장음표시 사용
191쪽
, Ad loca Terra1 quaevis qua pingitur omnis Sive globo tereti Tellus, planave papyro, Illa etiam dabitur reliquis adjungere, vel si iam pieta extiterint , radio signare licebit. In latum D a medio quantum locus absit, opacam I 27 Ardua per noctem qui sydera cardinem ad altum.
porro cognita longitudine , et latitudine loci facile est in-yenire punctum in globo geostaphico, vel mappis, ad quod ii locus pertinet , cuin in globo habeantur semper de liueati
λequator, et Plures meridiani,
i xt in mappis etiam particu Iaribus habeantur itidem lineae, vel saltem numeri , Per quos longitudo, et latitudo determillentur, quae idcirco ibi saci Ieinveniuntur pro quovis loco , qui existat in ipsa mappa. 1 Innuuntur hic methoditeterminandi latitudinem' loci cujuspiam, quod quidem praestatui admodum facile . Primo loco proponitur illud , latitudinem loci aequalem esse altitudini poli supra horizontem , qui hie appellatur Iimes Coeli Ji-Rirum nobis conspicui ; idem auteae a Iatinis dictus est finitor , quod visum finiat . Id theore- 'a notum est ipsis Geographiae 7yronibus . Latitudo loci est ,
Reridiani terrestris , quae qui- tri habet eundem graduum yrierum , quem in Coelo di-st alia puncti te pondentis ipsi
loco ad verticem , si ve renith, ab aequatore coele sti , qui imminet ad perpendiculum aequatori terrestri. Porro lain a Tenith ad horizontem , quam a pol γ ad aequatorem sunt gradus so, sive quadrans circuli. Hinc ablato communi ai cu a zenith ad
polum. relinquitur distantia poli ipsius ab horizonte aequalis distantiae etenim ab aequat Ore, adeoque altitudini poli. Si igitur observetur , quae sit altitudo poli supra hori Zon. tem , invenitur latitudo geographica loci . Porro id saei lepraestatur ope instrumenti astronomici cujuspiam , quo determinetur, quot gradibus et minutis sydus aliquod elevetur supra horizontem , vel distet . Si enim accipiatur aliqua fixa polo proxima, et determinetur ejus altitudo supra hori Eontem
Iam maxima, cum ascendit suisma Polum , quam minima , cum descendit insta ; media inter ipsas erit altitudo poli. Quin immo iacilius praesta, tur id ipsum per unicam observationem vel ste Ilae cujusvis , vel etiam Solis , qua inveniatur ejus distantia a te nith ;
192쪽
Suspiciat, circa quem se convertit olympus Astri ser, ita veniet, spatium metitus ab imis Quo sydus terris, Coelique a limite distet. Namque idem aetherei cardo quot partibusiorbis Iu sTollitur a media Terrae regione , tot ille Ipso locus distat terrestris partibus orbis. Quin et idem in medio radiantia sydera Coe Io,
Quaelibet , ipse die medio et Titanius ignis rago
Praestat idem, immoto si quantum Isardi ne,quantum , Noveris , et Coeli supremo a vertice distet Nam nosces, quantum cardo discedat ab alto Vertice , seu Terris quantum consurgat ab imis. At quantum 7si in longum certa 1 regione recedat
Quisque Iocus; subiens umbram, fugiensve docebit Cynthia; siqua se mergat pars quaelibet hora, I 28s
ipsum autem reniti, ego Coeli verticem appello, designans polum nomine cardinis, licet Virgilius polum ipsum verticis nomine designarit , est sane ipsum Eenith Coeli vertex reta
pectu loci , qui sibi id punctum
videt ad verticem imminens . Sed oportet aliunde nosse ex astronomicis tabulis distantiam ejusdem astri a polo, quae pro fixis vix quidquam mutatur adsensum intra annum , pro Sole mutatur quidem plurimum a sed ad usus nauticos habentur pro singulis diebus computatae, et in tabulas redactae , declinationes Solis, quarum complemenista ad gradus so exhibent distantias a polo.
Ρorto distantia illa a reaitheapienda est , ubi astrum ap
pellit ad meridianu M s. rum enim in eodem meridiano com putantur omnes ejusmodi distanti ηe ; et cum Innotescat distantia astri a etenith per oboservationem, et a polo Per ea bulas , innotescit distantia qu que poli a tentii, , adeoqu ejus residuum ad gradus sto, quae est altitudo poli , et ς hibet latitudinem loci. Corrigenda est et i,m observatio a retractione , quae Omnia objecta coelesti a elevat, eo
quidem habentur tabulae ad id ipsum cum putatae ; sed in ipsis
6 Longitudo geographica IO ci cuiuspiam facile definitur Por
193쪽
Qua nitidi vultus pars cono emergat , utroque observata loco, et descripta agnoveri se horas Νamque die a medio numerare solemus, et horis omnes quater senis Titan revolubile Coelum aryo Immani lustrat gyro: proin Memnonis oris Qui propior, plures horas numerabit eodem Tempore, nam citius Phoebeos excipit ignes
E medio visi cursus , citiusque diei Principium a medio ponit labentibus horis .
Horarum numeros conser, discrimen in illis Deprensum ad partes motus transferre diurni Ne pigeat: partes ipsae dant noscere , quantum Is locus in longum abductus mage distet ad Eurum, Qui plures horas numerat, dum Cynthia quavis I 3 Parte sui tristem Terrae subit, aut fugit umbram. Idcirco et 77 maculis Divae turpantibus ora,
observationem eclipseos lunaris, si ea observatio simul instituta suerit in eo Ioco, cujus longitudo quaeritur, et in alio quo piam , cujus longitudo iam in-aotescat. Satis est conferre inister se horas astronomicas eorum Iocorum, quibus horis observatum est initium , vel ii. dis , vel certa phasis eclipseos.
Horae enim singulorum locorum numerantur ab Astronomia incipiendo a meridie loci ad meridiem : porro meridies ei lius accidit regionibus orienta lioribus, cum Sol ad earum meisr:dianum citius appellat. I incendem momento temporis plu- et horas numerat locus situsta meridiano terrestIi orienta-liore ; et proinde digerentia horarum exhibet differentiam positionis meridianorum , adeoque differentiam Iositudinum . Satis est ad id reducere disserentiam temporis ad partea aequatoris, quod sacile itide fit . Cum enim Sol a 4 hori
totum diurno motu absolvat circulum , nimirum gradus 36o debentur singulis horis gradus.11, adeoque unus gradus reia pondet 4 minutis , unum minutum quatuor secundia, et ita
νγ Initium, et finis eclipseos. dissicilius satia accurate dete minari solent ob eonfusum umbrae terrestris marginem , qui observationem turbat . potiis i-
194쪽
Nam turpant vultum longe, lateque per omnem Dispersae hac , illac in seu partibus acrius igne Phoebeo rutilis, dederunt sua nomina, et ingens II os In Lunae vultu Sapientum , protulit aetaSQuos haec nostra recens , quos protulit illa vetusta, Turba sedet, maria alta fluunt, iacet insula pon mPlurima , et abrupti procurrunt aequore montes. Haec tuimur, dum nigranti merguntur in umbra, I 3Io Dumque iterum emergunt, ac onomina certa notamus,
Credimus et sidae longum servanda papyro. Qui vero 73 tumidis errat jactatus ab undis,
mum , ubi non videtur simul intens arcus ipfius umbrae. Phases etiam dim culter admodum intra satis arctos temporis limites observantur , pol illimum si Luna non incedat , nisi per marginem umbrae terrestris , qao casu lente admodum aliis quanto post initium , et ante finem phases augentur , et minuuntur. Hinc potius adhibentur immersiones, et emersiones macularum Lunae, per quarum plures cito admodum transit margo umbrae et sunt autem
multae ejusmodi maculae in Luna, quae ope telescopii admodum distinctae apparent, sive sint particulae quaedam ejus superficiei obscuriores, sive lu
cidiores nam utrumque genus macularum nomine denotatur.
Hae maculae aliis nominibus appellatae sunt ab Hevelio , aliis a Rieiolior sed hujus nomina jam passim ab Amonomia adhibentur , quae fere omnia desumpta sunt ab hominibus , qui doctrinae sama innotuerunt vel apud Veteres , ut Plato , ArisOte Ier , Arissarebus a i vel
apud recentiores , ut copernicus, Debo , GaIllius. Ampliores m - culas i ple appellavix maria , ut Mare serenitatis , mare Cri
sum ; et insulas quoque habet, ut Insulam sinus saedii ; ad quae
hie nomina alluctitur. Quando non habentur biis nae Observationi es institutae in binis locis , sed unica in un. loco ignoto , alterius observa gionis vices supplet calculus eae tabulis astronomicis initus, cu
jus ope scire possum us , quRora loci euiuspiam noti , uti Londini , vel Parisiorum , id
Phaenomenum , quod observatur, debeat accidere; conferen do enim horam ejusmodi cuin hora Ioel , in quo observatio instituitur, determinatur Iongi. tudo elux loci , cuius latitudine pariter determinata per me
195쪽
Ille sibi visam, dum Cynthia deficit, horam
Horarum numero confert, quem tempore eodem 1 ῖ I sper loca cognorit numerandum certa labores Namque Deae multo edocti iam novimus ante, Urbibus et certas cellis praedicimus horas , quoque natet pelago, et pelagi qua parte, latentes quos lugere expediat scopulos,quo vertere proram,I 32 Novit , ad optatam et victor delabitur oram . praestat idem , quae turba Iovem comitatur euntem: Namque Iovis pariter comiteS, Dominumque tenebin
Affundunt saepe objecti , et Titana recondunt,
thodos superius expositas , in- didicultas summa observandi . xenitur positio lejus loci igno- potissimum in mari . Sed ram
ti ; et eo pacto navis delata tas suppletur per alia phaeno per procellam ad partem ocea- mena, quae etiam intra multori quamcumque , si eclipsim archiores limites, et multo ceria aliquam ibi habeat, poteit nos- tius Onservari possuat ; ae disie , ubi iit , et reliquum cur- ficultatem ea observandi in malum dirigere. ri nuper sustulit, vir sumini la-Haec quidem methodus vix genii , et industriae summae , ullius usus esse poterat ante Dominus Ir in , per sellam ita persectam Astronomiam , cum In navi suspensam , ut obseris mitium, et finis eclipseos no- vationea per majora telescopia, lata in ephemeridibus intra di . et Dollo uelanurn inierometrum, Ridium etiam quadrantem , eo- ac Per alia instrumenta interque amplius aberrarent a veris, ipsum jachationem aeque faci- tegula autem minuta temporis le , et accurate in ipso mari pollini errorem secum trahere institui pollint , ac in teria , is milliariorum geographico- teste inter alios Sissotro , quitum in positione loci . Sed jam ejus ope plurimas observationes ηharia theoria ita perte dia est, instituit, inter quas diametrum quemadmodum diximus libro I. , apparentem Solis saepe iterat .HA. 43, ut intra satis arctos . vicibus assumpsit sine unius mili Rites loca Lunae determinen in nuti secundi discrimine . , et proinde eclipsi uni quo- ος Eclipses Satellitum Iovis ος phaenomena praedicautur. multo aptiores sunt ad detersinae disti cultates remanent, minandas longitudines , tuin quia Philaomeni raritas sumaea, et. sunt ii equentiore 3 , tum qui
196쪽
saepe i psi opposita Domini conduntur in umbra. IDumque umbram subeunt , dumque egrediuntur ab um Tempora si sua quaeque notes, discrimina certa bra, Horarum certos positus dant nossis locorum. Phoebum etiam V cum Diva tegit, si tempora signes Queis oculas pars quaeque fugit , deducere fas est 133o Inde etiam certos positus, sed longa laborum Taedia, multum artis ratio haec exposcit, et acre ingenium, ac dextram facilem, laevemque papyrum.1
multo certius determinantur , potissmum eclipses intimi Isatellitis, cujus theoria est multo magis persecta, ut ejus eclipses jam praenunciari pollini
citra errorem fere unius minuti, et velocitas motus est tanta , ut muIto minus incertum Observatorem reddat de in .
mento phaenomeni ; porro is non solum eclipsim patitur in umbram Iovis incurrens , sed et in ipsum Iovis corpus umbram projicit , quae longiori-hux te leseo is deprehendi potest ; in si nolis autem conversionibus de te et um patitur, quae conversiones breviores sunt duorum dierum intervallo'. Adhiberi possunt etiam ee Ii pias aliorum satellitum, potis. simum laeundi , etiam in mari si ealeuius e tabulis initus corrigatur per praecedentes Observationes; post uni autem adhiberi etiam coniunctiones eum Iove , et conjunctiones intimi satellitis cum reliquis quorum si theori ν est minus accurat. ἡ motus est lentior ; ut ideirco In Iovia satellitibus non rara , sed admodum frequens habeatur occasio longitudinis deteris minandae , quod ut etiam in
mari fieri jam possit; debet Irmino Geographia , ex cujus sella, primo, quod sciam , in
mari eclipseς satellitum Iovis sunt observatae , et longitudo per illas determinata , quod quidem ipse cum Sissono praestitit pluribus vicibus Haec methodus deficit per binos circiter menses singulis annis , per quos Iupiter post Solem latet ; at praeterquam quod ingens est sane commodum posse longitudiuem dererin minare in medio mari per de
ses habentur et alia observationum genera , quae Perpetu
longitudinum determinationem adhibentur , determinando' initium es finem , Phases sed eae
197쪽
IIang etenim variis eadem spectamus ab oris, Atque loco quondam totus dum conditur uni, Idem alibi totus Titan, ceu diximus ante , Emicat , et radiis ardentibus imbuit auras.
Hic ergo terrarum orbem .et vasta aequora,et urbeSν0ppidaque y et montes, sylvasoue , amnesque papyr pingunt in I aevi, vertiginis atque diurnact I 34 Coimpressos orbes, obliquo et tramite visos; Hisce alios addunt transversos , cardine ab uno
idhiberi non possunt eodem nodo , quo eclipses Lunae ,
accidant pro diversis' Terrae locis a quin immo , uti diximus, alicubi totus Sol deficiat,,
deae alibi spectatur totus. Quadobrem plurimae requiruntur reductiones ad eam rem ismi Innuitur constructio ge aeralis eclipilum solarium , quaae debemus Dominico Cas. fao. Detineatur circulus , quileierat peripheriam circuli Ter-Iestris terminantis hemisphae-liam visum e centro Solis. Inrii designantur loca hinorum polorum Terrae projectorum in jus planum , tum projectio circulorum per ipsos transeundum , et designantium horas a quinos saltem gradus , ac ρλrallelorum pertinentium adii hemisphaerium , quae fere semper sunt ellipses praeter vilicum omnium horariorum Ridium , qui meridiem desiis Iaat, et abit in rectam lineam. Apponitur recta itidem linea νquae exhibet viain ejus puncti, tu quo incurrit in idem planum recta ducta per centrum Solis, et Lunae, in quo Pun
spectatori posito in Sole : id punctum est centrum umbrae , vel penumbrae lunaris , in quo qui existit , videt Solis eclipsem centralem ; prout autem inde locus quivis magis , vel minus distat , minorem , vehmajorem videt obtectam Solis partem; ac e X astronomico calis culo innotescit nexus inter determinatas distantias eiusmodi , et partes diametri solaris de fiolentes . Ei Iineae rectae adscribuntur numeri , qui e Xprimant horas loci cogniti, pro quo calculus est institutus, et conciPiuntur loca Terrae motu diurno delata per illas parallelorum elli-Pses, quarum quae cuivis loeo Cou veniat, innotescit , si innotescat ejus loci latituὸo.
Si jam innotestat ipsius Ioel etiam longitudo , innotescet
198쪽
Cardinent ad oppositum qui tendant, atque fluentes Indigitent horas: accedit semita, Divae Qtia medium Titan per Terram lucedere ab alto I 3 3 Prospicit, ac numeri signantes temporis horas. Quaeque loea obliquos cursu delata per orbes Cum medio Phoebes descripti ad tramitis oram Quamlibet appellunt simul , his tum Cynthia dorso Praetexit medio medium Titana; recedunt a 3so Quae certis illinc spatiis, sub fronte nitenti Certa parte vident Phoebum sordere nigrantem. scimus hic, quo quaeque loco servanda, locisque
differentia ejus meridiei a meridie loci, pro quo calculus est institutus , adeoque ejus hora pro quavis data hora loci ejusdem , et idcirco ejus positio in suo parallelo respondens positioni centri umbrae mobilis, et distantia , ac ex ea sol pris eoliis Pseus quantitas , quae idcirco praenunciari potest: erit autem centralis in iis locis, quae delata per suos parallelos appellunt simul cum centro umbrae mobilis ad aliquam intersectionem viae re et i lineae ejus centri,
et paralleli ipsius loci , pro quo loco di stantia illa erit nulla . At si loci longitudo non in is notescat , observata autem sit phasis ; ex hora observationis innotescit positio ipsius loci in suo parallelo cognito ob eo.
gnitam ejus latitudinem,' et ex distantia a centro umbrae deis
hila et phasi invenitur positio ipsius centri umbrae in sua illa semita, quae exhibet horam
loci cogniti, pro quo ealcuIus est institutus , et constructio facta , adeoque differentiam horarum loci cogniti, et incogniti, et inde longitudinem loci incogniti . Sine constructione generali habentur methodi , Per quas , data phasi observata, et latitudine loci, ac hora observati nis pertinente ad ipsum , et datis elementis eclipseos ex calculo instituto per tabulas astronomicas pro dato quo/am Io eo , invenitur longitudo Ioel
8a Hisce methodis persecta est jam plurimum Geographia; sed multum adhue itineris superest , ad absolutam ipsius per-nchionem . Id autem speran dum jam non ab eclipsibus
tantum ., sed multo magis a quotidianis Lunae observationibus ; nam ejus distantiae a Sole, et a fixis, si satis aecu. rate determinentur , rem p ae-
199쪽
DEFECTIBUS. LIB. II. I sServata ignotis componimus , eruimusque,
Qua nostri regione globi stent singula: quin et a 31 sContingent quaecumque olim post saecula longa, Queis Phoebe Terris Titanem, quaque recondet Parte sui, iam nunc , quaque hora cuilibet urbi,
Novimus, et tanto certi praedicimus ante, Excutimusque metum monitis,causasque latentes I 36o Pandimus, atque animi motus cohibemus inanes. Felices anni, selicia faecula, causas Tantarum que is possie datum cognoscere rerum
Ast 33 olim haud vulgi tantum inscia corda, sed illos
siare possunt : et quidem , si
rat in loco Lunae , quo jam deventum esse diximus libro l,lat a triginta geographica miliaria definitur etiam sine correspondente observatione longitudo Ioci, in quo observatio .st iastituta . Hujusmodi , distantiae observandae oecurrunt, quotiescum de habetur Luna supra hori-zentem : adsunt instrumenta , quibus eae observari utcumque possint etiam in mari, ut sunt dadrantes reflexionis , sed eorum ope res perficitur intra limites multo laetiores : ex sellah riniana commodissime deli-ertissimis etiam instrumentistis perficitur . Saepisti me autem Luna transit tam prope aliquam e fixis satis Iucidis , ut Dolion-ciano micrometro discerni posistat una cum ipsa Luna , et tede Iruginiana machina sum ἀφi frit usus, Phaenomenum ac curatissime determinans et quae quidem machina, si et satellitum Iovis , et positionis Lunae ad fixas haneatur ratio , non rarum admodum, sed frequentissimum habenit usum squanquam in hoc secundo ea su pluribus astronomicis calculis opus erit, ut eX Observati O. ne eruatur longitudo . Calculos instituere ad praedicendam horam phaenomeni observandi, id quidem pertinet ad Astronomiam ; machinam vero invenire , qua observatio accurata fieri possit etiam in mari , ad Mechanicam, nec alterum sine altero ullius est usus pro determinanda longitudine in mari . Qui hoc secundum praestet, dimidium praestat eorum, quae ad
tantum artis nauticae bonum re
quiruntur. Hoc secundum Irmino deberi probant testes observa iacionum insitu tarum , quos inter Sissonus imprimis. , Absurdas Veterum qu
200쪽
saepe etiam latuere, quibus mens servida, et acre ID Ingenium , qui Naturae secreta latentis Assueti, caecosque aditus pervadere , et imis Eruere e latebris verum 2 nec defuit, aut qui Diceret , occludi spirantia protinus ora, Queis emisse solet lux alma erumpere, seu qui, I 37. Extinctos quondam dimittere , diceret, ignes Tempore Titanem certo , recreareque lumen , cum loca praeteriit flammis infesta per auras , Quae faciunt ignes interstingui, atque perire. Sic alii Phoeben puro dixere nitentem 137s Lumine, parte cava tantum, partique nigrantem Convexa, et subito hunc Terris obvertere , Coeloque Ardentem vultum, subitis cum mergitur umbris. Atque aliquis, gignique noVum, Veteremque perire, Censuit, et Phoebi, et Phoebes, cum deficit, orbem. 138o Quid τὸ vero ignarum vulgus λ quae turpia monstrarandam Philosophorum sentenotias de eel Ipsimus eoi legit Ricciolius Almasest, lib. V. cap. 3, quorum nonnullae hic comis
84 Ita Anaximenes de Luna, Anaximander de Sole. 8s Lucretius lib. V. δε Heraclitus in ea sententia fuit .
1 Nune etiam in pluribus Asiae partibus idem est mos insentem ciendi strepitum tempore eelipseos lunaris, ut apud Rieciolium ibidem , putan τvulgo , Lunam ab horribili dracone devorandam , nisi is
eo strepitu perterrefactus aui stat . Apud veterea magicis incantationibus eam de curru deducendam, credebatur, nisi fragor e=us aures obtunderet. PIurima suppetunt apud valeres PQ tii limum ps.las loca, quae e respieiant , quorum sane mulo. collegit ibidem RiecioIius eruditissim8 de more: ejusmodi est illud Tibulli, lib. I. el. 1.