장음표시 사용
161쪽
confusa et obscurata sunt; quod ut in singulis partibus apparuit, similiter ad totam pertinere Xenophanis philosophiam mox indicabimus; sed prius omne hoc argumentum paucis comprehendamus.
rere, sive de vi illa quam esse et quam excellere omnibus atque dominari statuit. Et esse quidem hanc naturam simpliciter postulat nulla usu argumentatione 'Me enim, quoniam eo excepto nihil habetur omnino dominari autem, quoniam haec vis est d, in numinis. Ex his autem duobus omnis ejus de se argumentatio apta est si enim est, ingenitus idem et aeternus sit necesse est si dominatur, unum 0mnino esse Deum portet , non multos si unus est, omni ex parte eundem esse suique similem. Haec de Deo censuit caetera autem quae Praeditari solent, tum infinitum et inmobile, tum te minatum et mobile, ea aut non esse aut multa dixit; ergo a divina natura abjudicavit Tota haec ratio bre-yiter ita ossit describi r. ἐναπιν.)
cernimus in his initia ejus rationis, quae a Ve-ιρribus eximie Philosophia item Metaphysica appellata
162쪽
est, cujus proprium est, ut Aristoteles dicit , indagare το ου ' ον, και - -αρ πυ-α αυτῆ v. Sed animadvertendum Xenophanem non et O ipsum Perse indagasse, sed retulisse hoc ad divinam naturam, quam menti objectam intuens esse omnino praedi cavit; qui vero post eum hanc rationem persecuti sunt, Dei notione relicta , ipsum et O CODSidera runt. In hac autem inquisitione cum omnia. verbis utor Aristotelis' reducantur εἰς et ἄν και et μιν ἄν καὶ Εἰς κά πληλ , et haec quamquam opposita et distincta, natura tamen connexa inter se et colligata sint , Xenophanes id quod unum est mente tenens, quaecumque ab hac simplici Dei natura es sent diversa reiecit, contraria omnia sustulit. Hanc ejus rationem Simplicius sic interpretatur ' μευ
μευίδου Xenophone εδδentiam ut ea gam omnium prae omnibus excellentem au a motum et quietem, Omnia contraria huiu/modi genera aetolli algus in auperiore loco collocat, ut in primo Parmenidia argu
mento Plato. At latonis disputationem egentibus apparebit magnum esse inter utrumque discrimen, atque id ab illo argumentando probari, unum SSesi per se ponatur ab omni diverso atque contrario disjunctum , de eo nihil posse praedicari , neque ἴλω neque lu)ιον neque τον, ipsumque nulla forma posse comprehendi, denique hujusmodi illud esse ut non magi εἶναι quam mi εἶναι videatur Idem 5o Μetaph. III 4 2, p. 665 sq. 51 Simplic Phys sol. 7 .
163쪽
in toto hoc dialogo Eleaticorum argumenta premens, disputando arguit, haec genera τὸ v et το μη ον, το et τὰ πολλα , quamquam ratione discernantur, ita tamen inter se cohaerere ut aliud absque alio mente Comprehendi nequeat, et multa esse ipsis inter se
communia ' Similia Xenophani Aristoteles objicit, Praecipue vero hoc urget , quod ut modo dixi
ραιροειδ praedicat quae ambo sibi repugnare, si quidem id quod infinitum est nulla forma possit comprehendi Ex his intelligimus Xenophanes Ib
Cet penitus rerum naturam veritatemque indagaret,
quantum tamen abesset ab illa disserendi ακμβεια, quae sola ad interiora philosophiae penetralia dux est. Inchoavit tantum nihil amplius : neque ergo mirandum, ipsum sibi in philosophando non plane constitisse, atque interdum adeo de cognitionis veritate dubitasse LQuod autem supra vidimus , Xenophanis quaedam
53 Eadem ratione in Sophista disserit , praesertim p. 53 D, P. 259 Α. 5 Aristoteles de Xenoph. cap. IV, p. 9 3 D E euius verba levi
emendatione sic corrigenda videntur : τι τοιουτος ων παντη σμοιος in δια τί σφαιρο ιδ ἀν ,11 αλλ' οὐχ επεραν τινα μἄλλον χων ἰδέαν
de X. Z. et G. Brandis Comment. leat p. 8Ο. 55 De hoc agemus infra sub finem disputationis. I. IO
164쪽
placita cum Pythagoritas esse coniuncta , id etiam universe explicandum est, quo facilius, utrisque inter se comparatis, quae propria illius fuerit ratio et quam vim in Graeeorum philosophia habuerit, perspiciatur. Ut leatici rerum veritatem indagantes
unum esse Statuerunt, sic Pythagoreis placuit rerum principia generatim unum esse et multa, sive, ut cum Platone dicam ' ώς ἐξ ἐυος μὰν καὶ πιλλων ἄντων
ξυρ το εχ et iis Totam naturam animo contemplatii duo genera distribuerunt diversa inter se et contraria , veluti quae modo memoravimus et πέρας et ὀα-ρου , eaque una quadam vi ita esse constricta et consociata, ut Pulcerrimus inde exstiteret rerum ordo et totius naturae concentus, qui ideo a Pythagora
γεω uicis nomine celebratus est.
Illa autem via sive unum illud quale antelligendum sit, varie est a Veteribus expositum Antiquiores Prthagorei in comtrariis generibus indagandis maxime intenti, parum subtiliter definiisse videntur, utrum unum hoc intelligerent alterum rerum elementum tanquam περαναν Oppositum το πειρορ', an vero S periorem vim quandam, quae diversa contineret jungeretque contraria. Sed utramque naturam veteriores illi parum distinxisse videntur, et ut physicorum Pler, que ante Anaxagoram caussam moventem cum ipsa rerum materie cinisuderunt, similiter illi quoque Hἐν idem et summum secisse videntur naturae principium, et ad alterum retulisse rerum genus quod tanquam προα τω m μ' esset oppositum Τ. His vero 56 Phileb. p. 6 C.
57 Longum foret haec veterum testimoniis explicare consulatur autem Bitte Gesch. d. Pythag. Philos praecipue p. 33 et quos hic laudat auctores.
165쪽
cum repugnare videretur id quod Xenophanes statuit, unum esse ab omni contrario disjunctum et alienum , facile orta est quorundam opinio, quam modo memoravi, illum dicas Θαγερι αντιδοξα ται ' Quae autem primi Pythagoreorum confudissent, ea distincte explicuerunt posteriores, praesertim Philolaus et post eum Archytas qui docuerunt, universum mundum constare e diversis generibus , altero infinito, altero terminato, mundi autem principem et auctorem esse Deum, qui unus contraria illa conjungeret. Eandem rationem in Philebo secutus lato praeclare ad hominum mores, ad bonum malumque retulit. Cujus aententiam breviter his Procli verbis reseram ' Ἀεγει
τῶν οντων φύσεως in μπεπλεγμένης. Similiter in libris delegibus , quum totius mundi caussam et originem indagat , caetera quidem omnia dicit vel quiescere
natura vel moveri, unam Vero SSe Caumam quae
contineat illa et gubernet 'munc illi dixerunt Θεὸν atque His, quem Philolaus ita describit ' : isti γάρ
σι ι γεμὼν καὶ ρνον παντων Θεὸς eli ἀεὶ ν, a νιμος, ἀκινατος, αὐτὸς αυτ δε ορπῖος, τερος ων λλων. Haec cum Xenophanis placitis comparata quamquam ma- 58 Diogenes L. IX, 8. 59 Proetus lat. Theol. III, . p. 32. Philolai doctrinam explicat Boeah in Philolao II I. et a. p. 45 sqq. Archytae fragm. est apud Stobaeum Eclogg. I, 3. p. II sqq. d. Beeren. f. classicus locus apud Philoponum in Phys III, . iu. . . . Platonis sententiam exposuit Staibaum Protegg. ad Phileb. p. LVII sqq. 6o Legg X, e. 6-8, p. 93 - p. 98. si Apud Philan dem Opis in oeckh. Philol. p. I 5 I.
166쪽
turioris ingenii et eruditioris doctrinae studium referunt, agnoscimus tamen in iis Eleaticae philosophiae
semina , agnoscimus unum illud et summum omnium rerum principium tantum praecipue interest, quod Eleatici, in unam hanc naturam mentis Cie intenti, praeter eam esse nihil censuerunt illi autem cum divinis humana conjungentes, ambo quaerendi studio et ratione amplexi sunt.
Priusquam vero absoluta habeatur haec disputatio, aliorum quoque veterum de Xenophane testimonia et judicia exponenda sunt. lerique tam diverse tradiderunt et admiscendis alienis opinionibus ita corruperunt ejus placita , ut prorsu tanquam marinum que
dam Glaucum sic illius sermam obscuraverint. Quod a primis inde temporibus , quae Xenophanis uetati proxima suere, repetendum. Supra iam vidimus Eleaticum illum hospitem apud Platonem Xenophanis
sententiam reserre ad communem illam Eleaticae di ciplinae formulam, εἰ πάντα cujus placiti haec praecipue vis est Quaecumque mundo rerumque universitate contineantur, ea omnia esse praedicantur ergo ipsum illud esse sive essentia per universam rerum naturam intenta sola constans est; singulae vero res, si ab hoc uno discedas, nihil habent con stans aut stabile, non sunt, sed videntur tantum. Hoc placitum, cujus auctor praesertim armenides
suit, in Eleatica disciplina dominatum est hinc ad
ipsum hujus scholae auctorem vulgo coepit referri: immerito : namque et scriptorum testimonia docent et ratio probat, Xenophanem rari non ipsum per
167쪽
S Posuisse, sed conjunxisse cum Dei notione, in qua tota mentem habebat infixam τὸ ἐν λαι ησι et Θεον, ut ait Aristoteles idemque e Theophrasto a firmat Simplicius o D ἀπο καὶ παν τον Θεον λεγει Σεναράνης μ' . cum quibus plerique consentiunt. ISta autem sententia variae locum dedit interpretationi Fuerunt qui illud ευ πάντα sic intelligerent: totius rerum universitatis unam esse materiem sive τοιχεῖα, omni naturae subjectam si κειειεν ' eumque Deum esse. Nonnullorum quidem haec sententia fuit philosophorum , in primis Ionicorum, qui rerum naturam perscrutati ad unum elementum cuncta Educere studebant , veluti Thales omnium principium aquam posuit; quos plures secuti sunt, qui in rebus corporeis haerentes omniaque, ut Plato dicit de coelo in terram devocantes contendebant, τούτο I, α ι
φώτιαν ὁριζόριενοι b. e. nihil isse, nisi quod manibus tractare et oculis intueri possent. Eleatici quamvis ab hac opinione longissime essent remoti, et contra
potius terrena omnia et concreta contemnentes, unum
illud quod simplex et aeternum esset mente anquirerent, fuerunt tamen qui illorum et diu corpoream intelligerent naturam. Hujus interpretationis auctor in primis habendus videtur Mistoteles, qui antiquorum generatim tam Ionicorum quam Italicorum unam philosophiae regulam statuens, quaerendi principium idem plerisque Tacit et τῆς λης εἶδος hoc summum
eme quo omni repetere et quo referre omnia 6a Laudati supra p. 95. Io5, io . Galenus Hist Phil. c. III. p.
a F. εἶναι πάννα tν, και νομο ὐπάρχειν εῖν πεπερομένον, λογικον, ἀμετάβλητον.
168쪽
solerent Pet quaerens, cur multi illorum, in quibus etiam Parmenides et Xenophanes, de veritatis agnitione dubitassent, hanc rationem affert
Ite igitur Eleaticorum et Xenophanis principium
corpoream interpretatur naturam hanc autem naturam qualem intelligat explicandum est. Non intellexit sane crassum illud et concretum corporum genus quae sensibus usurpantur, sed aliud quoddam puriore et pra tantiore natura G censuit enim, ut ipsius verbis utar , τι re κε τις υσια σώματος
αλ λη παρα τὰς ενταυ, τυ σεις , Θειοτερα και προτερα του- των παντων Hoc genus statuit omnis corporeae naturae principium atque exemplum , idque praedicat
ἀὶ ων - ἀτε αυξησιν χρον υτε ρεισιν , αλλ' πηρατον καιαναλλοιωτα και ἀπαθ ες eidem praestantissimum quoque
motum et figuram tribuit, quum et in orbem m veri et sphaerae instar conglobatum esse dicit denique hoc corpus esse omnis naturae praestantissimum, eoque ultimum coeli orbem contineri . Talem igitur universitatis naturam quum mente informasset, ad eandem formam ut plerumque facit etiam antiquiorum placita de mundo et rebus divinis Aristoteles retulit. Sic in metaphysicis , ubi ostendit unum esse mundum pluribus globis connexum, in eandem sententiam priscorum fabulas in- 64 Aristot Metaph. I, 3. p. 6 5 sq. 65 Id. etaph. III, 5. p. 67 Αἰ
66 Aristot de Coelo, passim : loca citata reperiuntur L. I, c. I, p. 338 F. e. 3, p. 339 Η. c. 9, p. 348 A, G.
169쪽
Eodem modo intelligendum, quod Deum a Xenophane
univctraum serum sive mundum appellatum dicit inquam sententiam eo maxime inductus videtur, quod DEH- Xenophanem praedicaverat χραιροειδη quam figuram mundo tribuit Aristoteles In quo salsum esse 'Mis non videt, quod in veterum sententiis explicandisi11 omnia ad suae rationis normam revocat Quomodo Vero h us Tatio e gruere potuit veterum illorum
placitis, qui in philosophando nec generum distribu-tiooem nec formarum definitiones, quibus ille naturam omnem descripsit, cognoverant Sic, ut unum asseram , ciod Aristoteles de corporea illa matura Praedicat, et ἀπλουν σῶμα tribus his terminis definiri, initio, medio, extremo, hoc a Xenophanis Deo prorsus alienum est. Itaque merito videtur haec interprelatio refutata a Simplicio, ut in Parmenide notabimus. Aristotelix autem Judicium plerique posteriores, qui Xenophanis sententiam retulerunt, s uti vide tur ita pro suo quisque arbitrio explicarent varie et interpolarent. Cicero ita tradit nophanes unum esse omnia dixit), meque id esse mutabile, et id esse Deum, meque natum umquam et sempiternum , conglobata figura BIdem alio loco
sic , ut ante memoravimus caenophanes , mente 6 metaph XII m. p. MAE. Miror eruditissimum Bode de
Orpheo, p. 6 Gotting. 8a o arbitratum esse, Aristotelem
his verbis mysticos antiquissimae religionis Deos significare totum enim locum legenti apparebit, eum ad vulgares spectare poetarum fabulas , quibus praeclariorem hanc sententiam subesse dicit, sietionum tegumentis involutam.
68 Qu. Acad. II, cap. 37. 69 De Nat Deor. I, cap. II.
170쪽
adjuncta, omne praeterea , quod esset infinitum Deum voluit essen cloquitur haec Velleius in re serendis veterum sententiis parum diligens quod in*nitum dicit, supra jam improbavimus; quod autem omne discernit a mento , quam adiuncιam iacit, id a Xenophane alienum est, qui naturam quidem intelligentem Voluit esse, non autem ipsam per se intelligentiam S. mentem consideravit. In quo similiter peccavit atque in Thaletis sententia, quam ita resert Thales aquam dixit esse initium rerum, Deum autem eam mentem quae ex aqua cuncta fingeret D Quamquam certum est Thaletem rerum initium a Deo non distinxisse '.
Eodem sensu Xenophanis Deum intellexisse videtur Timo liliasius, tolemaei Philadelphi aequalis, euJus verba supra attulimus, quum dicat εἰς
ταυτο τε παν νελυετο unum intelligit naturae inutium Sive et e tχσον in quod omnia resolvuntur. Hujus versus laudans Sextus Empiricuis , Eleatici sententiam ita exponit ' : δομά τι ζε δε ὁ Ξενορανης παρατας τῶν λυον tu cώπων προώφεις, , εἰναι το παν, καιτο Θεον τηχρυν τοῖς πασι λα δε πραιροειδη και παθη καὶαμετάβλητον κα ὶ λογικον. Pleraque haec Xenophanis sententiae congrua, praeter unum, L et παν και Θεον συμ θυεμ τοῖς
παcm, quod ille non magis dixisse quam sensisse videtur. Deum enim quamvis totius mundi principem et rectorem saceret, segregavit tamen ab omni naturae con cretione Stoicorum vero hoc fuit placitum, qui cum totum mundum animatum dicerent, Deum voluerunt esse naturam eam quae omne mundi partes tranaret,