장음표시 사용
341쪽
Nec satis hoc e varias mille instrumenta per artes Tractamus facili dextra, densisque domamus caro Vulneribus confossam, arcanaque pandere jura Cogimus, et rerum causas aperire repostas Torquentes: neque enim ferro, neque parcimus igni solventes compagem, abscissaque membra secant. S.
Ergo oculis lustrare tuis quae diximus, atque is Singula non dubias poteris tentare per artes, Si libeat: primum sed quaae satis apta videndo
Instrumenta, canam: tu mentem adverte Canenti.
Principio e pura vitrum tibi selige massa , ax a Intima cui sparsae non turbent visceta bullae,
eipia quaedam generalia , et Jςges generales, ex quibus pendent reliqua Naturae phaen O- 'ςRR , quae inde per synthe lim deducuntur , cujus generisbida egregia sane exempla Ne tonus dedit in gravitate gene- i , et natura radiorum lumidi , tam analysi , quam synthesi usus prorsus admirabili .
Porro aliquando observatione S, eXperimenta immediate n
bis exhibent principia , qu/ςqRRerimus ; sed aliquando et-i3m hypotheses in auxi Ilum P
bitrarias , sed consor mes iis , quae observantur, et quae supplentes immediatarum observationum deiectum , viam investigationi sternant, tanquam divinantibua ; ut si ea , quae ς ipsis dedueuntur, inveniamus reipsa , easdem retineamus , ee Prusrediamur ad nova conis ctaria ; secus vero , ipsas retiis ciamus . Et quidem pleramque hanc esse arbitror methodum omnium aptus mam in Physica, quae saepissime est velut quaedam enucleatio epistoIae arca nis notis conscriptae , ubi per attentat sonem , et per errores etiam plurimos paullatim , ecea ut8 progrediendo Ed veram ejus theoriam devenitur ; cujus rei specimen admodum. Iuculentum exhibui tu mea dissertatione de Iumine, alens de re et i linea IuminIs propagatione νae in Stayana a Philosophiae tomo I, agens de generalibus prois prietatibus corporum , et de vi inertiae in primis , tomo vero II agens de totius Astron criniaσconstitutione oas Primum ex Instrumenti necessariis ad hanc lumini rheoriam demonstrandam , est pri ma , quod fieri solet trians
342쪽
Nec vario undantes sinuentur tramite Venae . .
Proh quantum sitiuatae undae, quantum obfuit ob in Dispersis clausum bullis vel inane, vel aeri Ipsum autem in ternas iacies procurrat: at illas 2 a s Attritu exaequa multo, tenuique subadiae Pulvere fac niteant, qualis niret alta quieti Fontis aqua, atque imas pellucida monstrat arenas. Usus.erit 3' vitreae lentis quoque, quae tibi massa E parili tumeas laevissima parte ab utraque, 23o Ac radios medium compellere possit ad axem; Oualem sublimi defixam in vertice Coelo, Erigit, aethereos qui terris admovet Ignes, Noete tubus tacita, vel qualem instante senecta Ante oculos mos est suspendere caligantes.
1are , sed satis esset etiam cujuscumque figurae , dammodo haberentur binae facies planae, et politae , ad se invicem inclinatae in angulo non ita eLI-etuo . Quid haec in ma prae- .stet', et cur vitra binis superficiebus planis terminata n Individant colores ad sensum , fuse exposui in adnotationibus .ad poema de Iride P. Noceti, et sortasse. innuam interius. Id, quod est prorsus necessarium ad habendum eae perimentorum successum , est om. nino vitri constitutio , quae debet esse penitus uni tormis , et carere tam venjs, quam bullulis inclusis , ne nimirum radii in primo ingressu in prata a separati deflectantur , dum permeant ipla in massam vitii , et iterum commisceantur . Pluribuq Physicis id imposuit , ut Mariotio in Gallia , Comiti
Rit Eetio in Italia , et ea fuit potissima ratio, cur tandiu tam multi obstiterint egregiae huic theoriae Ne*tonianae de luce, et coloribus, quae, experimentis institutis per satis bona prismata apud omnes Aeadem rus , demum jam omnino communiter recepta est .ao Lens etiam adhibetur in hujusmodi experimentis , ut pagito in ira videbimus, ad radios homogeneos colligendos ,
et ab heterogeneis magis leParandos. Necessariae sunt autem lentes non ita multum conve- Re , uti sunt nimirum eae , quae adhibentur pro Vitro Ob
343쪽
Iam vero 3 occlusis amplum conclave fenestris Fac tibi nigrescat: tantum per tenue foramen Irrumpat radius tenuis, parvaque rotundum Exhibeat 3 rite exceptus sub imagine Solem. Protinus oblongo venientem intercipe vitro a o
obliquam objiciens faciem: flectetur in ipso Ingresti primo, distractaque fila recedent
Diversas molita vias, ac rursus ad auras Regressia aerias, rursus non flexibus aequis Ad calles detorta novos magis avia tendent, 24sΛc demum opposito secreta in parjete sistent. Tum vero manifesta fides: nam Solis imago
Non niveo candore nitens, non orbe rotundo,
Verum septenis distincta coloribus, atque
apparet propias , vel pro specillis primo senescentium , quae nos in Italia appellamus di pri
ma visa ', nam in utroque lentium genere curvatura est exigua
set Haec instrumenta adhiberi debent in conclavi bene Occluso , et multo adhuc melius succedit res , si nigro panno obducantur parietes , ne ulli habeantur radii', si ve directi , sive reflexi , praeter unicum ,
Pitur , qui per tenue foramen intra conclave ipsum admittitur. Et id quidem utcumque expressi a illud addi posset, quod pertinet ad reddendam iaciliorem observationem experimen. ti : extra fenestram eollocari solet speculum mobile, in quo radius ita reflectatur, ut deinde Ingrediatur conclave ipsum directione , quae sit maxime commoda , quae directio conservatur per motum ipsius speculi , licet interea moveatur Sol. Est autem et machina motum habens ita temperatum per rota a dentatas, et pendulum , ut speculum Ipsi alfixum sponis te habeat motum necessarium ad conservandam radii reflexi directionem constantem qua machina dieitur Aeἰiossata , Ian
quam Solem sistens. x Radius solis, qui ingreditur per illud foramellum , habet figuram conicam , cujus basis ante ingressum est diseus Solis, et vertex ipsum foramel lum , in quo radii decussantur
344쪽
Longior e Y curret: cernes e pluribus illam Solis imaginibus coalescere: prima rubebit, Sordenti violae postrema nigrescet amictu, At inediae medios reserent e X ordine fucos. Hinc sum in e incurvos frontes flectentur in orbes :Λll illos recto conjunget tramite, et oram a s
E inc, atque hinc, dorsumque leget revolubile limes
in iligi essu , ac intra conclave efformant alterum conum rectum priori ad verticem op
positum . Hinc si is radius excipiatur plano perpendiculari ad ejus axem , habetur imago Solis circularis. Si jam ad ipsum foramen a P plicetur prisma ita, ut una ex ejus superficiebus planis excipiat ipsum radium oblique , quae autem obliquitas sit om- Inium Optima , dicetur paullo,nserius , in illa ipsa superficie radius Ingrediens refringitur accedendo ad perpendiculum , et
ea refractione dividuntur colo in rata fila, refractis omnium maxime violaceis, omnium mini
me rubeis; sed cum differentia
retractionum sit exigua , angu Ius , quo continentur fila omnia pertinentia ad radium equo vis dato Solis puncto digressum , est ex gma , e cum itidem iter intra prisma sit exi. suum , separatio est exigua ;verum in egressu ex altera su
perficie polita , et itidem ob 1iqua viae fili cuiuslibet , habetur altera refractio cum reces Ia a perpendiculo oSi binae superficies essetit Parallelae, refractio in egressu esset prorsuxaequalis , et contraria retractioni in ingresiu: hine quodvis filuin egrederetur Perrectam parallelam illi , per
quam advenit: ade eue distan. tia filorum pertinentium ad radium egressum ex quovis unico puncto Solis, esset exigua, et in progressa radii extra vitrum perseveraret eadem sine ullo augmento , quam Ob causam etiam si unicus haberetur radius pertinens ad unicum Panctum Solis , nulli colores se- Parati apparerent , nisi vitri
cras litudo aliquanto major induceret separationem aliquanto maiorem . At in prasmate , in quo superficies sunt ad se invicem obliquae, refractio tu e gressit diversa est a refractione in ingrestu hinc remanet filorum divergentia post egressum, quorum idcirco cistantia a se invicem augetur In progressa semper magis ; et si rite adhibeatur prisma , refraehio in egressu ad partes easdem inflectit radios, et auget divergenti δm , ac separationem , quo Δ
345쪽
Arcubus innumeris, rutilam qui lampada Solis Quisque suo pictam concludet in olbe colorans. Non tamen 33 hac penitus disjuncta in im/gine fila Aspicies, et secretos fulgere colores. 265 Purus erit curvis in frontibus hinc rubor, inde
Purpureus violae nigror, ac genuS Omne color utri
Limitibus purum in rectis; sed lumen in isdem
Exprimitur per illud mamis avia
stantiam devenit ille conus radiosus egressus e prismate , ut ad oppositum parietem; oritur illud, quod appellari solet spe. etrum coloratum. Nimirum pro imagine Solis rotunda , et alba , habetur ductus quidam oblongus , et disti uctus iliis septem primigeniis coloribus Statim autem ex ipsa eius spectri forma apparet illud , i pinsum componi ex serie ad sensum continua circulorum, quO- eum singuli reserunt imaginem Solis suo determinato colore expressam . Ejus enim figura est oblonga : binae frontes terminantur binis semicirculis obvertentibus cavitatem sibi invicem , quorum alter est rubeus , alter violaceus et latera autem sunt lineae ad sensum rectae , et in ter se parallelae , quae contingunt et illos extremos circulos, et Omnes intermedios. Dixi autem circulos , cuius figurae non erit accuratῆ , nisi ad summum unica ex tam mul-Φ:s imaginibus coloratis, ea nimirum quae habeat filum peristinens ad radium Solis centralem , ed transeuntem per centrum soram tuis rotundi perpendicularem plano , quo excipitur: reliquaἡ omnes erunt elli
pticae : erum si planum illudiuerit ad sensum perpendiculare radio cendenti ad medium spectrii ies , ellipticitas erit Per quam exigua, et in sei: sibilis . Omnium vivi diis ma , et distinebis lima evadit forma huju. ce spectri, si prisma ita cibit elatur cono radioso , ut ejus axis post ingressum in ipsum
prisma percurrat intra ipsum rectam tertio lateri parallelam sive ut is aeque inclinetur adiri ramque superficiem refringet tem . Ea positio facile acquiritur convertendo prisma circa proprium Iaxem qua convellio. ne movebitur ipsum specti calprogrediens aliquandiu , tum I grediens. Illa positio, in qua progressus in regressum mutatur, est illa ipsa quaesita positio .
33 In huiusmodi spectro colores primigenii non sunt istatis separati , nam sila singulorum
346쪽
Tenve locis acies vix quidquam impellet acutas. Collectum in medio jubar, et densata coibunt 26sΜulta quidem, at varios miscentia stamina fucos. Namque superpositi vicinis orbibus orbes Parte sui, implexique simul, contermina jungent IFucorum genera, et variorum fila colorum Ergo adhibent 34 lentem: similes lens vitrea fucos 27.
Colligit, et flexum densat jubar, absimilesque Disjungit radios simul, et variantia fila.
Illa etenim vitro amoto, quod triplice fronte Procurrit forma triquetrum, si forte nitentem
Sat procul 1 tenui disjuncta soramine Phoebum 27sExcipiat, flectit torquens fugientia sese
Fila decussatae lucis, formamque rotundam, Crescentemque fuga punctum compingit in unum; Quoque magis radiorum aditu removetur ab arcto,
colorum pertinentia ad omnia puncta disci solaris efformant imaginem Solis cireularem , et hi circuli commiscentur alii aliis sup ei positi. Separatio accurata habebitur utique solum.in illis lateridus resti lineis, quae circuIOs omnes contingunt ; sed ibi tenuistimum est lumen, et sentum effugit, cum eo adveniant singula tantummodo fila pertinentia ad Punctum extremum hinc , et inde solaris disci . In iplis extremis frontibus erunt itidem purillimi hinc primus rubeus, et inde postremus vloIdceus ; sed ob eandem rationem ibi etiam tenuissimum erit lumea . In medio lumen erit vividius ob superpositionem plurium circulorum ; sed ob eandem erunt commixti colores proximi, et multo magis diversi gradus coloris ejusdem . a. Ad majorem igitur separationem adhibetur lens vitrea , uuae apponitur prope prisma in distantia a soramine , quac sit maior radio curvaturae ipsius lentis .. Illa lens sine pri iam a te excipiens radios omnes transeuntes per illud exiguum foramen, debet illos colligere in quoddam exiguum spatio-Jum, et velut punctum physicum in certa quadam distantia
juxta id, quod diximus lib. II..da. 4o, et εt; quae distantia,
347쪽
Noe c tius medium inflexos conducit ad avem. 18. Illi iterum fugiunt sese, rutilique, rotunda Syderis ingentem pingunt sub imagine formam . Ergo, qua coeunt, candentem oppone papyrum Excipiens Phoebi radios, punctumque coruscans; Dein triquetrum lenti vitrum adjice: protinus omne Diffugient suci, longe, textuque soluto Punctorum in seriem tenui se tendet imago Tramite multicolor, purosque ex ordine fucos objiciet contemplanti: variantia fila Disjunget triquetri frons vἱtri, at contrahet alto 19o Assimiles circum dorso curvata colores Undique lens, totidemque in puncta nitentia coget,
Quot diversa latent in plena stamina luce. Hic age arjam, tenui que acie pertunde papyrum , Ut liceat, quoscumque libet, transmittere sucos, xys
tit ibi diximus, eo minor ge bet esse , quo lens magist diactabit a foramine . Hinc imago Solia , quae sine illa lente deberet ess e cireulua quidam, nee ita exiguus in diis santia aliquanto majore a s ramine, et eo major , quo ea distantia est major , evadit sine prismate punctum tenue . Aecedente jam prismate , .ri tur statim illa eadem series imaginum , quae eonstituebat spe ctrum, sed hae imagines sunt totidem veluti puncta , quot filorum species . Habetur igitur et intensitas luminis , collectis. Iente singularum imaginum filis omnibus homogeneis in sp tiosum perquam exiguum , ee
separatio filorum heteros eneorum facta a prismate , quod a-1ias imagines ab aliis removet. Pro spectro lato oritur tenui. uelut funiculus distinctus eo loribus admodum vividit, et satis purill .
, post huiusmodi accuratioarem separat lonem habentur ianicoloresi admodum simp lices , circa quos experimenta institui possint. Licebit enim excipere spectrum coloratum papyro cratasiore, in qua sit exiguum . soramen. Per. id soramen licebit transmittere quemvis e radiis coloratis, et ipsum novis prismatis, vel speculis . detorquere,
348쪽
Sive rubescentes malis, viridesve, vel atram Languentes tristi violam qui lumine tingunt. Hos iterum, atque iterum triquetris intercipe vitris, Μ ille viis agitans versa, partesque per omnes e Contorque inflectens: nunquam se distrahet unus 3 In plures color, aut Iaeso mutabitur ore. Attactu viridis fuci viridant; a cernes Cana ligustra, rosas, et purpureos hyacinthos :Igne novas frondes rubeo, violasque nigranteS , Liliaque aspicies ardescerer coccina tristi , 3 os Sylvarumque comas involvet purpura velo,
Quidquid et attigerit fusco foedabit a mi diu. Qualis 34 cum sero fumantes vespere sesitis
ut libuerit, gefringetido , vel colorem sore vividum, cum ra- reflectetido et nunquam ille ra- dius adducitur ad luperficiem eius novis retra lonὶbus disclη- corporis, quod in Pierio lumidetur in duos, nec unquam mu ne solet exhibere illum ipsum tabit col rem suum : et quod colorem , quem is radius inna magii videtur mirum primo aia tum habet , ut si radius rube uspectu , ad qualiacumque super- cadat lupra minium , et multo ficteiri corporis cujuscumque de- Ianguidior , cum adducitur ad flectardi , . 'emper retinebit co- alias superficies , ud si, idem Iorees sonti V, uti supra nisi ui- ea dat supra irondem viridem , mus adri. 2y. er laic exemplis vel violam. Id autem inde om- illii finitiar ' nino provenit , quod , ubi ra Duo tantummodo hic ide- dius integer allabitur ad super rum agnotauda et primo quidem, ficiem cujuspiam corporis , ea ut experimentum satis bene lac quidem refleetit omnium gene- cedat necessariarm omnino es rum illa aliquot, se il l ii muliti se aecumst illis naria exclusionetur majore copia illud , quod ha omnis alterius luminis , prae bet innutum euin colorem , ter illum radium inplicem , quem exhibet id eo as; quod circa quem observatio inst hui- quidem non modo explicat Il- tura 'ali er enim non appareb It lud phaenomenum , sed ab eois solus radius , sed mixturn directe, et immediate probatur. quoddam ex eo , et reliquis a- Nox quidem tollendo omisliunde allapsis : deinde illud , ne lumen consuadit omnia ,
349쪽
Urget equos Titan, radiosque extinxit in undis, Lurida nigrantes Coelo Nox explicat alas, 3 Io Omniaque horrificis confundit foeda tenebris: Iainque suus periit rebus color: aequoris undae Caerulei, virides per summa cacumina frondes, Et picti pratis flores, pictaeque i volucres Mille genus, pecudesque, seraeque, et Celsa domorum Culmina, marmoreisque alte suffulta columnis 31s Templa Desiin, aurataeque trabes, auroque supelleae Illita, et aggestis cumulata altaria donis ι Indiscreta latent simul omniar nox tegit atro Involvens pariter velo, et discrimina tollit. 3,1
Quod si plura Π simυl diversae stamina formae
subducendo illa oculis , niger- divergentes a se invicem ultra rimo nimirum colore inficiens, illa sorti inna ; Ied st adhibea qui non est color, sed omnium tur lens altera uiua soramina colo um defectus . Radius iti- : illa. ipse . poterunt colligi si1 dem colora tua umplex , et he- In b, et tum, constabui qui ex ne separatus a reliquis Omnibus data mixtura brrat lir codor comis confundit itidem omnia obje- positus , et an in Iulio problecta ea inficiens illo colorq uni- matis, quam Ne tonus propo. co quem habet innatum , sed fuit , respondeat phaenomenis. non subducit oculo . in eo , Invenitur autem illud, si om. quod tollatur omne discrimen, ni a fila a prismate separXlceolia conveniunt ; seK in eo discre- ligantur simul , oriri colorem pant quod alterum adimit om- album. Id autem mihi primum nem posivivam actionem in o- indicium fuit correctionis adhiculos alterum relinquit uni-i hendae solutioni Ne*toni , cam uniformem . quam innui adn. 16. Si enimi a , Si pro uno foramine in in e)us constructione adlii Dean illa papyro fiant plura ; pote- tur omnes radii separati a pris-runt transmitti plures simul ra- mate, non redit accurate color dii simplios quicumque, et in. albus, nisii numeri tu ea adhi- quacum oue quantitate, quae da- biti mutentur certa quadam rahitur ex data magnitudine , et tione, quam tu illa dissertatio positione singulorum foraminum. ne exhibes. Adhuc tamen cor.
Hi radii petient separati , et rectio' sere semper admodum
350쪽
Traiicias tenuis per plura foramina chartae; Lente alia rursum conjungere, compositosque Quotlibet e puris dabitur spectare colores. His animadversis 33 unam cognoscere binis 3Σς Iam licet e causis, caeca Telluris in umbra Quae mersam ardenti perfundunt sanguine Phoeben. Luminaque aerias tingunt trasmissa per auras. Nam radii aetheriis subeuntes aera ab oris Dum flectunt iter, et medium torquentur ad axem,iaistracta in varios dissolvunt fila colores. 3so Quae violas, quae coerulei placida aequora' ponti Languida nigranti confundunt stamina fuco, Flexa magis, magis ima petunt: reserentia contra Ardentesque rosas, et fusi sanguinis undam , 33sDivitis et venam quae tingunt fulva metalli, Vi retinent maiore viam, ac de tramite recto Discedunt minus, et minus inclinantur in umbram.
Illa igitur spatium diffusa per amplius , atque
exiguam variationem indueit ;unde provenit illud, ut ad sensum eum utriusque constructionis ealculo congruant phaeno
Exposita hae diversae refrangibilitatis theoria , pronum jam est, videre alteram e blianis causis, quae ruborem induiscunt in Lunam deficientem . Coneipiantur radii illi omnes, qui retracti in atmosplisera terrestri praetervolant siti in plano quopiam transeunte per axem umbrae. Supremus quidem,
cujuscumque coloris sit, persit irrestactus t ex infimis violaee
refringuntur omnium maxim8 , rubet omnium minime ; adeoque violaeei omnium I maxime descendunt intra ipsam umbram, et appellunt d punctum 'axis maxime propinquum Ter
radii violacei distrahantur Omnium maxime , et dispergantur per spatium omnium maXimum Arubei vero omnium minime. Ascendendo a Tellure per axem eoni umbrosi primo quidem haberetur umbra totalis ,