De morbis mulierum et puerorum praelectiones

71쪽

CHLOROSIS. FLUx. MULIEBRIl. 6Zturnum incolatum ducat oportet. Ab

animi pathematibus , & praesertim maestitia, curisque domesticis abhorreat, nec non cum sociis puellis laetam vitam ducat , & si fieri potest matrimonium

ineat, venerisque usum instituat chlorotica virgo . Tarda alvus subducentibus est proritanda clysteribus, & somno parum indulgendum est. Caveat aegra tandem a nimia sordidorum ciborum cupidine. Sic curare debetis virginem per suppressionem mensium factam chloroticam. Virgini vero chlorosim habenti per hemorrhagiam uteri medicamenta exhibete , quae articulo praecedenti annotata sunt.

. I p. Fluxus muliebris alias dictus oti u Iuuus tabus est pertinax , & taeditiosa albi humoris per uterum excretio . Aliquando hic umor est flavxis, viridis, aut purissimilis . Et mulieres huic morbo obnoxiae debiles evadunt, praesertim sit

copiosus est fluxus; decolores fiunt, &dysorexiam , bradipepsiam , dyspepsiamque patiuntur. Persistente adhuc morbo in chlorosim, cachexiamque incidunt. Nec caro lenta corripiuntur fe-

72쪽

bri, & steriles evadunt ut plurimum

humor ab uteri fundo fluit ut plurimum albus est , & inodorus , nee multum lineos pannos inficit. Macula itaque nec admodum prosianda est, nec admodum durabilis . At non raro educitur viridis, aut flavus, & male olens

humor , qui aut pus , aut purisimilis

esse

(xj Haec phaenomenorum ratio vel parum meditantibus facile innotescit . Nam ex multo educto humore etiam lymphatico deficit apta fluidorum quantitas irritandis solidis opportuna quae idcirco imbecillas edunt oscillationes . Ex quo accidit , ut nec bona sanguinis assimilatio fit, nec debita ejusdem sanguinis quantitas ad cerebrum pro convenientis uidi. nervet quantitate secreganda fertur. Unde oritur mulieris imbecillitas , Si cachexia . Ex debilitata circolatione sanguinis indeq: facta parva sui di nervet secretione parva quomque humoris salivalis, & gastrici secretio fit, unde dysorexi se, dyspe pupe, bradi pepsiaeque causa . Et crudo degenerique semper chylo sanguis repletus aptus tunc fit nervis , cordi', molestam parere irritationem , unde continua

73쪽

CHLOROSIS. FLUX. MULIEBRIS. 6se esse videtur . Interim ulcus in utero.

non persistit , a quo degeneris 3c vi tiosi humoris scaturiginem fieri dicen dum est. Huius morbi sedes est in uteri exhalantibus vasis plus iusto debilitatis . Quod an verum sit pathi ex sequentibus. Uteri, & vaginae cavum tenui vapore madefieri naturale est . Hujus madoris sontes sunt ora vasorum exha. tantium, a quibus nonnisii tenuissimus ros exit faciendae lubricitati interna: superficiei uteri & vaginae opportunus. Uando urgentur a sanguine , Sc admodum dilatantur, tunc admittunt globulos san-

s ebris accendi potest . Et tanturn humo, una circulantium visco rem excipere suoque solat profunda abdominalium vis certina obstrudi io , aqua pejora mala timenda esse unusquisque veste li' videre potest. Tandem debeneribus per iii miti bus undique humoribus nil mirum s impora se dissimaq: fit perennis uteri excretio , atque ob debilitatam generationi inservientium 'partium conditionem sterilis fiunt muliercs Et si aliquando conceperint foetus Iob alimenti defectum ad perfectam non perveniunt maturitatem . Cetera symptomata muliebre fluxum comitant a& vos ipsa praxis docebit.

74쪽

A RTICU Lus III.

ruttur

guineos, qui trans eorum cavum ducti veniunt intra uterum Sc vaginam dato in tempore menstruationem facturi

(- . Post eductam peculiarem ple-

thoram , & post cessatam vim urgentem vasa haec exhalantia propria conistractione iterum ad naturalem diametrum redeunt. Quando sunt debilitata non possunt pervenire ad talem diametri angustiam , qualis naturalis uteri status requirit , sicque admittunt fluidorum particulas crassiores, & lympham , aeserum copiosius emittunt, Zc ita constituitur morbus, de quo nunc sermo est. S. 2 o. Nec denegamus posse fluxum

muliebrem quoque fieri a peculiari vasorum lymphaticorum uteri defectu . Nam sive quod lympha moram in propria vasa nectens ob quoddam anterius positum impedimentum, sive quod propria visciditate infarciens vasa ulterio-xem progressum habere nequit, tunc accidit, ut sensim sensimque distendat tuunicas, i c sibi foras per extrema eorum vasorum oscula exitum faciat. Haec lympha dc mora, Sc loci calore in degenerem ivdolem commutatur , sicque mo-

75쪽

do viridis, modo fusca , modo flava , modo alio praedita colore , sed semper

acris & corrosiva excernitur. Hic est ille uteri morbosus affectus , quem auctores b, dicunt catarrhum; Gel rheumatismum uteri. Quando exit huiusmodi acris lympha vulvae labia per frequentem transitum irritantis materiae tument calefacta , & non raro ab urinae contactu ardor excitatur. Hoc praebet

(y) Galenus, Arethaeus, Musgrave , Sydenis hamius, Savvages , Boerhavius , SNietenus aliique clarissimi viri. et i Mulieres puxu albo laborantes modo

excernunt aqueum & ferosum humorem nec colaratum , nec odorosum , modo excernunt a

crem, viridem , flavam , fuscam , ac veluti purulentam foetidam materiam. Nec raro educunt lac , quod ut plurimum accidit puerperis , quae ob lactationis sive voluntarium , sive arte procuratum desechum lactis eductionem per uterum patiuntur . Quando exit puri similis, & faetida materies , tunc subest memtus aut ulceris , aut coaorrhoeae suscepta .

76쪽

ARTICU Lus III.

Tavatur acrem huiusmodi lympham ipsa vasa uteri corrodere, & lacerare, & ex veluti facto ulcere tunc exit pus latidum , a cujus frequenti eductione per vulnus , & per vasa inhalantia intra sanguinem immissione lenta febris accendi , indeque macies , & mors advenire Gonorrhoea affectis accidere copiosam viridis , flavae , ac fuscae substantiae per pudenda eductionem notum omnibus est j. Verum quibus signis sit statuendum mulierem simplici

fluxu albo, vel ulcere uteri, ac vaginae , vel gonorrhoea affectam esse Z Non certis rem deis finitam esse observationibus sateamur oportet. Nam sive ocularis partis in speb io interveniat, sive ad differentiam symptomatum utros que rhorbos comitantium attendatur, certa rei veritas non elucet. Nam, inspectis pudendis, si observatur aut ex vaginae ostio , aut ex glandulis Covuperianis . aut ex Graasi lacunis( In his locis ponit Astructus Gonori hoeae sedem ) stillare ichor, aut pus, id sane confundi

potest cum veteri fluxu albo , cum e fundo uteri & vaginae guttatim profluunt vitiosi humores, & indicatae sedes humectantur , non facile distingui potes uterqtie morbus . Si Uero dicas cum gonorrhoea copulari dysuriam, &

flum

77쪽

CHLOROSIS. FLUX. MULIEBRIS. yg

re potest . Huiusmodi affectum uterus

ut plurimum concipit ex generali liti morum vitio . Vicimus enim frequenter in oraxi mulieres , quibus accidit ex- antli' marici . se orbutici, rheumatici, aliorum' si' id et mi is vitiosorum humorum

intra sanguinem immissio, & nulla de-

pu- fluviam hi moris viridis petias indelebili macula fu daturi, quod sane abest a fluxu albo, in

quo nec ardDr urinae est , nec maculae petiarum sunt indelebiles etiam a veritate alienum aliquid adseritur. Nam si gonori hoea est vetusta, ita ut nec viridis humor eaecernatur, nec ardor urinae perienti artar, ( quae in admodum observare potestis in veteri gonor rhoea affectis , in quibus normisi paruar g tutae albi humoris stillant epudendis , & nullus ardor urinae percipitur Jdicite, quaeso, ouo modo hic affectus a veteri flu=u albo distinguere potestis 3 In hoc morbo etiam humores flavi, vel virides exeunt indelebili macula petias foedaturi. Et ut nuper admonuimus pundenda, & praesertim labia vulvae ex frequenti transitu materiei irritantis , & depeneris rubere, tumere, & veluti inflammara possunt. Dum per haec loca urina transit ardorem summmum excitat , & tunc mulieres nulla conta giosa laborant gonori hoca. Recordor virginis

78쪽

ARTI CuLUS III.

puratio, hoc uteri sive catarrho, sive rheurnatismo laborare. Nec a veritate aliena est vulgaris practicorum sententia , qua docetur ex ventriculi debilita te mulieris fluxum fomitem & incrementum retinere. Nam quemadmodum ex mala cibarum digestione derivat malachy-

annorum quatuordecim nondum menstruatio

nem pasiae, quae viridis , & veluti corro silvae materiae quotidie e pudendis magnam copiam educebat. Haec summuni ardorem in mingenda urina habebat . Quando meum consilium petiit a morbo vexabatur mensis spatio. Nisi omnis contagii venereii suspicio abfuisset, profecto dicere debuissemus adolescentulam viru-lanta gonorrhoea esse aflectam. Remedia adhibui ad uteri catarrhum curandum , & post duos menses integre virgo convaluit. Neque minus falluntur ii, qui cum Ioanne Fernelio pathol. lib.

c. Io. , Ludovico Mercato de ames . Mulier. Lib. I. c. I s. cum Iacobo Primerosio de morb. mulier. , cum Francisco Mauriceau ma- lat. de femines grosses traitte anatomique des partes des fenimes qui feroent a la Leuerarioi ..c. 6. cum Georgio Basivo prax. lib. 2. cap.

8. aliis . permultis clarissimis auctoribus adserunt fluxum muliebrem a gon rhoea distingui

79쪽

chylificatio, ita ex mala chylificatione non bona fit in indolem inquilinorum humorum particularum chyli affinitatio . Redundat impuritatibus sanguis, sic que per debiliorem partem, nempe per

uterum male affectum eductio vitiosa.rum particularum fit.

. a Iahoc solo signo, si nempe interrogetur mulier

an perseveret fluxus albus durante menstruatione 3 Si adserat affrinative, tunc gonorrhoea laborat mulier . Si adfirmat, fluente menstruatione, album fluxum evanescere rediturum post finitam menstruationem, tunc albo fluxu mulierem laborare dicendum. Hi talia proferentes absque dubio , inquam, falluntur . Nam dum fluit sanguis menstruus & gonorrhoeae , dc suoris albi humor rubet, nec umquam distingui potest uterque affectus dum cessata menstruatione iterum redit aut fluxus gonorrhoicus, aut fluxus muliebris . Quando mulieris confessio adest , se ante initium fluxus purulenti nullo uteri morbo laborare, interim suspici em contagii venerei adesse , tunc de Onorrhoeae praesentia nullum ades e dubium credimus. Et si haec deficiunt signa, tunc mor bus curandus est iis remediis, quae dum uni prosunt , alteri non nocent morbo.

80쪽

Flavus a bi curatis iudicatur .

6 ARTiCULUS III. . a I. Morbi curationem in hunc, modum oportet instituere . Repetitis emeticis ex jpecacuantia paratis fas est ventriculum, primasque vias inerti obductas materia ante omnia eXCUtere.

Deinde salia incisiva , & corroborantia praescribere oportet . Sal absynthii, aut archanum duplicatum cum extracho gentianae copulatum in usu esse potest . Quando adest magna vasorum uteri atOnia martialium usus laudandus est. Celebratissimus est pulvis cachecticus Arnoldi ad drachmam semis, qui cUm eX-

tracto ligni sancti coniugi potest. Diu

turno hoc remedii usu morbus, aut penitus curatur, aut in meliorem statum redigitur. Quando memorata Vasior Umuteri atonia cum quadam sanguinis acrimonia copulatur vidi maximopere profecisse aquam balsamicam Lemery ad dracmarum duas quotidie in larga decoctio. ne ligni guaiaci propinatam. Et nostrates medici summo cum fructu in lacte Vaccino ponunt aut aquam pisciarelli , aut aquam gurgitelli ad libram semis ,& quotidie propinant. Et nos hujus remedii per sesqui mensem & ultra pro