장음표시 사용
181쪽
nionum quanta sit diversitas apparet eadem est ii, tota omnino illa quaestione de veterum elementia discrepantia : cujus rei culpam non ipsis auctoribus tribuendam esse, sed posteriorum scriptorum inscitiae qui illorum dicta atque placita perversa interpretatione confuderunt, explorandis horum testim nil probabitur. Primum quod Diogenes Laertius reseri, Xenophanem quatuor statuisse rerum elementa, placit hujus auctorem Empedoclem fuisse ristoteles ' et ferique veteres testificantur. Unde tantum certe colligiis test, eadem principia licet dudum antea ab aliis e gent memorata, Empedoclem tamen primum fuisse qui haec genera clarius discerneret aptaque eorum eompositione et ordine mundum formaret. Quamquam Diogenes aliique studio quodam antiquitatis ducti hoe placitum mulio superioribus, praesertim Pythagoreis, acceptum retulerunt , eo ortasse inducti , quod Empedocles 'thagoreae disciplinae aemulus est habitus; unde sane non mirum Xenophani , Italico philosopho, eandem a nonnullis tributam esse sententiam. Horum autem qualis fuerit interpretandi et judicandi ratio, ex Homeri interprete Eustathio imtelligi potest, qui ad versum illum poetae ' παιτες
ἄδωρ καὶ γαῖα γένοιοΘε, annotat, hoc dictum a nonnullis sic explicari, ut erras et aquas duo etiam reliqua elementa suggerenda censeant, pariter ut apud He
182쪽
Isti in interpretando hanc sibi concedebant licentiam ut, si quae ipsis auctorum Verbis prodita non es Sent, ea cogitatione supplerent. Quod si in poetis sortasse liceat, at philosophorum placita hoc modo interpolari quis probet Diogenis testimonium hoc
argumento satis refutatum videtur restant duo, quae exploranda sunt quorum quamvis utrumque ipsius auctoris versibus nitatur, quis tamen credat
hunc in philosophando tam diversa placita secutum esse 'minc ergo colligi licet, vel horum versuum alterutrum falsum esse, vel talem fuisse Xenophanis sententiam , qua ambo illa placita explicari atque inter se conciliari possint. Utriusque igitur opinionis
Primum opinionis ejus, qua erra et aqua enophani tribuuntur principia, si sentem indagamus, de eo quam parum perspectum et exploratum ipsis veteribus fuerit, patet ex iis quae doctissimi interpretes Jo Philoponus et Simplicius in commentariis ad Aristotelis physica retulerunt. Hic enim cum dicat, physicorum plerosque contraria secisse naturae principia, inter quos nonnullis et προν και ξηρον Placuisse ' , isti quinam intelligendi essent multum quaesiverunt et disceptarunt interpretes Dalii Parmenidem, alii Empedoclem significari putaverunt Porphyrius Xenophanem intellexit, ut supra Io. Philo-
Io Aristot Phys. I, 5. p. 58 E. s. ad h. l. Simplicius sol. i, A.
183쪽
poni verbis memoravimus . Cujus interpretatio licet multis probabilis visa sit, hic tamen, qui in referendis veterum dictis et lacitas saepe parum diligens est, satis locuples testis haberi non potest, praω8ertim cum non omnino apparea qua auctoritate ejus testimonium nitatur. Si Theophrastum, Eudemum aut alium quendam Veterum secutus esset
auctores, id profecto Io. hiloponum et Simplicium non fugisset Aristotelis autem locus quam parum valeat ad confirmandum aut illustrandum hanc enophanis sententiam facile patet: nam primum illo non dicit veteres ita plane atque distincte statuisse, sed hoc potius demonstare studet, quaecunque illorum de naturae initiis fuerit sententia ne iis quidem exceptis, qui unum modo ponerent principium', reapse tamen contraria fecisse, licet etiam ab ipsis
non perspectum neque ratione explicitum Sset.
Beinde quo jure Aristotelis dictum ad Xenophanem potius reserri oportet, cujus ille in explicandis physicorum placitis nullam habet rationem , quam ad multos alios quos nominatim memorare nihil opus erat, siquidem sententia illa qua et ξηρον και γρον, tellus et mare, vel ut alii, tellus et aether omnis naturae haberentur principia, non singularis sed admodum pervagata atque ante Aristotelem etiam a poetis in cena esset celebrata . Haec igitur quam infirma
sint ad Xenophanis placitum illud probandum satis intelligitur. Quod ad alterum attinet, principium omni naturae terram esse, idem sensisse Pherecrdem ' qui
vi Vid. Fragm. X. Adde, quod idem placitum Anaxagorae tributum est ab Heraclide Allegor. p. 439 ed Gal. 12 Valchenaer, iatr. Eurip. cap. V et VI. 13 Sturtii Fragm. Pherecyd. p. 39 sqq.
184쪽
multis annis Xenophane superior fuit, quidam et terunt, quamquam immeritori de Xenophane autem praeter alios prodidit Sabinus sophista qui sub Hadriano Caesare vixit, memorans, ut aerem naniment, Thalet aquam, si Xenophani terram habiatum esse initium unde omnia omnino, ipsi etiam homines, exstitissent. At hujus testimonium refellit Galenus dicens, si Xenopthanes ita statuisset, id a Theophrasto in physicorum placitis praeteritum certo non suisse. Ipsius Galeni verba adscribam α κ
παν ἀέρα λέγω - ἄν -ον , ἔσπερ Ἀναξιμένης, υτε ὁ θωρ,
liuet Salatius facile excusandus sit, qui vel ab aliis hoc dictum acceperit vel in versiculo quodam, quem et alii laudarunt , scriptum legerit , apparet tamen Theophrastum hujus placiti trullam secisse menti nem Omtiino vero obstat Aristoteles si quum di-Cat, cetera elementa omnia, aerem, ignem, aquam, singula a singulis usurpata esse rauctoribus , solam iέ Galen in Hippocrat de Nat hom. I, secl. I. T. III. p. 98 F. ad quem Hippocratis locum ipsa Sabini verba spectant. 35 Μetaph. init. Quo iure Wolfius ad Origenis Phil.
not. , aliique plures hoe Aristotelis testimonium seriorvi scriptorum auctoritate redargui putaverint, ipsi viderint
185쪽
vero temam nemine; hujus dictum comprobant Phil ponus et Simplici Q hi ergo omnes Xenophanis illud decretum aut ignorarunt aut intellexerunt aliter sic omnia illa qua de elementis ei adscribuntur placita
quam parum explorata sint et quam infirma nitantur auctoritate, satis manifesto patere arbitror. Xen phanem praeter unum illud atque summum pri cipium, in quo tota mente erat defixus, etiam naturae principia investigasse ad quae tanquam elementare omnes reduceret, non est probabile. Cujus opunionis argumento nobis est Aristotelis etiam auctoritas, qui dicit, τῶν εὐροσκόντων εἶναι et ποῖ h. e. Eleaticorum, excepto Parmenide, nullum in naturae generandae caussam , Sive rerum elementa, i
quisivisse ' Num credamus, si Xenophanes ea tatuisset quae posteriores illi attribuunt, a veteribus adeo neglectam aut ignoratam ejus sententiam fuisse,
ut Aristotelem et Theophrastum fugisset Quid ergo ZAbjicienda est nimirum ista elementorum ratio, quae non a Xenophane prosecta , sed postea demum explicata est; recentiores omnia veterum dicta suae sententiae accommodantes, etiam haec placita non
modo enophani aliisque hujus aetatis philosophis, sed antiquissimis quoque vatibus Homero et He-Siodo, iunxerunt, quamquam elementa Qeta' his
non magis nomine usurpata quam cognitione perspecta essent. Qui primi phrsica tractarunt quamquam nonnulla subtilius et doctius explicarent, universe tamen poetico studio imbuti et poetico colore tincti erant vaticinari potius de rerumnatura quam philosophari videbantur. Hujusmodi ratio cum aliorum tum praesertim Xenophanis fuisse videtur, quac facile i6 Metaph. I, 3. p. 6 6 A, B.
186쪽
caussa fuerit quod Aristoteles et Theophrastus in
aliorum placitis reserendis hujus mentionem raro socerunt. Recentiores autem quum haec ad physico-Tum quandam artem redigere studerent, non mirum tantam exstitisse de eorum placitis controversiam, qua nubem antiquitati offuderunt. Detractis igitur horum commentis, ex veteris aevi ingenio Xenophanis opini ne et dicta explicanda sunt; qua interpretatione tolletur ista controversia et multo clarius patebit ejus sententia. s 3. Quaerentibus, quae Xenophanes de mundi origine senserit, hujus quaestionis fundamentum nobis sit Aristotelis locus, ubi commemorans qua ratione et qua vi ingentem illam terrae molem veteres consistere et quiescere dixerint, Nonnulli, inquit, πει-
Xenophanes igitur caussam hujus rei non quaesivit tantum dixit, imam terrae partem infinitam esse. Dictio εστ απειρον η γην ἐρριζωΘαι poetica est et ip-
37 Aristot de Coelo II, 3. p. 36 D. idem versus levileetionis varietate leguntur in libello de Xenoph. Zen Gorg. cap. a.
187쪽
PHILOSOPHIA. 153sius Xenophanis vestigia videtur reserre ' Simplicius cum ipsius versus se non legisse fatetur, haeret inexplicando, utrum inferiorem terrae partem infinis tam esse ideoque consistere dicat, an sub terra infinitum esse aetheris spatium , quo ipsa perpetuo deorsum lata non quiescat sed quiescere videatur ' At implicius nimia interpretandi religione deceptus est, cum Aristotelis et Empedoclis verba sensum satis manifesto declarent. Nam quod dicitur en ἄπειρον ἐρρiccisΘαι, erras radiso in in ilum ι--der , quid valeat perspicuum est neque quod Aristoteles appellat το κατω τῆς γης, Empedocles autem τὰ βαΘη της dici aliud quid significat , quam terrae profunda atque ima, quae eadem κευΘεα γαιης atque τάρταρα a priscis poetis appellata sunt '' Xeno phanis igitur sententiam recte intellexerunt veteres qui reserunt, eum neque sphaericam finxisse terram neque coelo Suspensam, sed suis nixam radicibus atque fundamentis deorsum in infinitum tertinere;
i8 Sic ωή,.. et νης ριζαι appellantur poetis , ut Aeschyl. Pr meth. s. o 8 sq. d. Wellauer Orpb hymn. in Nerea XXIII. I. Aristot. eteorol. II, I init. p. 426. de maris ortu loquens ι
is In Aristot de Coelo l. l. f. 127 Α, quem attigi supra p. 3o
188쪽
quod placitum ipsius quoque versiculo Probant v
Mare autem dixisse fertur omnis sentem humoris, ut ipsius testimonio Stobaeus assirmat. Communis haec opinio etiam aliorum veterum fuit, quo sensis mare intellexerunt et πρῶτον Θρον, quod adeo a muricii initio fuisset M. Iam vero ex his, qualem principio rerum fecerit naturae Conditionem, cum conjectura paene colligi possit, tum etiam lutarchi et ori genis testimoniis explicatur' . Finxisse eum dicunt, terram paullatim desidentem aliquando maris illuvio obrutum iri, eo usum argumento, quod et olim hunc naturae statum suisse e multis pateret iudiciis , veluti ex piscium aliarumquct rerum vestigiis quae in metallis et montibus reperirentur. Unde co1-ligebat ut olim fuisset, sic et aliquando fore, ut terra mari submersa in lutum verteretur , quo mundus omnis periret; dein vero ex hac submersione terram
at Veterum testimonia haec sunt Plutarchus lac phil. III, , et Galenus XXI εν την γῆν λέγει in ἐκ του κατωτέρο μέ- ροος εἰ ἄπειρον μαγος ἐρριζῶο Θαι Achilles Tatius ad Aratum quem
citavimus Fragm. XII. E. δὲ να ειεναι μετεώρον ιναι τὴν γῆν ἄλλα κάτω sis πειρον καθ ήκειν deinceps versum profert quem supra memoravimus Plutarchus in Strom apud Euseb praep. Εu. I, p. 23 C: ἐπιφαινιναι δ και ἡ γῆν ἄπειρον ἐναι, και μιν κατα πῶν μέρος περιέχεο Θ ἀι ατο ἰέρος Vulgo hic legitur και κἄνα παν μέρος με κνλ. Sed particulam μη transponendam esse recte animadvertit Brandisius Origenes Philos. l. l. ἐν δ γην ἄπειρον Παι, και μήτε ὐπ' ἰέρος μήτε πο νοοῦ οὐρανου περιέχεο Θ M. COSma Indopleust. p. 49 ἄπειρον ποτιΘέρεενος νην γην σιναι , προδηλος ἐσιπι δεχόμενος τήν σφαῖραν Georg. Pachymer. p. II 8 cf. Brandis.
189쪽
paullatim denuo eductum iri atque ita novum -- dum novum rerum ordinem oriturum hanc naturae vicissitudinem fore perpetuam. De mundi illa Conversione mox agemus nunc notemus quale voluerit esse naturae initium praecipuum omnino i cum terrae dedit, quum et infinitam eam faceret et hujus submersione totius mundi interitum essici diceret cum tellure autem conjunxit humorem sive mare, quo illam initio permixtam et obrutam, deinde vero, decurretitibus aquis, ab humida conjunctione liberatam esse putavit, ita ut terra et mare secernerentur. In hanc sententiam congruit quod Diog nes Laertius refert, Xenophauem Thaleti statuisse contraria hic enim ex aqua orta esse omnia ipsamque terram aquae innatare putabat M. Haec autem placita quo magis illustrentur, com- Paranda sunt cum veterum poetarum opinionibus, quas ille in rerum origine celebranda potissimum secutus videtur. Similiter enim apud Hesiodum ' post Chaos primum exstitisse praedicatur
Tellurem dicit totius mundi fundamentum .imas te
rae partes atque abditas tartara vocat. Cum quo con- 24 Diog. Laert. IX, 18 Aristot Metaph. I, 3. p. 6 5 D. de Coel. II, 13. p. 36 E. 25 Besiod. Theogon. vss. III et is qui interpositus est
versus, 'ΑΘ ἄνειπών ει εχουσι καρη νιφόεντος 'ολυροπον,
iam ab antiquis spurius habitus est vid. Schol. Hesiodi laudatus amyttenbachio ad Phaedon p. 98. - άρταρα autem terrae vi cera dicuntur, veluti Theogon. s. 8 I. Virgil. Georg. II, asi.
190쪽
cinunt quae in vetusti carminis Orphici fragmento
Nec poetae tantum, sed etiam philosophi, quamquam mundi figuram aliter informarent, praecipuum tamen inter corpora coelestia locum dederunt telluri quam Plato in Timaeo ' veteriorum physicorum placita
Iam vero in hanc terrae marisque descriptionem quam parum congruat elementorum notio, cuivis appareat, neque mirandum, recentiores qui hac interpretatione uterentur parum sibi constitisse, et modo te ram modo terram et aquam Xenophani attribuisse quorum utrumque paIiter ejus sententiae congruum, vel potius alienum erat. Retulerunt etiam noDDulli '', Xenophani placuisse εξ αερο και πυρὸς συμπαγηναι την si , quod dictum si ut illi tradiderunt, sic proprie accipiendum SSet, terram ex aeris ignisque elementis concretam et, tam SSe, Sanequam maxime a tota ejus ratione abhorret, et Xenocrati potius quam Xenophani tribuen- 26 Orphei ragm. VI, vs. 39 sq. p. 458 ed. Herm. in quo
earmine plura occurrunt si non a germano illo Orpheo prosecta, tamen ex Orphica quadam vel theogonia vel cosmogonia ducta et perantiqua Veluti Versus quos memorat Aristoteles s. auctor libri
demundo . . T. I, p. 75 . In his autem Orphicis plura ferebantur placita Homeri et Hesiodi fabulis similia. f. . . Bode Orpheus p. 148.
et Plato Tim. p. o C. CL Galen Hist Phil. I. p. 3 3. a8 Plutare, piae Phil. III, 9. Galen ibid. c. XXI.