ergo nulla pars potest ab imaginatione alterari.

Probatur tertio , exemplo aliarum potentiarum cognoscitivarum, quarum nulla

in homine est activa : Sie visiva nihil aIiud facit quam suam visio nem , auditiva nihil

aliud quam suam auditionem. Praetet visionem & auditionem nullam in corpore nostro ab iis percipimus mutas nem t sive videamus, sive oculos, claudamus , eo 'dem modo constituti sumus. Visio, ut vi sio, nihil essicit: nec quia videmus ignem, ideo incalescimus 3 nec quia glaciem, ideo refrigeramur; neque videre res motas facit nos moveri; nec quiescentes, plus minii Gue quiescere. Idem in omnibus aliis sensi bus est manifestum. Non ped hoc , quod Iaginamur ignem, calidi simus. s nec per hoc, quod imagina inur glaciem, frioidi ; nec imaginando Stappetendo in-hensissime corporis albedinem, albi, aut nigredinem,

92쪽

IMAGINATIONIS. gys redinem , nigri simus 3 nec imaginando limpliciter motum, ideo movemur,aut im ginando quietem , quiescimus : quamvis per accidens fiat, ut aliquando moveamur,

vel quiescamus; saltem per solum a mim imaginationis id non fit. Qtiod si id a simpliei &sbia imaginatione fieri posset, pa talytiei intensissime imaginantes & appetentes motum, imaginatione sua se moverent 3 & febrientes imaginando frigiditatem, & siticulosi imaginando hamiditatem , & caeci imaginando sanitatem, frigidi, humidi, di bene videntes evaderent.

Quod enim aliquid per se facit, illud est natum illud facere semper. Accedit quod

nec naturae imaginationis, nec sensuum, aut uvius potentiae cognoscitivae eonveniat, ut sint activae. Quia sic animalia numquam illarum potentiarum operationes excreere, & nunquam quicquam cognOscere possent, quin semper mutarentur, moverentur alterarenturque : quod reliquas omnes animae actiones, & sanitatem, re statum corporis semper perturbaret, &

αει παθειαν quandam induceret.

Pco cuius conclusionis maiori intelligentia, res haec particularius eiu explicanda. Quapropter sciendum quod , si phantasia haberet vim agendi, & tam mirabilia opera praestandi , debetet ea facere per aliquam speciem motus 3 vel scilicer per motum

93쪽

so DE VIRI Bustum localem, vel per alterationem, vel auctionem , vel generationem , di praecipue vel per motam localem , vel per alterationem. Nam si phantasia posset alterare, posset essentialiter transmutare i & si non posset illud, etiam nec hoc posiet: nam generatio omnis a praevia pendet allieratione. Quapropter ut vires phantasiae perfecte . sciamus, specialius investigandum est An phantasia aliquo istorum motuum corpora possit immutare, & imprimis an possit alterare. Etenim si posset alterare, posset morbos dc aegritudines facere, nempe eos qui a temperamento pendent' ; posiet etiam inducere secundas qualitates, udi pote quae pendent a primi s; posset esse causa produc ionis & generationis variarum rerum 3 & posset mirandos facere effectus in illis corporibus, sive proprio sive alieno, ad quae ejus potestas extenderetur. Est etiam videndum, an possit corpora ulla localiter movere. Quia si saltem posset mo vere localiter, posset applicando activa passe si vis multa praestare. Quo modo & voluntas angelica, etsi non habeat vim alterandi, quatenus tamen habes vim loco movendi,

nihil non potest. Si localiter per se movere posset spiritus & humores, posset morbos ex intemperie curare 3 posset etiam produ cere, activa passivis applicando ue posset facere morbos in conformatione, di factos cu- , ' Iare 3

94쪽

IMAGINATIONI S. s rare; posset surdos facere audientes, re caecos videntes, humores in membra impellendo vel amovendor de inducendo qualitates primas, posset etiam inducere secundas , & foetum variis coloribus fgnare. SLetiam res externas movere posset, posset etiam quod dixit Avicenna) & homines, Zc animalia fascinare, elementa turbare, M ventos, pluvias, & tempestates ciere. Qua propter ad sciendum an aliquid istorum facere possit, videndum, an possit alterum illorum motuum ciere. Imprimis ergo quaeritur ' in Q u BZ s Τ Ι Ο V.

phantasia possit ullum corpuI movere suo loco. ET videtur quod sic, primo authoritate.

Etenim Aristol. 3. de anima cap. Io. dicit, phantasiam di appetitum corpus proprium localiter movere. Et lib. de communt animalium motu, dicit cogitationem, vi stim, voluntatem, selectionem,cupiditatem animalibus motum adferre. Et D. Thomas pari. 3. quaest .i I. art. 3. ad 3. dicit, quod

imaginationi, si sit fortis, naturaliter obedit corpus quoad aliqua, puta, inquit, quoad casum ε trabe; quia imaginatio est nata esse principium motus localis; ut est, inquit, 3. de anima. Et Cajetanus de anima.

95쪽

si DE VIRI Bus cap. s. & plerique Thom istae dicunt, quod imaginativa sit principium motus localis,&quod ipsa eorpus animatum effective m*veat, quoad motum voluntarium, & praeter eam nulla sit alia specialis potentia lo-

Secundo probati ratione. Quia, 'quando imaginatio vult aliquod membrum m veri, statim illud membrum movetur; &cum vult ut a motu cesset, statim etiam cessate adeoque pro nutu & imperio, di quando & quomodo oc quantum ipsa vult,

membra moventur e Ggo moVentur aphantasia. Sequela probatur : nam si a phantasia non moverentur, sed ab alia aliqua facultate , non penderet motus corum

ita absolute ab illa, sed solum a dispositione suae verae & essicientis ae proximae causae, seu illius facultatis a qua moverentur. Unde videtur, quod phantasia per se & essective moveat ipsum corpus prosprium, seu ipsum corpus animatum. Uidetur etiam quod moveat corpus alienum, nempe spiritus & humores. Etenim propter actiones phantasiae spiritus Ec humores celerri me, modo huc , modo illuc, in corpuite moventur. Ergo m Ventur aphantasia. Etenim imaginando terribilia, homines tremunt, refrigerantur, pallent in syncopen incidunt s. imaginando iucunda &laeta, rubent, incalescunt , oculi

eorum.

96쪽

IMAGINATIONIS. 93 eorum fiunt flammei & radiantes, saepe extemplo moriuntur 3 imaginatione veneris, coles extenditur. Hoc non alia ratione

contingit, nisi quia propter ejusmodi cogitationes spi ritus & sangu is quam celerri

me, intro, foras,sursum, deorsumq;move tur. At nihil aliud videtur eos movere,quaulae cogitationes & imaginationes, imme diate enim post tales cogitationes ita moventur ue & nihil aliud videtur mediare , a quo dici possint ita moveri: ergo phanta sia illos movet. Hoc dicunt de tenent Co- nimbeticenses, Thomas a Vega, Valesius, Picolo mineus, dic. conelusio XXI. Phantasia per se non movet secundum locum cripus proprium

seu animatum. Probatur conclusio. Membra corporis, ut ostensuavest conclusione x G. vel move tur motu voluntario, vel naturali. Phantasia non est causa motus naturalis, ut omnes

fatentur, quia ille motus non obedit phantasiae, sed fit a propriis potentiis naturalibus motricibus; non etiam est causa motus voluntarii membrotum. Ergo nullius. Quod non sit causa motus voluntarii, pr batur e quia causa eius est potentia quaedam locomotiva a phantasia distincta, ut medici tenent; vel saltem est potentia an 'petitiva, quae etiam est a phantasia distin-

sta, ut tenent plerique philosophi ergo non est phantasia. Pro

97쪽

DE VIRI Bu SPro hujus quaestionis intelii gentia , quia est valde dissicilis di controversa, est nota

dum , ad motum concurrere tres actionesse mutuo ordine necessario consequentes, cognitionem, appetitionem, & motionem.

Etenim motio est ad aliquid prosequem dum vel fugiendum: non prosequimur gutfugimus, nisi quod appetimus aut declinamus ς itaque concurrit appetitio : non arpetimus, nisi quod cognoscimus ; itaque concurrit cognitio. Prima ergo est cognitio, inde sequitur cogniti appetitio, ultimo est appetiti prosecutio, quae fit per motum: Non est dubium, quin cognitionis causa sit phantasia , & in hominibus etiam inteli

busi sed est quaestio, quid edat duas reliquas actiones, an phantasia, an aliae potentiae peculiares. bi phantasia eas ederet, equidem vere esset causa motus membrorum di si non, sed sint aliae pote lae quae eas edant ubique , nec phantasia potest dici

motus localis causa: at sunt aliae: ergo phantasia non est causa ejus. Subsumptum pro batur : Phantasia non est causa appetitionis, sed propria potentia appetitiva et ergo cum appetitio mediet inter cognitionem &motionem, sequitur phantasiam non movere, sed proximius movere ipsam appetitivam. Quod autem phantasia & appetituva sint potentiae diversae, docet Arist. 3. imae text. as. & a. & 6. Ethic, ca P. G. R

idem

98쪽

idem docet Galenus, & Plato, quippe qui

pilantasiam in cerebro, appetitum irascibi lem in corde, concupiscibilem in hepateposuerunt,&D. Thomas pari. I. quaest. 8 I. arr. I. Et probatur ratione. Quia cognitio itendit in verum, appetitio tendit in bonum : at illae sunt rationes objectorum formaliter diversae: quare ut di potentiae sint diversae est necessum. An autem appetitiva tantum faciat appetitionem , an vero insuper membrorum motionem , dubium est. Plurimi di eum appetitum facere utram que, & appetitionem & membrorum m tionem ; & illas esse duas actiones ejusdem potentiae, se mutuo necessario consequentes: & ita appetitivam & motivam esse unam & eandem potentiam, formaliter tantum distinctas; Sc ratione qua facit appetitionem, dici appetitivam , qua vero movet membra, dici locomotivam 3 & praeter appetitivam, nullam esse aliam locomotivam ab illa diversam. Et hanc sententiam tenent plurimi philosophi, & putant esse Aristo tr 3. animae cap. Io. & lib. de commu-

nranimal. motu; ubi videtur expresse ponere appetitum esse principium motus voluntarii. Verum ista sententia non. est vera: quia appetitus non efficit per se motum elicitive, sed tantum imperative. Praeter appetituto autem est insuperadhuc alia potentia membris inhaerens, quae per

99쪽

s6 DE VIRI Bus per se proxime est exsecutiva motus, di illa Vocatur potentia locomotiva ι ab appetitu plurimum diversa , di a medicis vocatur motiva animalis seu voluntaria, di utitur nervis di mustulis ad suam actionem eden

dam.

Haec sententia est Galeni vatiis loci in libris de usu partium di motu musculorum, de causis symptqm. de locis affectis, dic. dc eam sequuntur omnes medici, Fernelius, Thomas a Vega, Valesius, & reliqui omnes. Eam quoque tenet Aristoteles loco citato 3 ubi. dicit quidem, appetitum esse principium motus, sed praeter eum diei: adhuc esse aliud. Etenim textu ues. dicit tria esse quae movent illo genere motus: primum, quod movet immotum , ut obi ctum seu bonurisapprehensum; secundum,

quod movet motum, ut appetitus, movetur enim ab obj ecto re movet; di insuper dicit esse tertium movens , adeoque proximum, quod dicit ipsius appetitus esse instrumentum, & in singulis membris esse quaerendum. Per quod nihil aliud intelli, git, quam potentiam locomotivam cer bro & singulis membris, ac maxime musculis inexsistentem, & ab appetitu diver sam. Eandem sententiam etiam manifeste tenet D. Thomas in opusculo q3. c. s. ubi dicit quod appetitus imperat motum secundum locum, aestimativa diligit, motiva

100쪽

exsequitur. Quod etiam multi alii philosophi, ut Zoares, Uasqueet, Conimbricen

Et probatur ratione. Primo , Appet, tus facit appetitionem, ergo non facit motionem. Sequela probatur. Nam illae actiones sunt diversi generis :& appetitio est actio immanens s motio vero eu actio tran-- siens. Probatur secundo: Aliqua animalia sunt Ruae habent sensum di appetitum , & ta-

meu non' moventur: ergo appetitus non est causa motus.

Tertio : Si appetitus esset causa motus, motus non postet neri sine speciali applicatione, advertentia, ac actu ipsius, nec mo rus posset praevenire appetitum Ec cognitionem. At saepe fit motus nobis non vo lentibus; saepissime sine advertentia, deliberatione di cosideratione. Ergo nia fit elici- 'tive de proxime per se ab ipso repetitu. . Quarto : Certum est, quod appeti smotum imperet: at de ratione actus imperati est, ut non fiat elicitive ab illa potentia a qua imperatur, sed ab alia r ergo Sic appetitus excitat etiam potentiam visivam aclvidendum, phantasiam ad imaginandum a ipse tamen non est elicitivus actionum ill rum. Sicuti ergo illos actus imperat, Scnon facit; ita consentaneum est, ut cum imperct motum , ipsum quoque ron faciatq