장음표시 사용
271쪽
Hinc, atque hinc adscripti apices, numerique monerent Λppositi, 'medius Divae quo tempore quemque seto Transversum aut ductum, aut apicem contingeret orbis.
Sic o distineta quater senas ubi tempora in horas Cuspidis auratae vertex designat in imo Appensum gremio pondus, seu lamina flexo
E chalybe assiduo nisu trahit, atque rotarum Convertit terga, et flexus contorquet in aequos , a ICircum apices, circum numeri , et nigrantia senas Signa notant horas: lento sese aurea cuspis
Circumagit gressu, iamque hunc, jamque indicat illumi
Inque diem gyro quater intorquetur eodem. Hic etiam , quamquam haud aurata cuspide , acutus Tempora designaret apex , quem mobilis orbis a IoLunai reserens orbem , exsectusque papyroati Eiusmodi divisio est simi- ρονquetur eodem I nam reipsa cuia Ita divisioni circuli notantis laci- pix apud nos in Italia quaterras in horologiis illis, quae ha- gyrat. bent unieam cuspidem horariam; Ragusii , me adhuc puero , quae si majora sint, uti sunt ea, ingens horologium publicum et
quae in turribus prostant, pos- notabat in circulo horari O , et sunt horarum intervalla facile exprimebat ictibus omnes a dividi in dena, vel quina mi- horas, quas et nos Italico momuuta, ut eadem cuspis haec etiis re nominamus , cum dicamusam indicet ; atque id iacilius vigesimam tertiam , et vigesi. in italicis horologiis , in qui- mam quanam semihora ante ,hva dividi solet circulus hora et semihora post Occatum Soia .rlus in horast tantummodo sex, Iis . Illud erat sane incommo-
et ipso aere campano nunquam dum, cum tot minut A require-
exhibentur plures , qua in sex rentur ad Σ i caus edendos, edictus, cum ex una parte mole- numeraudos , sacili admodum
strum sit numerare decem , -- errore in tanta numeratione .
decim, duodecim ictus, et ex alia Credo postea redactum esse addi melle sit sex horis salii in ictus vel ra, vel ε. hora indicata . Idcirco posui ra Ad percipiendum fructum' ater sena , et gyra qπater in- ex superiore schemate , addi Disiligod by Cooste
272쪽
E tenui, gremio pertusus haberet in imo. Se ilicet hunc lenta posses deducere dextra, Signatamque viam percurrere, perque patentem 2 3 Se numeri objicerent aditum, et momenta docerent, Queis pallor vultum, queis caeca involveret umbra. E geminis illis namque orbibus exteriorem Mobilis hic Phoebes cum primum attingeroet orbis, Tingere tum primo inciperet pallore nitentes . 22o Diva genas : cum se hic penitus mersisset in illum, Tum penitus toto palleret Cynthia vultu. Sic etiam interior tum primam ostenderet umbram Contactu gemino , tum quo progressa tenebris Tempore jam penitus se Diva involvat opacis. 22s Reddita sic etiam nova lumina, palloremque Excussum prima seu fronte , aut corpore toto Idem iterum geminis dans oscula mobilis orbis orbibus innueret , certa et momenta notaret. vens Haec tu oculis lustrans, numerosque, et picta revol- Signa animo, volucrique erectus in ardua mente xso Sydera, ut obtutu haereres defixus in uno, Dulciaque attonitum mulcerent gaudia pectus spotest ei reuius exhibens dilaum Lunae in sua proportione ad eos circulos , exsectus ex aliat ero chartae frustulo , qui ta men interius perforari deberet relicta cuspide , quae
do cuspidem ipsam per illam lineam , quae denotat viam centri Lunae, appareret statim , quanta eclipsis deberet haberi quovis momento temporia et sed , quod huc pertinae, sacile statim habent possent . momenta quibus inciperet , et desineret Luna mergitam in penumbram , quam in umbram. Id, si eclipsis sit satis magna, Praestarent quater ni contactus circuli mobilis eum singulis e tanta circulia umbrae , et penumbrae , ibini exteriores , et taini interiores , uti satis eSpriauitur 4psis versibus.
273쪽
sic olim et , Sicula miles Romanus in urbe Dum fureret duri post longa incommoda belli ais Victor, et ense seroκ, sparso saeviret et igne, iamque altae quassatae arces , jam tem ruebant Ardua , fumantesque globi , flammaeque Volucres
Aera complerant vacuum , et cruor undique rivis
per sora, perque vias manabat grandibus; unus 24sQui patriam ingenio fidens, non milite denso, Sorvirat longum, instantemque represserat hostem, Incumbens baculo senior pendebat , et alta inscribens radio contemplabatur arena Mille notast non ille gravi clangore tubarum, γε Non gemitu , non singultu , et clamore cadentdm, Flammarumque globis stridentibus , atque ruentis Concussiis patriae excidio , defixus inhaeret, Perque notas oculo pronus discurrit.acuto. Nequidquam stricto miles iam barbarus ense a Imminet, infixoque latus mucrone recludit:
It cruor, et vacuo pereunt in corpore virest
Non casum dolet ille suum , atque indebita sata Conqueritur, gemit effuso sed sanguine mer s
, a Notissma est magni Ar-t,l medix sors in obsidione Syracusanae urbis , qua capta , eum is a milite ipsum non agnoscente confode tetur , dum lotus erat in geometrica quadam contemplatione , de sola schematis confusione , dieitur tonquestus esse . Ingentem etiam animi abalienationem quan eam a sensibus , et geometritam velut extasim , passiis erat
utique Archimedes ipse , cum nudus e balneo profluit inclamans illud suum ἀρηκα, in veni. Huc etiam pertinet notinsimum illud Italicum c me tiGeometra, che 3'inge . Quanta sit earum contemplationum voluptas, ii soli norunt, qui ad
profundiora Geometriae mysteria penetrarunt. Superiorem horologii eomparationem cum sequ4ntibust versibus composueram in itinere
274쪽
Ingenii foetus moriens , confusaque signa: tues Usque adeo rapiunt animos ea signa, notaeque. Sed quoniam 3 nodis. et dura compede vincti Heu miseri vates adstringimur , atque notarum Usus abest, numeros versu nec possumus omnes Exprimere, et rerum mensuras dicere certas; 26o Pauca tibi expediam, quae multum oratus Apollo. Parnassique sinent leges , et dura Camoena . .
Principio 34 Solis motus, Lunaeque per ΛXem Si serves vigil, et componas omnia cautus Sese inter, facile invenies, quantum ipsius orbis assExtendit sese, tantum discedere in horas Fratris ab orbe Deam, tantumque accedere ad oram oppositam, et tristem se tantum inferre per umbram. Λt serme hoc ipso, veluti memoravimus ante, Pene umbrae exterior disjungitur intervallo 27o Orbis ab orbe umbrae , ac ferme ter crassior umbraris, ut aiunt, rotundis. 34 Lunam ad solem ex aItera parte accedere, et ex altera recedere proxime per inter vallum aequale diametro apparenti suo, diximus adn. 3o. lib. II; adeoque idem est ejus motus respectivus respectu conlumbrosi , qui semper obtinet partem Soli oppositam e diametro , et habet idcirco motum eundem , quem ipse SOI . Cum igitur dixerimus hie adn. 9. Intervallum inter limites penumbrae , et umbrae esse circiter aequale diametro Lunae , ecumbrae diametrum sere triplamyin e es ipsi centrali , in qua Lu prandio digressus Assisio ingens
adii vitae periculum , quod e X- posui opusculo a. Litterariae Eaepeditionis adn. y . Nueeriam delatus verspere per effusum im-hrem, conscrIpsi in aedibus Gubernatoris ejus urbis, quae pertinent ad Syracusanum excidium, dum sulgurationes perennes, e Limmanis tonitruum fragor truces mihi ideas suggererent.
xa Iterum hic iure queror dedissicultate exprimendi versibus
res geometricas , et calculos sconor tamen Praestare , quantum per poesim licet , praecipua attingens capita , et calculos crastiores instituens numeis
275쪽
Est ibi, tρrque magis vasto distenditur orbe. Ergo, quod sequitur, recto si calle per ipsum
Umbrai medium Dea permeet, effluet hora Λ primo ad primas frontis pallore tenebras, 27sAltera, dum densis frons tota immergitur umbris ;Tum ferme binae in tenebris dumque umbra recedit Paullatim, toto Iux et redit aurea vultu, Dumque fugit totus pallor, bis defluet hora. Si vero xs obliquo tulerit se Diva meatu, 23. Et mediam fugiens umbram transversa feratur, Longius a primo frontis pallore tenebras Effluet ad primas, tenebris pariterque fugatis , Majus erit, pallor dum toto abscedat ab ore: Longius ipsum etiam, totos dum nigra tenebris 18sAut vultus tegat, aut paullatim detegat umbra: Λt contra minor in tenebris mora : quin procul orbe Cum saepe a medio discedat semita, saepellia transeat per ipsum umbrae centrum percurrens ejus diametrum , effluet hora ab initio petium brae ad initium eclipseos , tum per unam horam crescet pars obscurata , usque ad im- mei sionem totalem , et aliae sere binae horae evolventur, donec Iimbus praecedens , tota diametro emensa, adveniat ad finem umbrae, et incipiat emersio, quae durabit itidem circi ter per unam horam , ac demum , altera evolvetur hora uiaque ad penumbrae finem. is Si Lunae orbita sit obliqua ad illos circulos, quod accidit sere semperi quatuor tem pora ab initio penumbrae ad initium immersionis in umbram , ab hoc ad finem immersionis, ab initio emersionis ad finem , a fine hujus ad finem penumbrae , erunt utique longiora. et mora in umbra totali , vel etiam tempus ab initio immersionis ad finem emersionis erunt breviora . Id quidem admodum sacile demonstrari potest geometrice ope illius ipsius scheinatis . Ρatet autem illud , quod hic additur, saepe
fieri , ut orbita lunaris nimis distet a media umbra , ut 'id Circo pars tantummodo disti
276쪽
Sive umbram non tota subit, seu Cunthia tantum Pallet vicina , non et nigrescit, ab umbra. 29o Non tamen δο haec penitus, non haec tibi tempora Immutata manene: clauduntur finibus arctis semper Illa quidem, at fines intra mutantur eosdem Pro vario et fratris positu, Divaeque sororis . Quo propior terris Titan, hoc arctior umbrae, 291 Latior at pene umbrae Orbis, magis et celer ipse Phoebusque, oppositusque axis volat, atque sequentem
Proinde magis celer et Phoeben fugit umbriser orbis, Densatisque magis fugienti passibus instat. Rursum etiam Terris propior quo Cynthia, coni 3oo Hoc magis umbriferi crassos pervadit, at arctos pene umbrae fines magis, ac mage praepete cursu Et Phoebum, oppositamque umbram sequiturque, fu- gi tque .pe enim plenilunium eclipti eum celebrari debet in majore dictantia a nodo .a 6 FaciIe patet, quod hic anfirmatur , non semper haberi debere aecurate eadem illa tem-Pora , quae expressiimus , sed ea variari intra quosdam certos limites; pendent enim adiversa positione Solis, et Lunae,
ipsa . Quo Sol est propior Terrae , eo ceteris paribus conus umbrae est armor , et conus
antia a Terra, nam radii tangentes globum majorem Solis, et minorem Terrae eo debent magis incIinari ad se invicem,sco minus est eo avndem globorum 'intervallum ι adeoque radii umbram efformantes, cum convergant , magis convergent in eadem distantia , et radii efformantes penumbram magis diversent . Mutatur igitur ex eo capite magnitudo circulorum tam umbrae , quam Pen- umbrae . Ob eandem autem minorem distant Iam apparens Ce. Ieritas Solis circa Terram erit major, cum debeat esse aequalia celeritati Terrae cirea Solem , quae in distantia minore ab ipso est major juxta adn. 18. lib. I ; adeoque major est celeritas coni umbrosi , quae aequatur celeritati Solis , et aqua pendet celeritas respectiva Luaae respectu ipsius umbrosi
277쪽
Iam vero qua Luna meat, si longior extet Semita, praecipitique minus ruat illa volatu, Sos Temporis intervalla fluent majora, viceSque Ipsa etiam contra oppositas breviora sequentur. Rebus in his unum supere1l, quod noscere perte Ipse potes, si, quae supra memoravimus, alto
Fi Xa animo repetas, memorique in mente revolvaS. 3I
Scilicet ante nigram pallor quod postillat umbram, Vel postquam densae penitus fugere tenebrae, Intervallum horae, frustra deprendere speres, Intentis quanquam usque oculis, primusque tuentem, Postremusque fugit pallor; lucem inter, et umbram 3Is Nam media, igni seri tantum qua respicit orbis
Cynthia dimidium reliquum rapit invida Tellus ),
Luce tamen tanta imbuitur, tamque aurea vultu
Emicat, ut pleno vix quidquam 1 lumine distet. Ergo ubi pallentem longum suspexeris, atque 32o
coni, adeoque tempus. varia distavtia Lunae a Ter
pora ; nam Luna propior Terrae peImeat partem crastiorem coni umbrosi , qui, quo magis recedit a Terra , eo magis attenuatur, donec desinat in cuspidem ; permeat autem partem arctio reni penumbrae , quae cumine Iudatur binis radiis se intersecantibus prope dorsum Ter-rAe , quam contingunt, quo magis recedit a Terra , eo magis
dilatatur juxta adn. 6 hujus . Ipsa itidem Luna Terrae propior movetur colerius , quod
,1 Quod hic innuitur penodet ab adn. s hujus, et 39. lib.
bra est sensibilis ; ibi enim , unde dimidius discus Solis adhuc cernitur , Iumen apparezplenum ; quin etiam ad luce statis vividam abunde est multo minor pars solatis disci LHinc initium penumbrae non solet observari nec per horam, nec vero per semihoram ante initium immersionis in umbram , nec penumbrae finis tanto Intervallo temporis post vi Mnem jia mersionis . Vix uno
278쪽
Intentos in frontem oculos defixeris haerens ;suspensus, dubiusque diu, vix denique lucis Perspicies jacturam, umbrae cum proxima tristi Diva timet densas jam jam mergenda tenebras, Postremusque oculos pallor iam ludet hiantes , 32sVix bene cum tenebris emerget laeta fugatis. Hactenus 33 unde genis pallor: nunc unde per umbram Qui superant tenues radii, lumenque malignum, Expediam ; natura tibi sed luminis aurei Contemplanda iterum, vis et quae mutua, fractos 3ῖo Dum torquet radios, flexus parit , atque reflexus. Primum igitur tam multa inter quae corpora lucem Accipiunt, coeptumque sinunt producere Cursum, Sive fluant, seu mole pigra concretae rigescant,
Illa quidem lucis radios non viribus isdem 33s
Ad sese rapiunt, uno non omnia nisu. Nam, quae densa minus, nisi forte aut sulphure olenti, Aut crasso, qualem semper frondentis olivae
quadrante ante , et post pallor in Luna est satis sensibilis . 18 Fit jam hic gradus ad
explicandum , cur Luna immer sis in ipsam umbram Terrae habeat adhuc Iumen residuum , quo fit, ut eam et ibi fere semia per adhuc videamus . Id quidem provenit a lumine , quod transit per atmosphaeram Ter
misphaerii ipsius Terrae respicientis Lunam , ubi id refringatur, et intorquetur introrsum in ipsam umbram , ac devenit ad Lunam . Ea occasione innuitur' theo. r a. et Causa refractionis. Corpora agunt in lumen , et Iumen in corpora , uti diximus adn. 4. lib. III; sed haee actio non est eadem in omnibus corporibus : ceteris paribus corpora densiora plus agunt, sed Pari etiam densitate corpora magis unctuosa, et sulphurosa magis agunt in Iumen , ut e contrario ipsa citius ab eodem Iumine inflammantur . Hinc ubi lumen oblique transit e medio rariore in densius, vel in medium pinguius ; refringitur, sive mutat directioneni itineris sus, atque id accedendo ad lineam
279쪽
Telegoni propter colles, Setinave rura Dant succum teretes bacchae, plus pinguia pollent Debili Gre urgent nisu, & minus avia cogunt 3ΑοIre loca, ac recto deflectere tramite Iucem .' At contra quae densa magis, seu ditia pinguis Materiae, maiore etiam vi lumina ducunt, Infractaeque jubent ductum intorquere viai, 36sErgo ubi de tenui, et crasso minus, ad mage densum Ingreditur, seu pingue magis lux aurea corpus
Obliquum per callem; ipso se in limine primo Erigit, atque obliqua minus procedit: at inde s 3so
Dum rursum egreditur, rursumque ad tenvia transit Corpora, seu quae crassia minus; defectitur ipsam Pronior ad faciem contra, atque obliquior exit. Nam, qua parte magis trahitur lux incita, coeptum Inclinat cursum intorquens, massaeque propinquat Urgenti nisu majore, minusque trahentis 3ssCorporis a medio, velut indignata, recedit.
perpendicularem superficiet, In
si e medio densiore , vel pinguiore transit ad rarius , vel minus Pingue, refringitur rece dendo a perpendiculo , quod quidem fit certa lege, cui invit Itur tota dioptrica , quae appellatur ratio constans sinuum anguli incidentiae , et anguli refracti; sed ea huc non perti
git pari curast luminix accedere ad superficiem attrahentem , adeo qne in ingressu densiorix medii accessu coni Inuo ad su- perficiem ita in urvatur via Iadii , ut evadat magis e re ha ad ipsam superficiem , et e contrario in eeressu retracta in ip sam inclἰnatur ad eandem motus ipsius Particulae, et Iadius evadit magis obliquus . Dum nominatur hic Oleum , nominantur Telegoni colles , et rura Setina, nimirum Ioea proxima Tiburi, quam arbem Telet onus condidisse dicitur , et Setiae ; quae loca nunc ingentes habent olivarum sylvas, et egregio oleo sunt celebres nihilo minus, quam olim celebraretur se inum vinum, juR-ta illud ferinum ardebit in auro.
280쪽
Hinc xs radios Phoebi dum lens cry stat li na, utraque
Parte tumens, tergo e Xceptos circum undique ad axem
Inflectit, spatioque jubet concurrere in arcto; Ingentes subito flammas ciet, atque nigrantes 36o Attollit Coelo fumos, et tempore parvo Roboraque in cineres, in calcem marmora, gemmasque Ire jubet, massasque auri disssolvit, et aeris. Hinc etiam quaecumque olim trans vitrea septa Inflexas ultra facies, quaecumque sub undis 36s obliqua intuimur, radiorum tramite fracto, Longe aliis male visa locis adscribimus, atque Illusi digito monstramus, quam quibus extant; Ac saepe in summa fractum gemit anxius unda
as Ea est ratio , cur lens perficies parsi offectum prorsus
crystallina radios colligat et phae- contrarium, et aequalem esse nomenum exposuimus lib. I i. ctui prioris, adeoque ipsum adn. 43. Incurvantur enim Ia- corrigit ; sic itidem fallitur , e 1i introrsum tam in ingressu, cum Oblique intuemur objecta quam in egressu ob curvaturae sita infra superficiem aquae directiones contrarias in forma In utroque casu mutata dire
Ienticulari. Porro ubi radii in- ctione radii advenientis ad o lares collisuntur in soco len- culum , objecto Ipsi tribuimus iis , ibi et ignem excitant , locum diversum ab eo, quem uti est vulgo notissimum ; et occupat , eum nimirum , qui quidem si lans sit satis magna , jaceat in directione ultima rasere incredibiles sunt effectus dii subeuntis oculum ipsum
radiorum coeuntium: vegetabi- Et ea est ratio notissimi phae Ita resolvuntur in cineres, mar- nometui, quo remus, cujus pars mora, & gemmae calcinant Rr, sn aquam immergitur, apparet metalla liquescunt tempore per fractus in ipsa superficie aquae equam exiguo. Cum enim ob refractionem de Fallitur etiam visus , cum beamus punctis remi intra a- aliquod objectum transpicimus quam demersi tribuere loca dia per vitra obliquis super delebus versa ab iis, quae occupant ;terminata, ut Mans Prismata I non tribuimus puncta jacentianam in vitris terminatis per sum in directum cum reliquis extra perficies parallelas secunda su- aquam extantibus.