장음표시 사용
281쪽
Nauta novus, vana delusus imagine, remum , 37o Et trepidus tenues correptum attollit in auras; Dumque videt firmum, stupet inscius, et sibi, et ipsis Dissidens ocuIis, digitis explorat, et ungue. cum Ergo age , Tellurisque golbum, et circum aera, cir- Aetheris irrunenses animo tibi concipe tractus. 37I
Scilicet igni sero radius qui Solis ab orbe
Aethera per tenuem rectus devenit ad auras Cum primum aerias delabitur, atque recurvum Incidit in dorsum obliquus, densosque vapores Sensit, et urgentem nisum , viresque trahentes, 38o Continuo introrsum deflectitur, atque jacentes Cogitur intorto ad terras accedere cursu. 'ao Ex hac refractioni 1 natura illud consequitur, at ubi radius luminis e tenui re aethere advenit Obliquus ad atmosphaeram terrestrem , debeat lasocti introrsum, et refrin . si accendendo ad perpende culum . Ipsius autem atmosphae tae dorsum hic dicitur recur um , cum debeat ipsa affe- stare figuram ad sensum sphaericam , ut Ter a . Quoniam
Mo , quo magis oeceditur ad superficiem Terrae, eo atmo
phaera ipsa est densior ob majorem nimirum pressionem superiorem ; idcireo radius ejusmodi perpetuo mutat directiorem itineris sui , et deseribit cervam lineam quae cavitate respicit iplam superficiem Tel
Iam vero ex omnibus radiis iacidentibus in totum tremi Dphaerium illustratum a SoIe , plerique ira incurvati introrsumine id unt in ipsain Terrue s perficiem , ubi ii aliquis oculus illos excipiat , videt So-
Iem ipsum elevatiorem ali uisuisto, quam revera est, supra horizontum , et Ob eam causam mane apparet ortus Solis alia quot minutis citius , et vuwere occasus aliquanto serius , quam revera accidar. At postreini, versus marginem , evitant globum Terrae , et trajeacti per atmosphaeram egrediuntur Iterum ex ea ad auram aetheream puriorem, per quam
directione nova magis inclinata Introrsum ad axem eo ni um .
brosi , nimirum ad rectam illam lineam , quae transit Percentra Solis , et Terrae , ac pio ducitur ultra Terram . Hu-
282쪽
Et quoniam, primum tenuis, crebre seit, ad Imam Dum propi Tellurem aer demittitur , et se Comprimit ipse suo , ac paullatim pondere densat; 38s Perpetuo cursum radius deflectit eundo, Et terit incurvum sinnatus in aere callem. Hie demum ad faciem si forte allabitur amplam Terra3, nactusque oculos perstrinxit acutos; Phoebei speciem vultus attollit, et altis 39o Mersum undis seu mane novo, seu vespere sero Erigit, atque imo erectit in sustentat Olympo, Producitque diem. Sunt qui Telluris ad oras,
Quas videt extremas Titan, atque aeriS auras, Incurvare viam pergunt, atque aethere aperto 39s
Iam sugiunt recti, mediumque feruntur ad axem. Atque hic, nigrantis coni quod triste tenebras Distinguat jubar, ac Phoeben aspergine rara . Inficiat , multaque tuenti ostendat in umbra, Iam tacili ratione patet: nam quidquid in oras 4oo Aeris extremas illapsum luminis alto Telluris dorso non sistitur , atque ad apertum Aethera per tenues rursum delabitur auras, In flexum in primos tristis circum undique coni Invehitur fines, nigrantem et temperat umbram, 6 sjusmodi sunt, ex gr. , illi, per quos aves vident , si eos excipiant, Solem allapsum ad suum horizontem , qui , si nihil eo
sistat in aere, praetervolant enfugient et occursum Telluris. at Iam vero hine facile pa
tet , hoe lumen , quod adveniead marginem superficiei atmois
sphaerae illustratra a Sole , et per eam transvolat , ac inflectitur ad axem, debere ingredi intra conum ipsum umbrae Ierrestris : et id quidem incurrit in Lunam positam in ipsa umbra , ac eam respergit lumine tenui quidem, sed tali, ut adhuc commode discerni polIit.
283쪽
perfusamque Deam, tenui quamquam igne, colorat. Αe tibi xi ne dubiam teneat sententia mentem, Contemplare nigrum tenuata cuspide conum, Et radii perpende viam , qui proximus alto Terrai dorso , aethereas trans aera ad oras is Appulit , ac recto fertur per inane volatu . . IIle quidem egreditur medium inclina pus ad axem Quin qu magis spatiis, quam si via prima maneret, Nec rectum incurvo mutisset tramite callem. Hinc vero et totidem umbrosi de partibus axis 41 sLumine prima caret tantum, quae proxima terrisi Perfundit reliquas denso iubar aere tortum. Quod si etiam flexus perpendere , mensurasque Et numeris numeros liceat conferre, quod aristis Legibus adstrictae nequeunt praestare Camoenae ; 41. Bis decies, et bis tantum consurgere olympo Invenies omni viduatum lumine conum , Quantum lata pater transverso corpore TesIus.
Alta magis tricies sed Phoebe assurgit in Avem, Despectatque humiles Τerras, Coeloque propinquat ;IlIa igitur prorsum horrentes fugit alta tenebras, q2 sSit licet umbrat in medio, fractumque per auras Excipit aerias iubar , et se ostentat ab aIto .
oportet videre , quantum immeristatur id lumen in ipsum conum umbrae terrestris, et an demictatur usque ad eam ejus resto. hem , quam occupat Luna posita in centro ipsius umbrae .
Ad ejusmodi inve1tigationem . sset opportunum admodum , et sere necessarium astud sehema 1
adhuc tamen conabimur haec, et quae sequunta4r, subjicere mentis Oculis, quantum Iicebit. Concipiatur radius e transvlantibus infimus, o ni tangit super fietem Telluris I, post e. gressum ex atmosphaera habet angulum inclinationis ad axem
284쪽
Hoc ε 3 autem, extremum quod transvolat aera,lumen Cur adeo languescat hebes, Divamque triformem 43o Usque adeo tenui squalientein aspergine tingat, Accipe. Hyperboreis licet eluctatus ab oris Discutiat nubes Aquilo , Coelumque serenum Fulgeat; aerias sparsi tamen usque per auras Pervolitant, quamquam tenuata mole , Vapores. 43s Saepe etenim densis dum nubibus obrutus aer Nigrescit circum late, Coelumque, diemquct Eripit ex oculis; crebris micat ignibus aether, Commovet horrisonus mentes fragor , aeriasque Fulmina concutiunt turres, jamque imber ab alto ooconi ei rei ter quintuplo majorem , quam si sine refractione processisset Nam angulus coniumbrosi esset sine refractione paueis secundis minor diametro aptarente Solis , nimirum dimidii ei reiter gradus ; adeoque inclinatio radii non refracti ad axem , quae est dimidia eius anguli, est circiter quarta pars unius gradu . At refractici ho stirontalis syderum est cire iter dimidii gradus, et haec duplicatur, dum radius tangens Temram progreditur usque ad egressum ; unde illa inclinatio augetur per gradum integrum, sive Per angulum quadruplum prioris, et evadit angulus iu-clinationis quintuplo major . Inde autem sacile colligitur, hunc radium secare axem um brae in distantia sere quintuplo minore a centro Terrae . Calculo autem Irisonometrico invenitur , axem umbrae , si Solis diameter apparens assu. matur minutorum 31, contine re diametros terrestres m. Qua re illa pars quinta continebit proxime diametros H, ὶsive ipsam diametrum I in decies, est bis. Distantia media Lunae a Terra est juxta adn. x s. lib. I. se in idiametrorum proxime so , adeoque diametrorum 1 o. igitur illi radi; retracti ab atmosphaera terrestri immerguntur in umbram ita, ut deveniant ad axem elistiam ad loca multo inferiora regione Lunae e adeoque multo magis incurrunt in ipsam . Paraconi umbrae carens omni sum sene non assurgit nisi ad a a ciris citer diametros Terrae t Luna in ipso centro umbrae constituta assurgit supra hunc conum penitus nigrantem, et ipsum e.
285쪽
praecipitat, plenisque exundant flumina ripis ;Saepe ergo Aeolio Boreas emissus ab antro Evolat, et siccis pluvium secat aera pennis. Continuo Coelum omne silet, suspenditur ater Nimbus, et adstrictis clauduntur nubibus imbres: Αες Ipsae autem tumidae primum tenuarier, inde
Discindi nubes, Phoebique admittere thiantes
Per rimas jubar, ac demum vanescere, et omne,
Quam late Coelum patet , effulae re serenum. Scilicet , e Libycis Auster delatus arenis Aso uos multo fervens distenderat igne vapores, Non illos Boreas pellit procni aere ab alto,
nam incurrit , sit adeo tenue. Ratio ejus tenuitatis hic affertur duplex et prima est , quod vapores , quibus est plena atmosphaera terrestris , Intercipiunt maximam Iuminis partem , ut idcireo exigua pars trant eat per totam atmosphaeram a secunda est distractio radiorum , quorum alii refringuntur magis, alii minus ; et primo quidem loco fuse admodum pertra stantur, quae Fertinent ad primuin
Ostenditur primo loco , atmosphaeram terrestrem esse plenam vaporibus etiam tum, cum Coelum apparet serenum . Uapores ii sub aspectum cadunt , ubi Coelum obruitur nubibus; at aceidit nonstuli quam, ut , flante Austro , et Coelo obdacto nubibus densissimis, repente iacipiat flare Boreas, ac nu bea ipsae citissime attenuentur,
et evanescant ex oculs s , quin alio abeant Saepissime accidic, ut videamus in medio sereno Coelo nubea oriri novas , vel veteres evanescere , quin illae
ex horizonte physico adveniant, hae ad ipsum abeant. In hisce casibus patet, illos vapores in,
ex quibus nubes coalescunt , esse in ae re etiam tum', cum aer serenus est: dilatantur , et turgescunt, ubi in nubes coeunt,ae attenuautur, ubi evanescunt; nam ad reflectendum lumen requiritur. certa q uaedam crassit
do eorpusculi interjecti, et lamellae cujuscunque substantias etiam densissimae , si certa cinia situdine tenuiores sint, uti Ne intonus invenit, lumini reflecten.
do sunt impares. Porro haec intumescentia vaporum , quae eX pluribus rau. sis provenire potest. et ex ter
286쪽
prigore sed Getico adstringit , molemque mi utam Ex oculis rapit, ac rutilum transmittere Iumen Imperat, inductumque Polo dissolvere velum. 63 3 At licet adstricti vanescant, non tamen omnes Phoebeae illaesos transmittunt lampadis ignes. Partem aliam aethereas longe, lateque per Oras , Per campos, monteSque altos, Vallesque profundas, Dispergunt flexu vario, partemque recondunt 46IIn gremio demum restinctam: libera restat Pars tenuis, Coelo et vix tandem erumpit aperto. Nonne vides, Phoebo aversas cum saepe senestras Multa tegit tenui tantum pellucida vitro Lamina; per conclave imum, perque atria , perque 46s
Divum aedes, sanctosque aditus, quam laeta nitenti Fulgeat ore dies λ Sparsi per inane vapores Accipiunt, redduntque jubar, partesque per Omnes Diffusum secreta subit penetralia lumen. Hinc etiam roseis Aurora invecta quadrigis ro Solis equos primo praecedit mane, sub undasCumque idem occiduas sero jam vespere currum
admixtione aliarum substantiarum volatili rata I iam, et elevatarum in aerem, potest itιden provenire a calore australi uinventorum , et tunc ventus se-Ptentionalis frigidior potest eos
ad minorem molem redigere. 1 Licet ii vapores ita alis tenuati evanescant eX Oculis , et non intercipiant totum lumen ; adhuc tamen intereipiunt magnam eius partem : cujus partis interceptae Partam rene ehunt quaquaversus , ex partem etiam intra se restinruunt. Lumen reflexum , potulimuin ab
atmosphaera , est illud , quod per senestras ingreditur, et domos, ac templa illuminat Idpotiissimum patet in nostro Romano templo , quod Pantheon appellarunt Ueteres , in quo unica habetur fenestra hori hon- talis in medio fornice , quae a ubi Solem nubecula Obducit ,
nullos admittit radios, praetero. , quos atmosphaera terre
287쪽
Abdidit; adventantem obieeta crepuscula noctem
Longum arcent, tristeSque vetant extendere pennaS.
Scilicet extantes summi dorso aeris auras 47s Suspicit, amusoque irrorat lumine Titan, Ille quidem nobis latitans, sed vertice ab alto Conspicuus, maris ob curvam, Terraeque figuram. Exceptos aurae radios iaculantur, et imos Respereunt Terrae tractus, oculosque tuentum . εῖ Ρartem a1 igitur densi suscepta e luce vapores Dispergunt, sed partem etiam intra viscera condunt. Namque calent Phoebo expositi. Lux multa latentes permeat anfractus, crebrisque reflexibus errat Discurrens: tenues incluso agitantur ab igne 68sparilautio, trepidusque oritur calor. Ast ubi longum Per vacuos post mille vices distracta meatus Se tulit hac, illac celeri lux incita motu, Stat demum, atque ipsis iam sessa adjungitur auris. Ergo quod si superat, longoque per aera tractu 69 Progreditur Iumen, mulctatum, ac debile languet, Exerit et tenues objecta in corpora vires.stiis reflectit , et tamen tem plum ipsum clarissimo Iumine illustratur . Idem autem multo clarius patet in aurora matutina , et vespertino crepusculo , in quibus, sole intra horizon . tem delitescente, non aliud habetur lumen, quam illud , quod atmosphaera ab illo adhuc illuminata reflec it .as Praeter radios reflex t
illud arbstror , quod et apud Ne-tonum me alieubi Iegisse, Medo , multas Iuminis particu Ias remauere in ipsis vaporibus veluti irretitas : plurimis enim internis reflexionibus eunt , et redeunt hac , illae, quod ca-Iorem auget , excitatis majoribus tremoribus internis , quam unica reflexio excitare pollit , ae in spiras etiam abire in sunt, donec demum et motum in I tant , ac ipsis particulis vaporum adhaerescant . ,ε Hine illud fit, ut radiuo, qui ingentem inmosphaerae traiactum Percurrat, ingentem a sui
288쪽
Sic ubi serventem Cancri devenit ad orbem, Droduxitque dies Titan ; dum clarus ab alto Emicat, et medio Terras despectat Olympo; 493
Findit agros, urit segetes, glebasque resolvrt. Idem cum rigidi brumam advexere Decembres, Vel cum mane novo, vel Cum jam vespere sero Vix caput attollit Coelo, et supereminet undis, Torpet hebes, nec sive ocillos splendore tuentes soo Distinet immodico, seu membra calore perurit. Nam quo se Terris magis erigit aethera in altum Arduus, hoc Obliqua minus, breviorque per auras Detinet aerias radios via: proinde minorem Immissa objecti partem de luce vapores os Dispergunt, condunt ve sinu: via longior obstat obliquis contra radiis, illaesaque coeptum Pars tenuis cursum tenet, atque obstacula vincit.
tat sui partem . Rouguerius Inopere posthumo de luminis gradatione , quod hoc ipso anno Caillius vulgavit Parisiis , de
nibus noisnullis, partim ex hypothesibus, quota pars luminis intercipiatur in dato quovis
tractu atmosphaerae terrestris , immo et allorum etiam dia-phanorum corporum quorum incunque a
permeantis longum tractum atmosphaerae terrestris , satis ostendunt ea , ouae hic proponuntur , nimirum tanto minor is radiorum Solis etiam meridia at per hyemem , quam petraestatem, et mane, vel vespere, quam in meridie; nam ma ne quidem , vel vespere , saepissime Solem ipsum impune admodum intuemur, cuius vim in meridie ferre omnino non possumus . id omnino pro vesti ex eo , quod radius Solis eo longius iter per atmosphaeram habet, quo obliquior advenit; prorsus ut si acum defigas iuinatum ei trinum ad perpendiculum, ea multo citius ad suc- eam interiorem devenit multo breviore via per illam ejus erassiorem extimam e utim, qua convestitur , quam si eandem defigas admodum oblique .
289쪽
Hinc et, quae Terrae dorsum legit aetre densis Nam terit obliquo tam longum tramite callem) si . Quid mirum, postquam aethereas erupit in auras Vix tenui Phoeben si lux aspergine tingat Λdde, quod et sexu non intorquentur eodem,
Aera qui tranant radii; proin tramite lonoo. Distracti fugiunt sese. , et tenuantur eundo.
Scilicet ille magis deflectitur, aera densum ' . Qui secat interior, Terraeque propinquat, at ille Qui tantum in tenues vix quidquam immergitur auras Altior, a recto vix quidquam calle recedit. Hic ergo, hic etiam e radiis tibi selige binos feto
Omnibus, extremas stringentes aeris oras,
Qui summo nulla vi flexus in aere liber Ρrogreditur, rectusque fugit, Telluris et altum Qui radit dorsum, ac tristem subit intimus umbram.
1ν sponte iam hic patet ap- lcatio eorum , quae huc us. que sutit dicta ad radios , qui
transeuntes per at Osphaeram abeunt in Lunam in umbra positam , qui nimirum , cum admodum ingentem atmosphaerae tractum percurrant , maxima eorum parte intercepta , ad summam tenuitatem rediguntur. a 8 Hic iam exponitur secunda illa ratio petita a distra- et sone. luminis ob inaequalem retractionem . Invenitur tanta
ea distractio , ut radis , qui
pertinent ad solam crassitudinem atmosphaerae terrestria pau- eorum milliariorum , disper-ιRatur per spati 1 aequale I. ti semidIametro Terrae. Ut id evincatur , concipiuntur hie etiam bini radii ; alter, qui tangit superficiem extima in atmosphaerae terrestris exereentis actionem sensi hilem in lumen, alter vero , qui tangit superfietem ipsius Τerrae . irrefraetus ; hie vero ita refringitur , ut Inelin tionem mutet per unum circiter gradum , uti diximus hie adn. aa. Quare si eo ne ipiat ne hic posterior retro continuatus in ea directione, cum qua enit ex atmosphaera ; eontinebie cum illo priore aηgulum unius ci citer gradus, cujus nimirum
290쪽
Clauditur his, medio quod flectitur aere lumen. Illi se fugiunt Ionge, flexuque recedunt, Unam e ter decies bissenis partibus orbis Qui capiat, si summum imo caput inserat orbi. Hinc ubi devenere locos, quibus ardua cursum Dum movet, horrenti Phoebe nigrescit ab umbra, s3s Diversi fugere, ac tantum interiacet ollis Iamuspatii, quEntum medio Telluris ab imo Pertinet ad summam faciem, et revolubile dorsum. Nam spatiis isdem decies cum Cynthia senis
Assurgat; ViX, quo terras ea circuit, orbis s31 Ter superat gyro decies bissena recurvo. Filum etenim tereti si circumduxeris orbi Advolvens, medio dein tensum aptaveris axi, Invenies triplum, septemque ex ipsius axis Partibus una super, nec pars ea tota manebit. s o
Λt flexus, binos radios qui distrahit, illi
Ipsius, sive unam e 36α pitu partibus , cum Peripheria cujusvis circuli contineat gradus
Porro vertex illius anguli , nimirum illorum radiorum con . cursus, esset proximus ipsi Ter. rae , quae est centrum orbitae lunaris habitae pro circulari Iadeoque illi radii in distantia
Lunae interciperent inter se unum gradum ejus orbitae lunaria, sive unam e 36o Partibus ipsius. Sed ipsa orbita continet paullo plus , quam 36o semidiametros terrestres , cum distantia Lunae a Terra, quae est semidiameter ejus circuli ,
sit semidiametrornm terrestrium 6o , uti Iam toties diximus ,
et cujusvis circuli peripheria sic paullo major , quam tres diametri, sive sex s emi diametri ;
nam 'ex Archimede continet. quamproxime tres diametros ,
et paullo minus , quam unam septimam ipsius diametri partem ; sexies autem sexaginta sunt 36o IIna igitur ex eius modi partibus est circiter ae qualis uni semidiametro Terrae I et proinde radii , intercepti lis binis radiis di stantibus a se invicem par solam ae