장음표시 사용
241쪽
a Brutus quoque desperatis afflictisque rebus, Pu cerneret Antonii exsercitum victoria exultatesolus in edito quodam saxo aliquadiu sedit. ver, seque Homeri Iouem malorum omnium causam praebuisse asserebat, ut aitPlutarchus, velut latinorum quidam scutant,Homeri versu conqueestus est ad hanc sentetiam. Sed mea parca tenax , latonsque obruit infans. Apollo enim in Philippesi acie ab Antonio pro tessera militari cotra Brutum datus fuerat. Mox vero brutus in penitiorem locum se abdidit. quo mortem sibi intulit, extremaque verba ad hanc sentetiam protulit. iustos atque optimos viros iniqui perdunt. sed de pavore hactenus.
D DE CONTURBATIONEM TITULUS SEPTIMUS.
UNC vero conturbatio sequitur,que ut ero definit est metus excutiens cogitata, Utrine quidς i iustitio
e Xponit. perturbat enim consilia cogitata omniatur φ- bida,& ambigua reddit mentemque in Vatias cogistationes distrahit. Stoici autem dicunt conturbatio'nem metum esse angustiorem animnm facientem& dissicultatem in rebus gerendis praestantem. Hac animi perturbatione vacare debent quam maxime reges,ac principes omnes. est enim fortitudini omnino aduersa. cuius ossiucia in rebus omnibus praestare debent.
Exercitui quoque qui praeest, unus in se habet omnium vices. Nam si verum est quod Epicrates de re militati disserens scripsit. exercitus quasi ειε ei aanimal quoddam est homini persimile cuius caput sit imperator acies ina Stais.. ,
strum pectus,ac throrax. Pedites manus equites autem pedes,conseques erit . ut sit in corpore conturbato, commotoque capite membra reliqua
nullum ossicium praestare possint. Sic perturbato imperatore exercitus omnis fluctuat periclitatur,ac petit. Expositus quoque fortuns est, veluti nauis reflantibus ventis contrariis si gubernator ab ossicio suo cessat, nec clauum pro suetitu motu sorti animo huc atque illuc versat, impellitque Immiosi, ea Nullum constatis ducis aut sortissimi militis munus omittat oportet illς eicitus ossicia qui rei bellicae praeest. Occurset timentibus retineat cedentes, adsit fontibus spe,cosilio manu,nutu. voce hosti sempinsgnis sit, suis aut cospiseu' appareat,& ardore, praesentiaq; animi in oe opus feratur. Flagrates oculos circu uoluat tru ei voce icrepet.& nuc minacib nue bladis verbis milites appellet Ut magis e re esse arbitrabitur. At Pu a pugna ocisi erit arma paret iperator oportet,alloquatur exercituu milite feratan Ore vulgi agat, rumores hauriat, praeterita instatia futura pati diligetia meditetur secreta umbracula fugiat i propatulo,atque aperto Vescitur,literas diligeter legat, ' . nuntios audiat,neque illos nimio terrore perturbet. ignaui quidem impera toris est nolle aduersa audire. 8c nuntiis adeo perturbari, Ut a ratione discera dat. Magiis quidem constantiae est aduersis nuntiis non commoueti, conaturbarique,& animi affectum subitumque motum ex Uultu non prodere. ne
Hinc illud virgilii documentum, SPEM vultu simulat, premitaItum Virgilius
242쪽
Orde dolo Mn. Expedit enim ut simulent, aut dissimulent imperatores
nonnunquam,quum res exigit.quamuis Vtrunque contraveritate siti equidem maius periculum ac damnum ex otitare,quam ex mendacio oritur. hoc quidem Cicero manifeste concedere Videtur quum est. itaque nusquam divitebor multa me ut ad affectum bonorum consiliorum venirem 3d simulasse in vitium δε dissimulasse cum dolore. granes. LTygranes armeniae rex, qui se regem regum no inscribi iniquo animo ferebat infirmior visus est quum vix auditu perferre posset romanos in se exercitum mittere. proinde primum nuntium, qui aduentum luculli ei nuciauit.securi percuti iussit. qua ex re effectum est ut esteri omnes propris saluti consuluerint.& properantem hostem miro silentio transire permiserint. Aderat regi assentatores,qui hostium paucitatem se cotemnere sinu labant regemque illuc insanis compulerunt,Vt quum exercitum inimicucerneret. per ludibrium diceret. Hi si legati veniunt permulti quide sunt. Petita paucio sui vero hostes perquam pauci. Romani autem re ipsa docuerut peritam ras imperitς paucitatem longe pluris ticiundam esse,quam impetitam multarum genmultitudini lium colluuionem. p sitit. Constantius tygran egerat in ius.quum velum contra eum gereret Darius. Alexander. aduersa enim omnia sibi nuntiari semper aequo animo permalit.& quum Eunuchus quidam transtuga mortem uxoris quam Unice dili. gebat ei nunciare vellet εἰ facie ac sermone trepidaretaaeque prs timoremus stare auderet.Vultus tuus, inquit, nescio quid ingentis mali praefert. υ sedcaue miseri hominis auribus parcas. E S Tenim saepe calamitosis cos solationis non parua pars sortem .sortunamque suam quam primu ctan scere. Et hec de conturbatione satis.
V IC speciei finitima esse videtur sormido. quam
M. Varro interpretari nititur. Dicit enim quum animus vehementius commouetur adeo, ut a seipso
'abeat solasque feratur tuc imido dicitur. Alii quoque veterum formidinem dici putant a calore illo. qui faciem nostram invadit ex sensu illo rerum foram idolosarum Eoimum si uidem apud priscos cali, dum significauit. unde εἰ fornaces dicuntur,& forcis pes sebrorum . quod formum hoc est calidum serrum capiant, huic etiam formam .& Ermosum trahi arbitrantur veteres grammatici, propter et i ii calorem, vel quia rubor qui faciem persundit a calore manat. & Dima - . . . V. ' honestiore .pulcnrioremque reddit. Cicero quidem semidinem definit,ctys '' inse dicitque eam esse metum permanentem. Hinc formidolosus ille dicitur, qui prae animi vecordia minima queque sermidat, nunquam securus satis
conquiescit: paruo quoque motu concutitur . nihil tutum. cautum essem Putat. se ipso,suisque consilijs saepe discedit, nec sibi ipsi sitis constat,mordo acerbus,
243쪽
do mitis, sc remissus modo audax, 3c ferox, modo ignauus,ae mollis esse pparet.
Eormidolosissimi omnium mortalium habiti sunt ut Herodotus scribitin
Garamates qui habitant vltra Nasamones hi omnia formidant.& omniucommercidia aspectumque sugiunt. Et quum arma habeant, nec alios laucessere, ne sita illatam vim propulsare, aut seipsos tutari,ae defendere audent. Formidolosus in somniis saepe concutitur. Sc praesertim si sceleste. aut immane aliquod facinus admisit, Qualem Orestem poetae inducunt qui maternis furiis inter quietem agitabatur. Nero quoque postqua matrem suam acerbius eorrigentem petulantia, libidine luxuriam auaritiam, rudelitatemque eius peremit, inter dormiedum ut ipsemet fatebatur .materna specie comouebatur assiciebatur quouque nonunquam Uerberibus.&accensis furiarum iacibus urebatur. C. vero Caesar cognom ento caligula excitabatur noctu in somniis, nee ultra tres somnos quiescebat .nec placida unquam quiete,sed pauida semuper, et miris quibusdam imaginibus vexabatur. Conscientia enim ante actς viis semper eum torquebat,vixque sinebat cum paululum quippiam oculos in somnum inclinaret. Sed haee formidinis species virum bonum,ac sorte non perturbat πια ru noxios quosda,aut Uecordes ac molliores. Hac opinione ductiis theodorus Bizantius.& nonnulli alii philosophi senserui simulachra 3c nocturnas apparitiones sepientibus nunquam apparuisse, sed pueris, mulierculis, vecorcibus atque aegrotis qui per imbecillitatem animi aut corporis assi αdua formidine quatititur. Et inanes.vanas atque ab omni ubertate alienas opinionesamentia quadam ducti .sibi persuadent,& ea putant videre per hallucinationis speciem,quae no vident,quaeque etiam nusquam sunt. Et eadem inter credulos,ac meticulosos narrant,qui illis pati dementia tanta adhibent fidem,ut se ea quoque cum illis una vidisse autument. Hi sunt Iemures. hi lares, helarue,de quibus inter se labulantur.& smittitiae insania addunt.haec est etiam repentina inter quietem turbatio, quae ἰfurrvi κἰ graece dicitur. Et ille incubus,quem latini quidem do 'mientibus incubare aiunt.
λω Non me latet Platonem in symposio scripsisse medias quasdam pote: states esse inter summum aethera & infimas terras in illo aetis spacio per quas& desyderia nostra.& metita ad deum praeserantur, a quibus etiam Ut ipse ait omnes praesagiorum species regantur,praesintque in somniis, auguriis.& vaticiniis. Sed haec ad hanc disputatione nihil attinent,& aliud tepus exigui. sunt enim abdita nimis,& obscurioris cuiusda lucubrationis. Aegroti prae imbecillitate ac formidine plurimum in somniis vexantur,& quae tunc magis ument .putat se videre. Vitellius caesar ignauia,voluptateque torpebat Ueniti somno guteque adeo indulgebat. Vt contetus hortorum Umbraculis obliuisceretur se imperatorem esse. Is aliquando retulit visum sibi per quietem iuuenem procerum admodum in coelum attoli,quasi putaret se post mortem indigetem futurum. verius certe fuisset ei somnium si se vulneribuet confici inter quietem vidisset atque excarni sis
cari Insuper 3 unco in Tiberim trahi. Atqui is qui per ludibrium dicere solebat occisum hostem optime olere optimum odorem hostibus suis de seipso prebuit.
Caligula. Nocturna sormidine viri
Vitellius caedi sar oblit' se Dperatore esse. Galba.
244쪽
CCettius monitus fuit Galba.qui per quiete vidit Areuna Tusculana toruo aspectu in se irata.quaerenteque monile quo ante eu donauerat Ueneuti se consecrasse minantemque se ereptura quς ei dedisset. Na paulopost ad lacum Curtium a militibus Othonis contostus, iugulatusque interiit. Tibe in es t 4 Et tiberi' Caesar vidit p quiete Apolline mi Uartis,adut ictei e Syras Apollo. eusis,que i Bibliotem noui tepli cosecrare destiauerat. no P ,e ab eo dedicari .dicete, sed sis hoc miretur,deu nolle a pollutis ipiisq; manib' cosecrauit,sed malle, ut illae poenas lueret scelera suoru .Vt turpi interitu expia reatur tetra facinoras
Ver a esse quς γυ At principes virtute praestantes optime deo cociliati. saepe dormiepet insomnia tes ea cernunt,quκ & vera sunt,& rebus qus geruntur pernecessaria. relix demonstratur clis enim corporeis actionb' animus noster,qui senipviget indefesso motu,rationes colligit,quibus vera dignoscit.praecipue quum in imum descedit,sic diuinus ipse diuinare.&futura praeuidere atque prsdicere Videtur.
Tunc quide verum est quod Lucullus de Sylla didicisse testabatur. Nihil certius .nihilque credi dignius quam quod per insomnium fuerit praemonstratum N praecipue regibus imperatoribus, ducibus, summisque viris. Agamenone iducit Homer' i cosilio Graecotu.quae iter siete videlit de . . belli ordie narrate,et Nestore vim sapietiau cosilio summu dicere i re V lςms λψς id statum publicum pertinentibus regio insomnio crededu omnino esse. andri fla/xς Quu Ptolemaeus Alexadii frater i praelio telo venenato ictus esset, eo di ' que vulnere sumo cu dolore moreretur Alexader ei assides sono repente. Verb- hsς & e5sopii'. Tu secudu quiete sus est et draco is que mater olympias ale a . bat.radicula ore ferre.& simul dicere,quo illa loco nasceretur. ei' esse vim cudo tib dς di lata Vi Ptolema uticile sanaret.quum Alexader experrectus narrasset amicis soniv,misit qui illa radicula quaereret. qua lueta.& Ptolems'sana dicitur. multi milites.qui erat eode genere teli vulnerati. Ptolemo fraut is saluti optie cosuluit Alexader quit his,quae per quieteviderat, credidit. Pessime aut sibi ipsi cauit quu soni is fide abrogauit. Eteni m dormieti imagoaliquado apparuit, monuitque .ut iuuenis, qui eu auditurus foret, mor stiserum poculum vitaret cuius faciem per similitudinem sibi ostensam nonouerat. at paruo tempore interiecto Cassander ad eum peruenit, ius nocturnam faciem sibi ostensam cognouit quum rogasset cuiusnam filius esset respondissetque ille Antipatria onge magis patems amicitiae.quam somnio credens Alexander illum grato animo in familiam accepit, eidequoque curam sui corporis permisit, verum quum ille insolentior faetiis plura a rege peteret,qua squu erat, nec seper voti copos fieret, indignatione permotus venenatu poculu ei miscuit quo enect' periit rex iam excelletissim' in flore satis suae.& in medio cuisu victoris totius orbis terrarii. ID E M etiam scribit Silenum, Celiumque, grscum Vnum alte;
Ciee. Iib. ii. de diuinatior ne ad fi.
- L 1M UOLUIII,quo in exercitu Uteretur. Tum ducem illum prscepisse
uio lib. i. deca elatum cupiditate no respexisse Tum visam beluam vastam.&im man dos tertis secu circumplicatam serpentibus.quacunque incederet omnia arbusta, virgulsci bel. pu. ta, tectaque peruenere. & eum admiratum Pssuisse de deo ouodnam
245쪽
illud esset beluae monstrum.& deum respodisse vastitatem esse italie prs cepisseque ut pergeret protinus quicquid retro a tergo fieret respicere, nec
po Marius septimum consul contra Syllam designatus assectiis senio, lon Septimu congo exilio.fessus erroribus egestate, carcere periculisque Uexatus, iam antis sui. mu submiserat, & mentis agitatione ac imbecillitate adeo turbabatur. vi Marius semis viκ somnum capere posset,lametsi liberi patris cataro.& largiorib'. teme niis nonnunuti poculis plusculum se inuitaret. Proinde horribilioribus quibusdam in quam terrebasomniis terrebatur. Visus est enim secundum quietem homine adire creti tur. bro dicentem. Dura sunt cubilia leonis. hec ex formidine quadam & seni, Ii ignauia manabant. Nam quum animi inrtutes,3 corporis Uires, quibusim peratores omnes ac duces sui temporis antei uit,extabant,faciliora praesagia inter dormiendum ei obueniebant.. Cassius Parmensis quum ad Actium promotonum Antonium, cuius m. partes forti animo secutus fuerat ab Octauio victum cerneret. ignauior faὰ ἡ 'φi; P xii pistus est, et Athenas perfugit. quo loci quum victoris ultionei formidaret mimis insomniis agitabatur,& malum Genium tristi vultu,moestoque aspectu noctu sibi apparetem cernebat quo ad a satellitibus Oetiuit illue
missis capite truncatus est. IM B E CILIO R E S enim *penumero itequς magis timet inter quietem cernunt, sortiores aut quae magis sperat. Quidam autem tam alto somno demerguntur Ut inter quietem ambulent ,neque aliquo motu corporis expergefiant, ut de Theone Thiloleo Dormientes
stoico philosopho scribit Laertius, Et de seruo periclis Atheniesis quem quicia ambo refert dormientem per summum etiam tectum incedere solitum. lant. Diog. Laerti'
DIXI bifatiam quatuor animi perturbationes squa liter distributas esse,duas ex opinione boni, quarum AnacephaIeo altera istitia gestiens sit altera autem cupiditas. quae sis. recte etia libido dicitur. Duas vero reliquas turbari opinione mali. Haru una sit metus altera aut fgritus do. Tris superiores absolui earuque singulas species Cicero iustu tractaui .Restat nunc quarta de qua in prssentia dico qugst. lib. iiii. dum putaui. Aegritudo.ut Cicero definit. est opinio Aegritudo reces mali praesentis,in quo demitti, contrahique animum rectum esse vi Aegrotatio deatur, secernit eam ab Aegrotatione, ne qua sit in verbis ambiguitas. ut tace li. iii. tu. st fgritudo animi vexatio, Aegrotatio autem corporis. Aegritudine Stoi qusst. ci dolorem appellant, et eum voluptati exponu dicuntque dolorem esse Parasceve ad irrationabilem animi contractionem. sequentes utum Eius siue sgritudinis, siue doloris de verbo enim non contedo species los. sunt complures misericordia, inuidia aemulatio,obtrectatio. ngor, tristi, Aeqitudinistia moeror luctus erumna lamentatio solicitudo molestia amictatio esu species.
peratio. de singulis quibusque nunc aliquid dicendum erit, ut his expositis ad morales, ciuilesque virtutes facilius descendere possimus.
246쪽
LIBRI QUINTI; DE MISERICORDIAM TITULUS DECIMUS
Ciee.tus. O. lib. xxxiiii. iiii. Cice. est haec quaestio, A R U M specierum prima est misericordia, quae animi egritudo dicitur esse suscepta eκ alterius miseproposita queCice. de parti
tione oratoria dicuntur δέ reiecta.
apud stoicos. Nocere quid Peripatetici. Ecelicitas. Virtutem nosufficere ad
Vitia sati sesse ad miseriam Bruta sui simi
cePs. ria .iniuria laboratis. ut Zeno stoicus opinatur.tacero autem dicit misericordiam esse aegritudinem ex
alterius rebus aduersis susceptam . quae tibi non noticent. Quaeri aptaerisque solet cadat ne hie assectis in sapientem virum . stoici negant, Ut qui putene illum nulla animi c6motione teneri, quum ei satis sit culpa vacare. iniquum esse asserentes sapientem alienam culpam luere, vel alieno incommodo torqueti , quum ne suo quidem aliqua eκ
Addunt etiam hac partitionem dicentes. Eoru omni u quae sunt. Alia bona esse .alia mala alia autem neutra,Bona quidem ea,quae per virtutem fiunt. Ut per prudentiam iustitiam fortitudinem, temperantiam. Mala Voro his opposita Uitia,quae per temeritatem,ignauiam, iniustitia,intemporantiamque comittuntur. Et semper per sese nobis obsunt. Neutra autem quae neque prosunt. neque obsunt,quibus 8c bene.& male uti possum' quado in medio retusta sunt. neque honesta Meque turpia dici possunt, nequae bona, neque mala haberi. haec a Cicerone proposita vel reiecta appellanitur . a quibusdam vero aliis produetiones . vel relationes dicuntur quod suis momentis dignoscantur. Prodesse enim dicunt stoici monere aut habere secundum Uirtutem . Nocere autem contra monere, aut harabere secundum Vitium. At peripatetici, qui plura motibus nostris indutigent,finem ponunt virtutis Usum. Foelicitatem vero plenitudinem qua dam ex triplici bono constantem animi corporis,& fortunae. Virtutem ad beatam Uitam non satis esse,sed egere bonis corporis, reexternis.Miserum.& in elicem esse sapientem si doloribus corporis, Minopia afficitur.& eiusmodi malis. Vitia autem ad miseriam Se inscelicitatatem susscere aiunt tametsi quis omnibus corporis ac fortunae bonis aQuae quibus ex rebus concludunt sapientem non perturbationibus omnino varacare sed modice ac temperate perturbati. Et hanc commotionem mediocritatem appellant .eamque inter Uirtutes collocant.
INHUMANV M quidem esse videtur in aduersis, amicorum
ac necessariorum casibus .non aliqua misericordia moueri etiam si hi casus ad nos nihil pertinere videantur. Natura siquidem id nobis praescribi Cernimus enim bruta animalia non mediocriter commoueri, quum in tuentur aliquod sui generis verberibus aut aliquo dolore assectum. Sic etiaexhorrent cadauera animalium sui generis , quasi interitum illorum aliuqua misericordia prosequantur.
i NOS igitur hoc ioco Peripateticos magis sequemur, S prsciplquum his accedant etiam veteres Academici qui Platonem philosoph rum summum auctorem habent.dicemusque sapientem ipsum misericordia commoueri,non tamen miserabiliter, aut muliebriter.sed ut decet Viα
247쪽
ham Artem .ae prudentem.&eu maxime quem humana tangunt. Qui etiam quibuscunque rebus poterit miseros ab iniuria prohibebit, illataque .' L. etia propulsabit.atque ulciscetur. Et labe quidem optimi p incipis officiuerit,in quibus vero id facere no potetit,aequi. ni. clamentisque viii in uunere Dangetur,aderit consillio,opitulabitur hortabitur adiuvabit. Nulla proculdubio ossicia potiora sunt,nec qus magis principe comen . . . . . dent,quam ea, quae per clementiam aequitatem,beneficentiam,mansuetudinem.misericordiamque exhibebatur recte quidem Greci misericodia Eleemosyna'. ipsam ἐλεήμοσι vis appellant.&amotis, beneuolentiaeque indicium esti puatant. Aequum est enim sic in aduersis amicorum rebus an . ut in prospeitis Iartari. Verus siquidem amicus utriusque fortunae se participem esse putat. Hanc misericordiam Athenishses non modo pro virtute habuetiit Misericordis. veru etiam pro numine coluerunt. Eidem quoque teplum,& aram ereae dest eptu co*xerunt. struxerunt ae
γυ Altera sui ritiis apud Graecos est nome moestior miserabiliorque esse thenienses videtur,sca mollitie olei unde nomen ducit affectum aliqua ex parte tra Misericordia hit. Proinde minus adderet seriem virum 3c a principis grauitate loge Miseratio aliena est. Hanc veteres,qui castigatius locuti sunt,miserationem appellauerunt,illam autem misericordiam 3c ex hac miserari dicebat .sicut ex alutera misereri.Sed alterum pro altero auctores saepe usurpantalla priorvs limrtis est hare autem mollioris. Est etiam tertium misericordiae genus quod ex memoria pr eriti do
loris nostri vel alterius cuiusque proficiscitur,tu quada suaui delectatione. et . Nam postqua dolore. laborein vel aliquod perieulti superauimus , secuta Euripidei in recordatio delectationem habet,quod Maronis musa pollicetur quu ait. iphigςmλ
Et tritum est illud ex Euripide. i i epul0i Desee est meminisse malorum. ra, ii. U. Ei . Sic etiam iucunda est misericordia in proe stis aliorum easibus, que enim troia Xm, nostrum ut se ibit Cicero ad Lucesum motien, ille Epaminundas apud de int.bO NMantineam .non cum quadam miseratione delectat qui tum denique sibi mal lib. ii avelli iubet spiculum posteaquam ei percuctanti dictum est clypeum esse UPῖminuΠ's saluum .ut etiam in vulnetis dolore equo animo cum laude moreretur. morietis vers Isecrates regi suo praecipit Ut delicta non culpae magnitudine,sed clee ba fortia. mentia,misericordiaque dimetiatur quum regium omnino sit non acerbe Isocrates aa . Crudeliterve in eos,qui sontes habentur .animaduertere sed consiliou seu nicocle rege. Lentia eis medeti .ut deinceps culpam potius vitent rationis memores,
quam ex saeuitia Armident. B O NI quidem medici est unguentum po Hrchagatustium adhibere,quam ferrum. Archagathus Peloponesiacus, qui ptimus Chi chirurgus. rurgus romam venit ut Plinius scribit. gratus fuit omnibus ciuibus, adeo. Eu .e li XX1'Vt ei ex senatusconsulto ius Quiritium datum sitsc taberna in copito A cilio empta. Verum quum immisericors ex usu quodam medendi iam factus esset a tauitia secandi. atque vrendi carnifex dicebatur.& omnib'co
CAVENDUM itur etit ne longo ultionis usu non saeuitiam inacidamus. dum misericordiar assectum vitare studemus sed quanti faciem da sit misericordia in principe docuit Cicero, quum pro rege Deiotaro di
248쪽
C.essarismia flagita. Alex. semel
Cice. ydeio, ceret hisverbis.No debeo C. sar quod fieri solet in infis periculi, tetataro rege adfi, re,quo dicedo misericordia tua commouere possim .nihil opus est. Occurrete enim solet ipsa supplicibus Sc calamitosis,nullius oratione euocata. in F ACILIT A TE ac elementia ut in superioribus etiam dicturi est principes omnes anteiuit Caesar. Vere enim Vulgo dicebant nihil eum magis obliuisci quam iniuriarum. Cornelio Flagiis a quo captus per insitidias nocturnas, quum aegrotus lateret, magno se redemerat,ne duceretur ad Syllam .non modo pepercit,verum nunquam noceri ei permisit.ries,le etiam Atheniensibus a quibus multis iniuriis assectus fuerat,veniam dedit .dixitque viri Athenienses saepe vestra culpa ad interitum prolapsos maiorum vestrorum gloria erexit. Clemens etiam Sc humana respiciens fuisse visus est Alexader. Datii enim coniuge.qua nul Ia formae pulchritudine eo tempore praestantior haesbita est.& Uirgines regias adeo sancte habuit, ut non modo ab eis abstinuetirit, veru neutiqua pertulerit Deminis captiuis quemquam audere. Atqui Eunuchus traffuga roganti Datio. an uxoris pudicitiam violasi eis Alexa der deos testes inuocans,& corpus suum qusmoni offerens respondit caste sancteque habita esse regina. Tu Darius capite Velato diu fleuit deinde ad coetu man' tedes Dii patrii inquit.primu mihi stabilite regnu. deinde si de me ita rraiactu est, precor ne quis potius Asiae reκ sit.qua iste tam iustus hostis.& misericors victor. iure igitur laudandus est hic affectus,si promisericorde victore etiam hostis victus deos oratos facit.
ι; Philippus Macedo dicere solebat.Oportere regem semper meminissse se hominem esse.& per misericordiam se similem deo fieri. TIT U ci Uespasiani filius.quum post patrem imperaret duos Patricii
generis iuuenes coniunctos in assectatione imperii ci emetia misericordiaque motus liberauit.&ad alterius matrem, quae ruri prae moerore diuers batur, properates nuntios misit qui anxiae fcem ins nuntiarent filium saluuum esse .Huius principis mores tantum ad promerendu omni u gratiam valuerunt, i amor.ae delitis humani gene ris diceretur. Antonius Caesar cognomento plus, misericordia.& clemetia plurima
paestitit.adeo ut sol ' omnium Caesarum sine ciuili sanguine regnauetit. t de miseriendiae assectu satis.
Inuidia. n. malius. Inuidia altior τὸ petit.
TITULUS UNDECIMUS. ECUNDUS AEGRITUDINI salta
ctus est.omnium quide pessimus inuidia, quae moraret alieno bono 3c laetatur alieno malo.de qua Vere, ac prudenter ait Cn. Manlius contra Furium .& Aeumili u.Caeca estiuidia patres coscripti .nec quicqua aliud sit qua detrectare virtutes corrupere honores ac praemia eoru. Ueru est etia quod a veteribusus inuidia,quasi ignis superiora semper, atque .litiora
249쪽
Eora petit A in caput consilii.atque in ducem ipsum *penumero evadit. Quotus enim quisque tantam isticitatem nactus est. vi possit inuidiam superare Quinetiam quantum potentis Vuicuique accedit, tantum inuiudie in eum crescit. Sapienterquamuis non satis emuncte,Theodotus dixit fugiendam esse inuidiam multorum.& insidias eorum, qui nos odio habet
semper esse cauendas. -- IN UIDIAM 'nno dicit esse animi aegritudinem suscepta prinpter alterius res secundo,qup nihil noceant inuidenti. recte itaque Antiusthenes ad hanc sententiam dicere solebat. S IC V TI rubigo ferrum sic inuidia invidos abrodit. Cicero eam ab inuidentia secernit. dicitque inuti dentiam solum illius esse,qui inuidetanuidiam autem non in eo qui inui: det solum sed etiam in eo cui inuidetur. H in domibus principum mae xime alitur.& pestis familiaris.atque domestica dicitur, saeuitque semper
in homines ingeni e virtute praestantes quasi rabiosa ac truculentissima sera. illos insimulat criminatur mordet lacerat perdit . Nec ulla ex parte sinit eorum res prosperas augeri. Testis mihi sit ciuitas Athenarum, ne recentiora dicam quae sine moerore a me referri nequeunt . illa nullum vn quam paulo clariorem ciuem praeferre potuit quem non necauerit. aut ad vim sibiipsi inferendam compulerit. Vel saltem in exilium eiecerit bonisque omnibus multauerit. Inuidia sanctissimum. innocetissimumque Oim philosophorum Socratem peremit qui extingui maluit quam Lysiae orautione incolumis esse quum diceret illam Uiro graui neutiquam conueniure.tanquam si quis ei calceos Sicyonios praeberet, qui quanquam pedibus apti essent. tamen a grauitate, ac dignitate viri longe alieni esse videretur. Et Cum mortiferum cicute poculum a carnifice accepisset,exesamauit Xatippe eius coniux innocentem illum periturum. Quid ergo inquit Socra, tes.innocenti mihi mori se nus esse duxisti.
ω Quid de aliis clarissimis Atheniensibus loquar quotum res pr Iars
domi militiaeque geste non trophei. aut triumphi gloria attulerunt, sed seri exilii poena exhibuerunt emistocles postquam a nauali pugna Xerdixem incit,& patria, atque Universam tarpeiam a barbarorum imperio liberauit inuidiae cessit,& decennali exilio multatus extitit. excusabat id factu Athenienses dicebantque hoc egisse ut animum illius comprimerent,ne gloria ac potentia elatior Themistocles popularem aequitatem , mensuuramque excederet permiseruique,ut Thimocreon Rhodius poeta timosum carmen in illum circunferret quo quide auaritis niustitis improbitartis. violate fidei prodiis hospitalitatis criminaretur. - Aristides quoque vir virtute.& rerum festatum gloria illustris, R iustitis merito iustus cognominatus patria etiam quam seruauerat auxerat, &tanto splendore affecerat eiectus em& quum urbem egrederetur . non disras execrationes. aut imprecationes in ciues effudit,ut apud Tragicos fie, i solet,sed manus ad coelum tendens deum optimum maximum orauit. Atheniensibus ita in posterum omnia fauste.Deliciterque succederent, Vt Aristidi, deinceps memoria omnibus excideret. λ Hoc Commune omnis multitudinis vitium esse cernitur,ut magnos, ac virtute prs stantes viros pigrunque inuidia prosequatur.
IGNAVOS autem e timidos dignitate, ae gloria assiciat, hos enim. sit quorum
Aristides tramesis susseaugiis patria exa
250쪽
quorum prudentiam imitari posse c6fidit,diligit: illos vero.quorum sapie tiam neutiquam attingere posse sperat, etsi tacito iudicio admiratur, liuo retamen atque inuidia insectatur. Q U O CIR C A in seditione discor
reges inuidia diaque ciuili plaerunque cernimus honores ac dignitates maximas ignauis raro torquem potius,quam fortibus praeberi, inuidia tamen in regibus ac principibus mio tur. nus potest,quam in minoribus,ac priuatis .las enim pares non habet.quia Nemesis. bus sinulentur,&alia ex parte minores eis minus inuident, quorum subli, mitatem nequaquam sperare possunt. Nemesim deam, que contra inuidia atque superbiam colebatur Theologi vetustissimi, qui de sacris ritibua scupserunt solis potentiam esse putauerunt,cuius quidem eiusmodi natura stiqueque obscuret conspectuique auferat, obscura vero illuminet, εἰ oculis ut fulgentia offerat. Eodem odo inuidia sublimiora euertere nititur. Scha miliora extollere conatur. quinetiam in miseros atque inopes non saeuit, Albis. sed in diuites ac fortunatos. Elprimo seipsam cruciat,quam in eos quibus inuidet grassetur. alieno enim bono moeret.Facete Bion Borysthenites in
I Epidu seoni uido cuida subtristi ait. NESCIO equidem utrum tibi mali aliquid.annia in inuidu. Ritςri boni quippiam conligerit quod te tristem video. sed haec de inuidia
satis. Complura enim de ea in libris de rep. scripsisse memini.
DE AEMULATIONE. TITULUS DUODECIMVS
Cice. tus qst. lib. iiii. Aemulatio. Cocchus L. Syllar smulatio& maris. Lucullus inmithridatem
mulatio quae ut Cicero definito est aegritudo animi
quum alius potiatur ea re quam tu cocupiuetis,tu austem ipse careas. Haec cum inuidia assinitate quadam tenetur. Moeret etiam alieno bono, 8c quia id cone pluerit, iniquo animo fert alium ante se eiusdem boani fuisse compotem. Proinde aut eripere nititur, aut ῆliqua ex parte minuere,aut gloriam ipsam sibi venz-- dicare. hic a Minus nonnunquam magnos viros inua uadit,qui dum alienae Virtuti aut rebus gestis smulantur, alienam laudem obscuriorem reddunt Ut famam suam amplificent.
C Boccus inauritaniae rex Iugurtha . qui eius fidei se commiserat, Mario consuli,Ut se populo romano conciliaret prodidit.verum L. Sylla legatus missus a consule eum duxit, sed Iaudem totam magna cupiditate sibi adeo affectauit Sylla,ut non solum sibi palam rei gloriam vendicaret , sed etiain signatorio anulo traditionem illam stulptam ad ostentatione ei preser ret. Ex hoc quidem principio teterrimae inimicitiae inter Marium, δέ Syllam ortae sunt,cum interitu tot clarissimorum virorum,& calde tot e Xercituum ae labe totius reipublics.
LVCVLLVS quoque Mithfidatis copias ferro, fameque afflixearat,regnoque pontico eum expulerat. et rursus Tygranae Armeniae adiatum magna victoria superauerat. his tamen praeclaris gestis quum aemula retur Pompeius, per ambitionem obtinuit. ut Lucullo, qui iam bellum
affecera reuocat' succederet in bello,quod quidem deinde paruo labom