장음표시 사용
151쪽
Euripidis sententia sere congruunt; at quanto excelsior est Xenophanis ille Deus, quem natura talem esse Censuit, ut unus dominaretur cunctaque su nutu gereret comprobans illud, quod praeclare Callim chus dicit μ' εἰ Θεὸν κτΘα , T. Agit porro de Dei natura Si unus est Deus una quoque et aequabili est natura nam si e di Versis elementis constaret et diversis partibus esset constitutus, alia sui parte praestantior, alia deterior seret id autem a Deo alienum, in quo nullum est partium viriumque discrimen, sed una et simplicinatura absolute persectus est, atque adeo sphaerae instar omni ex parte sui similis nSententia haec , unum age quiddam nasura perf-ιum ει aequabile, nobilissima fuit in veteri philosophia, eamque cum Pythagorei tum praecipue Eleatici celebrarunt Laudatur illud placitum a Cicerone in libro de Orat ΙΙΙ, , quum haec dicat ac mihi a quidem veteres illi majus quiddam animo com-χ plexi multo plus etiam vidisse videntur, quam
D quantum nostrorum ingeniorum acies intueri test, qui omnia haec, quae supra et Subter unum
D esse et una vi atque una naturae consenSionera constricta esse dixerunt. 3 Hanc naturae aequabi- 23 In fragm. apud Plutarch plac philos. I, 7. in Callimachi ed. Ern. r. 137. p. 96,
152쪽
1itatem Xenophanem meditatum esse testificatur etiam
Timo Phliasius, qui in illis eum ita facit loquentem
dueιum OnaDingitur. Uterque autem hic generatim ad omnem rerum naturam et Omnia haec, quae Supra et subter hoc placitum reserunt; quo sensu plures etiam veterum usurparunt, in primis Hippocrates , cujus celebris illa Vox ' : ξυρροια γαρ. μαα
συμ πρια ροα, παντα συμπαΘέα. Eleatici autem non uni
Versum mundum cogitatione complexi, sed intelligibilem naturam a rebus spectabilibus abstractam contemplati sunt et explorarunt. armenides quidem οἴ per se posuit. de quo sic praedicat s. 7 sqq. O λαιρε ὀ ωιν. isti παν ωιν ὁμοῖον ,
οὐδέ τι πῆ μαλλαν , τό κεν ειργοι μιν συνέχεσΘαι δέ τι χειρότερον. - 24 Apud Sextum mp. ypot Pyrrh. I, 33. Seci. 224. Ve sus hi prius mihi videbantur mutili et turbati propter hiantia illa verba πῶν δἰ n ἰί πάννη νελκομενοQ, itaque participium
istud ανελκήμενον melius abesse putabam et sic legendum κἀν δ ον αε παννη μιαν εἰ φυσιν Ἀ α9 ομοιαν. ita praecedens Versus mancus relinqueretur. Id autem quamvis mihi placeret, mutare tamen nihil volui, praesertim quod Timo in versibus suis elegantiam et concinnitatem parum curare Solet. Caeterum quae Fabricius ad h. l. p. 58, not. D. annotat, ea aliud certo agens scripsisse videtur.
153쪽
Xenophanes autem, qui τοί appellavit Deum, de hoc uno perfectum illud et aequabile dixisse videtur. Idque Probant veterum testimonia, ut ejusdem illud Timonis 'si
mum omni ex paris squalem sistui ει λωyriam. Haec autem aequalitas illud est quod de Deo sol bat praedicare , ωιum omnino emere ipsum , ωιum audi , ωιum eviιare ut una sit in eo et per secta naturae consensio. Eadem vis significatur spha rae similitudine, quae forma multum a veteribus
celebrata et a philosophis persectissima semper est habita Pythagorae hoc placitum tribuunt veteres ' :
ἐπαέδων κυκλαν, idque uno ore plerique philosophi et mathematici comprobarunt huic enim formae contigisse ut sola omnes alias figuras contineat, ipsaque Omnino sui similis sit et aequalis παντόθεν οις καιομοιος , quum omnis eius extremitas paribus radiis a medio attingatur '' Hac ratione adducti sunt philosophi , ut hac serma pulcriorem nullam, nullam rerum universitati aptiorem dicerent : quae sententia Pythagoreis cum Platone et Aristotele communis deinceps etiam a posterioribus, praesertim Stoi- eis, aliisque adscita est ' Italici autem philosophi,
et6 Apud Sext. Emp. l. l. - κηΘης Vocabulum rarius est Hesychius et Eustathius interpretantur αβλαβη .
154쪽
qui adspectabilium rerum formas ad intelligibilia re tulerunt eadem figura usi sunt ad summam naturae perfectionem exprimendam Ergo Deum non aphaeram finxit Xenophanes, sed aphasrae similem, pro u ut Parmenides celebratissimis versibus Io sqq. τὰ ό dicit:
Etiam Plato in dialogo Timaeo, in quo priscorum Physicorum opiniones sua ratione ornavit, mundum hunc in sphaerae modum a Deo formatum dicit, eundem, que appellat simulacrum divinae mentis Ἀγαλμα οὐ Θεού ipsam adeo montis vim nulla alia imagine Putat aptius posse repraesentari ''. Neque vero est quod hanc similitudinem miremur reputemu tantum, ipsum nomen ἰδέαν a corporis habitu ad mentis cogitationes esse translatumri similiter ergo Sphaerae
imago, quam Xenophanes ad Deum transtulit, nihil aliud significat nisi unum illud et aequabile atque Persectum, quo divina natura cernitur '
ad Phaedon. p. o . ristoteles infra laudabitur. De Stoicis Diog. Laert VII, 1 o. coli. Menag. Obss. Plutareh. lac. Philos. I, 6, cujus haec sunt Verba : σφαιροειδης δὲ α κοσμος
ο παντων των σχηματων πρωτευή μονον γαρ τουτο τοῖς ἰαντον
μέρεσιν μοιονται. In quibus verbis nihil est, quod cum Corsinodissert. I, p. V sq. inpeditum aut vitiosum aliquis putaverit, qui locos modo laudatos inspexerit.
3o Tim. p. 3 -37. Legg. X, 8 p. 897 C. 898 A. 31 Recte hoc intellexit Cudworthius Syst. Inteli. p. 45 . quem
parum juste reprehendunt ostiemius ibid. not. p. 585. et Bructer Hist Crit Phil. p. II 5o. f. CL Cousin. p. 78 qui comparat similem metaphoram , qua bonum et fortem virum adpellabant τρίγωνον Aristot Rhet ΙΙΙ , II. princ.
155쪽
. 8. Tali igitur natura cum sit Deus, eundem neque
infinitum neque finibus terminatum dixi Namque infinitum, inquit, ejusmodi est, quod nec initium neque medium neque extremum neque ullos
omnino habet fines id autem nihil est quod vero
his finibus terminatur , id non unum est, Sed pluribus constat : ergo cum unus sit Deus, neutra ha-Tum definitionum ejus naturae congruit. Pari ratione Deum nec inmobilem esse neque O-Veri demonstrat: α Inmobile enim cum ejusmodi sit, quod nec ipsum alterius motu assiciatur nec suo alterum assiciat motu, id quidem nihil est: quod autem movetur, id mutationis patitur vicissitudinem atque adeo non unum est sed multa ergo etiam harum flectionum neutra in Deum convenit. DQuo rectius haec Xenophanis ratio judicari et perspici possit, contendenda est cum aliorum placitis veterum, qui jam inde a principio has quaestiones tractarunt, certe attigerunt Ionici enim philosophi in quaerenda rerum origine infinitum plerique statuebant principium , quod omnia contineret ipsumque divinum esset quod nominatim naximandro placuisse testificatur Aristoteles Phys III, 4 . Θανατον
nia nata dicerent, motum quoque ei tribuerunt sive in eadem natura inhaerentem seu genere distinctum et extrinsecus ei allatum. Hi tamen philosophi, quum dialectica arte parum uterentur, nec infinitum ipsum quale SSet, neque motus naturam studiosius explorarunt et definiverunt. Italicorum fuit haec in-
156쪽
quisitio, qui ut pleraque alia sic etiam et απειρον καθ' αυτὸ si τινι τέρι συμβεβυκος , ut ait ibidem Aristoteles , considerarunt. Atque horum placita itida gantibus facile apparebit oenophanis rationem a Ionicis diversam, cum Pythagoricis ita congruere, ut
communem stirpem agnoscas. Hi enim omnis naturae elementa statuerunt esse contraria, eaque incertas generum formas deScripserunt, Vulgo τας κατὰ συτοιχίαν αρχας appellatas in quibus praesertim haec sibi paria opponuntur : πέρας Sive περαῖνον et πειρον, ηρηλοην et κινοί late M. Hae autem Pythagoricorum ratio
non multo ante Xenophanem in Italia videtur esse reperta, sive ipsum Pythagoram habuerit auctorem sive aequalem ejus Alcmaeonem Crotoniatem, qui
docuit, δυο λαι τα πολλα τῶν ανΘρωπινων, h. e. re humanas totumque mundum ex oppositis elementis constare '.
Ex hoc igitur sonte prosecta videtur Xenophanis
sententia : namque quum unum esse Deum statueret, ista, quae in rebus humanis habentur contraria , aliena a divina natura censuit quo pertinet fortasse etiam id quod apud Laertium legimus Xenophanis sententiam Pythagorae fuisse oppositam . Haec universe , jam singula attendamus. Primum quod ad πειρον et πεπερασμένον attinet, Pythagoreorum fuit haec definitio , persectum omne totumque mundum tribus his terminis contineri
initio, medio, extremo ' : τελευτη γα κα μέσου καὶαρχὴ το χρι ιὸν ἔχει τὸν si παντος. Huic congruum 32 Arist. Μetaph. I, 5. cf. Ritter. Gesch. d. Pythag. Philos.
33 Aliter haec explicat ousi l. l. p. o. 34 Aristot Coel. I.
157쪽
est quod Xenophanes το απιιρα dicit ἀτε αρχην ἀτε --ἀτε τελα εχειν. Eandem definitionem tamquam notam usurpat lato in Philebo, Pythagoreorum exemplo
α' εαυτο ευ ασψ εχαντος ivo . In Parmenide quoque Eleaticorum vestigia legens eadem utitur descriptione ' unde satis apparet, Xenophanis illam argumentationem antiquitatis auctoritate niti. Igitur το πεφω , quod nullas habeat partes, esse omnino negat contrarium autem το πεπερασμένον non unum esse sed multa, si quidem tribus illis constet, quorum aliud ex alio extrinsecus cerni necesse sit ἀεὶ περαινειν Ῥαγκη τερ προς τερον, ut Aristoteles dicit ' Harum igitur affectionum neutram censet cum Dei natura congruere, quod unus sit omnique humanarum rerum contagione Vacans. Cum quo com
parari potest celebratissimum illud antiquitatis δε- tum in Orphicis proditum, quo Iupiter unus ipse
Deindes quod Deum nec inmobilem esse neque moveri censet, hoc placitum a Xenophane ex ipsa m tu natura probatur. Quae quaestio, multum inter 35 Plato Phileb. p. 31 . Parmen p. 45 A. 36 Aristot Phys III, . p. a 5 A. inde Plato in Philebo
37 Vid Orphica Herm. p. 45r, s. 35. quem locum plurimi seriptores inde a Platone laudarunt : f. Wyttenb ad Plutarch. S. N. V. p. 3.
158쪽
antiquos philosophos agitata, tamen satis dilucide explicita non est anteaquam rerum formae sive categoria. ab Archyta et deinceps a Platone et Aristotele dili gentius essent investigatae Prisci illi tantum vide
runt , motum Per Se Solum non posse intelligi, sed cum altero, Veluti loco, tempore , inani cohaerere, Omnemque motum esse mutationem, et haec ambo, κινησιν et μεταμεν , genere inter se esse conjuncta '' Hoc modo etiam Xenophanes argumentatur statuens κινεῖ ΤΘαι τα πλειω οντα λος' τερον γὰρ εἰς τερον δεῖ κινεῖσΘαι. Porro εἰ δε εἰς ἄλλόλα μεταβαλλοι, πλει αυτοευα ενος. Eadem fere ratione Parmenides usus est et Melissus, cujus verba cum Xenophane paene Coo-
rum vestigia lato secutus duo praesertim motus genera distinxit, φορα et αλλοιωσιν, ut in armenide
μονα κινήσεις λ' in quibus definiendis eadem ille distincte explicuisse videtur, quae superiores consuSiuS disputaverant. Iam vero hoc argumento Xenophanes conclusit, nec inmobilem esse Deum neque moveri quod enim immobile est quum nullo io loco sit, nec ipsum quidem esse; si autem movetur, non unum esse sed multa ergo neutram harum tactionum in id quod unum est convenire si . Sic igitur ille, quam mente conceperat perfectam absolutamque naturam ab hac disjunxit contraria
159쪽
omnia quae in rebus humanis cernuntur. Praeclarum sane allud et excelsum attamen non sensit, his sublatis , talem se fecisse Deum, quem nulla liceat humanae mentis cogitatione complecti, de quo adeo definiri nihil nec praedicari posset. Unde ei accidit ut in iis quae de Deo ratiocinaretur non satis sibi ipse Constaret, et eundem quem inmobilem esse et finibus contineri negaret, tamen et quiescere ' et forma comprehendi praedicaret. Huc spectare videtur reprehensio illa Aristotelis, quum dicat, Xeno phanem nihil diserte explicuisse ου λεσαρηυισε 3'. Idem posterioribus, qui Eleaticam rationem secuti sunt, Variarum ansam praebuit disputatiopum, quum eadem, quae ille obscurius enuntiaverat, a sequentibus, Melisso, Parmenide aliisque in diversas explicarentur sententias.
Sed non minus varie ipsius etiam Xenophanis sententia ab interpretibus exposita est atque ita erroribus implicita , ut plane contraria sibi statuisse videatur. Apud Ciceronem de Nat Beor. Velleius ut in ceterorum sententiis reserendis parum diligens sic etiam in Xenophane labitur , quum dicit hc Xenophanes, mente adjuncta, omne praeterea, quod esset infinitum, Deum voluit esse. 1 Quod mentem dicit adjunctam infra explicabitur nunc infinitum illud notandum est. Similiter erravit Nicolaus Damascenus , qui in libro de diis retulit Xenophanem
principium secisse πειρον καὶ Γλινηταν, quem Simplicius Verbis supra memoratis reprehendit. Contra Alexan- έα Vid fragm. IV. 43 Aristot etaph. I, 5. quem attuli supra sci
Cicero . D. I ii, quem sequitur inuo Felix Octav.ς p. XIX, p. 79. d. Gron.
160쪽
tuisse Xenophanem prodidit, quod alii quoque -- tulerunt M. Ioannes Philoponus denique Xenophani
eandem ac Parmenidi tribuit sententiam : μίαν άν ἔν 'Vhi εἶναι καὶ πεπεραατμωχὶ κω tactvmχη ΙΙαμ1ενιλὶς ελεγε γαώ Eeνθάνης M. Horum testimonia inter se comparata quantopere sibi adversentur apparet neque tamen multum nos turbant, siquidem omnis illa di
crepantia inde explicanda videtur, quod Xenophanis placita ab ipso non satis definita posteriores sua quisque ratione interpretati sunt. Id etiam ostendit Theophrastus apud Bessarionem A qui Xenophanis principium dicit et aliquo quidem modo neque anfinitum
neque finitum , alio vero modo finitum, tum etiam conglobatum B Ab hac opinionis inconstantia ut Xenophanem liberarent, sententiam ejus ad certam rationem revocare studuerunt inde omnis illa dissensio orta est ' Simplicius ipse, qui ejus sententiam e Theophrasto perspicue cognovit planeque explicuit, interpretandi tamen studio deceptus videtur, quum incertum illud χητε απειρο Wiet πεπερασμένον definire Studens, idem quodammodo faciat quod τὸ πεπερασμένω '. Intelligitur quam sedulo caveri oporteat hunc errorem , quo plurima veterum placita ab interpretibus
45 Vid supra p. o8. Origenes Philos cap. I . heodoret. Therap. IV. Galen. c. III. p. a F. quos infra citabo. s. Davis. ad Cicer. N. D. I, II.
nophanis facit sententiam, aἰς ἔν-α άκίνητον καὶ ἡγένητον καὶ πεπερασμένον ποιουννων το τῶν cf. ejusdem verba quae statim 3 sq. asscram.