장음표시 사용
261쪽
Principio umbriferi dorso cur proxima coni Inficiat pallore genas turbata nitentes Cynthia, divinumque oris confundat honorem, Is Illa docet, Phoebi rutilis quam corpus opacum Fulget ubi a radiis, umbram e regione nigrantem Projicit adversa, quae pallida margine summo, Atque incerta ocuIos fallit; mediam undique circum Namque obeunt dubio mixtae splendore tenebrae . 2o Quoque magis fugit, atque a corpore distat opaco, Hoc magis incerto se Iimite contrahit umbra
Nonne vides λ Alti summo de culmine tecti
Cum cadit, atque viam distinguit tramite longo, Dentatas inter tenebras , tractumque nitentem Linea non tenuis tantum sese inserit, et non
Protinus hinc illuc puncto transitur in uno: Languescit sensim lux aurea , paullatimque Eκoritur, lentoque gradu sese explicat umbra Principio levis, ac sensim nigrescit eundo. SoNon tamen et spatiis plus aequo ingentibus idem Confusus margo distenditur, et digitorum
Exiguo semper numero concluditur arctus.
Ast ubi majores altis de montibus umbrae
lius, quam penum bνa1n dicimus, quae in eclipsi Lunae praece-ὸit, et sequitur umbram: primum agitur ex phaenomenis de peniimbra in genere . Umbra , quam Corpora a Sole illustrata projiciunt, habet marginem conlusum ita, ut ab uin bra densa ad Iumen Plenum transeatur per tra .hum semi Obscurum . Hic limes umbrae incertus eo est lata Or, quo umbra liangius projicitur. Ad distantiam. uniux , vel alterius pedis umbra apis paret satis terminata, sed conlusio ejus margini& satis est ingens in umbra , quam domo. rum techa projiciunt in subje
manis in umbra , quam editi uisntes projiciunt in Patentcs
262쪽
Excurrunt procul, et campos secuere patentes, Nequidquam extremae speres confinia lucisDesignare tuens, ac multis passibus erres Incertus, dubiusque animi, dum a lumine certo Haud dubiam demum transcurrere detur ad umbram. Quorum 1 etiam causas libeat si nosse latentes, Αο.Accipe: durum opus est dicto, sed dexter Apollo, Et faciles quid non jubeant sperare Camoenae Si medio Phoebi tantum prorumpat ab imo Irriguus radiorum imber , Coelumque per amplum
Effundat recto se tramite; Quidquid opaci As
Corporis objiciat sese, cursumque moret Ur,Μargine distinctam certo determinet umbram. Finge etenim, quacumque patet via libera, virgas A puncto vibrante jubar procurrere recto Tramite in immensum; sed qua se corpus opacum so objicit, infractas dorso consistere, et Ulura. Quod superat, vacua spatium rarescere ab aura. Id spatii, virgas inter quod restat inane, Nonne vides λ) omni viduatum Iuce carebit, Et penitus tenebris mersum nigrescet opacis. 33 Quod dextra, laevaque ictus persentit inani
campos . Ibi potissimum sole ad Occasum vergerie longillima iam umbra , nullo pacto licet
discernere , ubinam terminetur umbra ipsa . a Ut phaeuomeni reddatur ratio , profertur casus, in quo margo umbrae deberet elle distinctissimus ; si nimirum radii
puncto . Considerentur enim omnes radii , qui prodeunt ab eo puncto, ut quaedam .solidae virgae in infinitum pro tensae , qua nullum habetur o aculum, et infractae in sup ei fiete corporis opaci litterpositi. Spatium omne immune a virgis , est umbra totalis , nullo radio illuc penetrante et qui ex hac umbra emergat ad virgas , statim abibit ad lumen Pierium ita , ut
263쪽
Accedat spatio quantum libet, aureus olli , Iobjice summoto plena luce ingruet imber. Nam referunt radios virgae, quem abrumpit opaci Dorsuin obicis, non ille ultra progressus ad umbram Pertinet; ast alius, quamvis 1it proximus olli, 6o Progreditur liber, coeptumque agit aethere eursumet quumque omnis puncto radiorum nimbus ab uno Prorumpat, rectusque volet; vi pollet eadem, Et rutilat splendore pari, qui proximus umbrae 6s Nigranti, quique aversas petit avius oras. At quoniam 4 totus Titan nitet, undique et alto Tela jacit dorso effulgens, lucemque ministrat; quacumque igni sero nullum de corpore putactum Cernitur, ardentesque genae, dorsique recurvi 7o Margo latet totus, nigrescunt Omnia, et umbra, Lumine summoto penitus, densissima regnat: quae totum Titana vident, speciemque rotundae Libera prospectant frontis Ioca, lumine gaudent Perfusa integro, plenaque in luce nitescunt: 7s Sunt alia in medio, quae partem ὰ fronte nitenti Aspiciunt, partem interiecta obstacula condunt: Hic tenebris rutilum lumen miscetur opacis,
in ipso initio vis Iuminis debeat esse eadem , ac in ulterioribus locis , cum simplices h unico puncto digressi radii babeantur ubique extra illam
Consu si marginis causa esti pia Solis magnitudo. Sunt e diri semper quaedam loca post corpus opacum , ex quibus
Rullum videri potest punetum solaria disti, et ibi est umbra
plena: sunt alia, ex quibus licet videre totum Solis discum , et ibi est lumen plenum : sunt alia , ex quibus apparet tantummodo pars solaris disci , et ibi habetur mixtum quoddam ex luce , et umbra, quod eo est obscurius , quo minor pars cernitur ipsius disci so
264쪽
Hic tibi confusae dubius male cernitur umbrae Terminus, hic incerta almae confinia lucis. SoHane, ν quoniam media est purum jubar inter, et ut, Pene umbram dixere, suo qui nomine docti bram , Quaeque notant. Illa, umbroso qua proxima limbo, Par umbrae, similisque, jubar vix excipit ora Solis ab eκ trema: tum quo magis inde recedit, is Clarescit magis, et media qua parte nitentis Prospectat media ora Dei, jam luce potenti Emicat, et pleno vix quidquam 1 lumine distat. Ipsa si autem, objecti qua proxima corporis umbraticalia proj Iciunt in planum
ho i Zon tale . Concipiantur bini Solis radii , quorum alter egreditur a summo , alter ab imo disco Solis, qui transeant per summum apicem corpori opaci projieientix umbram . II radii ibi se intersecabunt , ςς Pergoni porro ita, ut, qui venit a puncto altiore, deicendar infra alterum, qui venit ab in seriore. In illa decussatione ii
radii continebunt angulum , in quo toIa penumbra continebitur ; nam in ira inferiorem habebitur totalis umbra , et in pra superiorem totalia Iux ἔguli autem vertex erit in est supremo puncho corporis prJJi cientis umbram , in quo is bini radii intersecant .
Iam vero in quoris ansalo sbinis rectis lineis constitui. ipsae lineae initio parum ad modum a se invIcem ηistant revqus minus caeteris paribus ,
tur Penumbra , nimirum penesimbra, quo Ipsam nomine nominavi etiam in carmine, cum utrumque sit latinum verbum'; adhuc tamen diverso semper caractere imprimendum curavi ob conjunctionem earum Fo cum alienam ab ingenio Latinae linguae potissimum in quibusdam casibus, in quibus mihi adhibenda sulti. Ipsa pon-hra eo est obscurior, quo propior umbrae s quia eo minor
inde videri potest pars solaris disci. Ubi tamen eo jam de . ventum est , unde dimidium cernitur disci ipsius , jam lux est sere ita clara , ut in luce integra, juxta ea , quae diximus lib. III. ab ad n sys Ostenditur , jam , cur pe-
numbra coiporis proximi sit arcta , et corporis remoti admodum ampla ; et re applicatur penumbrae, quam corpora veris
265쪽
Exoritur dorso, tenui cur tramite sese 'o Finiat adstringens: tum quo magis inde recedit,
Λtque obicem simul , et Phoebeam lampada linquit
Progrediens, crescat semper pene umbra, magisque Λmbiguus partes margo se tendat in omnes ;Huc animum adverte, et facili ratione patebit. 93Tot radios inter, qui missi a lampade Solis
Culmina seu tecti, sive alti culmina montis i Perradunt, perguntque agiles, tu mente sagaci Contemplare duos, qui nempe ii vertice sumino Promicat, et fundo contra qui erumpit ab imo. roo
quo angulus est minor , tum eo ningis recedunt a se invicem , quo magis recedunt ab illo vertice , ac proinde Penum inhra in exigua distantia a vertice est exigua e ea vero idcirco etiam est multo minor , quod ille angulus est exiguus , est enim aequalis diametro apparenti Solis , nituirum paullo major dimidio gradu ; sed eadem
deinde erescit , et in ingenti distantia, evadit Ingens.
umbra excipiatur plano Perpendiculari ad radium Solis, quo
dinem penumbrae fore idioma te trigonometrico ad distantiam verticis umbram projicientis a puncto , in quod proji-
Citur , proxime , ut est sinus diametri apparentis Solis adsilium totum , sive proxime unam e s millesimis partibus
ejus distantiae a quod si excipiatur in plano obliquo sore eo
majorem , quo Obliquitas fuerit major, nimirum ad illas notem millestinas proxime , ut est distantia verticis projicien vitis umbram ab ipso loco uiri. brae ad distantiam ipsius perpendicularem ab eodem prano, sive trigonometrico idiomate , ut est sinus totus ad sinum anguli , quo ille radius inclinaritur ad id planum. Inde iacile potest computari magnitudo pe-
numbrae pertinentis ad techum, vel montem , cujus umbra re cipiatur in area horirontali , vel in campis , data altitudine ipsius tecti, vel montis, et elevatione Solis supra horirou- Iem , a qua pendet distantia , ad quam umbra projicitur . Si montis altitudo lupra campos quosdam sit unius milliarii , et umbra in eos campos projietatur ad distantiam trium milliariorum a vertice; Penum
266쪽
Ille, alma a luce incertus qui distinet umbram Nigrantem limes, radiis concluditur istis, Inter utrumque jacens: tristi prior imminet umbrae, Contingit pleno loca lumine laeta secundus. Illi igitur primo exortu procul usque remoti IosPaullatim ad sese accedunt, ct culmine in ipso
Conveniunt, flexumque acuunt; dumque aere aperto Pergit uterque suum rectus producere cursum,
Se fugiunt iterum, et geminato crure decumant. Namque prior, summo Phoebi cui celsior ortus Iro Vertice, demittit pronum caput: altior illum
Despectat, qui limbo humilis prorupit ab imo.
His animadνersiue, jam caetera sponte patescent. Nam quoties rectis consurgit cruribus, atque Flexus hiat, quo crura apicem producta relinquunt II sUsque magis, magis 1 sese distracta recedunt Ipsa simul, latoque magis panduntur hiatu. Hinc quoniam tenui flexu concluditur, atque, Qui purae densam luci disterminat umbram, Μ argo facet gemino crure interceptus; in ipso HaExortu, aut tenui si s stitur intervallo, Ipse etiam tenuis spatio finitur in arcto. Quo mage progreditur, campisque patentibus idem Excurrit procul, hoc etiam mage crescit eundo. Nunc age I, palloremque Deae jam nosce triformis.
bra perpendiculariter excepta erit passum 2r, et excepta in llo plano erit triplo major, nimirum passuum 3i ; unde patet
uerat, multis passibus erres in-
ν Habentur jam igitur e omnia quae iuerant proposita a Pallor Lunae ante eclipsim provenit a penumbra et pallor eo est densior, quo magia acceditur ad tempus eclipseos , quia penumbra eos est dςnsior , quo
267쪽
Hotrentem cono tristi dum projicit umbram os Aera per vacuum, Phoebique intercipit ignes
Terrai moles intersta, terminat illam Confuso incertus circum undique margine limes, Et lucem obscuris miscet pene umbra tenebris . I 3o Hanc subit, hinc pallore genas perfunditur, ante Quam penitus densa se Cynthia condat in umbra. use autem primum tenuis densatur eundo oris divini pallor, quia quo mage ad umbram
Accedit pene umbra, velut memoravimus ante,
Hoc etiam partem lucis de fronte minorem Prospicit, atque magis ferrugine tingitur atra. Cumque procul superas se tantum attollat in oras Cynthia, Telluremque imam procul alta relinquat, Ingenti spatiique, et temporis intervallo IA Ante umbram pallere Deae nitida ora triformis Incipiunt; namque ipsa, altum dum assurgit in A xem, Distrahitur pene umbra, aperitque patentia crura. Atque utinam et nobis concederet auctor Apollo, Quod Terrae, Coelique licet mensoribus, atros Ceratave super tela, tenuive papyrol Ut calamo Vates tractus signemus acuto, Seu radio in multa sulcos ducamus arenas Ut tibi pene umbrae certos, umbraeque nigrantis,
Luminis et pleni fines, oculoque fideli asciumbrae propior: incipit ille quae consequuntur, necessa rium pallor Iongo tempore ante ec- esset schema , vel saltem ad IIpsim , quia penumbra debet Prodesset plurimum ; verum , eme amplissima in ingenti di- ut juxta harum adnotationum stantia Lunae a Terra proji- institutum ab eo hie abstinea- ciente penumbram ipsam . mus , curabo , ut soIa imagis Ad percipienda penitus , nationis vi res satis intellisi
268쪽
subjicerem, aurataeque notarem cuspide virgae lingens distentae supremo in vertice telaei ista globi species staret, Phoebumque referret. In medio Tellus tenui consisteret orbe: Tum quatuor stantum quatuor nam tramites recto 1 Is Hinc possunt, atque hinc orbes conradero binos Nigrantes irent tractus, binique mearent Extrorsum, bini contra sese inter utrumque Insererent tereti figentes oscula dorso. Tum mediis tectum aspiceres traducier axem amorbibus, atque ipso tractus concurrere in axe.
scilicet externa primi qui parte meabant, rerrestris dorsi post oscula pressa coirent, Et tenui umbriferum finirent cuspide conum i siss
modo conceptor ejus ope facile determinantur, et oculo ipso
subjiciuntur termini penumbrae, umbrae, et luminis pleni.
Lunae ioculis subjicienda proponi solet', est hujusmodi . Habetur in vertice circulus multo major, qui reserat Solis globum, in medio alter minor , qui Terram Tum ducuntur ruatuor rectae lineae , quaIum
ingulae contingant utrumque tirculum , quae omnes produ-euntur longe ultra Terram :duorum autem cIrculorum , quortum alter totus jaceat extra alterum in eodem plano, non in nisi 4 tangentes communes du-ti possunt , quarum binae extrorsum cadunt respectu utriusque , ae eos inter se conela.dunt ambos, reliquatum binarum singulae interseruntur inter eosdem binos cireulos rein linquentes alterum ad unam plagam , alterum ad alteram .
Accedit axis, sive recta linea ducta per centra illorum ei r-culorum , et producta longe itidem ultra Terram . Iam vero spriores binae ex illis quatuor tangentibus con currunt in hoc axe ultra Terram in cuspidem Reutam , et
stris ; posteriores duae concus. tunt in eodem axe , sed inter binos circuIos, ante quam de veniant ad contactum cum Terra, ultra quam idcirco semper magis recedunt a se i invicem
quidquid spatii concluditur la-
269쪽
Phoebum inter, Terramque aliis concursus, et ante incurvi contactum orbis, qui deinde per auras Diversi aethpreas fugerent procul, atque patenti Desererent nexu seseque, umbramque nigrantem. Hos inter, conumque Omnis conclusa jaceret
Pene umbra, at vacuas immensum extensa per oras.
Quod spatii ultra ipsos tractus superesset, id omne Illaesum asseno gauderet lumine Phoebi.
Transversos demum tractus incurva secaret Linea, signaretque viam, qua plena nitenti Dum vehitur curru, primum pallore decoros a sonsundit vuItus, tum densa conditur umbra Cynthia. dum redeant iterum pallorque, iubaxque . Singula ' quod si etiam momedia notare liberet,
ter tuum conum, et hasce binaetans enteis Post earum contactum cum orbe Terrae, pertinet ad penumbram, et ea quovis Puaesto ejus spatii Sol suspiciatur, Luna tegit aliquam ejus partem . Quidquid autem habetur extra hosce limites , viaet in-regrum Solem , et proinde habet lumen plenum. Aeeederet ipsi schemati linea transversa exprimens viam centri Lunae projectam in i in sum schematis planum , quae
determinaret amplituo ines pe- numbrae, et umbrae in ipso situ orbitae Iunaris .s Non limites tantummodopenumbrae proposueramus Considerando g, sed et tempus, dicendo, multo anteee ipsim apparere pallorem illum; id tem. pua facile uidem 'definiri potest ope schematis , quod haudita dissica ter concipitur. Constat id hulis 1 xjrculis eoncm-
tr,cis, quiorum alter refert se Sionem conr umbrae in regione orbitae lunaris , alter sectionem penumbrae . Di ameter prio .ris esset sere tripla dia tri Lunae , uti diximus in adn. a lib II. Intovallum a tem in ter bInos ei reulos, sive distastia limitis penumbrae a limite umbrae , esset sere aequalis semidiametro Lunae. Hoc posterius patet ex adn. superiore 6. Diximus enim ibi, angulum , quo continetur ptuis umbra , terminatum radiis sa interseeantibus in ipsa Terra , aequari semidiametro apparenti Solit; adeoque amplitudo pen-
270쪽
Quo tenuis pallor primum incipit , atra serenam Quo primum attingit frontem , penitusque tenebris 8crobruit umbra genas, quo Cynthia lumine rursus Incipit effulgere novo, vel quo fugit omnis Tandem umbra, aut pallor tandem quo desinit omnis ;
Altera tela tibi pictis simul omnia signis
subjiceret lustranda. Amplam tela ipsa referret I 83
Planitiem, qua tum conus, qui continet umbram, Tum susto pene umbra sinu transversa secatur. Has gemini exprimerent orbes, quorum arctior umbram Praeberet tristem, consusae latior alter Pene umbrae fines, ac Iumina mixta tenebris. IsoHis medium commune foret, primusque pateret Ter tantum crassus, quanto protenditur orbe
Ipsa Deae species, et quod jacet inter utrumque,
Ferme unum ex isdem comprenderet intervallis. Tum recta inserret sese, atque eXcurreret ultra lys Semita, quam lento percurrit Cynthia gressu.Τransversi ductus horas, momenta notarent
umbrae ulla e loco intersectionis, nimirum e Terra , debet apparere aequalis diametro apparenti Solis , cui itidem amparet ad sensum aequalis diameter Lunae juxta adn. ra. lib. I. Hisce circulis accederet linea reserens viam centri Lunae, recta idcirco, quod curvae etiam lineae exiguus arcus habetur pro recta ; ea vero recta transiret in minore , vel majore distantia a centro communi , prout medium eclipseos accideret magis, vel minus Prope nodos . Luna transcurreret gressulento , cum plures horas impendae ad Omnes illos cire
los superandos , qui in exiguo. schemate picti habentur
In hac ipsa recta notari χαlent per lineolas ipsi perpendiculares horae, quibus Lunae centrum debet appellere ad illa ipsa puncta ejus redhae , quaο ita notantur , et ipsae hora minoribus lineolis , et pune ulis dividi solent in singula, vel