장음표시 사용
221쪽
Conversam Phoebes frontem, mutentur , et atri Mutato tractus positu , jamque altera, jamque 333. Sordescat tenebris Divae pars altera Opacis. Quae s perpendas simul omnia, concidet error Deprensus claroque patens in lumine, et auras Aeriis similes haud Lunam ambire fatendum est. Quamquam aliquo ipsam etiam perfundier aequom,
Lunai solidum liquidis latitare sub undis et orbem 3xo
Crediderim, incerto obliquus quε margine saltem Despectat terras limbus; sed non tamen illas
Aeris in morem hoc tenues mage, quo mage in altum Assurgunt, vacuo donec mutentur inani, Esse rear; verum aequoreas imitarier undas, Et summa contra in facie quae limite certo Sat densae assulam sustentent aetheris auram.
Indicio est ille ipse, aequo qui margine limbus
Asperitate earet, neci hiatu abrumpitur ullo, 33ori spera dum varia facies nigrescit ab umbra Mille locis, mediaeque inter confinia lucis, Qua Sol curvatum radiis stringentibus orbem obliquus circum conradit, flexibus errat Semita praeruptis, multoque hiat aspera dente. 33sScilicet ipsa etiam Phoebe qua montibus altis Ardua se tollit. Coeloque minatur, hiantes a gremio valles aperit, camposque Patentes
as Hic proponitur mea sen- discum videamus maxime scatentia de fluido homogeneo ase brum , et inaequalem , quae fuso toti Lunae, quam innui inaequalitates se produnt p
adn. a , cum argumento prae- tisimum in limite inter pare Puo , quod me ad eam sen- tem illuminatam, et Obscuram, tentiam impulit. Est autem il- ubi Inaequalitates usque ad ex-lud . quod licet totum Lunae tremum marginem sunt ingen-
222쪽
Distendit late, ac fundit maria ampla, Iacusque Terrai assimilis: proin dorso haud partibus aeque 3 o Phoebeum in cunctis iubar excipit, atque remittit . Umbraque pro vario positu fratrisque, sororisque In flectit sese, et partes contorquet in omnes. Hos puram scabra Lunai in fronte per undam Transpicimus varios flexus, et, qua via luci 3 sNon nimis obliquo brevis est trans aequora calle, Forma manet facie in media , vallesque profundas, Et iuga inaequalem metimur celsa per umbram: εTurbantur summo confusae in margine partes. Nam radii in tenues dum produnt aetheris auras 3so Attracti ad lympham proni inclinantur, et ima Fronte Deae quae mersa latent, elata liquentis 'Αd laciem lymphae, ut laevi depicta papyro, Aut aequa in tabula, reserunt, positumque retorto Immutant lucis ductu, sormaque tuentes 3ssTurbata ludunt oculos. Pars nulla liquentis
ex a adhue tamen totus margo extremus in plenilunio, et multo magi 1 margo Lunae obseuia
rus intra solem in eclipsi s lari , apparent admodum aequales , et politissimi . Sunt nonnullae observationes , in quibus visa sit una, vel ait ra inaequalitas in limbo Lunae intra Solem ; sed rarissimae sunt, et aliquando ab uno observat Te sunt vitae , dum alii simul viderunt limbum admodum Iae.
Id phaenomenum plureg A stronomi cum Galileo repet Mex eo, in extremo Πmbo montes alii alios oeculant sat in reliquis Lunae partibua videmus montes elevatos plurimum etiam solitarios , quorum similes in margine apparerenLutique ἡ et quidem Iunares montes sunt multo maiores terre stribus , eosque Astronomi determinant per illam ipsam inaequalitatem lucis, et umbrae, ex qua illorum altitudo saeile deducitur.
Ego igitur id phaenomenum repeto ab eiusmodi fluido Lunam fmbiente , per quod trans-
223쪽
DEFECTIBUS. LIB. III. 169Se dorsi picta praebet sine imagine; flexus
Proin varii lucis, sinuataque cernitur umbra Extremum ad finem, et sese surgentia' Coelo Culmina , demersique excisae frontis hiatus 36o ostentant, quacumque patet revolubile dorsum. At nihil affuso se tollit ab aequore in auras Aethereas, planaque extans ε fronte fluentem Asperat abrumpens limbum, qui proinde vel igni Phoebeo adversus micet, aversus ve nigrescat, 36s
Aequali circum laevis se limite finit. At nulli, Phoebi frontem dum Cynthia condit,
Haec poterunt radii transversa per aequora in auras Trajecti aethereas transcurrere, nigrantisque ora Deae circum rutila exornare corona: 37ci
Attactu dorsi primo flectuntur, et imam Detorti ad Phoebes frontem allabuntur, in oras Quae procul hinc superas attollitur, aversumque Λ Terris fracto persundunt lumine vultum:
picimus eius landum , et in ejus superficie per radios refractos intuemur velut depictas inaequalitat ex omnes ipsius sundi, et differentiam umbrae, ac Iucis, quae habetur in eodem; at limes ejus fluidi est aequalis, et I aevis. Quando Lunam videmus in
Sole in eclipsibus, nul Ii radii
per Illud fluidum ad nos transire possunt , quia per retra inctionem interius detorti incurrunt in nucleum solidum Lunae, at limes apparet laevissi
In Illa dissertatione de atinosiphaera lunari haee omnia suis exposui, et ostendi, quae pha nomena haberi debeant posito ejusmodi fluido , sive oeulus
collocetur extra , sive intra ;sunt autem ibi nonnulla admo
dum singularia , quae quandam velut piscium Astronomiam a
nostra admodum diversam exinhibeant et est et experimentum quoddam phialae vitreae , quam exterius intuenti apparet crata
situdo ejus vitri, si ea impleatur materia crassiore a sed ipsa crassitudo sensum effugit, si inH
224쪽
Haud ulli objectum perrumpunt, atque in apertum 371Λethera progressi pergunt, oculosque Iacessimi. Proin s alios ortus, alias super fixe petendum Cingenti Divam jubari, ardentique coronae Sublimes causas; longe nempe altius illi Principium est luci, et Phoebo genitore superbit. 38o Quin etiam ipse nitens ab origine rhombus eadem Gignitur, aethereasque simul procedit in auras.' Queis tamen auxiliis, quave hanc fatis ubere vena Naturae aggrediar partem, atque arcana docebo ρNunc ades, Ol nunc, Phoebe pater, diffunde micantem Fronte comam et flavos per eburnea colla capillos: 33s
His opus est: nunc ardentes age Concute habenas, Flaminivomis nunc urge acres calcaribus armos
Quadri jugum : undantem e patulis lac naribus ignem Commixtum nebula, et fumis nigrantibus efflent. 3so Principio queis Luna caret, perfunditur auris
pleatur pulvisculo tenui , vel liquore , quae apparent , tanquam si in externa vitri superis fiale sita essent: phaenomeni autem ratio repetitur a Dioptrieae principiis, et ad rem praesentem applicatur ; ac demum Ο-stenditur , quo pacto inde de . duei posuit non totus ille amplus annulus , quem ego non ei fluido, sed atmosphaerae in is Iari ibi tribuo , ut et hic inis ferius , verum ille usque adeo magis tenuiso et vividus , qui Lunae corpus ambit . Sed ea omnia satis erit hic tantummo do innuime .is Reliquis sententiis reje-
ctia', originem latioris ill Ius annuli , et rhombi repeto ab atmospsiaera solari , quae est origo altior, et immediatius ad Solem spectans: in sequenti in
cipio, ut in prima Invocatio in ne adn. 2, tanquam Phoebi coismam , et praeterea ut sum Os , quos eius equi efflent e natibus cum igne, quibus innuuntur vapores, et exhalationes emi iasae e solari corpore ob ignem
xo Exhibetur hic ortus , et natura atmosphaerae solaris , quae habet , ut haec nostra , partem densiorem , et propio-
225쪽
Phoctus, et ipse suo libratus in aere pendet. Hic, humilis rutilo qua proximus imminet orbi, Densior, et nebulas saepe, et nigrantia dorso Nubila sustentat, queis palleat omnis ubique , 39 IA ut maculis Phoebi vultus spargatur opacis. Idem autem aethereas, qua se protendit in oras Altior a Phoebo assurgens, tenuatur, et aura Usque levi, vacuo vix quidquam distat inani. Scilicet ut gremio Tellus densosque vapores, 4oo Particulasque ignis tenues emittit ab alto Exhalans: illi densantur pondere, et imo Incumbunt humiles dorsor procul evolat ardens Halitus, et nebulas levior, nubesque relinquit; Non secus ipse etiam Titan effundit ab imo Aos Nigrantesque sinu fumos, tenuemque favillam Usque vomens, vacuosque undanti aspergine campos Aetheris, et totum late circum imbuit Λxem.
rem ipsi Soli ob pondus, quo quasdam veluti ri innia trans crassiores vapores αἰ agis nitun- Piciatur vividius solaris supeν. tur in ipsum , ae aliam sensim ficiei lumen , quas nonnulli Arariorem, et magis elevatam. stronomi appellarunt solares fa- In illa priore habentur et nu- culas. hes solares , quibus jam iere In hoc argumentum solarium
communiter tribuuntur maculae macularum earumque causas a
Illae, quas in ipso Sole ilia ue- nebulis, et nubibus repti ita eruur , et quaedam velut ne by- cum haec in Arcadum coetula quae ingentem Solis tr recitarem , adjeci epigramma Oum , et aliquando totum di- eum Italica versione, quae hiescum involvit , ac reddit paru subjicio .lidiorem soluo ita , ut per
Fallor an, aethereas qui curru ardent. Per auras Aeternum puro fundit ab axe jubar,
226쪽
Haec excussa procul sontem nituntur in ipsum, Ac rutilum in nati repetunt vi ponderis orbem; Is aeque minus gravitate vigent, procul Axe recedunt Ardua, particulis contra quae pinguia crassis, Parte sedent ima, et dorso incubuere nitenti. Nubibus haec densis sedes, nebulisque serenam Quae maculant Phoebi frontem, aut caligine tristi ors obducunt later maculis vapor imminet atris Purior assurgens, qui non intercipit omnes, At multos sistit radios tamen, imbuiturque
Unde satus Maia, et eum Marte, pigroque parente Iupiter, unde nitet Cynthia, et unde Venus; inde nitent prata, et radii septemplicis ictu Verseolor picto flore superbit humus; Fallor an obscura nitidos caligine vultus obruit, et maeulis turpibus ora notat Haud equidem fallor: nigrantes pectore fumos Evomit, et vultus inficit ipse suos. Sol nubes habet: o fuseae miser incola Terrae, Tu speres Iaetos, et sine saece dies
χ' inganno 8 Ο pur que , che dat carro ardente Dison de puri raggi, onde si adorna Venere, e Cintia , e ogni altro astro lueente, Che sotto il Ciel stellato in Ciel fossiorna;
nde tosto divien Ileto, e ridente Ogni vago stardino allor, che aggiorna, E dat tessulo rargio gentii mente Pereosso it fiore a ' hei color ritorna, Μ'ingannot O pur di nere maechie II volt Talor s intombrat Ahi non m 'inganno: O quaIRGII miro in fronte atro vapore accoliolΜiserol e eontro it rio destin sataIeTu speri i di sereni, e Iieti, ah stolio Dei iusto Μondo ab Hator mortale l
227쪽
Lumine, et obduetum et rcum Titana refulget. Scilicet 3 hinc ortum ducit,Phoebumque latentem ΣΟΛureus in media complectitur annulus umbra , Quoque magis Coelo erigitur, Phoebumque relinquit Exterior , puro tanto minus igne coruscat. Cur tamen et, rutilam qui parte ab utraque coronam Ambit, et aethereas longe tenuatus in oras Aas Excurrit rhombus, Phoebi exoriatur ab aura; Cur aequam fugiat formam, oblongusque per Axem Emicet, affusoque Irrore tat Ab hae atmosphaera Solis repeto causam annuli Iatio ris ambientis Solem in eclipsi totali, qui eo est minus lucidus, quo magis recedit a limbo Solis, quia , quo atmosphaera est altior, eo etiam est tenuior . Sunt qui dicant inde oriri non posse , quod sit c On- centricus Lunae, non Solli atarctiorem illum , et vividiorem
annulum esse concentricum potius Lunae , quam Soli , utcumque per observationem deis terminari potest, non vero latiorem ; cum in eclipsi tota-Ii centrum Lunae a centro Solis parum admodum distet; nam ejus diameter apparens Parnm admodum superare potest diametrum apparentem Solis , et nulla pars disci solaris procurrit ultra Iunarem .a a Pro explicanda causa
apparet in eclipsibus , oportet oste0dere, quo pacto ex rota-
tione circa proprium 3xem , quam eum Sole habet ejus ad . mosphaera , oriatur vis centrisuga , cd ob ipsam atmosphaera eadem induat figuram lentia cujusdam , ex qua a nobis oblique visa oriatur figura rhombi l, cujus extremas partes in tuemur in lumine zodiacali deprehenso a Cassino . Id argu mentum suis V et elegantissim ἐpertractavit P. Carolus Noceis tua, e nostra Societate vir cffleberrimus Nieetas apud Arcades nominatur , in suo poemate de Aurora Boreali, quod cum alio de Iride, et.meis in utrumque adnotationi laus satis amplis Romae prodiit ante ho- see a 3 annoη a Ibi ego , quae huc pertinent, diligentissime e volvi omnia . ipsum immort Iis ejus earminis auctorem , quem aetate adhue satis integra, et optima valetudine, la- periore anno Roma discedens reliqui florentissimum in me
228쪽
Haud levis evolvisse labor: nec digna laboras Iam merces speranda venit, quando invia quaeque, 3. Asperaque intamis Parnassi per juga dumis Per vadens, Boreae sui gentem e parte nivalis Dum celebrat plectro Auroram , fidibusque canoris Aethereos nuper Nicetas edidit ortus, Et causas rutili victuro carmine rhombi: Musarum decus, et nostri clarissima Pindi . Gloria Nicetas, quo non prestant lori alter Aut suit Arcad;cis, aut olim exsurget Iri arvis Scrutari Sophiae sedes, atque abdita quaeque Eruere, et Latiis proferre exculta Camoenis. Pauca modo expediam: aeternum, si plura requiris,
Perlege opus vigil; haud equidem vigilasse pigebit. Primum igitur 3 quoniam immani per et intima Viscera, serventesque sinus agitatur ab igne Phoebus Usquρ furens, quoniam immenso se corpore tantus sPorrigit; e patulis quae faucibus evomit aurae semina nigrantes sumi, nebulaeque volucres
Immensum aethereas circum se quaque per oras
Collegio Romano , domi quidem Generalem 1tudiorum Praefectum, foris autem Exam natorem , ut appellant , et Episcoporum , et Synodalem , ac Pontificium sacrae Poenitentiariae Theologum, hosce liquot menses sato ereptum amisirinus , a Solis atmosphaeram protendi longissime a Sole , suae et ipsa tanta vit caloria ipsius solis: sed et lumen ipsum Eo.
discale, de quo mox agemus, et cometarum lcaudae , qua jam saepe diximus oriri ab ascensu vaporum cometicorum in atmosphaera Solis , habentur autem etiam in cometis remotioribus la Sole , quam sit Terra , evincunt ipsam protendi, ut hic affirmo, longistimea Sole. Ejus gravitas in Solem debe-
229쪽
Excurrit tenuis vapor, et spatia inficit ampla. 61s Ille quidem, medium dum pondere nititur aequo omni ex parte premens in Solem, flectier aequo Orbe etiam, formaque studet fulgere rotunda. Ipse tamen genitor Phoebus vetat, atque suo se Circumagens dum contorquet super axe, per altum Is Compressam ad latera ipse jubet consurgere dorsum. Nempe suo assiduis Phoebum super aκe cieri Motibus, Ingentique auram torquere rotatu, Caligo evincit tristis, maculaeque nitentem Turpantes frontem : namque illas tempore eodem Aso Sive novae medio in vultu gignantur, in unam seu cogant plures, pluresve oriantur ab una Discissae, abruptaeque, videmus semper eandem In Coeli partem concordi incedere gyro, Et medium unanimes circum Titana rotari. AssIam vero incurvos F quaecumque rotata per orbes circumeunt, medium sugere, et procul ire per auras Assiduo tentant nisu: sic plumbea habenam Clans valida contorta manu distendit, et undam
ut ipsi ἰinducere figuram sphaericam ob aequilibrium , si ea quiesceret ; sed motus , quem
ole , cogit induere figuram ompressam ; quod quo pacto
ecidat, jam explicabitur. in primis Solem conver 'i circa proprium axem , satist incunt maculae ipsius et eae jὸin oriuntur , jam intereunt , ita in plurea discinditur, plu-i t coalescunt ia unam, si Observantur in partibus admodum
diversis ; et tamen omnes semper moventur motu , qui est circularis circa eundem a Xem,
riodo dierum a s pro integra conversione . Hic tantus consensus satis evincit, rorari Solem ipsum , et secum adripere in gyrum suam atmosphaer Em, ac cum ipsa maculas, sive nubes in ea innatantes aas Quaecumque corpora cir
230쪽
Excutit affusam celeri rota concita cursu. 47o Quaeque simul gyros aequali tempore plures Impete non uno absolvunt, etiam impare nisu Avelli a medio tentant; minus illa recessum Namque urgent, quae lenta via breviore seruntur: Contra quae rapido magnos agitata per cribes sTurbine praecipitata ruunt, magis incita cursu Vi tentadi majore fugam, ac retinacula tendunt. Ergo age αβ , et ingenti dum sese vortice in orbes Circumagund aurae Phoebi, tu mentis acutam Fige aciem, gyrosque animo perpende sagaci. εῖο Nonne vides, quanta se mole volubile dorsum Torqueat extremo vix non immota sub axe iculos describunt , concipiunt vim quandam recedendi a centro , quae dicItur centrisuga , quam Christianus Hugenius rite consideravit primus . Nam
nantur semper abire per viam rectam , nec ad orbes curvilineos detorquentur, nisi vi aliqua , quae si abesset , per ra-Mam omnino abirent. Hujus vis centrifugae duplex hic argumentum innuitur a sex perimentis petitum , vis , qua lapis sunda circumactus habe. nam tendit, quae ipsum in Orbe Illo retinet , et impetus , quo resilit aqua aspersa rotae
Adduntur Ieges, quod nimἰ-ram si diversi ei reuli deseris
hantur omnes eodem tempore ἔvis centrifuga in iis , qui maiores sunt, sit major. Theorema generale , a quo pendent quaecumque eo pertinentia Huia genius proposui , est hujusmo- .di r vis centri iuga In circulis est in ratione composita ex di- : recta duplicata velocitatum
et reciproca simplici radiorum:
ex eo autem iRcile deducitur hoc aliud, cujus hic usus oecurrit ; si circuli eodeni te mispore describantur , vis centri - fuga est in ratione directa ra- 'diorum , sive in ratione dii f. 'et a velocitatum .
Sl jam concipiatur m - tus tot Iu1 massae ei rea eundem axem, apparebit, in quavis superficie sphaeri ea haberi et rcu
tum quendam maximum in me- dio in quo celeritas maxima
lit ; dum circuli propiores pci. ' las conversionis ipsi ua eo