De morbis mulierum et puerorum praelectiones

41쪽

PURGAT. MENSTR. SUPPRES. SI mas vias , atque educere inertem visci. dumq: humorem eas occilpantem . Hoc

remedii genus eo potissimum con Venit, quo morbus in chlorosim conversus sit, primarumque viarum visciditas multa adsit. Solidorum debilitas martialibus prae- primis tollenda est . Nobis in usu est cum limatura chalybis ad drachmam semis gummi ammoniacum ad grana 2O.copulare Utrumque remedium in pilulari forma redactum quolibet mane pumendum jubemus, eique superbibendam concedimus

aut chamaedrii , aut aristolochiae rotundae , aut salviae montanae , aut majoranae, aut sabinae, aut artemisiae largam decoctionem . In horum remediorum

praescriptione diu est insistendum usque dum menses appareant. Frictiones per totum corpus mane dc sero pannis asperis faciendae sunt, & motus aut pedestri itinere, aut equitatione instituendus,

aerisque e palustri & caenoso in elasticum , & mineralibus es fluviis plenum

mutatio facienda est. Annuente tempestate thermalium aquarum,& maris balnei usum summopere profecisse vidi . Et in pro movendis mensibus electricis C 3 mum

42쪽

mum summopere quoque valet. Hujus remedii efficacia eo vel maxime elucet, quo solidor una imbecillitati tollendae, humorumque lentori dissolvendo electri.

cam materiam valere omnibus notum

est . Nec post Cl. Bircherii observationes so) de tanti remedii virtute ad pro-moVendos menses ullum restat hodie dubium.

sendis remediis recta institutionum ratio restrictum me tenet. Nec vobis deficit videre vel ex populo quempiam , qui suum non laudat ad promovendos menses specificum. At pro rei veritate fatendum est: sanguinis lentorem nonnulla remedia distat ventia potentissirne menstruationem arcessere. Sic gummata amara , veluti ammoniacum , sagapenum , bdellium, & his similia emmenagoga po-

so) Adeatis quaeso adolescentes cl. Viri Arischiatri nostri Joannes V eventii de Electricit. Theor. & Prad . Cavalli , & Bircherii observation. traduci. in qua mirae notantur observari nes de virtute electri is mi in curanda suppi essa menstruatione.

43쪽

tentissima sunt. Inter haec eminet gummi sagapenum , cujus virtutem post claris. viri monita pro curando morbo, de quo iermo est, efficacissimam non semel observavimus . Nobis in usu est gummi sagapeni drachmam unam cum pulveris sabinae, aut aristolochiae rotundae eadem quantitate copulare , & in forma pilulari exhibere . Hisce pitulis superbiben- dain concedimus aut ejusdem sabinae decoctionem , aut ligni quassae infusionem. Pro arcessenda menstruatione laudant nonnulli crocum cum extracto cicutae coniunctum, cujus remedii virtutem pluries expertus sum felicissimam in iis casibus, in quibus cum sanguinis

lentore copulata est uterinorum vasorum obstructio . Semper autem in huiusmodi eminenagogorum remediorum exhibitione cauti esse debetis adolescentes, ne malum mulieribus inferatis . Hoc

sp) Charteus erit, cuius pharmacopaeam con sulere potestis , in qua de hoc remedio bene scriptum . invenietis.

44쪽

ARTICULUS I. .ibus S

randa .

Oconvulsione uteri suppressio menstruationis est conjuncta, aut si, huitis modi suppressio graviditatis est effectus . In

primo casu irritatis per remedia em-menagoga uteri nervis augetur vasorum constrictio, & morbus confirmatur . II secundo abortus provocaturAR- sq) Nulli non innotescit graviditatis tempore mulieribus menstruationem deficere . Quando per certa signa graviditas nota est sanguinem menstrum: pro scelus substentatione inservire debet, ipsumque per uteri naui purgationem velle educere piaculum est . At dantur casus, in quibus aut non certa est graviditas, aut per malitiam Occultatur, quem a modum facere solent mulieres, quae per Venerem furtivam concipiunt; tunc per em me-nagoga praesertim vehementiora ab imprudenti medico exhibita abortus promoveri potest. Quamobrem adolescentes etiam atque etiam vos monitos volo, ne a mulieribus graviditatem simulantibus decipiamini. Erit enim non sine gravi vestra culpa per neglectam rerum ad praxim pertinentium observationem ex datis in gravida enim enagogis commissu ita homicidium . Ad tantum errorem evitandum sequentia diligenter perpendatis oportet. Quando

45쪽

ARTICULUS II.

Ulieres singulis mensibuS Z.aevam in datam sanguinis quantitatem ab utero educere certum est. sanguinis quantitas durante menstruationis tempore proportionalis este debet aetati, victui , regioni , in qua vivitur,& dato vitae generi. Si vero proportio mulier est gravida, quo crescunt graviditatis menseS, eo augetur vultus vivacitas & rubicundus color, atque in bona sanitaris conditione constituitur. Contra quando mulier menstruationis suppressionem patitur, eo magis descedatur color faciei, sanitasque laeditur , quo cre- scunt suppressae menstruationis menses. Quando mulier concipit ut plurimum tum , vomitu, & consuetorum ciborum fastidio corripitur. Id non accidit in menstruationis suppressione. Gravida mulier habet mammas turgidiores, & grandiores, & laboranti mensum suppressione minores & paccescentiores eva dunt. Post quartum mensem jam motus in utero persentitur a gravida muliere , & jam

46쪽

et , ARTICU LuS II. tionalem mensuram harum omnium rerum excedit sanguig menstruus, tunc

hae in torrhagia mormatur, quae semper virium debilitatem inferre solet. Quapropter non omnis excedens sanguinis quantitas ab utero educta haemorrha-giam constituit, quia possunt dari mulieres , quae sine sanitatis detrimento substinent magnam ab utero faescam sanguinis evaeuationem , sed tantum illa , quam

incipit ob distensum uterum turgere abdomen 'Et non araro quaedam pulsationis species uteri regionem explorantis medici manui occurrit, &pulsus dycrotus apparet. Haec omnia in menstruationise suppressioue deficiunt, in qua affectione lingua ut plurimum albo velo sordescit& deficit urinae mingendi crebra cupiditas , atque tenesmi spectes, quae in graviditate apparet. Haec a vobis optime cognita de administrandis in suspicione graviditatis em menagogis cautos admodum reddunt . Licet non negaverim aliquando nujusmodi signa etiam esse fallacia. Id potius summae rei dissicultati quam medicorum culpae tribuendum es e cordatiores practici semper docent . At degraviditatis signis rediuit infra sermo.

47쪽

UTERI HAEMORRHAGiA .

quam se itiitur virium debilitas . Duplici modo sanguis ab utero exire potest aptus morbo , de quo sermo est, pa- sriendo ; vel enim per plures dies, immo & per totum mensem guttatim effiscinditur, vel adveniente die menstruationis simul semel ubertim educitur . Utroque enim modo sanguis eductus vi- rium debilitatem infert. Verum aptiori se usu praelici cordatiores primum modum , quo ab utero excernitur sanguis vocant sillici uim , secundum hiemorrhagiam . Hujus morbi causam aut in utero, aut in sanguine quaerendam esse

sanior dictat ratio . In utero esse debet rbagiae ute- valorum atoma, in languine non parVafluiditas, & acrimonia . Nam ex physiologicis innotescit vasorum resis entiam ad ' vim fluidorum impellentem esse ut

et O. ad I. Hoc eo consilio enecit natu

ra, ut, quo fieri possit, vasa impellenti. bus fluidis resistant , ne levi ex causa

aucto circulatorio motu disruptis vasis sanguis extra circulationis alveum efffunderetur cum summo Vitae detrimento . Hinc patet aut trusilvam fluidorurni vim admodum augeri debere, ut tantam

48쪽

resistentiam naturalem vasorum superet, aut admodum debilitari debere contextum vasorum , ut naturali fluidorum impe tui resistere nequeat, & utroque modo sanguis effunditur. Quare si vasa uteriatoniam contrahunt , nil pronius est ,

ut collecto intra ipsa sanguini facilius

cedant, & haemorrhagia constituitur. . 13. Nil itaque mirum si omnes cauta vasa uteri debilitare aptae harmorrhagiam efficiant. Sic post trium, quatuorve mensium suppressionem accidit uterina haemorrhagia ex ratione, qua Ultra debitum distensa vasa ab collecto sanguine in magnam atoniam secessere credendum est . At in eandem imbecillitatem incidunt propter abortum, aut laboriosum partum , quo Vehementer distrahi debent ; sic efficitur, ut mulieres post abortum , aut partum laboriosum in uterinam haemorrhagiam incidant. Neque heic intelligimus harmorrhagiam illam, quae immediate partum aut abortum sequitur de hac alibi mentionem faciemus J, sed de illa haemorrhagia, quae ordinate accidit iuxta menstructionis periodum , nunc sermo

est.

49쪽

est . Sed per ictum vehementem, per que vulnus & summam distentionem,& lacerationem pati pariter possunt uterina vasa, quapropter summam sanguinis

quantitatem educere debent. Et immodica Venus , ac pessariorum abusus ob et summam, quam infert vasis uteri distentionem haemorrhagiam arcessere potest. Ideo vel maxime accidit, quo delicatulae compagis mulieres cum robusto , & mentulato viro saepius colaeunt.

Vidi frequenter hujusmodi indolis iuve

nes , quae quotiescumque debita matrimonii solvebant non parvam quantitatem sanguinis ab utero emittebant. Emollientes vapores diu vagina excepti ob multam, quam utero inferunt mollitiem morbum arcessere valent . Superioribus diebus consilium meum petebat virgo annorum 25 doloribus uterintv vexata .

Praescribebam sanguinis missionem , semicubea emollientia , narcotica . Ab hisce remediis levamen virgo obtinuit,& admodum reficiebatur intra insessus emollientes sedens, in quibus immergebatur postquam per horam vagina ex-

50쪽

ARTICULUS II.

Ocipiebat vapores emollientes. Post quindecim ab hisce remediis dies apparuerunt flores debito ceteroquin tempore , qui ita copiossi fuere , ut morti proximam pulchram iuvenem reddiderint .

S. I . Et sanguis sive in aucto im. petu, sive in aucta fluiditate vitiatus haemorrhagiam uterinam parere potest. Sic observamus omnes causas sanguinis

motum at gere Volentes morbum arces

sere. Cursus, saltus, vociferatio multa, crebra sternutatio, vomitus repetitus, magnus conatus in sublevando pondere, in sarcum duratarum eductione procuranda summi conatus, ( quibus per dia-phragmatis , musculorumq. abdominalium actionem uterus valde comprimitur ) , choraea , frictiones , equitatio, & his similia semper modum excedentia, ex eo quia augent circulatoriumr motum , uterinam haemorrhagiam parere possunt . Animi pathemata vehementia, ut ira & laetitia id ipsum es cere possunt ex ratione , qua pariter hisce pathematibus concitatior fit