장음표시 사용
281쪽
Proverbium. propositum est elicit conclusionem. Ex ptiore significatione ortum est
prouerbium Vetus quo dicitur. Tarde consulendum esse,celeriter autem agendum .Hge ratio siue ratiocinatio,de nomine enim non est conuertan, dum .animum Regum ac Principum promptum semper ad optime semtiendum, prudenterque consulendum reddit & eos diligentes excubitores pro omnibus efficit. Nam si priuatis ciuibus satis est si sibi ipsis. si familiae. si necessari is recte consulunt id regibus neutiquam susscit quorum prudentia ciuitates populi,nationesque reguntur.Ut enim corporis membra modii uel cor.& animi partes irrationales subigit mens et in uniuerso deus omunia regit,sic rex ipse multitudini sibi a deo credits expedit Ut iperet, adeo ut seipsum &alios quosque,quantum per eum fieri potest in viam λlictitatis dirigat. .
NTELLECTUS.quem nonnulli intelligeri
tiam appellat.huic proximus accedit. Sunt enim hsc duo verba inter se differre putent,ut si intellectus animi potentia.qua intelligimus, i ntelligentia autem actus ipse intelligedi .sed eam animi vim stoici dicunt elia, per quam ea plane & sine fallacia peraspicimus quς sunt. Eius proprium munus est Uerum . fallumque discernere. et cauere diligenter ne aniαmus a sensu corporeo decipiatur,qui ea nonnunquam sentit,quae a veritate longe aliena sui, vel non sentit quς sentire deberet. Desidia incuria,hebetudo s spe ei obsunt sed praeter caetera omnia malae animi perturbationes,nia lique mores sensuum Veritatem obscurant. in Certissimus omni u sensuu tactus habetur.visus aute acer imus in quo quidem magna animi vis cernitur. Oculi nanque indices animi sui, p quos homines clementia, misericordia .amore odiu.ita laetitia,tristitia.& eiusmodi omnes assect' ostedunt.magisq; eos augent. Certiora enim sunt quae cernim'.qua qus audimus decipit tamen *penumerovisus no modo hebetesatq; inertes, sed acutissitnos solertissimosq;.quod vel ex hoc uno exemplo patebit. De pictura certa me aliqua do fuit inter Zeusim,& Parthasiu. erant enim aetate equales. N artis studio inter se sinuli veru Zeusis pictas a se uuas in scoena detulit lata similitudie. ut ad ea sededas aues aduolaret. Parrhasius aute pictua tulit linteu, sup quo leuissimo penicillo tenuissimuvelum duxerat adeo simile vivetum omnibus essevideretur. Tum P eussiudicio auium elatior illum rogauit, ut remoto velo pictura ostenderet, risit Parrhasius.& comiter in illum cauillatus est. qua ex re errorem suum intellexit Zeus is ingenuoque pudore percitus victoriam illi praebuit.&sa Sensus quib' cete ait Ego heri aves decepi Tu vero hodie me artificem fefellisti. homo esteris,Ex quinque sensibus quos natura animalibus tribuit,qui sunt visus au prsstat,quibus ditus gustus tactus.odoratus.Quos Graeci οὐ p. AN.γωσινaπαφta; rcps ipque vincitur. appellant.duo sunt quibus homo ceteris praesta sit actus scilicet Sc gustu in reliqui
Linteum. Ex Pli .ca .X. lib. xxxv. In princi.
282쪽
reliquis autem superatur a multis. Aquilae & lynces clarius cernunt. Itures Rcanes sagacius odorantur. Talta liquidius audiunt.obrutae terra in surdo ac denso naturs elemento.prpterea omni voce in sublime tendente humanum sermonem audire dicuntur,qui si de eis Derit,ut intelligunt fugi, unt,altiusque penetrant nisi ficta ac Uana sint.quae de earum natura scribit Plinius ex veterum Grecorum auctoritate. Nos Uero in homine non qus unius haec tam sublimia satis sunt nobis communes sensus,quos natura hu Pli.ca tala. mano generi prebuit. Cernat igitur intellectus per Ueram mentis ratiociae lib. X. nationem reiad quam sensus accedit Veritatem,ne appetitus deinde ea sequatur.quae vitanda sunt aut fugiat eaquae capessenda essent, ex quo qui, dem sequeretur mala electio.quae rei agendae mala principum exhiberet.
OPTIME Peripatetici definiunt electionem intellectum appetiutivum. Nec errant Zenonis qui dicunt electionem appetitum esse intellectivum. Per hos igitur gradus vir prudens deuoluitur ad agnitionem veri tatis c ad optimi consilii actiones Et sic inueniet Mineruam illam quam de iovis vertice natam esse sapienter poets scribunt quae N armata.& inermis semper regibus ac p incipibus praesto aderit. Qui enim male consuti Iunt sibi ipsis exitium parant. Uera estHesiodi sententia quum ait in opere, cui titulus est. Eεσα ' ἔμενα
Ipse sibi nocet is.alium qui Isdere quaerit. Consultum male consultori pessima res est. Quin etiam inconsulte.ae temere agentes fortuns se non rationi subii essit, Malum consicui quidem minime cauendum est. Solet enim fortuna eos quos plurimis hum consulubeneficiis affeci ad duriorem aliquem casum reseruare,ut eleganter ait tori pessim v.
Sylla quum sortunatus haberim vocari gaudebat,uirtuti sus minime
confidere ratebatur,neque eua amicos se in consilio adhibere ostendebat. ut qui saeuitiae deditus nullos haberet .Putabat tamen sibi amicos esse aduα latores quosdam,qui eius immanitatem laudabant.& temeritatibus omni, Tres syllae fabus assentiebantur. Roscius comoedus.& sorexMimorum princeps.&ma miliares.crobius Bacchanalium cantor quem Armae nitor ei cociliauerat,tres erant
infima familiaritate Syllae coniuncti.& qui apud eum plurimum poterat. Nero.
Nero autem amicos omnes trucidabatale de se verum ab eis audiret.
Uerebaturque ii Iorum aspectum in rebus turpibus ac scelestibus,quas quotidie committebat studebatque eos e medio tollere laquam importunos arbitros suorum scelerum ut eum turpibus suil simillimis sedulo sine reprehensoribusUersaretur.quos solos muneribus. atque ossici is quotidie exaggerabat. Proinde Aurelio Coug.& Atherio Antonio annuam pecuniam stii Licituit.ut eorum luxuriam foueret. prodegerant nanque per luxum, & in usui emamplissima patrimonia nec amplius quod absumerent labebant. Non tamen eiusmodi opers precium nec talem disciplinarum ae conliorum mercedem accepit sanctissimus atque eruditissm' eius prsceptor. Seneos inornSeneca, sed sectis venis per omnes corporis artus,& ne pressus pavore sanαguis tardius flueret prsferuidi balnei calore conlatus necatur ne senis eskeu qui ultra aetatis metas decurrerat fatalem exitum diutius expectaret
283쪽
Timotheux Timotheus atheniensis vir consili ac rebus gestis praecIat', omniavit atheniensis. tuti. non autem fortunae tribuebat, et quum aliquando rem in bello prospere gessisset.mementote inquit viri athenienses in hoc tam foetiei praelio Ex plutarcho nullam sibi fortunam partem Uendicare posse. Atqui quum obtrectatore, in apophteg. eius tabulam pictam circunferrent,in qua fortuna cernebatur illo dormiente retia urbibus circumponere,Vt illis sine Virtuteseut viri M potiretur molestissimo id animo ferebat. quandoquidem Virtutem ac prudeliam sequeuretur,non autem fortuitam quandam temeritatem.
Audacia sine consilio Utvulgo dicitur semel aut iterum fortunata esse, potest.demum autem omnia euertit.Fortunam potius auautia ductus qua prudentiam videtur secutus M. Crassus,quum iam sexagenari' exercitum
Marcus erasi in parthos gentem ferocissimam duxit,multis optimis ciuib' indigne id se sus. rentibus.quod prςdae auiditate ad eos populos oppugnandos proficiscere, tur qui non hostes Romani populi sed socii potius.& amici extitissent, Scpraesertim quum Acteius potifex in eum diras execrationes caneret.& cuuctis imprecationibus deuoueret,quibus obnoxii diuino iudicio danati esse putabantur. Sed quum grandis natu esset 8c non intens omnino valitudiis Deiotarus. nis inter iuuenes se deputabat. Quinetiam quum exercitum duceret,iteri Crassi 3e deio Galatia fecit.quo loci deiotarum regem offendit operi intentum quod nostari mutua sco ua moenia metiretur. in quem Crassus mordaciter cauillatus est dixitque. mala. duodecimam iam diei horam agis o rex,& noua urbem statuis. erat enim octogenarius deiotarus,cui tum subridens ait .At tu ne matutinus quidemo im perator cum exercitu in parthos festinas. Sed principum intelligentiam plurimum adiuuant amicorum costia. nec eos poeniteat inferiores etiam cosulere.& prseipue in rebus arduis,qua uis ipsi quoque prudelissimi sint. ex tot enim philosophis. q. per omne suuextiterunt nemo Unquam inuentus est,qui se omnia scire profiteatur. Et itule sapientior iudicandus est,qui pauciora ignorat. Optimi quidem gubernatoris esse dueo in maximis tempesta tibus vectores etiam consulere. hac in re communis omniu parens natura nouerca potius nobis,quam mater extitit. QVISQUE enim in suo negocio hebetior est,quam i alieno Et medici aegrotantes alios medicos sibi adhibent. Sunt etiam quidam qui sapiat sed sero. nam aut hebetiores ingenio sunt aut dum cunctatiores in delibearando exitat,opportunitatem rei agendae amittunt.Occasio enim est illa. Equu uri Π' quae negocia omnia recte perficit. Tarde intelligentes ut carperet Actius tragoedi/- poeta. tragoediam scripsit,cui equo troiano nonae dedit in qua docuit tem
Piouς bivm pori adesse oportere,Et obtusi fisisse ingenii belli machina post euersa Pergama cognouisse. Persicum prouerbiu fuit S T O LIDI hominis esse ex
in noctis umbra solis lucem cognoscere. EMgo Euagoras Cyprius rex multis virtutibus ornatus erat adeo,Vt complus non res Grecorum elari.& honesti viri propuam patriam relinquerent,ut ab co regerentur,ad quem etiam Conon vir tanti nominis relictis athenis se contulit putans, regem illum salutis suae prssidium fore firmissimum. Hiel LU/ι quidem rex omnia amicorum consilio gerebat dicens se malle ex amicoruconsilio optime regere.quam in se solum omnem prudentia: Iaudem consuertere. qua ex re hoc assecutus est, ut omnes qui illuc accederet longe magis Delices eos qui eiusmodi regi paterent,esse arbitrarentur,quam eum ip
284쪽
sum qui imperabat,& tanta bona illic impartiebatur.
in Neronis in se animum,& futuram tempestitem praeuiderat Seneca, Senem de quo modo dicebam,veniamque discedendi modeste admodum postu, Nero. lauerat,sed Nero blandi s simulatisque verbis rem excusabat,ut arbitrum scelerum suorum perosus perderet. dicebat enim Seneca, Attauum quidetuum Octauium Augustum elicissimum principem memoria teneo potestatem fecisse C. Moecenati,&.M. Agrippae clarissimis,& optimis viris. vi optatum ocium assequerentur,quum alterum bellorum socium, alterumaximis in rebus comitem,& adiutorem habuisset. M Utrunque de se optime meritum amplissimis praemiis exornasset, me quidem his adsquandum inime censeo,sed quemadmodum quae suae virtutis erant, illi suo princiispi exhibuerunt ita ego tibi quae potes,quaeque habui animo integro,& fide summa persolui. Cui Nero quum secedendi veniam negaret fallacissimis verbis responsum ad hanc sententiam reddidit. Non video Seneca mode stis tue esse inde Iaudem quaerere Unde omnino infamia otiatur. his&eiusmodi frustrationib' hominem illusit, donec &imponeret Ut optabat,& ad destinatum exitium perduceret.
1υDE CIRCUNSPECTIONE. TITULUS UNDECIMUS.
IRCvNSPECTIO huie tertio loco succedit, quae est cosyderata omni ex pte animi ratio ciresca ea quae agenda sunt. Haec circunspectio in conser m. uandis Urbibus,ac regnis magnis periculis ingruen itibus maximam laudem sempet meruit i pace qui Φpςς 'dem ea meditatur, quae ad ciuium concordiam, reugiu obsequium ac beniuolentiam pertinent. Et vinihil in difficultatibus rerumac teporum desit praeuidet. At sicut optimus gubemator plagas omnes coeli circunspicit,ut ad omnemvim ventorum semper paratus sit,sic princeps se munit contra aduersa omnia,in bello autem circunspectio fortunae vim .atque impetum praeripit martis dolos cauet. vitat intercipit, prudentium dictis auscultat nec per temeritatem com σmittit,ut quicquam poenitendum agatur.Qua virtute nisi caruisset Q. Ce incipio pio consul contra Cimbros.dictis collegae sui Cn. Metelli obtemperass et,
nec tam temere contra ferocissimosbarbaros irruisset,&vno praelio cetogintaRomanorum milia csdi.oceisionique tradidisset. Ut se reseruaret ex tanta clade,&Romam perfugeret ut perpetuo carceri addiceretur,& cum irrisione,atque contemptu omnium in tenebiis tabesceret. Hare Virtus praecipue cernitur quum certamen non aequis viribus inseundum sit. sed cum potentioribus dimicandum, ubi hostium vires praeliuum detrectando potiusquam aperto marte decernendo conterantur,ut fuisse cernimus contra Annibalem cui impares Romani omnino esse Uidesbantur. eius namque exultantia atque ferocia consilio ac mora potius,qua
temeritate,&audacia confringenda fuit. Testis sit C.Flaminius, qui fauen: Elam latus
285쪽
te pisbe consul factus tanta insania elatus est,ut nihil nisi de certamine eogitaret quem quum poenus cerneret,nihiI circunspicere sed inconsultes iis vities .& audacia exultare ad Trasimenum lacum insidiis excepit 3c eu Romani ab eum omni exercitu profligauit. Quae plaga quata fuerit populo Romano. annibalevicti euentus aliarum reru e vestigio docuit. Furentes enim imperatores ac d ad thrasime. ees facile admodu insidiis hostium excipiutur,& dum nihil circunspici ut, num lacum. nisi quod ante oculos habent summam rerum extremis periculis obiici ut. Romani eiusmodi cladibus conterriti Fabio verrucoso cui deinde ob vititutem maximo agnomentum fuit reliquas pene desperatae rei publicς per Fabius cogno miserunt. Erat enim Fabiusvir dignitate,ac prudentia praestans,& in rebus mentOUerrus gerendis adeo circunspectus,ut cunctatior quam pugnacior haberetur,quae colas, quidem virtus exultantiam annibalis compressit adeoque detriuit, ut plaune docuerit Annibalem non audacia,ac serocia,se conlilio, e mora vinci posse praeclare Silius italicus ait. Silius itali cur At ni sacra seni vis.impressumque fuisset punicorum Sistere cunctando fortunam aduersa tuentem. lib. vii. Ultima dardanii transisset nominis aetas,
F syiqvς Issae virtute Fabium prsferre videtur cunctis imperatoribus romanis MLeodicum silii dit enim. habet fomexm Summe dueum qui regna iterum labentia troiae
Et fluxas latii res, maiorumque labores, Qui Carmentis opes.®na evandria seruas. Surge age.& metito sacrum caput insere coelo.
Sed postquam populus Romanus animaduertit lento Fabii certaminem Marcellus his ex montanis insidiis Punicum furorem iam aliqua ex parte compressimbii collega. S praeclusos fortunae atque hosti omnes vincendi aditus,statuit vitibus eii, am decernendum esse,& ferro aciem reddendam. Proinde Marcellum vi
rum acrem,ac strennuum. ac romanorum omnium pugnacissimum Fabio
MarcellusVn collegam designauit ut quasi manum consilio adderet,& sapientiae Vires de qu/d gier adiiceret. Fuit enim Marcellus ad omne certaminis genus eXercitatus,nes victQI inbςlb lumque prouocatorem .nullamque pugnam unquam detrectabat. Et collato, tis sgnis variis cum hostibus.vnde quadragies prospero marte certauit,Vt inter omnes histolicos conuenit. Hie imperatoti callido ac circunspecto additus, qui ad tuendum impetium potius quam ad ulciscedas iniurias idoneus esse videbatur,vires atque animum adiecit, ut optimo temperamem Fablua dictu, torem romanam tot cladibus affectam simul restituerent, atque instaurasim enielv die rent Quod quidem breui tempore affectum est, adeo ut omnes dicerentus marce liua reipublics optime consultum esse ut iam Fabius Elypeus, Marcellus auteensis. ensis romani impetii haberetur. Atqui Annibal ipse inter iocandum mili Annibali, di ubus suis dicebat,se Fabium in militiae prsceptorem,Marcellum autemVtctum de fabio pugilem formidare. . - . 3c marcello. S E D quanto pluris facienda sit eauta 8c circunspecta ratio quam lore tuitaJc prospera audacia,ex utriusque euentu facile iudicati potest. Fabi
us enim omnibus munerbus functus extremum vitae diem senex admoudum placide in propriis latibus peregit.& magna cum glosia quasi seruautor,ac patris pater sepultus extitit. Marcellus autem iam quinquies consul quum hostem explorate vellet. Annibalis insidiis circumuentus irenit. Fabii exitus. Marcelli
286쪽
Cui poenus mortuo anulum quasi virtutis praemium e digito etipuit eiusaque cadauer splendide,ac manifice cremari iussit,& reliquais,ac cineres rosmam ad necessarios eius referri.Sed haud scio an vera sit sententia illa Si, hi poetae blatissimi. - νEt pace,& bello cunctis stat terminua aeui. Silius ital seusEXtremumque diem primus tulit,ille peiora lib. iii. punicqNomenin'eternum, paucis mens ignea donat xum Quos pater aethereis coelestum destinat oris.
D DE PROVIDENTIA.D TITULUS DUODECIMUS. RO vl DENTI A huic finitima est. QRaeus; prouidentic
dem via quaedam animi eue dicitur,per quam futuru ta saliquod ante quam lactum sit praeuidemus.Chilolace ' dsmonius dicebat futurorum prouidentiam prudenti
Viro quadam ratione animi occurrere pro Uirtute,quat in se habet.ut ostenderet tantum cuique prudentie essi se,quantumvirtutis in se fuerit. Graeci hanc orto inta. appellant. quam Epicurus pro numine colenda censet,Ut quae ministra fuerit summo deo i mundi rerumque omnium creatione,atque ordine:sitque omnium humanarum rerum auriga,ac domina.
- Optime quidem tibulati sunt veteres poetae, qui dicunt primam filiam summi dei prouidentiam extitisse de hae virtute Panen us ibrum scripsit, quem a Polixeno Cicero per Atticum rogauit. - Magna prouidentia usi sunt romani in re bellica,& praecipue inhorren Bellum esti,
te gallieo tumultu.quod peregrino verbo Celticum bellum nuncupabant, cum . In quo senes,& sacerdotes etiam in armis esse oportebat. Et thesauri publi Iulius caesti. eicu execratione in aeratio recondebantur,ut a nullo promeretur,nisi Celtico insurgente bello Verum Iulius Caesar cum illos militibus suis permissi Celtas a se victos asserens,urbem ab execratione liberam esse ait. Me quidem virtus in regibus imperatoribus ducibus pricipibus,magnisque viris maxima esse videtur,& adeo admsranda,ut quasi diuinos eos putemus, qui hoc prouidentiae munere praediti sunt. /Nec quippiam est quod maiorem mortalibus auctoritatem gratiam lconciliet,quam Uera futurorum praeseditio quae quanquam ingentiacumiane,& mentis agitatione nobis infunditur,tamen doctrina,& studiis disciplinarum pIurimum augetur,& exercitatione maximarum rerum perficitur. hae etiam virtute prsstitit praeter caeteros romanos imperatores QTabiaus maximus,de quo etiam Silius poeta cecinit.
Providus haec titu vatis fundebat ab aIto Silius lib.spuPectore pr editans Fabius surgentia bella. nicorum. NUMAM Pompilium prouidentae sema qua inter Sabinos poller Numa pomabat ex ptiuato viro ac pene rustico regem romanorum effecit,quam etia pilius. Viromae propagaret & quasi diuina auctoritate firmaret Egeriam Nymα Egeria nymupham coniugem se habere simulauit,& nocturna sacra agere uturos euen pha.
287쪽
Iam templupacis tepore clausum.
tus discere Sc quae e re publica essent doceri .Qua quidem arte romanos ades huc rudes,& prsdae reique bellicae intentos ad iustitiam, pietatem mansuetudinemque redegit, et studia pacis adeo Omnibus persuasit,ut eo regna te neque seditio,aut tumultus romae extiterit,& iani tem plum tres 8c qua
draginta iuges annos clausum manserit. Vetustissimi omnes qui gentibus imperabant quique habenas terrarum tenebant,Ut prouidi magis viderentur auguria se tenere profitebantur Ut qui arbitrarentur, 3c sapere,& futura praeuidere regiumesse. ω Praebuit multum auctoritatis huic arti apud veteres romanos Accius Nauius,qui multa praedicebat, Uerum Tarquinius priscus tetadae artis mi Actius naui ' tia hominem rogauit. num quod in praesentia cogitaret fieri posset tum res ex Valς. ma X pondente illo etiam cogitabam inquit te hac nouacula cotem hanc praecidi de auspiciis dele tum Flauius illam arreptam paruo labore quam primum secuit. Quolib-i S Cice. miraculo omnes perterriti fidem huic arti quam maximam adhibuerunt. lib. I de dies; hine collegium augurum apud romanos principio constitutum est quod funδti tuti prouidentia multa in re publica ex religionis auctoritate mouebatur. Collegium Ru Sicut in Gallia Dryidae.qui augurio 3c coniectura periti futura multa praeas ψ dicebant sic etiam apud Persas Ma .qui insano quodam certo statutoque xyid , tempore commentandi .colloquedique inter se causa conueniebant ut pro Μδυ uidentia sua populos praemonerent quid facto opus esset. Quorum sapientitia tanti habebatur,Ut nemo persarum rex esse possiet,qui non ante magoarum scientiam perdidicisset. reges ac duces aliarum gentiu futurorum prae
Persarum re, scientiam profitebantur,& alij auguriis,alij extispiciis alii coniecturis futuges magice ar ros prscinebant euentus.
tis peritos e G-Amphilocus & Mopsus diuinandi peritissimi habiti suntati Qt tacta
se oportebat. ro scribit reges argivorum fuerunt. et Vrbes in hora maritima Cylicis eo. Diuinadi pe, diderunt. Chalcantem autem classum ducem fuisse Homerus docet. Ei titia. Priamum A siae regem Helenum filium .&Cassandram filiam diuinandi peritos habuisse. Alterum auguri s. Alteram diurna quadam incitatione, ac permotione. Cicero etiam dicitPythagoricos non modo deorum oracuomen. Ia obseruasse sed hominum quoque praedictiones,quae omina appellamus,hsc latum Ualere putabant prisci Ut om nibus rebus agendis,quod bonum faustum scelix,fortunatumque esset praefarentur,rebusque diuinis,quae pudiriuere ligula. blice fierent,ut fauerent linguis imperabatur. hoc verbum non ut pia riuque existimant a fauore trahitur, ut ait stoicus noster Seneca sed ex eo si lentium praecipitur,ut rite peragi possit sacrum nulla mala voce obstrepete. Oraculum vero eodem auctore nihil aliud est nisi voluntas diuina ore
in Sed quorsum lige augurum .diuinatorumque commemoratio ut ostendam me nullam diuinationem mortalibus permissam esse opinati,sed providos ac prudentes viros,ut fidem facerent eorum ,quae praedicerentutque eis magis durioribus illis seculis homines auscultat ent, simulasse se augu res diuinosque esse.& numinum afflatu ea praefari,qus acumine ingenii, doctrina ac sapientia prsdicebant.
S E D Thebanus Epaminundas.& Atheniensis Pericles duo elatissism tam peratores diuinationes.& oracula omnia velamenta formidini at, que ignauis esse putabant,ut quotiens certamen detrectare vellenti diceα
288쪽
TITULUS DECIMUS TERTIVS. CCXLVIL
rent,vel se inter quietem monitos, ne pugnaret,vel malo aliquo omine abe. sterritos vel ab aliqua religione prohibitos. Facete Actius tragoedus ait. Nihil credo auguribus ,qui aures verbis ditant alienas,suasutauro locupIetent domos.
O CILIT A S quinta est earum specierum . quae
prudentiam comitantur, Qus dicitur esse quaedam animi vis qua facile docemur &facile intelligimus ea, qus nobis ab aliis exponutur. Haec species in regibus principibusq; valde opiada est. eoru naque aures multis ut sempi pateat opus est,& aliis nonnunqua. qui inge nuo pudore perciti vix ea quae sentiunt,qugue cogitant exprimere valeant. Atqui aliquos aliis Juando audiunt, quibus neutiquam auscultandum sit. meditati enim alisitie Ueniunt, Ut dicitur.& vafie, simuIateque loquuntur. aut implicito, amabiguoque sermone optimos viros saepe decipiunt. Docilitas vero efficit. Ut Sc quae minus expressa sunt principes percipiant,& quae iVersute, callis deque dicuntur caueant. AIcibiades in Alcibiades facilis fuit ingenio.& docilis adeo .ut diuersis moribus seu genio facilis. esse consuesceret. Nam quum in laced Oniaversaretur,grauis,& seuerus esse videbatur & bellator insignis, sermone vero . habitu ac moribus Vix ab indigenis dignoscebatur.in sonia autem iners,delicatus, ac mollis erat.& voluptatibus defluebat. adeo ut omnes eum Iouem diceret .et in Thracia Thracem sic equitando. potando,atque aliis moribus illorum consuetitudinem imitabatur. ahtonsus. Quoque Antonius docili admodum ingenio fuit Vt qui facile serα nune i monem . moresque alienos disceret,& quasi seipsum interpellaret, seciem nue eomierusque denuo fingeret. Antonius nanque ut dicebant Ale andrini quum inα debituriter romanos Versaretur,Tragica Utebatur persona. erat enim tunc seuerus&grauis, inter aegyptos autem comica, quando & mollis,N eis mina: Mithisdate, rtus esset. m
Mithfidates quoque ut summa fuit memoria ita perfacili etiam docili Ih-hesatate omnibus in rebus.ut ad id natus esse videretur quodcunque agςrςt ideEleio Sunt tam equi dicant docilitatem,&discedi facilitatem memoris DbςM liuisiti ut hoc enim natura nobis inditu putant,Ut qui ingenii acumine praestat celei riter accipiat quectique Volunt.sed illoru quaprimu Obliviscatur; qui Vςx0 DEHosti distardiores sint in labore perdiscat, sed diuti' reminiscatur. S C RIPTA
enim in glacie facile dilabuntur, in marmore autem perpetua sunt. Demosthenem scribunt docilitate parumvaluit Ie,memoria autem,ac diligentia plurimum. Demadem vero contra natura excelluisse fuisse lasmen negligentiorem.quum enim agebat,non modo totius populi Iaude. verum assensum. plausumque assequebatur. At postquam peroraverat, ro gantibus eadem scripta edebat quae adeo diuersa deterioraque esse videba
289쪽
tur,ut vulgo clamarent Demadem omnes illudere,ut qui alia diceret alia autem exhiberet, um Demosthenes eadem ederet quecunque ageret. Sie etiam plaerisque ali is Usu Venire cernimus.
DE CAUTIONE. TITVLVS QUART VS DE CIBIVS.
meritas. Popei' Cotra celare in pharsalico bello. Appianus.
A U TIO nunc se nobis offert cuius propriu musnus est declinare a malo,cum ratione. haec virtus aditus nocendi fortunae obstruit .& occasiones damnul inferendi hosti prsripit. Nihil enim in re bellica in . sperato opere potentius es e dicebat Caesar. Quocir ca omnia cauenda prsuidendaque esse arbitrabatur, ne quando si quid aduersi accideret, dicendum sta. Non putabam quo nihil turpius ab imperatoribus 'ac ducibus diei possit, Saepe quidem hostes eκ inium icorum incuria audaciam sumunt,& occasionem rei bene gerende nanciscuntur. Ex instituto Ussaris semper due legionesto castris excubabant,& in arm is rebus subitis.& improuisis colistim prs: o aderant. Plures etiam pat titis temporibus in opere erat, ne quid imprs meditatum .improuisumque accideret. E R R A T A enim in bello nec gratiam nec Veniam expectant. praesto siquidem ultor adest,qui occasios nem rei bene gerenda: nunquam sibi eripi permittit. Cautioni contraria est temeritas quaequidem ratione nequaquam obtesperat, nec dictis amicorum auscultat, et scut illa reges, ac duces omnibus mortalibus conciliat. gratosque efficit sic hse eosdem admodum odio inuidieque obnoxios reddit. Pom peius ex hoe etia habitus est incautior . quoalniturus Pharsalicum praelium .classem quam maximam omnium habestat.& per quam omnem commeatum hostibus arcere, pr ludereque po terat.COryre in Anchoris ociosam neglexerit.& qui equestribus, pedestribusque copi is certare poterat,& classem adomnem opportunitatem par tam habere, satis puta uetit terrestri manu decernere contra imperatorem tot tantisque Victoriis elatum.& exercitum logis laboribus assuetum . qui decem alliduis annis contra quater centena Gallorum milia bellum gesserat,quorum centum circiter milia in prelio ceciderant,& totidem capta fuerant 'ac etiam quadringenis eorum nationes subacts urbes quoquς octinget sui captae,ut Appianus Alexandrinus refert. Et praecipuae quude summa rei ageretur. Nec uter eorum vinceret certamen erat sed uter
γω Cautior admodum habitus est Sertorius. quippe qui pugna detrectam
do Metellu superauerit .Erat aut hic Metellus prius cognomento. Nuamidici metelli filius Maioru comendatione qua propria virtute it Iustrior.ecenas enim luxu, delitiis, ac ludis in multam noctem producebat, Uanam gloriae Umbram potius quam Ueram laudem assectas. Nec cogitabat rem sibi esse cum Sertorio omnium romanoru pugnacissimo,ac frugalissimo.
qui Lusitanos ducebat populos fortissimos, ae felocissimos in re bellica. Quin etiam
290쪽
TITVLUS QUARTUS DECIMVS CCXLIX.
Qitinetiam Pompeium illius collegam iuueniliter tunc exultantem,quod nimirum fortunae se crederet carpsis. Visus est quum ait Pompeium Sylla discipulum esse, seque breui tempore ostenturum, oportere bonum ducem non minus caute aspicere, quae sunt post terga, quam Ps ante oculos habet.
m C. Quoque marius cautissimus fuit,quippe qui nulla hostili illecebra, tamatius
nullaque prouocatione a recto consilio Vnqua diuertit, Intra vallum exeruestum suum continuit, quum longe impar hostium multitudini esset .irruebant nanque in italiam Teutonum nationes, quarum exercitus qua numee Teutones Irorosus fuerit, vel ex hoc iudicari potest. Sex enim iuges ac continuos dies manos. Iongo ordine nunquam interrupto,ante eius castra transiuerant,illudentes etiam romanos rogabant ecquid mandatorum ad uxores suas perferti vel Teutonu colent. sperare enim se quamptimum eas visuros. uillu. Atqui quum Biorix Cimbrorum rex eum vocaret, aut exercitum in Biorix rex ciaciem educeret manusque consereret,non motis esse ait romanorum imu brorum.
peratorem pro ineundς pugnς tem pore hostem collere, sed euestigio se postridie eius diei dimicaturum edixit signumque futurae pugns rubro vexillo ut moris erat dedit: Sc tanto impetu tantaque virtute,atque,alac ita te romani certamen intuerunt.Ut magna victoria hostilem exercitum pro Bellu i roma' sigauerint.Castra quoque aliquado Matius edito colle inuniuerat, At Po nos & cibros. pilius Silo cuius nomen magni roboris, magnaeque fortitudinis apud ho, Popili' Silo. stes habebatur exesamauit. Si magnus imperator es C. Mandescende ma EX plutar in nusque consere. At Matius. Si tantus ea Popili,quantum te lacis competi Vita. C manile me inuitus ut descendam. Attamen paucis post diebus descendens manus conseruitiae Victor euasit.
Si quis vero causam quaerat. in Galli tanto agmine in itali m litani Pli. e. s.ls.Hiserint, audiat Plinium optimum rerum vetustissimarum indaratorem qui Galli eut ira eiusmodi verba scripta reliquit Elico Helvetius ciuis fabrilem Gartem ro luessit I italia ms commoratus remeans in patriam attulit caricaa,Vuas. oleum, S Vinu Elieo heluetis optimum, de Galli dulcedine allecti in italiam sese e studerunt. Sed hoc concludendum est in re militari,& in omnibus pene aliis huanis actionibus nihil cautione melius,nihilque temeritate deterius C. CM Ceu lortio in aplitica relictus a Caesere contra Accium Varrum Pompeii lς Aeetu, vati gatum uticam obsidebat .in quam Varrus profugerat,& iam ciues prs inoa iEΨ. pia de deditione agebant interea nuntii a iuba rege illum quum maximis copiis adesse nuntiant. Curio certior rei factus relicta obsidione in castra se recipit,illica profugis quibusdam perdolum missis audiuit iuba finitimo bello reuocatum .in regnum rediisti.misisseque Saburram parua m-nusti Cutioni, e
patum. Curio vero quum id temere credere educto exercitu Saburrae om de . eurrit,quem rex cum ingenti multitudine sequebatur.& prelio inito Undi, que ab hostibus circuuentus cum magna parte exercitus interficituratum iuuenili furore concitus temere credit.
4 E IV Smodi auditionibus plounque lallutur. qui minus cauti sunt. VIATORES quidem ac transfugae raro vera loquuntur, sed rebus suis consultant Sc grata auditoribus semper dicere student ut gratiori hospitio accipianturAE ne vera falsis concinnant. QUINETIAM plaetique omαnes hoc ingenio sumus,ut quae cupimus lacile credamus 3c aduersa audire sormidem ,